నాదస్వరం
 | ఈ వ్యాసం లేదా వ్యాసభాగాన్ని విస్తరించవలసి ఉంది. సముచితమైన సమాచారంతో వ్యాసాన్ని విస్తరించండి. విస్తరణ పూర్తయిన తర్వాత, ఈ నోటీసును తీసివేయండి. |
సంగీత వాద్యం
కర్ణాటక సంగీతంలో విశేష స్థానం కలిగిన నాదస్వరం అనే ఈ వాద్యం అత్యంత మంగళ ప్రథమైనదిగా భావిస్తారు. దేవాలయాల్లోనూ మత, సామాజికపరమైన కార్యక్రమాల్లోనూ తప్పనిసరిగా ఉండవలసిన వాద్యం ఈ నాదస్వరం. కచేరీలలో విరివిగా ఉపయోగించు వాద్యం కూడా ఇది. దక్షిణభారతంలో కర్నాటక సంగీతానికి పొడవైన సన్నాయిని వాడితే ఉత్తర భారతంలో హిందుస్తానీ సంగీతానికి పొట్టిదైన షెహనాయ్ని వాడుతారు. పురాణాల నుండి ఈ వాద్యముని వాయించడానికి ప్రత్యేఖమైన తెగ ఉన్నది వారిని నాద బ్రాహ్మణులు, మంగళాకారులు అని సంబోధించేవారు. అందుకే మంగళవారు వాయించే వాద్యము కనుక "నాదస్వరమును, తవిల్(డోలు)ను" మంగళ వాద్యములుగా పరిగనిస్తారు. నాదస్వరాన్నే "సన్నాయి" అని తెలుగు ప్రజలు పిలుస్తారు. వేణువులాంటి సన్నని గొట్టం ఆకారాన్ని సంస్కృత భాషలో “నాడి” అంటారు. నాయీ అనే పార్శీ పదానికి ఈ నాడి మూలం కావచ్చు. షెహ్ (గాలి ఊదటం-breathing), "నాయి(లేక)నాయీ" అనే పదాల కలయికగా షెహనాయి ఏర్పడింది. ఈ "నాయి (లేక) నాయీ" పదం తెలుగు నేలమీద ఎంతగా స్థిరపడిందంటే, సన్నాయి వాయించే సామాజిక వర్గాన్ని నాయి బ్రాహ్మణులుగా వ్యవహరింప చేసి, వారికి ఒక సామాజిక గౌరవాన్ని సంతరింప చేసింది సన్నాయి.[1]
నాదస్వరం తయారీ
[మార్చు]నాదస్వరం - దీనికి రెండు పీకలుంటాయి. రెండు ప్రత్యేకమైన భాగాలుండి క్రిందవైపు పెద్ద ఉదరం బిగించిన పొడవాటి గొట్టంలా ఉంటుంది. దీని పార్శ్వభాగమున ఎనిమిది వేళ్ళ రంద్రాలు ఉండి నాలుగు గాలి బయటకు పోయే రంధ్రాలూ ఉంటాయి. దీనికి పైన బిగించిన కొయ్యంతో చేసిన డబుల్ రీడ్ నుండి ద్వని జనిస్తుంది.
తెలుగు నాదబ్రాహ్మణ(నాయిబ్రాహ్మణ) నాదస్వర విద్వాంసులు
[మార్చు]పురాణాల నుండి సంగీతం వాయిద్యాలను వాయించడానికి ప్రత్యేక తెగ ఉంది వారినే నాదబ్రాహ్మణులు (నాదం అనగ శబ్ధం) అంటారు విరినే నాయిబ్రాహ్మణులు, మంగళ బ్రాహ్మణ అని అంటారు. నాదస్వరము, డోలుని మంగళ వాయిద్యాములు అని అంటారు ఎందుకనగా "మంగళ" వారు వాయించే వాయిద్యాములు కనుకా డోలు, నాదస్వరముని మంగళ వాయిద్యాములు అని అంటారు..
- దాలిపర్తి పిచ్చహరిపండిత్, సూర్యనారాయణపండిత్ సోదరులు 1918
- సిరిపురం పాపన్న పండిత్ 1875
- కాకుమాను రామచంద్రయ్య పండిత్ 1880
- నూతలపాటి శ్రీరాములు పండిత్ 1890
- దోమాడ చిట్టబ్బాయి మల్లాం 1933
- చింతలచెర్వు వెంకటేశ్వర్లు పండిత్ దంపతులు
- రావులకొల్లు సోమయ్య పంతులు గారు సంగీత పండితులు
- మార్టూరు వెంకటేశ్వర్లు పండిత్, హైమావతి పండిత్ దంపతులు.
- కందుకూరి గోపి పండిత్ సింగరాయ కొండ బింగినపల్లి వాస్తవులు
- నాదబ్రహ్మ పండితారాజుల విశ్వనాధం పంతులు - తిరుపతికి చేందిన సంగీత ఉపాధ్యాయులు.
- ఆంధ్రరత్న కె.వెంకటగిరి శ్రీనివాసులు - నాదస్వర విధ్వంసులు, కంచికామకోటి ఆస్థాన విధ్వంసులు.
- ఓ.రవికుమార్ - నాదస్వర విధ్వంసులు, శ్రీకాలహస్తి, కంచి కామకోటి ఆస్థాన విధ్వంసులు
- శ్రీ పైడి స్వామి గారు రేపల్లెకి చేందిన నాదస్వర విధ్వంసులు, ప్రముఖ గాయని S.జానకి గారికి సంగీతము నేర్పిన గురువు.
- చెరుకూరి శ్రీశైలం గారు, బాపట్లకి చేందిన నాదస్వర విధ్వంసులు.
- శ్రీ ఇనగంటి సుబ్బన్న 1875
- శ్రీ సుబ్బారాయుడు
- శ్రీ వీరాస్వామి
- శ్రీ పైడిస్వామి
- శ్రీ చేబ్రోలు తిరుపతి
- శ్రీ పలకూరు ప్రకాశం
- శ్రీ గుంటూరు సుబ్రహ్మణ్యం
- శ్రీ దుగ్గిరాల శివయ్య
మారుతున్నా కాలం ప్రకారం వెరే మతం వాళ్ళు కుడా నాదస్వర వాయిధ్యాన్ని నేర్చుకున్నారు వారిలో దూదేకుల ముస్లింలు ఒకరు..
- Gosaveedu Shaik Hassan Sahieb (1928-2021)
- షేక్ నబీసాహెబ్ సాతులూరు 1825
- షేక్ చిననసర్ది పెదనసర్దీ సోదరులు చిలకలూరిపేట 1830
- షేక్ పెదహుసేన్ చినహుసేన్ దాదాసాహెబ్ గాలిబ్ సాహెబ్ సోదరులు చిలకలూరిపేట 1850
- షేక్ పెదమౌలా చినమౌలా నసర్దిసాహెబ్ సోదరులు అమ్మనబ్రోలు 1890
- షేక్ చినపీరు పెదపీరుసాహెబ్ సోదరులు చిలకలూరిపేట 1904
- నసర్దిసాహెబ్ ఆదంసాహెబ్ సోదరులు చిలకలూరిపేట 1915
- వల్లూరు ఆదంసాహెబ్ వల్లూరు 1850
- కొమ్మూరు పెంటుసాహెబ్ 1890
- కొమ్మూరు సిలార్ సాహెబ్ 1928
- రాచవారిపాలెం కాసింసాహెబ్ 1850
- దొప్పలపూడి ఆదంసాహెబ్ 1885
- ఆదిపూడి రంతుల్లా 1910
- నందిగామ ఉద్దండుసాహెబ్ 1925
- ముండ్లపాడు హసాన్ సాహెబ్ నందిగామ
- షేక్ మహబూబ్ సుభాని కాలేషాబీ దంపతులు 1955
- త్రోవగుంట హసాన్ సాహెబ్ 1915 (చినమౌలా గురువుగారు)
- కస్మూరు మస్తాను
- పద్మశ్రీ షేక్ చిన మౌలానా కరవది 5.12.1924
- వల్లూరిపాలెంలెం మస్తాను 1925
- పందలపాడు సైదులు 1926
- షేక్ హుసేన్ తంగెడ1943
- షేక్ మీరాసాహెబ్ సన్నాయి సైదమ్మ దంపతులు మిడమలూరు ఒంగోలు
- కనపర్తి సోదరులు - కనపర్తి మస్తాన్ సాహెబ్, కనపర్తి హుసేన్ సాహెబ్
- షేక్ మహబూబ్ సుభానీ , కాలేషాబీ ,ఫిరోజ్ బాబు
తమిళ నాదస్వర విద్వాంసులు
[మార్చు]- టి.ఎన్.రాజరత్నం పిళ్ళై
- తిరువేంగడు సుబ్రహ్మణ్య పిళ్ళై
- కారైక్కుడి అరుణాచలం
- శేషంపట్టి టి.శివలింగం
- నామగిరిపేట్టై కృష్ణన్
సన్నాయి గురించిన పాటలు
[మార్చు]- మనసు పాడింది సన్నాయి పాట… (పుణ్యవతి)
- కోకిలమ్మ పెళ్ళికి కోనంతా పందిరి, చిగురాకులు తోరణాలు చిరుగాలి సన్నాయి
- నీలీలపాడెదదేవా
సన్నాయి గురించిన సినిమాలు
[మార్చు]షహనాయి విద్వాంసులు
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]
- ఆంధ్రప్రదేశ్ నాదస్వర డోలు కళాకారుల చరిత్ర భూసురపల్లి వెంకటేశ్వర్లు 1986
- నవ్య ఆంధ్రజ్యోతి 18.7.2008
