Jump to content

వింధ్య ప్రదేశ్

అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 24°32′N 81°18′E / 24.53°N 81.3°E / 24.53; 81.3
వికీపీడియా నుండి
వింధ్య ప్రదేశ్
భారతదేశం
←
1948–1956 →

Coat of arms of వింధ్య ప్రదేశ్

Coat of arms

Location of వింధ్య ప్రదేశ్
Location of వింధ్య ప్రదేశ్
1951 భారతదేశ పటం. మధ్యలో వింధ్యప్రదేశ్‌ను చూపించారు.
Capital రేవా
చరిత్ర
 -  వింధ్య ప్రదేశ్ రాష్ట్ర ఏర్పాటు 1948
 -  రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956 1956
విస్తీర్ణం 61,131.5 km2 (23,603 sq mi)
జనాభా
 -  36,00,000 
Density 58.9 /km2  (152.5 /sq mi)
Pranab Kumar Bhattacharyya (1977). Historical Geography of Madhya Pradesh from Early Records. Delhi: Motilal Banarsidass. pp. 54–5.

వింధ్య ప్రదేశ్ ఇది భారతదేశం లోని పూర్వపు రాష్ట్రం. ఇది 61,131.5 కి.మీ2 (23,603 చ.మైళ్లు) విస్తీర్ణంతో విస్తరించి ఉండదిేది.[1] ఇది 1948లో భారత స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన కొద్దికాలానికే, మాజీ సెంట్రల్ ఇండియా ఏజెన్సీ తూర్పు భాగంలోని సంస్థానాల భూభాగాల నుండి బఘేల్ఖండ్, బుందేల్ఖండ్ రాష్ట్రాల యూనియన్‌గా సృష్టించబడింది. ప్రావిన్స్ కేంద్రం గుండా ప్రవహించే వింధ్య శ్రేణి పేరు మీద 1950 జనవరి 25న దీనికి వింధ్య ప్రదేశ్ అనే పేరు పెట్టారు. ఈ రాష్ట్ర రాజధానిగా గతంలో రేవా సంస్థానంగా ఉండేది.దీనికి ఉత్తరాన ఉత్తర ప్రదేశ్, దక్షిణాన మధ్య ప్రదేశ్ మధ్య ఉంది. పశ్చిమాన కొద్ది దూరంలో ఉన్న దతియా ఎన్‌క్లేవ్ చుట్టూ మధ్య భారత్ రాష్ట్రం ఉంది. రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం తరువాత 1956లో వింధ్య ప్రదేశ్ ప్రాంతం మధ్య ప్రదేశ్‌లో విలీనం చేయబడింది.[2]

చరిత్ర.

[మార్చు]

వింధ్య ప్రదేశ్ రాష్ట్రం 1948 మార్చి 12న ఏర్పడింది.కొత్తగా ఏర్పడిన రాష్ట్రం 1948 ఏప్రిల్ 4న ప్రారంభించబడింది.దాని ఏర్పాటు తరువాత 36 సంస్థానాలను విలీనం చేసి వింధ్య ప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేశారు.

   
  1. సింగ్రౌలి
  2. రేవా (యువరాజ్యం)
  3. పన్నా రాష్ట్రం
  4. దాటియా స్టేట్
  5. ఓర్చా రాష్ట్రం
  6. అజైగర్ రాష్ట్రం
  7. బావోని రాష్ట్రం
  8. బరౌంధ రాష్ట్రం
  9. బిజావర్ రాష్ట్రం
  10. ఛతర్పూర్ రాష్ట్రం
  11. చర్ఖారి రాష్ట్రం|
  12. మైహార్ రాష్ట్రం
  13. నాగోడ్ రాష్ట్రం
  14. సమ్తార్ రాష్ట్రం
  15. అలిపురా రాష్ట్రం
  16. తిరోహా పేష్వా రాష్ట్రం
  17. బంకా-పహారి
  18. బేరి
  19. భైసుండా (చౌబే జాగీర్)
  20. బిహత్
  21. బిజ్నా
  22. ధుర్వాయి
  23. గర్రౌలీ
  24. గౌరిహార్ రాష్ట్రం
  25. జాసో స్టేట్
  26. జిగ్ని
  27. ఖనియాధన రాష్ట్రం
  28. కమత రాజౌలా (చౌబే జాగీర్)
  29. కోఠి
  30. కిరూర్ (కుబ్జే జాగీర్)
  31. లుగాసి
  32. నైగావాన్ రెబాయి
  33. పహ్రా (చౌబే జాగీర్)
  34. పాల్డియో(చౌబే జాగీర్)
  35. సరిల
  36. సోహవాల్
  37. టోరి-ఫతేపూర్ (హష్ట్-భయ్యా జాగీర్)

1950 జనవరి 25న బిహత్, బంకా పహాడీ, బావోనీ, బేరీ, బిజ్నా, చర్ఖారీ, జిగ్ని, సమ్తార్, సరిలా, టోరీ-ఫతేపూర్, కిరూర్ కుబ్జేలోని కొన్ని ప్రాంతాలు అనే 11 పూర్వపు సంస్థానాలను ఉత్తర ప్రదేశ్, మధ్య భారత్‌లకు బదిలీ చేశారు. వింధ్య ప్రదేశ్, మధ్య భారత్, భోపాల్ రాష్ట్రాలతో కలిసి 1956 నవంబరు 1న మధ్య ప్రదేశ్‌లో విలీనం చేసారు.

విభాగాలు

[మార్చు]
వింధ్య ప్రదేశ్ 1950-56 మ్యాప్

రాష్ట్రం ఏర్పడిన తరువాత, రాష్ట్రాన్ని రెండు విభాగాలుగా, 8 జిల్లాలుగా విభజించారు.

నౌగావ్ ప్రధాన కార్యాలయంతో బుందేల్ఖండ్ విభాగం క్రింద 4 జిల్లాలను కలిగి ఉందిః

  1. పన్నా జిల్లా
  2. ఛతర్పూర్ జిల్లా
  3. టికమ్గఢ్ జిల్లా
  4. దతియా జిల్లా

సింఘ్రౌలీ, తరువాత రేవా ప్రధాన కార్యాలయాలతో కూడిన బఘేల్ఖండ్ విభాగంలో ఈ క్రింది 4 జిల్లాలు ఉన్నాయిః [3]

  1. రేవా జిల్లా
  2. సత్నా జిల్లా
  3. సిద్ధి జిల్లా
  4. షాదోల్ జిల్లా
  5. సింగ్రౌలి జిల్లా

రాజకీయం

[మార్చు]

రాష్ట్రానికి నామమాత్రపు అధిపతులు 1948-49 నుండి రాజప్రముఖ్, మార్చి 1949-1952 నుండి చీఫ్ కమిషనరు, ఆ తరువాత 1952 మార్చి నుండి 1956 అక్టోబరు వరకు లెఫ్టినెంట్ గవర్నరు పనిచేసారు. రాష్ట్రంలో 48 నియోజకవర్గాల నుండి ఎన్నికైన 60 మంది సభ్యులతో కూడిన శాసనసభ ఉండేది (36 మంది ఏకసభ్యులు, 12 మంది ద్వైపాక్షిక సభ్యులు).[4] రాష్ట్రంలో 4 లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి (వాటిలో ఇద్దరు ఏక-సభ్యులు, ఇద్దరు ద్వంద్వ-సభ్యులు).[5]

రాష్ట్రం ఏర్పడిన తరువాత, రేవా సంస్థాన చివరి పాలకుడు మార్తాండ్ సింగ్ రాజప్రముఖుడు అయ్యాడు. పన్నా సంస్థాన చివరి పాలకుడైన యాద్వేంద్ర సింగ్ ఉప రాజప్రముఖుడు అయ్యాడు. మొదట్లో అవధేష్ ప్రతాప్ సింగ్ వింధ్య ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా చేసాడు.

1949 ఏప్రిల్ 14న రాజీనామా చేసిన తరువాత,ఎన్. బి. బోనర్జీ 1949 ఏప్రిల్ 15న చీఫ్ కమిషనర్‌గా బాధ్యతలు స్వీకరించారు.అతని తరువాత ఎస్. ఎన్. మెహతా అధికారంలోకి వచ్చారు.

1951లో జరిగిన మొదటి సార్వత్రిక ఎన్నికలలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ 40 స్థానాలు గెలుచుకోగా, సోషలిస్ట్ పార్టీ 11 స్థానాలు గెలుచుకుంది.[6] భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ చెందిన ఎస్.ఎన్.శుక్లా 1952 మార్చి 13న రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు,శివానంద్ స్పీకర్ అయ్యారు.సోషలిస్ట్ పార్టీకి చెందిన రామ్ కిషోర్ శుక్లా సభా ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా ఉన్నారు.1956 అక్టోబరు 31న సభ రద్దు చేయబడింది.

ఇవి కూడా చూడండి

[మార్చు]

24°32′N 81°18′E / 24.53°N 81.3°E / 24.53; 81.3

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ Bhattacharyya, P. K. (1977). Historical Geography of Madhya Pradesh from Early Records. Delhi: Motilal Banarsidass. pp. 54–5. ISBN 0-8426-909-13.
  2. ↑ "States Reorganisation Act, 1956". India Code Updated Acts. Ministry of Law and Justice, Government of India. 31 August 1956. pp. section 9. Retrieved 16 May 2013.
  3. ↑ Bhattacharyya, P. K. (1977). Historical Geography of Madhya Pradesh from Early Records. Delhi: Motilal Banarsidass. pp. 54–5. ISBN 0-8426-909-13.
  4. ↑ "Statistical Report on General Election, 1951 to the Legislative Assembly of Vindhya Pradesh" (PDF). Election Commission of India website.
  5. ↑ "Statistical Report on General Elections, 1951 to the First Lok Sabha" (PDF). Election Commission of India website. Archived from the original (PDF) on 9 April 2009. Retrieved 29 October 2008.
  6. ↑ "Statistical Report on General Election, 1951 to the Legislative Assembly of Vindhya Pradesh" (PDF). Election Commission of India website.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=వింధ్య_ప్రదేశ్&oldid=4292318" నుండి వెలికితీశారు