ఖర్‌గోన్ జిల్లా

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
ఖర్‌గోన్ జిల్లా
खरगोन ज़िला
మధ్య ప్రదేశ్ పటంలో ఖర్‌గోన్ జిల్లా స్థానం
మధ్య ప్రదేశ్ పటంలో ఖర్‌గోన్ జిల్లా స్థానం
దేశంభారతదేశం
రాష్ట్రంమధ్య ప్రదేశ్
డివిజనుIndore
ముఖ్య పట్టణంKhargone
Government
 • లోకసభ నియోజకవర్గాలుKhargone
Area
 • మొత్తం8,030 km2 (3,100 sq mi)
Population
 (2011)
 • మొత్తం18,72,413
 • Density230/km2 (600/sq mi)
జనాభా వివరాలు
 • అక్షరాస్యత63.98%
 • లింగ నిష్పత్తి963
Websiteఅధికారిక జాలస్థలి
మహేశ్వర్ కోట దగ్గర నర్మదా నది

ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర 71 జిల్లాలలో ఖర్‌గోన్ జిల్లా (హిందీ:खरगोन ज़िला) ఒకటి (ఇది గతంలో పశ్చిమ నిమర్ (హిందీ : पश्चिम निमाड़ ज़िला) అని పిలువబడింది) . ఖర్‌గోన్ పట్టణం జిల్లాకు కేంద్రంగా ఉంది. ఖర్‌గోన్ జిల్లా ఇండోర్ డివిజన్‌లోని నిమర్ రీజియన్‌లో భాగం.

చరిత్ర[మార్చు]

జిల్లాకు దీర్ఘకాల చరిత్ర ఉంది. పురాతన కాలంలో మహిష్మతి (ప్రస్తుత మహేశ్వరి) సామ్రాజ్యానికి చెందిన హైహయులు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. మధ్యయుగ ఆరంభంలో ఈ ప్రాంతం పరమర వంశస్థుల ఆధీనంలో ఉంది. మద్యయుగ చివరి కాలంలో ఈ ప్రాంతం మండూకు చెందిన మాల్వా సుల్తానేట్‌లో భాగం. 1531లో ఈ ప్రాంతం గుజరాత్ సుల్తాన్ బహదూర్ షాహ్ ఆధీనంలోకి చేరింది. 1562లో అక్బర్ మాల్వా సామ్రాజ్యంతో ఈ ప్రాంతం కూడా ముగల్ సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేయబడింది. 1740లో పేష్వా నాయకత్వంలో ఈ ప్రాంతం మరాఠీల వశం అయింది. 1778లో పేష్వా ఈ ప్రాంతాన్ని ఇండోర్‌కు చెందిన హోల్కర్లకు, గ్వాలియర్‌కు చెందిన పాంవార్లకు ఈ ప్రాంతం విభజించి ఇవ్వబడింది. స్వాతంత్ర్యం తరువాత ఈ ప్రాంతం స్వతంత్ర భారతంలో విలీనం చేయబడింది. స్వాతంత్ర్యం తరువాత ఈ ప్రాంతం ముద్యభారత్ లోని పశ్చిమ నిమర్ జిల్లాలో భాగంగా ఉండేది. ఖర్‌గోన్ జిల్లా నెర్బుధా డివిజన్‌లోభాగంగా ఉండేది. [1] 1956 నవంబరు1 ఈ జిల్లా కొత్తగా రూపొందించిన మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో భాగంగా మారింది. 1998 మే 25న పశ్చిమ నిమర్ జిల్లాను ఖర్‌గోన్, బర్వానీ జిల్లాలుగా విభజించారు.

భౌగోళికం[మార్చు]

జిల్లా వైశాల్యం 8030 చ.కి.మీ. 21°22' డిగ్రీల ఉత్తర అక్షాంశం, 22°35' డిగ్రీల తూర్పు రేఖాంశంలో ఉంది.

సరిహద్దులు[మార్చు]

జిల్లా ఉత్తర సరిహద్దులలో మహారాష్ట్ర రాష్ట్రం లోని ధార్ జిల్లా, ఇండోర్ జిల్లా, దేవాస్ జిల్లా, దక్షిణ సరిహద్దులలో ఖంద్వా జిల్లా, తూర్పు సరిహద్దులలో బురహన్పూర్ జిల్లా, పశ్చిమ సరిహద్దులలో బర్వానీ జిల్లా ఉన్నాయి. ఈ నగరాన్ని రాకుమారి దీపాలి పాలించింది.

ఆర్ధికం[మార్చు]

2006 గణాంకాల ప్రకారం పచాయితీ రాజ్ మంత్రిత్వశాఖ భారతదేశ జిల్లాలు (640) లో వెనుకబడిన 250 జిల్లాలలో ఖర్‌గోన్ జిల్లా ఒకటి అని గుర్తించింది. .[2] బ్యాక్‌వర్డ్ రీజన్ గ్రాంటు ఫండు నుండి నిధులను అందుకుంటున్న ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర .. జిల్లాలలో ఈ జిల్లా ఒకటి.[2]

విభాగాలు[మార్చు]

  • జిల్లాలో 5 బిభాగాలు ఉన్నాయి : బర్వాహ్, బికంగావ్, కస్రవద్, ఖర్‌గోన్,
  • బర్వాహ్ ఉపవిభాగంలో 1 తాలూకా ఉంది : సంవద్
  • బికంగావ్ ఉపవిభాగంలో 2 తాలూకాలు ఉన్నాయి : బికంగావ్ మరియ్ ఝిరన్య
  • కస్రవద్ ఉపవిభాగంలో 1 తాలూకా ఉంది : కస్రవద్.
  • ఖర్‌గోన్ ఉపవిభాగంలో 4 తాలూకా ఉంది : ఖర్‌గోన్, గొగవన్, భగవాన్‌పురా, సెగావ్.
  • మండలేశ్వర్ ఉపవిభాగంలో 1 తాలూకా ఉంది : మహేశ్వర్
  • జిల్లాలో 9 తాలూకాలు ఉన్నాయి :
  • జిలాకేంద్రగా ఖర్‌గోన్ పట్టణం ఉంది.
  • జిల్లాలో ఇతర ప్రధాన పట్టణాలు : మహేశ్వర్, కస్రావాద్, సెగయొన్, భగ్వంపుర, ఝిరన్య, భికంగయొన్, గొగవన్, బర్వహ్.
  • పురాతన రాజాస్థానాలైన హైహయ, హోల్కార్లకు మహేశ్వర్ రాజధానిగా ఉండేది.
  • జిల్లాలో 6 అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి :
  • ఖాండ్వా పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గంలో : భుకన్‌గావ్, బద్వాన్
  • ఖర్‌గోన్ పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గంలో : మిగిలిన జిల్లాలోని భాగం.

2001 లో గణాంకాలు[మార్చు]

విషయాలు వివరణలు
జిల్లా జనసంఖ్య . 1,872,413,[3]
ఇది దాదాపు. కొసొవొ దేశ జనసంఖ్యకు సమానం.[4]
అమెరికాలోని. వెస్ట్ వర్జీనియా నగర జనసంఖ్యకు సమం.[5]
640 భారతదేశ జిల్లాలలో. 252వ స్థానంలో ఉంది..[3]
1చ.కి.మీ జనసాంద్రత. 233 .[3]
2001-11 కుటుంబనియంత్రణ శాతం. 22.81%.[3]
స్త్రీ పురుష నిష్పత్తి. 963:1000 [3]
జాతియ సరాసరి (928) కంటే.
అక్షరాస్యత శాతం. 63.98%.[3]
జాతియ సరాసరి (72%) కంటే.

భాషలు[మార్చు]

బరేలి పాల్యా భాషను నిమడి ప్రాంతంలో మాట్లాడుతుంటారు. బరేలి, భిల్ భాషలు జిల్లాలో 10,000 ప్రజలలో వాడుకలో ఉంది.[6] మరొక బిల్ భాష అయిన బరేలి రాత్వి భాష జిల్లాలో 64,000 మంది ప్రజలకు వాడుక భాషగా ఉంది. ఈ భాష వ్రాయడానికి దేవనాగరలిపిని వాడుతుంటారు.[7] మరొక భిల్లు భాష భిలై 1,50,000 మంది ప్రజలకు వాడుకలో ఉంది. [8]

మూలాలు[మార్చు]

  1. Hunter, William Wilson, Sir, et al. (1908). Imperial Gazetteer of India, Volume 6. 1908-1931; Clarendon Press, Oxford
  2. 2.0 2.1 Ministry of Panchayati Raj (September 8, 2009). "A Note on the Backward Regions Grant Fund Programme" (PDF). National Institute of Rural Development. Archived from the original (PDF) on 2012-04-05. Retrieved September 27, 2011.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 "District Census 2011". Census2011.co.in. 2011. Retrieved 2011-09-30.
  4. US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 2011-09-27. Retrieved 2011-10-01. Kosovo 1,825,632 July 2011 est.
  5. "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. Archived from the original on 2011-08-23. Retrieved 2011-09-30. West Virginia 1,852,994
  6. M. Paul Lewis, ed. (2009). "Bareli, Palya: A language of India". Ethnologue: Languages of the World (16th ed.). Dallas, Texas: SIL International. Retrieved 2011-09-28.
  7. M. Paul Lewis, ed. (2009). "Bareli, Rathwi: A language of India". Ethnologue: Languages of the World (16th ed.). Dallas, Texas: SIL International. Retrieved 2011-09-28.
  8. M. Paul Lewis, ed. (2009). "Bhilali: A language of India". Ethnologue: Languages of the World (16th ed.). Dallas, Texas: SIL International. Retrieved 2011-09-30.

వెలుపలి లింకులు[మార్చు]

వెలుపలి లింకులు[మార్చు]