Coordinates: 12°54′59″N 79°07′57″E / 12.916500°N 79.132500°E / 12.916500; 79.132500

వెల్లూర్ (తమిళనాడు)

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
Vellore
City
Clockwise from the top: Vellore Fort, Assumption Cathedral, Jalakandeswarar Temple, Christian Medical College & Hospital, Vellore Institute of Technology Campus, Amirthi Zoological Park, Paragliding at Yelagiri and Srilakshmi Golden Temple
Clockwise from the top: Vellore Fort, Assumption Cathedral, Jalakandeswarar Temple, Christian Medical College & Hospital, Vellore Institute of Technology Campus, Amirthi Zoological Park, Paragliding at Yelagiri and Srilakshmi Golden Temple
Nickname: 
Fort City / Second Madras / Medical Hub of India
Vellore is located in Tamil Nadu
Vellore
Vellore
Vellore, Tamil Nadu
Vellore is located in India
Vellore
Vellore
Vellore (India)
Coordinates: 12°54′59″N 79°07′57″E / 12.916500°N 79.132500°E / 12.916500; 79.132500
Country భారతదేశం
StateTamil Nadu
RegionTondai Nadu
DistrictVellore
ZonesVellore North (Katpadi)

Vellore East (Sathuvachari) Vellore South (Vellore Fort)

Vellore West (Shenbakkam)
Smart City Ranking IndiaTenth
Founded byUnknown
Named forHeritage and culture
Government
 • BodyVellore Municipal Corporation Vellore Metropolitan Area
Area
[1]
 • Metro
87.915 km2 (33.944 sq mi)
Elevation
239 మీ (784 అ.)
Population
 (2011)[2]
 • City6,96,110
 • Rank7th in Tamil Nadu
 • Metro
6,87,981
Demonym(s)Vellorekaran, Vellorian
Language
 • OfficialTamil
Time zoneUTC+5:30 (IST)
PIN
632 ×××
Telephone code91-416
Vehicle registrationTN 23
Distance from Chennai City limits135 kilometres (84 mi)
Planning agencyVellore Municipal Corporation

వెల్లూర్, భారతదేశం, తమిళనాడు రాష్ట్రం, వెల్లూరు జిల్లా లోని ఒక నగరం.ఇది వెల్లూర్ జిల్లా పరిపాలనా ప్రధాన కార్యాలయం. ఇది తమిళనాడు ఈశాన్య భాగంలో పాలార్ నది ఒడ్డున ఉంది.నగర విస్తీర్ణం 87.915 చ.కి.విస్తీర్ణంలో 60 వార్డులు, నాలుగు మండలాలుగా విభజించబడింది.2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం నగరంలో 4,23,425 మంది జనాభా ఉన్నారు.[3] ఇది చెన్నైకి పశ్చిమాన దాదాపు 137.20 kilometres (85 mi), బెంగళూరుకు తూర్పున దాదాపు 213.20 kilometres (132 mi) దూరంలో ఉంది.వెల్లూర్ స్వర్ణ చతుర్భుజం ముంబై - చెన్నై విభాగంలో ఉంది. వెల్లూర్ నగరపాలక సంస్థ మేయర్ ఆధ్వర్యంలో వెల్లూర్ నగరపాలక సంస్థ ద్వారా వెల్లూర్ నగరపాలన సాగుతుంది. ఇది వేలూరు లోక్‌సభ, రాష్ట్ర అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు రెండింటిలోనూ భాగం. వెల్లూర్ క్రిస్టియన్ వైద్య కళాశాల, ఆసుపత్రి [4] వెల్లూర్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ (విఐటి) [5], శ్రీపురం స్వర్ణ దేవాలయాలకు ఈనగరం నిలయం. వెల్లూర్ ప్రాంతం దేశంలోనే అత్యధిక తోలు వస్తువుల తయారుచేయుటకు, ఎగుమతికి ప్రసిద్ధి చెందింది. భారతదేశం నుండి ఎగుమతి అయ్యే తోలుసంబంధిత ఉత్పత్తులలో వెల్లూర్ నుండి ఎగుమతి అయ్యే తోలు ఎగుమతులు 37% కంటే ఎక్కువ ఉంటాయి. [6] వెల్లూర్ భారత ప్రభుత్వం స్మార్ట్ నగరాల అభివృద్ధి పథకంలో భాగంగా ఎంపిక చేసిన 27 నగరాల్లో వెల్లూర్ ఒకటిగా పాలుపంచుకుంది. [7]

వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం[మార్చు]

ఒక పురాణం ప్రకారం, అనేక నల్లతుమ్మ చెట్లు (స్థానికంగా వేలన్ చెట్లు అని పిలుస్తారు) ఈ ప్రాంతాన్ని చుట్టుముట్టాయి. దీని వలన ఈనగరానికి 'వెల్లూర్' అనే పేరు వచ్చిందని భావిస్తారు. [8] చెన్నై (మద్రాస్)కి సంబంధించి దాని ప్రాముఖ్యత స్థానం కారణంగా వెల్లూర్ ను రెండవ మద్రాస్ అని కూడా పిలుస్తారు.

చరిత్ర[మార్చు]

తిరువణ్ణామలై లోని అన్నామలైయార్ ఆలయం చోళ శాసనం నుండి చూస్తే వెల్లూర్ చరిత్ర తొమ్మిదవ శతాబ్దం నాటిదని తెలుస్తుంది. [9] వెల్లూర్ పొరుగు రాష్ట్రాలైన ఆంధ్రప్రదేశ్, కర్ణాటక, కేరళలోని ప్రధాన పట్టణాలకు రైలు, బస్సు మార్గాల ద్వారా వ్యూహాత్మకంగా బాగా అనుసంధానించబడి ఉంది. పల్లవ రాజవంశం, మధ్యయుగ చోళులు, తరువాతి చోళులు, రాష్ట్రకూట రాజవంశం, సంబువరాయ నాయకులు, విజయనగరం, కర్ణాటక నవాబులు, బ్రిటీష్ వారి పరిపాలనతో సహా అనేక రాజవంశాలు,పాలకులు వేల్లూర్ దాని చరిత్ర అంతటా ఆధిపత్యం చెలాయించారు.18వ శతాబ్దంలో వెల్లూర్, బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్ మధ్య జరిగిన కర్ణాటక యుద్ధాలలో పాల్గొంది. ఇది అంబూర్ (1749), ఆర్కాట్ (1751), వందవాసి (1760)తో సహా అనేక నిర్ణయాత్మక యుద్ధాలకు సమీపంలో ఉంది.

వేలూరు చరిత్రలో వెల్లూర్ కోట ముఖ్యమైంది.చారిత్రకఆధారాలు లేకపోవడంతో, ఈ కోట ఎప్పుడు నిర్మించబడిందో ఖచ్చితంగా తెలియరాలేదు. అయితే రాతిశాసనాల ఆధారంగా అంచనాలు ఈ కోట, 1526 -1595 మధ్య చిన్నబొమ్మినాయక్ పాలనలో నిర్మించబడి ఉండవచ్చు. ఈ కోట తమిళనాడు సైనిక శిల్పకళకు మంచి ఉదాహరణ. ఈకోటలోని జలకండేశ్వర ఆలయం విజయనగర శిల్పకళకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది.

1830లో స్థాపించబడిన వెల్లూర్ లోని కేంద్ర కారాగారం సి. రాజగోపాలాచారి, రామస్వామి వెంకటరామన్ వంటి ప్రముఖులను ఖైదు చేసిన కారాగారం. ఇతర మైలురాళ్లలో టిప్పు సుల్తాన్ కుటుంబ సభ్యులను ఖననం చేసిన వేల్లూర్, ఆర్కాట్ మధ్య జాతీయ రహదారి 48 విభాగానికి సమీపంలో ఉన్న ఆరుగంతంపూడి సమాధులు ఉన్నాయి. ముత్తు మండపం, 1798 నుండి 1815 వరకు పాలించిన వేల్లూర్ కోటలో ఖైదు చేయబడిన శ్రీలంకలోని క్యాండీ రాజ్యానికి చివరి పాలకుడు విక్రమ రాజసింహ గౌరవార్థం తమిళనాడు ప్రభుత్వం పాలర్ నది ఒడ్డున ఒక స్మారక చిహ్నం నిర్మించింది.

వెల్లూర్ కోట[మార్చు]

వెల్లూర్ కోట సా.శ. 1566లో విజయనగర సామ్రాజ్యానికి చెందిన సదాశివరాయల అధిపతులచే నిర్మించబడింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో ఈ కోట వివిధ పార్టీల ఆధీనంలో ఉండేది. విజయనగరాన్ని పాలించిన చివరి రాజవంశమైన అరవీడులు 1676లో నాలుగైదు నెలల ముట్టడి తర్వాత మరాఠాలచే బంధింపబడటానికి ముందు వెల్లూర్ ను బీజాపూర్ సుల్తాన్ చేతిలో కోల్పోయారు. ఈ కోట 1760లో బ్రిటీష్ వారి ఆధీనంలోకి వెళ్లడానికి ముందు కర్ణాటక నవాబ్ దోస్త్ అలీ ఆధీనంలోకి వచ్చింది. వెల్లూరు కోట 1780 నుండి 1782 వరకు హైదర్ అలీ ముట్టడిని తట్టుకుంది.తరువాత టిప్పు సుల్తాన్‌ను ఓడించడానికి లార్డ్ కార్న్‌వాలిస్ బెంగుళూరులో మార్చ్‌కు స్థావరంగా మారింది.

నాల్గవ ఆంగ్లో-మైసూర్ యుద్ధంలో (సా.శ.1798-79) టిప్పు సుల్తాన్ శృంగపటంలో చంపినప్పుడు, అతని రాజ్యం, మైసూర్‌లోని హిందూ వడయార్ రాజులకు తిరిగి స్వాదీనమైంది. టిప్పు జీవించి ఉన్న కుమారులు, కుమార్తెలు, వారి కుటుంబాలు, వారి పరివారాన్ని వెల్లూర్ కోట నుండి బ్రిటీష్ వారు బహిష్కరించారు. వారు కోటలోని రాజభవనాలలో ఉండి, 1806 తిరుగుబాటులో పాల్గొన్నారు. 19వ శతాబ్దపు మొదటి అర్ధభాగంలో, ఈ పట్టణం బ్రిటిష్ పాలనలోకి వచ్చింది. [10]భౌగోళికం. వాతావరణం వెల్లూర్ నగరం సముద్ర మట్టానికి 220మీ ఎత్తులో 12°55′N 79°08′E / 12.92°N 79.13°E / 12.92; 79.13 వద్ద ఉంది. నగరం ఉష్ణమండల సవన్నా వాతావరణంతో కలిగి ఉంటుంది. ఇది దక్షిణ భారతరాష్ట్రం, తమిళనాడు రాష్ట్రరాజధాని చెన్నైకి పశ్చిమాన 135 km (84 mi) దూరంలో ఉంది. వెల్లూర్ తూర్పు కనుమల ప్రాంతంలో పాలార్ నదీ పరీవాహక ప్రాంతంలో ఉంది. స్థలాకృతి పశ్చిమం నుండి తూర్పుకు వాలుతో దాదాపుగా చదునుగా ఉంటుంది. [11]

జనాభా గణాంకాలు[మార్చు]

చారిత్రికంగా జనాభా
సంవత్సరంజనాభా±%
19611,13,742—    
19711,39,082+22.3%
19811,74,257+25.3%
19911,75,061+0.5%
20011,77,413+1.3%
20115,04,079+184.1%

2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం, వెల్లూర్ నగరంలో 5,04,079 [12] మంది జనాభాతో ఉంది. అందులో 2,47,002 మంది పురుషులు ఉండగా, 2,57,077 మంది స్త్రీలు ఉన్నారు. వెల్లూర్ నగర లింగనిష్పత్తి ప్రతి 1,000 మంది పురుషులకు 1,009 స్త్రీలుగా ఉంది.ఇది జాతీయ సగటు 926 కంటే చాలాఎక్కువ.మొత్తం జనాభాలో 48,547 మంది ఆరేళ్లలోపు వారు ఉన్నారు.వారిలో 24,692 మంది పురుషులు కాగా, 23,855 మంది మహిళలు ఉన్నారు.అక్షరాస్యత రేటు 87.09% ఉంది.ఇది జాతీయ పట్టణ సగటు 85% కంటే ఎక్కువ. వెల్లూరులో పురుషులు 92.03%, స్త్రీల అక్షరాస్యత రేటు 82.23% ఉంది. మొత్తం జనాభాలో అక్షరాస్యులు 3,79,849 మంది ఉన్నారు, వారిలో పురుషులు 1,99,247 మంది ఉండగా, మిగిలిన 1,80,602 మంది స్త్రీలు ఉన్నారు. నగరంలో మొత్తం 1,12,486 కుటుంబాలు ఉన్నాయి. ఇందులో 70,257 మంది కార్మికులు ఉన్నారు. వీరిలో 297 మంది రైతులు,395 మంది ప్రధాన వ్యవసాయకార్మికులు, 4,387 మంది గృహ పరిశ్రమలపై ఆధారపడినవారు, 59,281 ఇతరకార్మికులు, 5,897 ఉపాంత కార్మికులు, 59 ఉపాంత వ్యవసాయ కార్మికులు, 67 మంది ఉపాంత వ్యవసాయ కార్మికులు, 5,097 ఇతర ఉపాంత కార్మికులు ఉన్నారు. [13]

2011 మతపరమైన జనాభా లెక్కల ప్రకారం జనాభా 80.09% మంది హిందువులు, 14.28% మంది ముస్లింలు,4.79% మంది క్రైస్తవులు, 0.02% మంది సిక్కులు, 0.03% మంది బౌద్ధులు, 0.51% మంది జైనులు, 0.26% మంది ఇతర మతాలను అనుసరించేవారు, లేదా మతం అనుసరించనివారు 0.02% మంది ఉన్నారు. [14]

Vellore Panorama.
Vellore Panorama.

ఆర్థిక వ్యవస్థ[మార్చు]

వెల్లూరును భారతదేశపు లెదర్ హబ్‌గా పిలుస్తారు. వందలాది తోలు,చర్మశుద్ధి పరిశ్రమలు వెల్లూర్ నగర పరిసరాలలో,సమీప పట్టణాలు,రాణిపేట్,అంబూర్, వాణియంబాడి చుట్టూ ఉన్నాయి.వేలూర్ జిల్లా దేశంలోనే తయారైన తోలు వస్తువుల ఎగుమతిలో అగ్రస్థానంలో ఉంది.తోలు,దాని సంబంధిత ఉత్పత్తుల (పూర్తి చేసిన తోలు, బూట్లు, వస్త్రాలు, చేతి తొడుగులు వంటివి) ఎగుమతిలో వెల్లూరు తోలు వాటా 37% కంటే ఎక్కువా ఉంది.[6]

చదువు[మార్చు]

వెల్లూర్ భారతదేశంలో వైద్య,సాంకేతిక విద్యకు ప్రముఖ గమ్యస్థానం.[15] [16] నగరంలో ఒక రాష్ట్ర-ప్రభుత్వ విశ్వవిద్యాలయం,ఒక ప్రైవేట్ సాంకేతిక విశ్వవిద్యాలయం, ప్రభుత్వ వైద్య కళాశాలలు,ప్రైవేట్ వైద్య కళాశాలలు,అనేక ఇంజనీరింగ్, ఆర్ట్స్, సైన్స్ కళాశాలలు ఉన్నాయి. వెల్లూరులోని ప్రముఖ ఇస్లామిక్,అరబిక్ కళాశాల బక్కియాత్ సాలిహత్ అరబిక్ కళాశాల ఉంది. ఆసియాలోని అతిపెద్ద ఆసుపత్రులలో ఒకటైన క్రిస్టియన్ వైద్య కళాశాల & ఆసుపత్రి వెల్లూర్ లో ఉంది.చుట్టుపక్కల జిల్లాలకు ఇదిప్రధాన ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాతగా పనిచేస్తుంది. [17] [18]

నగరంలో ఆర్ట్స్, సైన్సెస్ కళాశాల,సాయినాథపురం సమీపంలోని ధనబాక్యం కృష్ణస్వామి ముధలియార్ మహిళా కళాశాల, బాగాయం సమీపంలోని ఒట్టేరిలో ముత్తురంగం ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ కళాశాల,సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ (భారత మాజీ రాష్ట్రపతి) చదివిన సంస్థగా వూర్హీస్ కళాశాల (1898లో స్థాపించబడింది) జిల్లాలో పురాతన కళాశాలగా పేరుగాంచింది. కళాశాల శతాబ్ది ఉత్సవాల సందర్భంగా భారతప్రభుత్వం స్మారక స్టాంపును విడుదల చేసింది. సి. అబ్దుల్ హకీం కళాశాల మెల్విషారంలో ఉంది. అరిగ్నర్ అన్నా ఆర్ట్స్ మహిళా కళాశాల, వాలాజాపేటలో ఉంది.

పర్యాటక[మార్చు]

వెల్లూరు కోట, జలకండేశ్వర ఆలయ పనోరమా చిత్రం

వెల్లూర్ కోట నగరంలో అత్యంత ప్రముఖమైన మైలురాయి. బ్రిటిష్ పాలనలో, టిప్పు సుల్తాన్ కుటుంబం, శ్రీలంక చివరి రాజు,విక్రమ రాజసింహ, కోటలో రాజ ఖైదీలుగా ఉన్నారు. కోటలో ఒక చర్చి, మసీదు, హిందూ దేవాలయం ఉన్నాయి. రెండోది శిల్పాలకు ప్రసిద్ధి. 1806లో ఈ కోటలో బ్రిటిష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా మొదటి తిరుగుబాటు ఇక్కడే చెలరేగింది. ఇది విజయనగర చక్రవర్తి శ్రీరంగ రాయల రాజకుటుంబాన్ని ఊచకోత కోసింది. [19] కోటలు ప్రధాన ప్రాకారాన్ని కలిగి ఉంటాయి, గుండ్రని టవర్లు, దీర్ఘచతురస్రాకారంగా క్రమరహిత వ్యవధిలో ఉంటాయి. ప్రధాన గోడలు భారీ నల్ల రాళ్లతో నిర్మించబడ్డాయి. సూర్యగుంట ఆనకట్ట నుండి భూగర్భ పైపుల ద్వారా నీటితో నిండిన విశాలమైన కందకం కోట చుట్టూ ఉంది.

కోట లోపల పురాతనమైన జలకంఠేశ్వర ఆలయం ఉంది. ఈ కోటలో టిప్పు మహల్ ఉంది. ఇక్కడ టిప్పు సుల్తాన్ బ్రిటీష్ వారితో యుద్ధం సమయంలో తన కుటుంబంతో కలిసి ఉన్నాడని నమ్ముతారు. టిప్పు కుమారుల సమాధులు వెల్లూరులో ఉన్నాయి. [20] దీనిని భారత పురావస్తు శాఖ నిర్వహిస్తోంది. వెల్లూరు కోట జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్మారక చిహ్నంగా ప్రకటించబడింది.ఇది ప్రసిద్ధ పర్యాటక ఆకర్షణ. [21]

కోట లోపల రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంగ్రహశాల ఉంది. ఇది 1985లో ప్రజల సందర్శనకు తెరవబడింది. దీనిలో పూరాతన కళాఖండాలు, పురావస్తు శాస్త్రం, పూర్వ చరిత్ర, ఆయుధాలు, శిల్పాలు, కంచులు, చెక్కలపై చెక్కడాలు, హస్తకళలు, దస్త్రాల సేకరణ , వృక్షశాస్త్ర, భూగర్భ శాస్త్ర జంతుశాస్త్ర ప్రదర్శనలను కలిగి ఉన్నాయి. ఉత్తర ఆర్కాట్ జిల్లాలోని చారిత్రక కట్టడాలు గ్యాలరీలో ఉన్నాయి. [22] 400 బిసిఇ నాటి వేలూరు తాలూకా నుండి డబుల్ కాంస్య ఖడ్గం, పల్లవ కాలం చివరి నుండి విజయనగర కాలం వరకు ఉన్న రాతిశిల్పాలు, శ్రీలంక చివరి కండియన్ రాజు విక్రమ రాజసింహ ఉపయోగించిన ఐవరీ చెస్ బోర్డులు, నాణేలు ప్రత్యేక ప్రదర్శనలలో ఉన్నాయి. మ్యూజియంలో విద్యా కార్యకలాపాలలో పాఠశాల విద్యార్థుల కోసం ఒక కళా శిబిరం, కళాశాల విద్యార్థులకు శాసనాలు, సంకేతాల అధ్యయనం ఉన్నాయి. [23]

రవాణా[మార్చు]

త్రోవ[మార్చు]

వెల్లూర్ నగరపాలక సంస్థ 104.332 km (64.829 mi) నిడివికలిగిన రోడ్లను నిర్వహిస్తోంది. వాటిలో 50.259 km (31.229 mi) కాంక్రీట్ రోడ్డు, 6.243 km (3.879 mi) కచ్చా రహదారి, 47.88 km (29.75 mi) బిటుమినస్ రహదారులు ఉన్నాయి [24]

మూలాలు[మార్చు]

  1. ↑ "Vellore Corporation GO No.221 dated 28.09.2010" (PDF). Government of Tamil Nadu. Retrieved 2014-02-18.
  2. ↑ "Vellore Corporation - Population". Commissionerate of Municipal Administration - Tamil Nadu. Archived from the original (XLS) on 15 March 2016. Retrieved 22 October 2020.
  3. ↑ "Extended Vellore Corporation to have 60 divisions". The Hindu.
  4. ↑ "CMC exhibition focuses on pregnancy and diabetes". The Hindu (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2017-02-26.
  5. ↑ "Home". vit.ac.in.
  6. ↑ 6.0 6.1 "Activities and schemes operated by District Industries Centre, Vellore district". Vellore District Administration. Retrieved 2013-07-07.
  7. ↑ Staff Reporter (2016-09-21). "Vellore makes it to smart cities list". The Hindu. ISSN 0971-751X. Retrieved 2020-01-06.
  8. ↑ Urban Infrastructure Report 2008, p.
  9. ↑ "Tiruvannamali Historical moments". Tiruvannamali Municipality. 2011. Archived from the original on 2013-10-29. Retrieved 2012-12-29.
  10. ↑ <ref> Urban Infrastructure Report 2008, p. 12
  11. ↑ "Hot climate report". The Hindu. 23 August 2009. Archived from the original on 8 November 2012. Retrieved 2013-07-07.
  12. ↑ "Census Info 2011 Final population totals - Vellore" (PDF). Office of The Vellore Municipal Corporation, Government of Tamil Nadu. 2017–18.
  13. ↑ "Census Info 2011 Final population totals - Vellore". Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India. 2013. Retrieved 26 Jan 2014.
  14. ↑ "Population By Religious Community - Tamil Nadu" (XLS). Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India. 2011. Retrieved 13 September 2015.
  15. ↑ "Outlook ranking of colleges in Vellore (CMC)". Outlook. Retrieved 2013-07-07.
  16. ↑ "India Today Ranking of VIT". India Today. Retrieved 2013-07-07.[permanent dead link]
  17. ↑ "India's mushrooming medical cities: will it mean affordable treatment?". Rediff. 28 July 2007. Retrieved 2013-07-07.
  18. ↑ V., Indrenath Stanley (2008). Heart Beats of Ministry. ISPCK. p. 110. ISBN 9788184580334.
  19. ↑ "Vellore sepoys rebelled". The Hindu. 6 August 2006. Archived from the original on 2 December 2006. Retrieved 2013-07-07.
  20. ↑ "Heritage Site - Tipu Sultans". Deccan Chronicle. 18 February 2013. Archived from the original on February 18, 2013. Retrieved 2013-07-07.
  21. ↑ "Vellore fort to turn tourists' beacon". The Hindu. 6 July 2012. Retrieved 2013-07-07.
  22. ↑ "Numismatics expo begins at Vellore Museum". The Hindu. 1 December 2010. Archived from the original on 15 December 2010. Retrieved 2013-07-07.
  23. ↑ "Sculptural splendour of India at Vellore Museum". The Hindu. 15 September 2010. Archived from the original on 4 June 2011. Retrieved 2013-07-07.
  24. ↑ "Vellore roads". Vellore municipality. 2011. Archived from the original on 24 January 2013. Retrieved 2012-12-29.

వెలుపలి లంకెలు[మార్చు]

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=వెల్లూర్_(తమిళనాడు)&oldid=3875652" నుండి వెలికితీశారు