హర్యానా: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

	హర్యాణా
	Map of India with the location of హర్యాణా highlighted.
రాజధాని; - అక్షాంశరేఖాంశాలు	ఛండీగఢ్; - 30°44′N 76°47′E / 30.73°N 76.78°E
పెద్ద నగరం	ఫరీదాబాద్
జనాభా (2001); - జనసాంద్రత	21,082,989 (16th); - 477/చ.కి.మీ
విస్తీర్ణం; - జిల్లాలు	44,212 చ.కి.మీ (20th); - 19
సమయ ప్రాంతం	IST (UTC యుటిసి+5:30)
అవతరణ; - [[హర్యాణా \|గవర్నరు; - [[హర్యాణా \|ముఖ్యమంత్రి; - చట్టసభలు (సీట్లు)	1966-11-01; - ఎ.ఆర్.కిద్వాయ్; - మనోహర్ లాల్ ఖట్టర్‌; - ఒకే చట్ట సభ (90)
అధికార బాష (లు)	హిందీ,పంజాబీ(రెండవ అధికారిక భాష)
పొడిపదం (ISO)	IN-HR
	వెబ్‌సైటు: haryana.gov.in

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి

← మునుపటి తేడా తరువాతి తేడా →

Content deleted Content added

విజువల్వికీటెక్స్ట్

Inline

21:13, 14 ఏప్రిల్ 2019 నాటి కూర్పు

హర్యాణా (హింది: हरयाणा, Haryana ) వాయువ్య భారతదేశములోని ఒక రాష్ట్రము. దీనికి ఉత్తరాన పంజాబ్ మరియు హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రములు, పశ్చిమాన మరియు దక్షిణాన రాజస్థాన్ సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. తూర్పున యమునా నది హర్యాణా మరియు ఉత్తరాఖండ్ మరియు ఉత్తర్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రములకు సరిహద్దుగా ఉంది. ఘగ్గర్ నది, మర్ఖందా, తంగ్రి, సాహిబీ మొదలైన నదులు రాష్ట్రము గుండా ప్రవహించుచున్నాయి.

భౌగోళికము

హర్యాణా ఉత్తరాన 27 డిగ్రీల 37' నుండి 30 డిగ్రీల 35' అక్షాంశముల మధ్య మరియు 74 డిగ్రీల 28' నుండి 77 డిగ్రీల 36' రేఖాంశముల మధ్య ఉంది. హర్యాణా రాష్ట్రము సముద్రమట్టమునకు 700 నుండి 3600 అడుగుల ఎత్తున ఉంది. పరిపాలనా సౌలభ్యము కొరకు రాష్ట్రము నాలుగు విభాగములుగా విభజించబడింది. అవి అంబాలా, రోతక్, గుర్‌గావ్ మరియు హిస్సార్. రాష్ట్రము 19 జిల్లాలు, 47 ఉప-విభాగములు, 67 తాలూకాలు, 45 ఉప-తాలూకాలు మరియు 116 బ్లాకులుగా విభజించబడింది. హర్యాణాలో మొత్తము 81 నగరములు మరియు పట్టణములు, 6,759 గ్రామాలు ఉన్నాయి. 1,553 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణములో అడవులు ఉన్నాయి. హర్యాణా యొక్క నాలుగు ముఖ్య భౌగోళిక విశేషాలు.

శివాలిక్ పర్వతశ్రేణులు
యమునా - ఘగ్గర్ (సరస్వతి) పల్లపు భూమి
అర్ధ-ఎడారి ఇసుకమయమైన పల్లపు భూమి
ఆరావళి శ్రేణులు

చరిత్ర

పంజాబ్ ప్రాంతములో అధికముగా హిందీ మాట్లాడే భాగము హర్యాణా అయినది. పంజాబీ మాట్లాడే భాగము పంజాబ్ రాష్ట్రము అయినది. ప్రస్తుత హర్యాణా జనాభాలో హిందువులు అధిక సంఖ్యాకులు. భాషా సరిహద్దు మీద ఉన్న ఛండీగఢ్, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతముగా యేర్పడి రెండు రాష్ట్రములకు రాజధానిగా వ్యవహరింపబడుతున్నది.

4000 సంవత్సరాల పురాతన చరిత్రగల హర్యాణా వైదిక మరియు హిందూ నాగరికతలకు పుట్టినిల్లు. 3000 సంవత్సరాల క్రితము ఇక్కడే శ్రీకృష్ణభగవానుడు మహాభారతయుద్ధ ప్రారంభ సమయమున గీతను ప్రవచించాడు. మహాభారత యుద్ధమునకు మునుపు సరస్వతి లోయలోని, కురుక్షేత్ర ప్రాంతములో దశ చక్రవర్తుల యుద్ధము జరిగింది. మహాభారతములో (క్రీ.పూ.900) హర్యాణా బహుధాన్యక (సకల సంపదల భూమి) అని వ్యవహరింపబడింది. హరియానా అన్న పదము మొదట ఢిల్లీ మ్యూజియంలో ప్రదర్శించబడుతున్న 1328 ప్రాంతపు సంస్కృత శాసనములో కనిపిస్తున్నది. ఈ శాసనములో ఈ ప్రాంతము భూతల స్వర్గముగా అభివర్ణించబడింది. ఆర్య సంస్కృతి ఇక్కడే పుట్టి పెరిగినదని చాటుతున్నది.

నౌరంగాబాద్, భివానీలోని మిత్తతల్, ఫతేబాద్ లోని కునాల్, హిస్సార్ దగ్గరి అగ్రోహా, జింద్ లోని రాఖీగర్హీ, రోతక్ లోని రూఖీ మరియు సిర్సాలోని బనావలి మొదలైన ప్రాంతములలో జరిపిన పురావస్తు త్రవ్వకాలలో హరప్పా సంస్కృతి మరియు హరప్ప పూర్వ సంస్కృతుల ఆధారములు లభించినవి. కురుక్షేత్ర, పెహోవా, తిల్‌పట్ మరియు పానిపట్ ప్రాంతాలలో దొరకిన మట్టి కుండలు, శిల్పాలు, ఆభరణాలు మహాభారత కథకు చారిత్రతకు ఆధారములు సమకూర్చినాయి. ఈ ప్రాంతాలన్ని మహాభారతములో ప్రీతుదక (పెహోవ), తిలప్రస్థ (తిల్‌పట్), పానప్రస్థ (పానిపట్) మరియు సోనప్రస్థ (సోనిపట్) గా ఉల్లేఖించబడినవి.

హర్యాణా జిల్లాలు

భారతదేశ జిల్లాల జాబితా/హర్యానా

జిల్లాలు

మూస:హర్యానాలోని జిల్లాలు

రాష్ట్ర గణాంకాలు

అవతరణము.1 నవంబరు 1966

వైశాల్యము.44,212 చ.కి.

జనసంఖ్య. 25,353,081 స్త్రీలు. 11,847,951 పురుషులు. 13,505,130 నిష్పత్తి . 877
జిల్లాల సంఖ్య.21
గ్రామాలు. 6,764 పట్టణాలు.106
ప్రధాన భాష. హింది . పంజాబి. ప్రధాన మతం. హిందు, ఇస్లాం, క్రీస్తు
పార్లమెంటు సభ్యుల సంఖ్య, 10 శాసన సభ్యుల సంఖ్య.90
మూలము. మనోరమ యీయర్ బుక్

ఇవి కూడా చూడండి

హర్యాణా ముఖ్యమంత్రులు

బయటి లింకులు

@@ పంక్తి 1: / పంక్తి 1: @@
 {{Unreferenced}}
 {{భారత రాష్ట్ర సమాచారపెట్టె|
-state_name=హర్యానా |
+state_name=హర్యాణా |
 image_map=Haryana in India (disputed hatched).svg |
 capital=[[ఛండీగఢ్]] |
@@ పంక్తి 26: / పంక్తి 26: @@
 footnotes = |
 }}
-'''హర్యానా''' (हरयाणा, Haryana )
+'''హర్యాణా''' (హింది: हरयाणा, Haryana )
-వాయువ్య [[భారతదేశము]]లోని ఒక రాష్ట్రము. దీనికి ఉత్తరాన [[పంజాబ్]] మరియు [[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములు, పశ్చిమాన మరియు దక్షిణాన [[రాజస్థాన్]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. తూర్పున [[యమునా నది]] హర్యానా మరియు [[ఉత్తరాఖండ్]] మరియు [[ఉత్తర్ ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములకు సరిహద్దుగా ఉంది. [[ఘగ్గర్ నది]], మర్ఖందా, తంగ్రి, సాహిబీ మొదలైన నదులు రాష్ట్రము గుండా ప్రవహించుచున్నాయి.
+వాయువ్య [[భారతదేశము]]లోని ఒక రాష్ట్రము. దీనికి ఉత్తరాన [[పంజాబ్]] మరియు [[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములు, పశ్చిమాన మరియు దక్షిణాన [[రాజస్థాన్]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. తూర్పున [[యమునా నది]] హర్యాణా మరియు [[ఉత్తరాఖండ్]] మరియు [[ఉత్తర్ ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములకు సరిహద్దుగా ఉంది. [[ఘగ్గర్ నది]], మర్ఖందా, తంగ్రి, సాహిబీ మొదలైన నదులు రాష్ట్రము గుండా ప్రవహించుచున్నాయి.
 == భౌగోళికము ==
-హర్యానా ఉత్తరాన 27 డిగ్రీల 37' నుండి 30 డిగ్రీల 35' అక్షాంశముల మధ్య మరియు 74 డిగ్రీల 28' నుండి 77 డిగ్రీల 36' రేఖాంశముల మధ్య ఉంది. హర్యానా రాష్ట్రము సముద్రమట్టమునకు 700 నుండి 3600 అడుగుల ఎత్తున ఉంది. పరిపాలనా సౌలభ్యము కొరకు రాష్ట్రము నాలుగు విభాగములుగా విభజించబడింది. అవి [[అంబాలా]], [[రోతక్]], [[గుర్‌గావ్]] మరియు [[హిస్సార్]]. రాష్ట్రము 19 జిల్లాలు, 47 ఉప-విభాగములు, 67 తాలూకాలు, 45 ఉప-తాలూకాలు మరియు 116 బ్లాకులుగా విభజించబడింది. హర్యానాలో మొత్తము 81 నగరములు మరియు పట్టణములు, 6,759 గ్రామాలు ఉన్నాయి. 1,553 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణములో అడవులు ఉన్నాయి. హర్యానా యొక్క నాలుగు ముఖ్య భౌగోళిక విశేషాలు.
+హర్యాణా ఉత్తరాన 27 డిగ్రీల 37' నుండి 30 డిగ్రీల 35' అక్షాంశముల మధ్య మరియు 74 డిగ్రీల 28' నుండి 77 డిగ్రీల 36' రేఖాంశముల మధ్య ఉంది. హర్యాణా రాష్ట్రము సముద్రమట్టమునకు 700 నుండి 3600 అడుగుల ఎత్తున ఉంది. పరిపాలనా సౌలభ్యము కొరకు రాష్ట్రము నాలుగు విభాగములుగా విభజించబడింది. అవి [[అంబాలా]], [[రోతక్]], [[గుర్‌గావ్]] మరియు [[హిస్సార్]]. రాష్ట్రము 19 జిల్లాలు, 47 ఉప-విభాగములు, 67 తాలూకాలు, 45 ఉప-తాలూకాలు మరియు 116 బ్లాకులుగా విభజించబడింది. హర్యాణాలో మొత్తము 81 నగరములు మరియు పట్టణములు, 6,759 గ్రామాలు ఉన్నాయి. 1,553 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణములో అడవులు ఉన్నాయి. హర్యాణా యొక్క నాలుగు ముఖ్య భౌగోళిక విశేషాలు.
 * [[శివాలిక్]] పర్వతశ్రేణులు
 * [[యమునా నది|యమునా]] - [[ఘగ్గర్]] ([[సరస్వతీ నది|సరస్వతి]]) పల్లపు భూమి
@@ పంక్తి 37: / పంక్తి 37: @@
 == చరిత్ర ==
-[[పంజాబ్]] ప్రాంతములో అధికముగా [[హిందీ]] మాట్లాడే భాగము హర్యానా అయినది. [[పంజాబీ]] మాట్లాడే భాగము పంజాబ్ రాష్ట్రము అయినది. ప్రస్తుత హర్యానా జనాభాలో హిందువులు అధిక సంఖ్యాకులు. భాషా సరిహద్దు మీద ఉన్న [[ఛండీగఢ్]], [[కేంద్ర పాలిత ప్రాంతము]]గా యేర్పడి రెండు రాష్ట్రములకు రాజధానిగా వ్యవహరింపబడుతున్నది.
+[[పంజాబ్]] ప్రాంతములో అధికముగా [[హిందీ]] మాట్లాడే భాగము హర్యాణా అయినది. [[పంజాబీ]] మాట్లాడే భాగము పంజాబ్ రాష్ట్రము అయినది. ప్రస్తుత హర్యాణా జనాభాలో హిందువులు అధిక సంఖ్యాకులు. భాషా సరిహద్దు మీద ఉన్న [[ఛండీగఢ్]], [[కేంద్ర పాలిత ప్రాంతము]]గా యేర్పడి రెండు రాష్ట్రములకు రాజధానిగా వ్యవహరింపబడుతున్నది.
-సంవత్సరాల పురాతన చరిత్రగల హర్యానా [[వైదిక]] మరియు [[హిందూ]] నాగరికతలకు పుట్టినిల్లు. 3000 సంవత్సరాల క్రితము ఇక్కడే [[శ్రీకృష్ణభగవానుడు]] [[మహాభారతం|మహాభారత]]యుద్ధ ప్రారంభ సమయమున [[గీత]]ను ప్రవచించాడు. మహాభారత యుద్ధమునకు మునుపు సరస్వతి లోయలోని, కురుక్షేత్ర ప్రాంతములో దశ చక్రవర్తుల యుద్ధము జరిగింది. మహాభారతములో (క్రీ.పూ.900) హర్యానా ''బహుధాన్యక'' (సకల సంపదల భూమి) అని వ్యవహరింపబడింది. ''హరియానా'' అన్న పదము మొదట ఢిల్లీ మ్యూజియంలో ప్రదర్శించబడుతున్న 1328 ప్రాంతపు [[సంస్కృత]] శాసనములో కనిపిస్తున్నది. ఈ శాసనములో ఈ ప్రాంతము భూతల స్వర్గముగా అభివర్ణించబడింది. ఆర్య సంస్కృతి ఇక్కడే పుట్టి పెరిగినదని చాటుతున్నది.
+సంవత్సరాల పురాతన చరిత్రగల హర్యాణా [[వైదిక]] మరియు [[హిందూ]] నాగరికతలకు పుట్టినిల్లు. 3000 సంవత్సరాల క్రితము ఇక్కడే [[శ్రీకృష్ణభగవానుడు]] [[మహాభారతం|మహాభారత]]యుద్ధ ప్రారంభ సమయమున [[గీత]]ను ప్రవచించాడు. మహాభారత యుద్ధమునకు మునుపు సరస్వతి లోయలోని, కురుక్షేత్ర ప్రాంతములో దశ చక్రవర్తుల యుద్ధము జరిగింది. మహాభారతములో (క్రీ.పూ.900) హర్యాణా ''బహుధాన్యక'' (సకల సంపదల భూమి) అని వ్యవహరింపబడింది. ''హరియానా'' అన్న పదము మొదట ఢిల్లీ మ్యూజియంలో ప్రదర్శించబడుతున్న 1328 ప్రాంతపు [[సంస్కృత]] శాసనములో కనిపిస్తున్నది. ఈ శాసనములో ఈ ప్రాంతము భూతల స్వర్గముగా అభివర్ణించబడింది. ఆర్య సంస్కృతి ఇక్కడే పుట్టి పెరిగినదని చాటుతున్నది.
 నౌరంగాబాద్, [[భివానీ]]లోని మిత్తతల్, ఫతేబాద్ లోని కునాల్, హిస్సార్ దగ్గరి అగ్రోహా, జింద్ లోని [[రాఖీగర్హీ]], రోతక్ లోని రూఖీ మరియు సిర్సాలోని [[బనావలి]] మొదలైన ప్రాంతములలో జరిపిన పురావస్తు త్రవ్వకాలలో హరప్పా సంస్కృతి మరియు హరప్ప పూర్వ సంస్కృతుల ఆధారములు లభించినవి. [[కురుక్షేత్ర]], పెహోవా, తిల్‌పట్ మరియు పానిపట్ ప్రాంతాలలో దొరకిన మట్టి కుండలు, శిల్పాలు, ఆభరణాలు మహాభారత కథకు చారిత్రతకు ఆధారములు సమకూర్చినాయి. ఈ ప్రాంతాలన్ని మహాభారతములో ప్రీతుదక (పెహోవ), తిలప్రస్థ (తిల్‌పట్), పానప్రస్థ (పానిపట్) మరియు సోనప్రస్థ (సోనిపట్) గా ఉల్లేఖించబడినవి.
-=== హర్యానా జిల్లాలు ===
+=== హర్యాణా జిల్లాలు ===
 {{:భారతదేశ జిల్లాల జాబితా/హర్యానా|showheader=yes}}
@@ పంక్తి 59: / పంక్తి 59: @@
 == ఇవి కూడా చూడండి ==
-* [[హర్యానా ముఖ్యమంత్రులు]]
+* [[హర్యానా ముఖ్యమంత్రులు|హర్యాణా ముఖ్యమంత్రులు]]
 == బయటి లింకులు ==
-* [http://www.haryana-online.com హర్యానా ఆన్లైన్]
+* [http://www.haryana-online.com హర్యాణా ఆన్లైన్]
-** [http://haryana-online.com/History/history.htm హర్యానా చరిత్ర]
+**[http://haryana-online.com/History/history.htm హర్యాణా చరిత్ర]
-** [http://haryana-online.com/People/people.htm హర్యానా ప్రజలు]
+** [http://haryana-online.com/People/people.htm హర్యాణా ప్రజలు]
-** [http://haryana-online.com/Culture/culture.htm హర్యానా సంస్కృతి]
+** [http://haryana-online.com/Culture/culture.htm హర్యాణా సంస్కృతి]
-** [http://haryana-online.com/Fauna/haryana_birds.htm హర్యానా పక్షులు]
+** [http://haryana-online.com/Fauna/haryana_birds.htm హర్యాణా పక్షులు]
-* [http://haryana.nic.in హర్యానా ప్రభుత్వ వెబ్‌సైటు]
+* [http://haryana.nic.in హర్యాణా ప్రభుత్వ వెబ్‌సైటు]
 {{భారతదేశం}}

హర్యాణా
Map of India with the location of హర్యాణా highlighted.
రాజధాని - అక్షాంశరేఖాంశాలు	ఛండీగఢ్ - 30°44′N 76°47′E / 30.73°N 76.78°E / 30.73; 76.78
పెద్ద నగరం	ఫరీదాబాద్
జనాభా (2001) - జనసాంద్రత	21,082,989 (16th) - 477/చ.కి.మీ
విస్తీర్ణం - జిల్లాలు	44,212 చ.కి.మీ (20th) - 19
సమయ ప్రాంతం	IST (UTC యుటిసి+5:30)
అవతరణ - [[హర్యాణా \|గవర్నరు - [[హర్యాణా \|ముఖ్యమంత్రి - చట్టసభలు (సీట్లు)	1966-11-01 - ఎ.ఆర్.కిద్వాయ్ - మనోహర్ లాల్ ఖట్టర్‌ - ఒకే చట్ట సభ (90)
అధికార బాష (లు)	హిందీ,పంజాబీ(రెండవ అధికారిక భాష)
పొడిపదం (ISO)	IN-HR
వెబ్‌సైటు: haryana.gov.in

హర్యానా: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

21:13, 14 ఏప్రిల్ 2019 నాటి కూర్పు

విషయాలు

భౌగోళికము

చరిత్ర

హర్యాణా జిల్లాలు

జిల్లాలు

రాష్ట్ర గణాంకాలు

ఇవి కూడా చూడండి

బయటి లింకులు

మార్గదర్శకపు మెనూ

హర్యానా: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

21:13, 14 ఏప్రిల్ 2019 నాటి కూర్పు

భౌగోళికము

చరిత్ర

హర్యాణా జిల్లాలు

జిల్లాలు

రాష్ట్ర గణాంకాలు

ఇవి కూడా చూడండి

బయటి లింకులు

మార్గదర్శకపు మెనూ

వెతుకు