చింతామణీశ్వర శివ ఆలయం
| చింతామణీశ్వర శివ ఆలయం | |
|---|---|
 | |
| స్థానం | |
| దేశం: | భారత దేశము |
| రాష్ట్రం: | ఒరిస్సా |
| ప్రదేశం: | భువనేశ్వర్ |
| భౌగోళికాంశాలు: | 20°15′00″N 85°50′20″E / 20.25000°N 85.83889°E |
| నిర్మాణశైలి, సంస్కృతి | |
| నిర్మాణ శైలి: | రేఖా డ్యూయల్ కళ |
చింతామణీశ్వర శివ ఆలయం ఒరిస్సా, భారతదేశం యొక్క రాజధాని భువనేశ్వర్లో ఉన్న లార్డ్ శివకు చెందిన హిందూ ఆలయం. ఇది పాత స్టేషన్ బజార్ సమీపంలో కటక్ - పూరీ రహదారి నుండి చింతామణీశ్వర్ రోడ్డు కొలను చివరిలో ఉంది. ఈ ఆలయం పడమటి దిశగా ఎదురుగా ఉంటుంది, శివ లింగం ఒక "యోనిపీఠం"తో ఉన్న శివ లింగం.
ఆలయం[మార్చు]
ఈ దేవాలయం 14 వ శతాబ్దం ఎ.డి.నాటిది. స్థానిక పురాణం ప్రకారం ఈ దేవాలయాన్ని కావేరి వంశీయులు కమారిస్ (సోమవామ్‌సిస్) నిర్మించారు. శివరాత్రి, శివ వివాహాము, జలసయ, రుద్రాభిషేకం వంటి వివిధ మతపరమైన మతకర్మలు ఇక్కడ నిర్వహిస్తారు. వివాహం, థ్రెడ్ వేడుకలు ఇక్కడ జరుగుతాయి.
ఆర్కిటెక్చరల్ లక్షణాలు[మార్చు]
ప్రణాళికలో, ఈ ఆలయంలో ఒక చదరపు రకంగా పుణ్యక్షేత్రం ఉంది, "విమనా" "రేఖ" క్రమంలో ఉంది. దిగువ నుండి పైభాగానికి ఆలయం ఒక "బడా", "గండి", "మాస్థకము" ఉంది. "పంచాంగా బడా", పబ్హగాలో ఐదు భాగాల విభాగాలు ఉన్నాయి: అంటే "ఖురా", "కుంభా", "పాతా", "కాని", " బసంత . ఆలయం యొక్క 'ఖురా' భాగం పాక్షికంగా ఖననం చేయబడింది. 'జంగా' 'తాళ జాంఘా', ఉపర జాంఘ లలో ఏడు అచ్చులతో బందానా యొక్క మూడు అచ్చుల సెట్ ద్వారా విభజించబడింది. 'గండీ' ఏ అలంకరణతోనైననూ, 'మాస్థకము' ఒరిస్సా ఆలయాలతో వంటి 'బీకి', అమలకా , ఖపురి , కలాస లాంటి భాగాలను కలిగి ఉంది.
తూర్పు గూడులో నాలుగు చేతులతో సాయుధ కార్తికేయుడు చిత్రం ఉంటుంది. అతని ప్రధాన వామపక్షం "వరదముద్ర"లో ఉంది, కుడి చేయి ఒక జాపత్రి కలిగి ఉంది. అతని ఎడమ చేతిని వెన్ను నుండి ముందుకు చాతీ బాగా ఉబ్బెత్తుగా ఉండటం ఒక ఆత్మవిశ్వాసం కలిగి ఉంది, అతని కుడి చేతిని నెమలి యొక్క తలపై ఉంచబడుతుంది. దక్షిణాన సముదాయంలో ఉన్న నాలుగు సాయుధ చేతులతో గణేష చిత్రం అతని కుడి చేతి, అతని ఎడమ చేతిలోని "మోదకా పాత్ర"లో రోసరీని కలిగి ఉంది. అతని ఎడమ చేతికి విరిగిన దంతాలు (దంతం) ఉన్నపుడు అతని కుడివైపున ఉన్న కుడి చేతి "అంకుశం"ను కలిగి ఉంటుంది. ఉత్తర రాతి గూడులో సముచిత దేవత పార్వతి ఉంది.
అలంకార లక్షణాలు[మార్చు]
"బాదా" యొక్క "తాళ జాంఘా", "ఉపర జాంఘా" వరుసలు వరుసగా "ఖాఖరా ముండిస్", "పిదా ముండిస్"తో చెక్కబడ్డాయి. కణిక పేగా పైన బీకి పాగలో ఒక డ్యూల చరిణి ఉంది, అయితే రాహా పేగా పైన నాలుగు చేతులు గల సాయుధ దైవత్తులు ఉన్నాయి. ద్వారబంధము యొక్క పునాది ఇరువైపులా రెండు "ఖఖారా ముండిస్"తో చెక్కబడింది. టెంపుల్ ఆధునిక సమ్మేళనం గోడతో 40.00 చదరపు మీటర్లు, 0.80 మీటర్ల మందంతో 1.80 మీటర్ల పొడవును కలిగి ఉంది. ద్వారబంధపు కుడి వైపున నాలుగు చేతులు గల సాయుధ గణేష విగ్రహం ఉంది. ఈ దేవత తన ఎడమ, కుడి చేతుల్లో 'పరశు', గుఱ్ఱాన్ని పట్టుకుని, ఎడమవైపున ఉన్న ఎడమ వైపు, ఎగువ ఎడమవైపున మోదకాపత్ర , విరిగిన పంటి (దంతం) కలిగి ఉంది.
చింతామణీశ్వర కొలను[మార్చు]
ఇది ఆలయ ట్యాంకు ఆలయం యొక్క ఆవరణలో ఉంది. స్థానిక ప్రజల అభిప్రాయము ప్రకారం ఈ ట్యాంకు కేశరీలచే తవ్వబడింది. కార్తీక పూర్ణిమ, శ్రావణ పూర్ణిమ వంటి పండుగలు ఇక్కడ ఆచరించ బడతాయి. ఈ ట్యాంక్ దీర్ఘచతురస్రాకారంలో 22.40 మీ పొడవు, 11.20 మీ. లోతు వెడల్పుతో 11.20 మీ. భూగర్భ నుండి నీటితో ఒక సహజ వసంతం ద్వారా ట్యాంక్ పోషించబడుతుంది. దీని ఫలితంగా సంవత్సరం పొడవునా నీటి స్థాయి ఎల్లప్పుడూ స్థిరంగా ఉంటుంది. అదనపు నీటిని విడుదల చేయడానికి తూర్పు గోడలో ఒక అవుట్లెట్ ఉంది.
ఇవి కూడా చూడండి[మార్చు]
మూలాలు[మార్చు]
ఇతర లింకులు[మార్చు]
- కె.సి. పాణిగ్రాహి, భువనేశ్వర్ వద్ద పురావస్తు శిథిలాలు, కలకత్తా, 1961. పి .16.
- డా. సదాసిబా ప్రధాన్ భువనేశ్వర్ యొక్క తక్కువ ప్రసిద్ధ స్మారకాలు (ISBN 81-7375-164-1)
బయటి లింకులు[మార్చు]
| చరిత్ర |  | |
|---|---|---|
| దేవతలు | ||
| సంబంధ వచనాలు | ||
| మంత్రాలు/ స్తోత్రాలు | ||
| వేదాంతాలు | ||
| జ్యోతిర్లింగాలు | ||
| ప్రముఖ ఆలయాలు | ||
| సంప్రదాయాలులు | ||
| రాష్ట్ర చిహ్నాలు |
|  |
|---|---|---|
| ఒడిశా ప్రభుత్వం |
| |
| అంశాలు | ||
| నగరాలు | ||
 ఒడిషా పోర్టల్ | ||