క్ష

తెలుగు అక్షరం"క్ష"

తెలుగు వర్ణమాల అచ్చులు అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ ఋ ౠ ఌ ౡ ఎ ఏ ఐ ఒ ఓ ఔ ఉభయాక్షరమలు ఁ ం ః హల్లులు క ఖ గ ఘ ఙ చ ఛ జ ఝ ఞ ట ఠ డ ఢ ణ త థ ద ధ న ప ఫ బ భ మ య ర ల వ శ ష స హ ళ ఱ క్ష ౘ ౙ చిహ్నములు ఽ

ఈ వర్ణాన్ని తెలుగు, సంస్కృతాలలో క, ష ధ్వనుల సంయుక్తాక్షరంగా పలుకుతారు. దీనిని ప్రత్యేక వర్ణంగా గుర్తింపు లేకున్నా, ఎక్కువ పదాలలో ఈ ధ్వనులు జంటగా రావడం వలన దీనికి వర్ణమాలలో ఒక ప్రత్యేక స్థానాన్ని కల్పించారు.

ఉచ్చారణా లక్షణాలు

స్థానం: మృదు తాలువు (soft palate)

కరణం: జిహ్వమూలము (tongue root)

సామాన్య ప్రయత్నం: మహాప్రాణ (aspirated) , శ్వాసం (voiceless)

విశేష ప్రయత్నం: ఊష్మం (fricative)

నిర్గమనం: ఆస్యవివరం (oral cavity)

చరిత్ర

ఈ వర్ణాన్ని తెలుగు, సంస్కృతాలలో ఇప్పుడు ప్రత్యేక ధ్వనిగా కాక క, ష ధ్వనుల సంయుక్తాక్షరంగా పలుకుతారు. నన్నయ్య ఈ అక్షరానికి క, గ అక్షరాలతో యతి పాటించగా, తిక్కన ష అక్షరంతో యతిమైత్రి కుదర్చడం ఆసక్తిదాయకమైన అంశం.