గుల్జారీలాల్ నందా: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
పంక్తి 66: పంక్తి 66:


== ఆపద్ధర్మ ప్రధానమంత్రి ==
== ఆపద్ధర్మ ప్రధానమంత్రి ==
Nanda was the [[Prime Minister of India]] twice for thirteen days each: the first time after the death of Prime Minister [[Jawaharlal Nehru]] in 1964, and the second time after the death of Prime Minister [[Lal Bahadur Shastri]] in 1966.<ref>[http://pmindia.nic.in/pastpm.php Former PMs of India] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140625084219/http://pmindia.nic.in/pastpm.php|date=25 June 2014}}</ref> Both his terms were uneventful, yet they came at sensitive times because of the potential danger to the country following Nehru's death soon after a war with China in 1962 and Shastri's death after a war with Pakistan in 1965.<ref>{{cite web|url=http://www.iloveindia.com/indian-heroes/gulzarilal-nanda.html|title=Gulzarilal Nanda Biography - Gulzarilal Nanda Profile, Childhood, Life, Timeline|date=1998-01-15|accessdate=2015-05-25|publisher=Iloveindia.com}}</ref> Nanda died on 15 January 1998 at the age of 99.<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/local/1998/01/18/deaths/3c6cae5b-af47-4075-a8b6-a3ce7c65702f/</ref> From 25 November 1997, when former [[Malawi]] [[List of heads of state of Malawi|President]] [[Hastings Banda]] died until his own death, Nanda was the world's oldest living former head of state.
నందా భారతదేశానికి రెండు సార్లు ఆపద్ధర్మ ప్రధాన మంత్రిగా భాద్యతలను చేపట్టాడు. మొదటి సారి 1964 లో భారత మొదటి ప్రధాని జవహర్లాల్ నెహ్రూ మరణం తరువాత 13 రోజులు, రెండవసారి 1966లో లాల్‌బహదూర్ శాస్త్రి మరణం తరువాత 13 రోజులు ఈ పదవిని చేపట్టాడు.<ref>[http://pmindia.nic.in/pastpm.php Former PMs of India] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140625084219/http://pmindia.nic.in/pastpm.php|date=25 June 2014}}</ref> రెండు కాలాలలోనూ అతను ఏవిధమైన గొప్పతనం పొందనప్పటికీ ఆ కాలం దేశంలో అతి సున్నితమైన ముఖ్యమైనది. నెహ్రూ మరణం తరువాత 1962 చైనా యుద్ధం, శాస్త్రి మరణం తరువాత 1985 పాకిస్థాన్ యుద్ధం జరిగినందున ఈ సమయం దేశానికి ప్రమాదకరమైనది. <ref>{{cite web|url=http://www.iloveindia.com/indian-heroes/gulzarilal-nanda.html|title=Gulzarilal Nanda Biography - Gulzarilal Nanda Profile, Childhood, Life, Timeline|date=1998-01-15|accessdate=2015-05-25|publisher=Iloveindia.com}}</ref>

నందా 1998 జనవరి 15న తన 99వ యేట మరణించాడు. <ref>https://www.washingtonpost.com/archive/local/1998/01/18/deaths/3c6cae5b-af47-4075-a8b6-a3ce7c65702f/</ref>


== మూలాలు ==
== మూలాలు ==
{{reflist}}
{{reflist}}


== Further reading ==
== ఇతర పఠనాలు ==


* {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KuhcRfddkQMC&pg=PR16&lpg=PR16&dq=Gulzarilal+Nanda+laxmi&source=bl&ots=tLkgplfIoi&sig=Zd94Jjukpsfnj8nrOhJlJ5JGT1M&hl=en&sa=X&ei=KYv8U7bVGMOGuASv0IGgBw&ved=0CEcQ6AEwCg#v=onepage&q=Gulzarilal%20Nanda%20laxmi&f=false|title=Gulzarilal Nanda: A Life in the Service of the People|first1=Promilla|date=1997|publisher=Allied Publishers|last1=Kalhan}}
* {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KuhcRfddkQMC&pg=PR16&lpg=PR16&dq=Gulzarilal+Nanda+laxmi&source=bl&ots=tLkgplfIoi&sig=Zd94Jjukpsfnj8nrOhJlJ5JGT1M&hl=en&sa=X&ei=KYv8U7bVGMOGuASv0IGgBw&ved=0CEcQ6AEwCg#v=onepage&q=Gulzarilal%20Nanda%20laxmi&f=false|title=Gulzarilal Nanda: A Life in the Service of the People|first1=Promilla|date=1997|publisher=Allied Publishers|last1=Kalhan}}
పంక్తి 94: పంక్తి 96:
{{s-ttl|title=Chairperson of the [[Planning Commission (India)|Planning Commission]]<br/><small>Acting</small>|years=1966}}
{{s-ttl|title=Chairperson of the [[Planning Commission (India)|Planning Commission]]<br/><small>Acting</small>|years=1966}}
{{s-end}}
{{s-end}}
{{మూలాలజాబితా}}

{{భారత ప్రధానమంత్రులు}}
{{భారత ప్రధానమంత్రులు}}
{{భారతరత్న గ్రహీతలు}}{{Authority control}}
{{భారతరత్న గ్రహీతలు}}{{Authority control}}

15:10, 19 మే 2018 నాటి కూర్పు

గుల్జారీలాల్ నందా
గుల్జారీలాల్ నందా

గుల్జారీలాల్ నందా

పదవీ కాలం
11 జనవరి 1966 – 24 జనవరి 1966
రాష్ట్రపతి సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్
ముందు లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి
తరువాత ఇందిరా గాంధీ
పదవీ కాలం
27 మే 1964 – 9 జూన్ 1964
అధ్యక్షుడు సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్
ముందు జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ
తరువాత లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి
హోం మంత్రి
పదవీ కాలం
29 ఆగస్టు 1963 – 14 నవంబరు 1966
ప్రధాన మంత్రి జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ
లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి
ఇందిరా గాంధీ
ముందు లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి
తరువాత యశ్వంతరావు చవాన్
వ్యక్తిగత వివరాలు
జననం (1898-07-04)1898 జూలై 4
సియాల్ కోట్ , పంజాబ్ , బ్రిటిష్ ఇండియా
(ప్రస్తుతం పంజాబ్, పాకిస్థాన్)
మరణం 1998 జనవరి 15(1998-01-15) (వయసు 99)
అహ్మదాబాద్, గుజరాత్, భారతదేశం
రాజకీయ పార్టీ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
జీవిత భాగస్వామి లక్ష్మీ
సంతానం 2 కుమారులు ఒక 1 కుమార్తె
పూర్వ విద్యార్థి అలహాబాదు విశ్వవిద్యాలయం
మతం హిందూ మతం
గుర్జారీలాల్ నందా

గుర్జారీలాల్ నందా (జూలై 4, 1898 - జనవరి 15, 1998) [1][2]భారత జాతీయ రాజకీయనాయకుడు మరియు ఆర్థికవేత్త. అతను కార్మిక సమస్యలపై ప్రత్యేకతను సంతరించుకున్న వ్యక్తి. ఈయన రెండు పర్యాయములు భారతదేశ తాత్కాలిక ప్రధానమంత్రిగా వ్యవహరించాడు. తొలి సారి 1964లో జవహర్ లాల్ నెహ్రూ మరణం తరువాత, రెండవ సారి 1966లో లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి మరణం తర్వాత ఈ పదవిని అలంకరించాడు. రెండు సందర్భములలో ఇతను నెల రోజుల లోపే, భారత జాతీయ కాంగ్రేసు కొత్త నేత ఎన్నికయ్యేవరకు పరిపాలన చేశాడు. 1997లో ఈయనకు భారత రత్న పురస్కారం లభించింది.

ప్రారంభ జీవితం

జననం

నందా 1898 జూలై 4న బ్రిటిష్ ఇండియాలో అవిభాజ్యిత పంజాబ్ ప్రాంతములోని సియాల్‌కోట్ (ప్రస్తుతము పంజాబ్ (పాకిస్తాన్)లో ఉన్నది) పంజాబీ హిందూ కుటుంబంలో జన్మించాడు. అతను లాహోర్, అమృత్‌సర్, ఆగ్రా మరియు అలహాబాద్ లలో విద్యాభ్యాసం చేసాడు.

పరిశోధనా కార్యకర్త

అతను 1920-1921 వరకు ఈయన అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయములో కార్మిక సమస్యలపై పరిశోధన చేశాడు. 1921 లో బొంబాయిలోని నేషనల్ కాలేజీలో ఆచార్య పదవి పొందాడు. అదే సంవత్సరము బ్రిటిష్ రాజ్ కు వ్యతిరేకంగా జరిగిన సహాయనిరాకరణోద్యమములో పాల్గొన్నాడు. 1922లో అహమ్మదాబాద్ టెక్స్‌టైల్ కార్మిక సంఘము కార్యదర్శిగా చేరి 1946 వరకు అందులోనే కొనసాగాడు. 1932లో సత్యాగ్రహము చేసి జైలు కెళ్లాడు. మరలా 1942 నుండి 1944 వరకు జైలులో గడిపాడు. అతను 407/2000 సంఖ్యతో 1860 సొసైటీ చట్టం పరిధిలో రిజిస్టరు కాబడిన "అలహాబాదు విశ్వవిద్యాలయ పూర్వ విద్యార్థుల అసోసియేషన్" విడుదలచేసిన 42 సభ్యుల జాబితాలో "గర్వపడవలసిన పూర్వ విద్యార్థి" గా గౌరవింపబడ్డాడు.[3][4][5]

అతని వివాహం లక్ష్మీ తో జరిగింది. వారికి ఇద్దరు కూమరులు ఒక కుమార్తె. [6]

అసెంబ్లీ మరియు పార్లమెంట్ సభ్యులు

బ్రిటిష్ రాజ్

అతను 1937లో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వంలో బొంబాయి శాసనసభకు ఎన్నికైనాడు. తరువాత 1937 నుండి 1939 వరకు బొంబాయి ప్రభుత్వంలో పార్లమెంటు సెక్రటరీ గా (కార్మిక మరియు ఎక్సైజ్ శాఖలు) తన సేవలనందించాడు. 1946 నుండి 1950 వరకు బొంబాయి ప్రభుత్వంలో కార్మిక మంత్రిగా ఉన్నప్పుడు అతను రాష్ట్ర శాసనసభలో కార్మిక వివాదాల బిల్లును ప్రవేశపెట్టడంలో విజయవంతంగా నాయకత్వం వహించాడు. అతను కస్తూర్బా మెమోరియల్ ట్రస్టు లో ఒక ట్రస్టీగా తన సేవలనంచించాడు. అతను హిందూస్థాన్ మజదూర్ సేవక్ సంఘ్ కు సెక్రటరీగా, బొంబాయి హౌసింగ్ బోర్డు కు చైర్మన్ గా తన సేవలనందించాడు. అతను జాతీయ ప్లానింగ్ కమిటీలోసభ్యుడు.

అతను "ఇండియన్ నేషనల్ ట్రేడ్ యూనియన్ కాంగ్రెస్" ను నిర్వహించడంలో ముఖ్యపాత్ర వహించాడు. తరువాత ఆ సంస్థకు అధ్యక్షునిగా భాద్యతలు చేపట్టాడు.

1947లో, అతను జెనీవా, స్విడ్జర్లాండ్ దేశాలలో జరిగిన అంతర్జాతీయ కార్మిక సభలకు ప్రభుత్వ ప్రతినిధిగా హాజరయ్యాడు. ఆ సమావేశంలో "ప్రీడం ఆఫ్ అసోసియేషన్ కమిటి"లో పనిచేస్తూ అతను స్వీడన్, ఫ్రాన్స్, స్విడ్జర్లాండ్, బెల్జియం మరియు యు.కె దేశాలను సందర్శించి ఆ దేశాలలో గల కార్మికులు మరియు వారి ఘ్ర్హ పరిస్థితులను అధ్యయనం చేసాడు.

ఇండియన్ ప్లానింగ్ కమిషన్

మార్చి 1950లో అతను భారత ప్లానింగ్ కమీషన్ లో వైస్ చైర్మన్ గా చేరాడు. 1951 సెప్టెంబరులో అతను భారత ప్రభుత్వంలో ప్లానింగ్ మంత్రి గా నియమింపబడ్డాడు. అతనికి వ్యవసాయం మరియు విద్యుత్ శాఖలను కూడా అదనంగా కేటాయించారు. 1952 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో బొంబాయి నుండి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యాడు. అతను మరలా ప్లానింగ్, వ్యవసాయం మరియు విద్యుత్ శాఖలకు మంత్రిగా మనలా నియమితుడయ్యాడు. అతను 1955 లో సింగపూర్ లో జరిగిన ప్లాన్ కన్సల్టేటివ్ కమిటీకి భారతీయ ప్రతినిధులకు నాయకత్వం వహించాడు. 1959 లోజెనీవా జరిగిన అంతర్జాతీయ కార్మిక సమావేశాలలో పాల్గొన్నాడు.

లోక్‌సభ సభ్యుడు

నందా 1957 ఎన్నికలలో లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యాడు. అతను కార్మిక, ఉపాధి మరియు ప్లానింగ్ శాఖలకు కేంద్రమంత్రిగా పనిచేసాడు. తరువాత అతను ప్లానింగ్ కమీషన్ డిప్యూటీ చైర్మంగా భాద్యతలు చేపట్టాడు. అతను 1959లో ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ జర్మనీ, యుగోస్లేవియా మరియు ఆస్ట్రియా దేశాలకు పర్యటించాడు.

నందా 1962 ఎన్నికలలో లోక్‌సభకు గుజరాత్ లోని శంబర్‌కాంత నియోజకవర్గంనుండి తిరిగి ఎన్నికయ్యాడు. అతను సామ్యవాద నిర్మాణం కోసం కాంగ్రెస్ ఫోరం ప్రారంభించాడు. అతను 1962 – 1963 కాలంలో కార్మిక మరియు ఉపాధి శాఖలకు కేంద్రమంత్రిగాను, 1963 – 1966 కాలంలో హోం మంత్రిగానూ పదవులను చేపట్టాడు.

అతను 1967 మరియు1971 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో తిరిగి హర్యానాలోని కైతల్ నియోజవవర్గం నుండి ఎన్నికైనాడు. 1970 – 1971 కాలంలో రైల్వే శాఖకు కేంద్రమంత్రిగా తన సేవలనందించాడు.[7]

ఆపద్ధర్మ ప్రధానమంత్రి

నందా భారతదేశానికి రెండు సార్లు ఆపద్ధర్మ ప్రధాన మంత్రిగా భాద్యతలను చేపట్టాడు. మొదటి సారి 1964 లో భారత మొదటి ప్రధాని జవహర్లాల్ నెహ్రూ మరణం తరువాత 13 రోజులు, రెండవసారి 1966లో లాల్‌బహదూర్ శాస్త్రి మరణం తరువాత 13 రోజులు ఈ పదవిని చేపట్టాడు.[8] రెండు కాలాలలోనూ అతను ఏవిధమైన గొప్పతనం పొందనప్పటికీ ఆ కాలం దేశంలో అతి సున్నితమైన ముఖ్యమైనది. నెహ్రూ మరణం తరువాత 1962 చైనా యుద్ధం, శాస్త్రి మరణం తరువాత 1985 పాకిస్థాన్ యుద్ధం జరిగినందున ఈ సమయం దేశానికి ప్రమాదకరమైనది. [9]

నందా 1998 జనవరి 15న తన 99వ యేట మరణించాడు. [10]

మూలాలు

  1. ↑ "Rediff On The NeT: Former PM Gulzarilal Nanda dead". Rediff.com. Retrieved 2015-05-25.
  2. ↑ Former PMs of India Archived 25 జూన్ 2014 at the Wayback Machine
  3. ↑ "Gulzarilal Nanda Biography - Gulzarilal Nanda Profile, Childhood, Life, Timeline". Iloveindia.com. 1998-01-15. Retrieved 2015-05-25.
  4. ↑ https://www.washingtonpost.com/archive/local/1998/01/18/deaths/3c6cae5b-af47-4075-a8b6-a3ce7c65702f/
  5. ↑ "" Internet Archive of Proud Past Alumni"
  6. ↑ Kalhan, Promilla (1997). Gulzarilal Nanda: A Life in the Service of the People. Allied Publishers. p. xvi. Retrieved 26 August 2014.
  7. ↑ "Fifth Lok Sabha -State wise Details - Haryana". Retrieved 22 December 2017.
  8. ↑ Former PMs of India Archived 25 జూన్ 2014 at the Wayback Machine
  9. ↑ "Gulzarilal Nanda Biography - Gulzarilal Nanda Profile, Childhood, Life, Timeline". Iloveindia.com. 1998-01-15. Retrieved 2015-05-25.
  10. ↑ https://www.washingtonpost.com/archive/local/1998/01/18/deaths/3c6cae5b-af47-4075-a8b6-a3ce7c65702f/

ఇతర పఠనాలు

రాజకీయ కార్యాలయాలు
అంతకు ముందువారు
Lal Bahadur Shastri 		Minister of Home Affairs
1963–1966 		తరువాత వారు
Yashwantrao Chavan
అంతకు ముందువారు
Jawaharlal Nehru 		Prime Minister of India
Acting
1964 		తరువాత వారు
Lal Bahadur Shastri
Chairperson of the Planning Commission
Acting
1964
Minister of External Affairs
1964
అంతకు ముందువారు
Lal Bahadur Shastri 		Prime Minister of India
Acting
1966 		తరువాత వారు
Indira Gandhi
Chairperson of the Planning Commission
Acting
1966
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=గుల్జారీలాల్_నందా&oldid=2365023" నుండి వెలికితీశారు