డెన్మార్క్

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
డెన్మార్క్ రాజ్యం
Kingdom of Denmark
కింగ్డం ఆఫ్ డెన్మార్క్

Kongeriget Danmark
Red with a white cross that extends to the edges of the flag; the vertical part of the cross is shifted to the hoist side
జండా
Coat of arms of డెన్మార్క్
Coat of arms
గీతం: 
Kong Christian stod ved højen mast[N 1]
King Christian stood by the lofty mast
Location of  Denmark[N 2]  (dark green) – on the European continent  (green & dark grey) – in the European Union  (green)  —  [Legend]
Location of  Denmark[N 2]  (dark green)

– on the European continent  (green & dark grey)
– in the European Union  (green)  —  [Legend]

Kingdom of Denmark: Greenland, the Faroe Islands (circled), and Denmark.
Kingdom of Denmark: Greenland, the Faroe Islands (circled), and Denmark.
రాజధానికోపెన్‌హాగన్
అధికార భాషలుDanish
గుర్తించిన ప్రాంతీయ భాషలు
మతం
Evangelical Lutheranism
పిలుచువిధం
ప్రభుత్వంఏకకేంద్రక పార్లమెంటరీ
రాజ్యాంగ రాచరికం
• Monarch
Margrethe II
Lars Løkke Rasmussen
శాసనవ్యవస్థFolketing
స్థాపన
సుమారు 10th century
• Democratisation
(Constitutional Act)
5 June 1849
24 March 1948[N 4]
విస్తీర్ణం
• Denmark[N 2]
42,915.7 కి.మీ2 (16,569.8 చ. మై.)[2] (133rd)
• Greenland
2,166,086 కి.మీ2 (836,330 చ. మై.)
• Faroe Islands
1,399 కి.మీ2 (540.16 చ. మై.)
జనాభా
• July 2014 estimate
5,639,719[3] (113th)
• Greenland
56,370[4][N 5]
• Faroe Islands
49,709[5][N 5]
• జనసాంద్రత (Denmark)
131/చ.కి. (339.3/చ.మై.)
GDP (PPP)2013 estimate
• Total
$211.321 billion[6][N 6] (52nd)
• Per capita
$37,794[6] (19th)
GDP (nominal)2013 estimate
• Total
$324.293 billion[6][N 6] (34th)
• Per capita
$57,998[6] (6th)
జినీ (2012)Negative increase 28.1[7]
low
హెచ్‌డిఐ (2013)Increase 0.900[8]
very high · 10th
ద్రవ్యంDanish krone[N 7] (DKK)
కాల విభాగంUTC+1 (CET)
• Summer (DST)
UTC+2 (CEST)
వాహనాలు నడుపు వైపుright
ఫోన్ కోడ్+45[N 8]
Internet TLD.dk[N 9]

డెన్మార్క్ (English: Denmark, Danish: Danmark - దానుల నేల అని అర్ధం), అధికార డెన్మార్క్ రాజ్యం (English: Kingdom of Denmark కింగ్డం ఆఫ్ డెన్మార్క్, Danish: Kongeriget Danmark), మూడు స్కాండినేవియన్ దేశాల్లో ఒకటి. [N 10] ఇది నార్డిక్ దేశం, సార్వభౌమాధికారం కలిగిన దేశంగా ఉంది. ప్రధాన భూభాగం దక్షిణ సరిహద్దులో జర్మనీ, ఈశాన్య సరిహద్దులో స్వీడన్, ఉత్తర సరిహద్దులో నార్వే ఉన్నాయి. [N 11] రాజధాని నగరం కోపెన్‌హాగన్.డెన్మార్క్ సామ్రాజ్యంలో ఉత్తర అట్లాంటిక్ మహాసముద్రంలోని గ్రీన్‌లాండ్, ఫారో ద్వీపాలు భాగంగా ఉన్నాయి.డెన్మార్క్‌లో జస్ట్‌లాండ్ ద్వీపకల్పం, 443 నేండ్ ద్వీపాలు ఉన్నాయి.[N 2][9] వీటిలో జీలాండ్, ఫ్యూనెన్, నార్త్ జస్ట్‌లాండిక్ ద్వీపాలు ఉన్నాయి. వీటిని పొడి, ఇసుక భూములుగా వర్గీకరించారు. సముద్రమట్టానికి లోతుగా టెంపరేట్ వాతావరణం కలిగి ఉంది.డెన్మార్క్ వైశాల్యం 42924 చ.కి.మీ.[10] గ్రీన్‌లాండ్, ఫారో ద్వీపాల వైశాల్యం చేర్చితే మొత్తం వైశాల్యం 22,10,579 చ.కి.మీ. 2017 గణాంకాల ఆధారంగా జనసంఖ్య 5.75 మిలియన్లు.[3]

డెన్మార్క్ ఏకీకృత సామ్రాజ్యం 10 వ శతాబ్దంలో బాల్టిక్ సముద్రం నియంత్రణ కోసం జరిగిన పోరాటంలో నైపుణ్యంగల సముద్రయాన దేశంలాగా ఉద్భవించింది.[11]1397 లో డెన్మార్క్ స్వీడన్, నార్వే స్థాపించిన కెల్మార్ యూనియన్ 1523 లో స్వీడిష్ విభజనతో ముగిసాయి. డెన్మార్క్, నార్వే 1814 లో యూనియన్‌ బాహ్య దళాలను రద్దు చేసుకునే వరకు సామ్రాజ్యంగా కొనసాగాయి. ఫారో దీవులు గ్రీన్లాండ్, ఐస్లాండ్‌లను వారసత్వంగా పొందింది. 17 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో స్వీడన్‌కు అనేక భూభాగాలు ఉన్నాయి. 19 వ శతాబ్దంలో 1864 రెండవ శ్లేస్విగ్ యుద్ధంలో ఓటమి పొందిన తరువాత జాతీయవాద ఉద్యమాలు అధికరించాయి. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో డెన్మార్క్ తటస్థంగా ఉంది. 1940 ఏప్రిల్ లో జర్మన్ దండయాత్ర క్షిపణి సైనిక వాగ్వివాదాలను చూసింది. డానిష్ నిరోధక ఉద్యమం 1943 నుండి జర్మనీ లొంగిపోయే వరకు చురుకుగా కొనసాగింది. 19 వ శతాబ్దం రెండవ భాగంలో వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిదారు దేశంగా ఉంది. 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో డెన్మార్క్ సాంఘిక కార్మిక-మార్కెట్ సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టింది. ఇది ప్రస్తుత సంక్షేమ రాజ్య నమూనాకు అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థకు ఆధారాన్ని సృష్టించింది.

డెన్మార్క్ రాజ్యాంగం 1849 జూన్ 5 న సంతకం చేయబడింది. 1660 లో ప్రారంభమైన సంపూర్ణ రాచరికం ముగిసింది. ఇది పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థగా ఏర్పడిన ఒక రాజ్యాంగ రాచరికాన్ని స్థాపించింది. దేశ రాజధాని కోపెన్హాగన్ అతిపెద్ద నగరంగానూ ప్రధాన వాణిజ్య కేంద్రంగానూ ఉంది. నగరంలో ప్రభుత్వ, జాతీయ పార్లమెంట్లు నిర్వహించబడుతున్నాయి.ఇవి డెన్మార్క్ రాజ్యంలో అంతర్గత వ్యవహారాలను నిర్వహించడానికి అధికారాలు కలిగి ఉన్నాయి. 1948 లో ఫారో ద్వీపాలలో హోం రూల్ స్థాపించబడింది; 1979 లో గ్రీన్లాండ్‌లో " హోం రూల్ " స్థాపించబడింది. 2009 లో మరింత స్వయంప్రతిపత్తి కలిగి ఉంది. 1973 లో డెన్మార్క్ " యూరోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీ "లో సభ్యదేశంగా అయింది. (ఇప్పుడు ఐరోపా సమాక్య) కొన్ని ఎంపికలను నిలిపివేసింది; డెన్మార్క్ తన సొంత కరెన్సీ క్రోన్‌ను నిలుపుకుంటుంది. ఇది నాటో, నార్డిక్ కౌన్సిల్, ఒ.ఇ.సి.డి, ఒ.ఎస్.సి.ఇ. యునైటెడ్ నేషన్స్ వ్యవస్థాపక సభ్యదేశాలలో ఇది ఒకటిగా ఉంది. ఇది స్కెంజెన్ ప్రాంతంలో భాగంగా ఉంది.

డెన్మార్క్ ప్రపంచంలోని సంతోషకరమైన దేశాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది.[12] డాన్స్ అధిక జీవన ప్రమాణం కలిగివుంటారు. విద్య, ఆరోగ్య సంరక్షణ, పౌర స్వేచ్ఛల రక్షణ, ప్రజాస్వామ్య పాలన, శ్రేయస్సు, మానవ అభివృద్ధి వంటి దేశంలోని జాతీయ ప్రమాణాల పరిధిలో చాలా వరకు ఉన్నత ప్రమాణాలు కలిగి ఉంది. [13][14][15] ప్రపంచంలో అత్యధిక సామాజిక సాంఘిక చైతన్యం [16] ఉన్నత స్థాయి సమానత్వం[17] ప్రపంచంలోనే అతి తక్కువ స్థాయి అవినీతి ఉన్న దేశంగానూ ప్రపంచంలోని అత్యధిక తలసరి ఆదాయం దేశాలలో ఒకటిగానూ, ప్రపంచంలోని అత్యధిక వ్యక్తిగత ఆదాయ పన్ను రేటలు ఉన్న దేశంగానూ ఉంది.[18]

పేరు వెనుక చరిత్ర

[మార్చు]

డాన్స్, డెన్మార్కుల మధ్య సంబంధాలు డెన్మార్క్ ఏక రాజ్యంగా ఉండడానికి అవకాశం కల్పిస్తున్నాయి.[19] [20] ఇది ప్రధానంగా "డాన్" పై కేంద్రీకృతమై ఉంటుంది. డాని లేదా చారిత్రక ప్రాధాన్యత కలిగిన వ్యక్తి డాన్, "మార్క్" అనే పదం ముగింపు కచ్చితమైన అర్ధాన్ని సూచిస్తుంది.

ఆరంభకాల ప్రపంచచరిత్రకు సంబంధించిన చాలా చేతిపుస్తకాలు ఈ పదం మొదటి భాగం, ప్రజల పేరు అనే పదానికి అర్థం సూచిస్తుంది.[21] జర్మన్ టెన్న్ "నూర్పిడి ఫ్లోర్", ఇంగ్లీష్ డెన్ "గుహ"కు సంబంధించింది. "ఫ్లాట్ ల్యాండ్"[21] దక్షిణాన షెల్స్విగ్‌లోని సరిహద్దు అడవులకు సూచిస్తుంది. అడవులలో లేదా అడవులకు ఈ మార్క్ అని నమ్ముతారు.[22]

డెన్మార్క్ డెన్ మార్క్ అనే పదం మొట్టమొదటి వాడకం రెండు జెర్లింగ్ రాళ్లపై కనిపిస్తుంది.వీటిలో రెన్‌స్టోన్లు ఓల్డ్ గోర్మ్ (సిర్కా. 955), హరాల్డ్ బ్లూటూత్ (సిర్కా.965 ఈ రెండింటి పెద్ద రాయిని డెన్మార్క్ "బాప్టిస్మల్ సర్టిఫికేట్" (డబ్సటెస్ట్) గా పేర్కొనబడింది.[23] అయితే రెండూ "డెన్మార్క్" అనే పదాన్ని వాడిగా ఉచ్ఛరించే [24] డెన్మార్క్ నివాసులు అక్కడ "డాని" ([danɪ]) లేదా "డాన్స్" అని పిలువబడ్డారు.

చరిత్ర

[మార్చు]

చరిత్రకు ముందు

[మార్చు]
నార్డిక్ కాంస్య యుగం నుండి డేటింగ్ చేసిన ట్రంధోల్మ్‌ సూర్య రథం పూతపూసిన వైపు

డెన్మార్క్‌లో పురావస్తు అన్వేషణలు ఈ ప్రాంతం ఎఎమ్ హిమనదీయ కాలానికి 1,30,000-1,10,000 కి చెందినదని తెలియజేస్తున్నాయి.[25] క్రీ.పూ. సుమారు 12,500 నుండి డెన్మార్క్‌లో మానవులు నివసించారు. క్రీ.పూ. 3900 నుండి వ్యవసాయం జరిగినట్లు స్పష్టమైన సాక్ష్యాలు ఉన్నాయి.[26] ఇది డెన్మార్క్‌లో నార్డిక్ బ్రాంజ్ ఏజ్ (క్రీ.పూ.1800-600) శ్మశాన గుట్టల ద్వారా గుర్తించబడింది. ఇది లార్స్, సూర్య రథంతో సహా అనేక పరిశోధనలను విస్తరించడానికి మూలంగా ఉంది.

రోమన్ ఇనుప యుగంలో (క్రీల్పూ. 500 - సా.శ. 1) స్థానిక సమూహాలు దక్షిణప్రాంతాలకు వలస రావడం మొదలైంది. మొదటి గిరిజన డేన్స్ రోమన్ ఇనుప యుగంలో పూర్వ-రోమన్, జర్మానిక్ ఐరన్ ఏజ్ మద్య కాలంలో ఇక్కడకు వచ్చారు.[27] రోమన్ ఇనుప యుగం సా.శ. (1-400)లో [26] రోమన్ రాజ్యాలు డెన్మార్క్‌లో స్థానిక గిరిజనులతో వర్తక మార్గాలు, సంబంధాలు కొనసాగాయి. డెన్మార్క్‌లో రోమన్ నాణేలు కనుగొనబడ్డాయి. డెన్మార్క్, నార్త్-వెస్ట్ ఐరోపా‌లలో ఈ కాలానికి చెందిన బలమైన సెల్టిక్ సాంస్కృతిక ప్రభావిత సాక్ష్యాలు, గుండ్రూప్ కుల్డ్రన్ కనుగొనడం ఇతర విషయాలు కూడా ఉన్నాయి.

గిరిజన డేన్స్ తూర్పు డేనిష్ ద్వీపాలు (జిలాండ్), స్కానియా నుండి వచ్చారు. ఉత్తర జర్మానిక్ ప్రారంభ రూపం సంబంధిత భాష వాడుకలో ఉంది. వీరు రాకముందే జుట్లాండ్ సమీప ద్వీపాల్లో గిరిజన జూట్లు స్థిరనివాసాలు ఏర్పరచుకుని నివసించారు. చివరకు జూట్స్ గ్రేట్ బ్రిటన్‌కు వలస పోయారు. బ్రైథోనిక్ కింగ్ వోర్టిగెర్న్ కొంతమంది కిరాయి సైనికులతో ఆగ్నేయ భూభాగాలలోని కెంట్, ఐల్ ఆఫ్ వైట్, ఇతర ప్రాంతాలలో స్థిరపడ్డారు. తరువాత ఈప్రాంతాలను ఆంగల్స్, సాక్సన్స్ (వీరు ఆంగ్లో-సాక్సన్స్ రూపొందించారు) దాడి చేసి స్వాధీనం చేసుకున్నారు. జట్లాండ్లోని మిగిలిన జ్యూటిష్ ప్రజలు స్థిరపడిన డాన్లతో కలిసిపోయారు.

చరిత్రకారుడు జోర్డెస్ అందించిన డాని "గెట్టీ"లో గురించి ఒక చిన్న నోట్ ఆధారంగా ఆధునిక డాన్స్ పురాతన డాన్స్ సంతతికి చెందిన వారని భావిస్తున్నారు.[28][29] డాన్విర్రెకే రక్షణ నిర్మాణాలు 3 వ శతాబ్దం నుండి దశలవారిగా నిర్మించబడ్డాయి. క్రీ.పూ. 737 డానిష్ రాజు ఆవిర్భావం తరువాత నిర్మాణ ప్రయత్నాల పరిపూర్ణ పరిమాణామానికి చేరుకున్నాయి.[30] ఒక కొత్త రూనిక్ వర్ణమాల మొదటిసారి రూపొందించిన అదే సమయంలో క్రీ.పూ 700 లో రిబే అనే పురాతన పట్టణం స్థాపించబడింది.

వైకింగ్, మద్య యుగం

[మార్చు]
The Ladby ship, the largest ship burial found in Denmark

8 వ శతాబ్దం నుండి 10 వ శతాబ్దం వరకు విస్తృత స్కాండినేవియన్ ప్రాంతం వైకింగ్ల మూలాధార ప్రాంతంగా ఉంది. వారు ఐరోపాలోని అన్ని ప్రాంతాలలో వలసరాజ్యాల స్థాపన, దాడి, వర్తకం చేశారు. డేనిష్ వైకింగ్స్ తూర్పు - దక్షిణ బ్రిటిష్ దీవులు, పశ్చిమ ఐరోపాలో చాలా చురుకుగా ఉండేవారు. వారు 1013 లో కింగ్ స్వాన్ ఫోర్క్‌బియర్డ్ తరఫున ఇంగ్లాండ్ భూభాగాలు (డానేల అని పిలిచేవారు), ఫ్రాన్స్ (డనేస్), నార్వేయులు (రోలో రాజ్యాధిపతిగా నార్మాండీను స్థాపించారు). ఈ కాలం పెన్స్ డెన్మార్క్‌లో ఆంగ్లో-సాక్సాన్ స్థాపించబడింది.[31]

హెరాల్డ్ బ్లూటూత్ చేత పెంచబడిన రెండు జెల్లీ రాళ్ల పెద్దది

8 వ శతాబ్దం చివరలో డెన్మార్క్ అధికంగా సమైక్యం చేయబడింది.ఫ్రాంకిష్ మూలాలలో దాని పాలకులు నిరంతరం రాజులు (రెజెస్) గా సూచించబడ్డారు. 804 లో గుడ్ఫ్రేడ్ పాలనలో డానిష్ సామ్రాజ్యం బోర్న్‌హోమ్ మినహాయించి జట్లాండ్, స్కానియా, డానిష్ ద్వీపాల అన్ని భూములను విలీనం చేసుకుంది.[32]

10 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో పాలన స్థాపించిన గోర్మ్ ది ఓల్డ్‌ మనుగడలో ఉన్న డానిష్ రాచరికానికి మూలంగా ఉంది. [11] డాన్స్ 965 లో గ్రాంట్ కుమారుడు అయిన హరాల్డ్ బ్లూటూత్ క్రైస్తవమతం స్వీకరించినట్లు జెర్లింగ్ రాళ్ళు ధ్రువీకరించాయి. ఐరోపాలో పెరిగిన క్రిస్టియన్ శక్తి,, డాన్స్ కోసం ఒక ముఖ్యమైన వర్తక ప్రాంతం అయిన పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం ముట్టడించకుండా ఉండాలన్న రాజకీయ కారణాల వలన డెన్మార్క్ క్రిస్టియన్ దేశంగా మారిందని కొందరిచేత విశ్వసించబడుతుంది. ఆ సందర్భంలో హెరాల్డ్ డెన్మార్క్ చుట్టూ ఉన్న ఆరు కోటలను ట్రెలెబోర్గ్ అని పిలిచారు. ఇంకా అదనంగా డనేవిర్కె నిర్మించబడింది. 11 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో కనుటే ది గ్రేట్ ఈప్రాంతాన్ని జయించి డెన్మార్క్‌ను సమైక్యం చేసాడు. ఇంగ్లాండ్, నార్వేలు స్కాండినేవియన్ సైన్యంతో సుమారు 30 సంవత్సరాలు పోరాడారు.[31]

మద్య యుగాలలో డెన్మార్క్‌లో స్కైల్నాండ్ (ప్రస్తుత దక్షిణ స్వీడన్లోని స్కానియా, హలాండ్, బ్లెకేంగ్ ప్రాంతాలలో), డానిష్ రాజులు డానిష్ ఎస్టోనియాను అలాగే డచీల ష్లేస్విగ్, హోల్సీటన్ కూడా పరిపాలించారు. తరువాత ఈ రెండు ఉత్తర జర్మనీలో స్లేస్విగ్-హోల్టీన్ రాజ్యంగా ఉన్నాయి.

1397 లో డెన్మార్క్, నార్వే, స్వీడన్లతో వ్యక్తిగత యూనియన్లోకి ప్రవేశించింది. క్వీన్ మొదటి మార్గరెట్‌లో సమైక్యమైంది. [33] ఈ మూడు దేశాలు యూనియన్‌లో సమానంగా పరిగణించబడతాయి. ఏది ఏమయినప్పటికీ ప్రారంభము నుండి మార్గరెట్ చాలా ఆదర్శవంతమైనది. డెన్మార్క్‌ యూనియన్ స్పష్టమైన "సీనియర్" భాగస్వామిగా పరిగణించబడింది.[34] ఈ విధంగా స్కాండినేవియా చరిత్ర తరువాతి 125 సంవత్సరాల్లో చాలా భాగం ఈ యూనియన్ చుట్టూ తిరుగుతుంది. స్వీడన్‌ను బద్దలు కొట్టడంద్వారా పదేపదే తిరిగి జయించబడింది. స్వీడిష్ రాజు గుస్టావ్ వాసా స్టాక్హోమ్ నగరాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్న కారణంగా 1523 జూన్ 17 న ఈ సమస్య పరిష్కారమైంది. 1530 లో ప్రొటెస్టంట్ సంస్కరణ స్కాండినేవియాకు విస్తరించింది. కౌంట్ ఫాయుడ్ పౌర యుద్ధం తరువాత డెన్మార్క్ 1536 లో లూథరనిజానికి మార్చబడింది. ఆ సంవత్సరం తర్వాత డెన్మార్క్ నార్వేతో ఒక యూనియన్‌లోకి ప్రవేశించింది.

ఆధునిక కాల ప్రారంభ చరిత్ర (1536–1849)

[మార్చు]
The Battle of Öland during the Scanian War, between an allied Dano-Norwegian-Dutch fleet and the Swedish navy, 1 June 1676

స్వీడన్ శాశ్వతంగా పర్సనల్ యూనియన్ నుండి విడిపోయింది. తరువాత డెన్మార్క్ అనేక సందర్భాలలో తన పొరుగువారిపై నియంత్రణను పునరుద్ఘాటించేందుకు ప్రయత్నించింది. క్రైస్తవ 4 వ కింగ్ క్రిస్టియన్ 1611-1613 కాల్మర్ యుద్ధంలో స్వీడన్ మీద దాడి చేశాడు. కానీ తన ప్రధాన లక్ష్యం యూనియన్‌కు తిరిగి తీసుకురావడంలో విఫలమయ్యాడు. ఈ యుద్ధం ప్రాదేశిక మార్పులకు దారితీసింది. కాని స్వీడన్ డెన్మార్క్‌కు ఒక మిలియన్ వెండి రిక్లస్డాలర్లను నష్టపరిహారం చెల్లించవలసి వచ్చింది. ఇది అల్‌వ్స్‌బర్గ్ నష్టపరిహారం అని పిలువబడింది.[35] కింగ్ క్రిస్టియన్ ఈ డబ్బును అనేక పట్టణాలు, కోటలను నిర్మించాడానికి ఉపయోగించాడు.ముఖ్యంగా గ్లూక్‌స్టాడ్ట్ (హాంబర్గ్‌కు ప్రత్యర్థిగా స్థాపించబడింది), క్రిస్టియానియా కోటలు నిర్మించాడు. డచ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీచే ప్రేరణ పొందిన అతను ఇదే డానిష్ సంస్థను స్థాపించాడు. సిలోన్‌ను ఒక కాలనీగా ప్రకటించాలని అనుకున్నాడు. కానీ కంపెనీ భారతదేశపు కోరమాండల్ తీరంపై ట్రాంస్‌క్వి బార్‌నును కొనుగోలు చేయగలిగింది. డెన్మార్క్ వలసవాద ఆకాంక్షలు ఆఫ్రికా, భారతదేశంలో కొన్ని కీలక వ్యాపార వర్గాలకు మాత్రమే పరిమితమయ్యాయి. ఈ సామ్రాజ్యం ఇతర ప్రధాన శక్తులు, తోటల అభివృద్ధిపై దృష్టి కేంద్రీకరించింది. అంతిమంగా వనరుల లేకపోవడం దాని స్తబ్దతకు దారితీసింది.[36]

క్రిస్టిన్ ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధంలో జర్మనీలో లూథరన్ రాష్ట్రాల నాయకుడిగా ఉండడానికి ప్రయత్నించి లూటర్ యుద్ధంలో ఓడిపోయాడు.[37] ఫలితంగా అల్బ్రెచ్ట్ వాన్ వాలెన్‌స్టియన్ నాయకత్వంలో కాథలిక్ సైన్యం జట్లాండ్‌ను ముట్టడించడం, ఆక్రమించడం, దోపిడీ చేయడంతో డెన్మార్క్ యుద్ధం నుండి ఉపసంహరించుకోవడం జరిగింది.[38] డెన్మార్క్ ప్రాదేశిక రాయితీలను నివారించుకుంది. కానీ జర్మనీలో గుస్టావస్ అడాల్ఫస్ జోక్యంతో స్వీడన్ సైనిక శక్తి అధికరించింది. ఈ ప్రాంతంలో డెన్మార్క్ ప్రభావం తగ్గుముఖం పట్టింది. 1643 లో స్వీడిష్ సైన్యాలు జుట్లాండ్ పై దాడి చేసి 1644 లో స్కానియాని స్వాధీనం చేసుకున్నారు.

డెన్మార్క్-నార్వే యూనియన్లో, డెన్మార్క్ ఆధిపత్య భాగస్వామి, చివరికి నార్వే, నార్వేజియన్ ఆధారపడటం (ఫారో దీవులు, ఐస్లాండ్, గ్రీన్లాండ్) పాలనను పొందింది

1645 బ్రోమ్‌సెబ్రొ ఒప్పందం అనుసరించి డెన్మార్క్ హాలెండ్, గోట్లాండ్, డానిష్ ఎస్టోనియా ఆఖరి భాగాలు నార్వేలో అనేక భూభాగాలను స్వాధీనం చేసి లొంగిపోయింది. 1657 లో మూడవ ఫ్రెడెరిక్ స్వీడన్‌ మీద యుద్ధాన్ని ప్రకటించాడు. బ్రెమెన్ వెర్డెన్‌ వైపు సైన్యాలను నడిపించాడు. ఇది ఒక భారీ డేనిష్ ఓటమికి దారి తీసింది. స్వీడన్‌కు చెందిన కింగ్ 10 వ చార్లెస్ గుస్తావ్ సైన్యాలు 1658 ఫిబ్రవరిలో రోస్కిల్డే శాంతి ఒప్పందం మీద సంతకం చేయడానికి ముందు జుట్లాండ్, ఫున్న్, చాలా క్లైంట్లను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. 1658 ఆగస్టులో 10 వ చార్లెస్ గుస్తావ్ త్వరితగతిన డెన్మార్క్ ధ్వంసం చేయనందుకు చింతించాడు. అతను కోపెన్హాగన్ మీద రెండు సంవత్సరాల పాటు ముట్టడిని సాగించడానప్పటికీ రాజధానిని స్వాధీనం చేసుకోవడంలో విఫలమయ్యాడు [39] శాంతియుతమైన పరిష్కారంలో డెన్మార్క్ స్వాతంత్ర్యం పొందింది.ట్రాండెలాగ్ బోర్న్‌హోమ్ పాలనా నియంత్రణ తిరిగి చేజిక్కించుకున్నాడు.

డెన్మార్క్ స్కానియాన్ (1675-1679) లో స్కానియాని నియంత్రించటానికి డెన్మార్క్ ప్రయత్నించినప్పటికీ కానీ అది వైఫల్యంతో ముగిసింది. గ్రేట్ నార్తర్న్ యుద్ధం (1700-21) తరువాత డెన్మార్క్, హోల్‌స్టీన్ భాగాల నియంత్రణ 1720 లో ఫ్రెడెరిక్స్‌బర్గ్ ఒప్పందం 1773 సర్స్కోయ్ సెలో ఒప్పందం తరువాత హోల్‌స్టీన్-గాటోర్ప్ హోం రూల్ పునరుద్ధరించింది. అనేక సమకాలీన యుద్ధాల్లో ఇరు పక్షాలు వర్తకం చేయడానికి అనుమతించే తటస్థ స్థితి కారణంగా డెన్మార్క్ 18 వ శతాబ్దంలో గత దశాబ్దాలలో కంటే బాగా అభివృద్ధి చెందింది. నెపోలియన్ యుద్ధాలలో డెన్మార్క్ ఫ్రాన్స్, యునైటెడ్ కింగ్డమ్‌లతో వర్తకం చేసి రష్యా, స్వీడన్ ప్రుస్సియాలతో కలిసి లీగ్ ఆఫ్ సాయుధ తటస్థంలో చేరింది.[40]

బ్రిటీష్వారు దీనిని విరుద్ధమైన చర్యగా భావించారు. 1801 - 1807 లో కోపెన్హాగన్‌మీద దాడి చేశారు. ఒక సందర్భంలో డానిష్ విమానాలను మోసుకెళ్ళే మరొక సందర్భంలో డానిష్ రాజధాని పెద్ద భాగాలను కాల్చేశారు. ఇది డానిష్-బ్రిటిష్ గన్బోట్ యుద్ధం అని పిలువబడే యుద్ధానికి దారికి దారితీసింది. డెన్మార్క్, నార్వే మధ్య జలమార్గాలపై బ్రిటీష్ నియంత్రణ యూనియన్ ఆర్థిక వ్యవస్థకు వినాశకరమైనదిగా మారింది. 1813 లో డెన్మార్క్-నార్వే దివాలా తీసాయి.

1814 లో కీల్ ఒప్పందం ద్వారా యూనియన్ రద్దు చేయబడింది; డానిష్ సామ్రాజ్యం స్వీడిష్ రాజుకు అనుకూలంగా నార్వే సామ్రాజ్యానికి వాదనలను తిరస్కరించింది.[41] డెన్మార్క్ ఐస్లాండ్ (1944 వరకు డానిష్ సామ్రాజ్యాన్ని నిలబెట్టుకుంది), ఫారో దీవులు, గ్రీన్లాండ్లను స్వాధీనం చేసుకుంది. ఇవన్నీ నార్వేను శతాబ్దాలుగా పాలించాయి.[42] నార్డిక్ కాలనీలు కాకుండా డెన్మార్క్ (1620 నుండి 1869 వరకు) డానిష్ ఇండియాపై, డెన్మార్క్ గోల్డ్ కోస్ట్ (ఘనా) (1658 నుండి 1850 వరకు), డానిష్ వెస్ట్ ఇండీస్ (1671 నుండి 1917 వరకు) కొనసాగింది.

కాంస్టిట్యూషనల్ రాజరికం (1849–present)

[మార్చు]
The National Constitutional Assembly was convened by King Frederick VII in 1848 to adopt the Constitution of Denmark.

1830 లో డానిష్ ఆధునిక, జాతీయ ఉద్యమం ఊపందుకుంది.1848 నాటి యురోపియన్ రివల్యూషన్స్ తరువాత డెన్మార్క్ 1849 జూన్ 5 న శాంతియుతంగా ఒక రాచరిక రాజ్యాంగం అయ్యింది. కొత్త రాజ్యాంగం రెండు చాంబరు పార్లమెంటును స్థాపించింది. తరువాత హబ్స్‌బర్గ్, ఆస్ట్రియా రెండింటిపై డెన్మార్క్ యుద్ధం చేసింది. ఇది రెండవ శ్లేస్విగ్ యుద్ధంగా పిలువబడింది. ఇది 1864 ఫిబ్రవరి నుండి అక్టోబరు వరకు కొనసాగింది. యుద్ధంలో డెన్మార్క్‌ ఓటమి తరువాత షులెస్విగ్, హోల్స్‌స్టెయిన్ ప్రుస్సియాకు అప్పగించడానికి అంగీకరించింది.ఇది 17 వ శతాబ్దంలో ప్రారంభమైన ఓటములు, ప్రాదేశిక నష్టాల సుదీర్ఘ శ్రేణిలో తాజాగా చేరింది. ఈ సంఘటనల తరువాత డెన్మార్కు ఐరోపాలో తటస్థ విధానాన్ని అనుసరించింది.

19 వ శతాబ్ద రెండవ భాగంలో డెన్మార్కు పారిశ్రామికీకరణ మొదలైంది.[43] దేశం మొట్టమొదటి రైల్రోడ్లు 1850 లలో నిర్మించబడ్డాయి. డెన్మార్క్ సహజ వనరులు లేకపోవడంతో మెరుగైన కమ్యూనికేషన్లు, విదేశీ వాణిజ్యం, పరిశ్రమలను అభివృద్ధి చేయటానికి అనుమతించింది. ట్రేడ్ యూనియన్లు 1870 లలో ప్రారంభమయ్యాయి. గ్రామీణ ప్రాంతాల నుండి ప్రజలు పట్టణాలకు గణనీయమైన వలసలు చేసారు. డానిష్ వ్యవసాయం, పాడి, మాంసం ఉత్పత్తుల ఎగుమతిపై దృష్టిని కేంద్రీకృతం చేసింది.

డెన్మార్క్ మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో తటస్థ వైఖరిని కొనసాగించింది. జర్మనీ ఓటమి తరువాత వర్సెయ్లెస్ అధికారం షెలస్విగ్-హోల్‌స్టెయిన్ ప్రాంతాన్ని డెన్మార్క్‌కు తిరిగి ఇచ్చేసింది. జర్మన్ ఇర్రెడింటిజానికి భయపడి డెన్మార్క్ ప్రజాభిప్రాయ లేకుండా ప్రాంతాన్ని తిరిగి పరిగణలోకి తీసుకోవడానికి నిరాకరించింది. రెండు ష్లెస్విగ్ ప్లెబిసిట్స్ వరుసగా చి 1920 ఫిబ్రవరి 10, 14 మార్చి జరిగాయి. 1920 జూలై 10 న నార్తర్న్ షిల్లెస్విగ్‌ను డెన్మార్క్ స్వాధీనం చేసుకుంది. తద్వారా 1,63,600 నివాసితులు, 3,984 చదరపు కిలోమీటర్లు (1,538 చదరపు మైళ్ళు) భూభాగం డెన్మార్క్‌లో చేర్చబడింది.

1939 లో డెన్మార్క్ నాజీ జర్మనీతో 10 ఏళ్ల దూకుడు ఒప్పందంపై సంతకం చేసినప్పటికీ జర్మనీ 1940 ఏప్రిల్ 9 న డెన్మార్క్‌ మీద దండెత్తింది. యుద్ధంలో డానిష్ ప్రభుత్వాన్ని త్వరగా లొంగతీసుకుంది. డెన్మార్క్‌ రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం 1943 వరకు జర్మనీతో ఆర్థిక సహకారం సంబంధం కొనసాగింది. డానిష్ ప్రభుత్వం మరింత సహకారాన్ని నిరాకరించడంతో దాని నౌకాదళాలను, నౌకల్లో చాలా వరకు, చాలామంది అధికారులను స్వీడన్‌కు పంపించారు. జర్మన్లు ​​మరణ శిబిరానికి పంపించే ముందు భద్రత కోసం అనేక వేలమంది యూదులు వారి కుటుంబాలను ఖాళీ చేయించడానికి స్వీడన్లో డానిష్ నిరోధకత ఒక సహాయ చర్యను నిర్వహించింది.[44] ఐస్‌లాండ్ డెన్మార్క్‌కు సంబంధాలు తెరిచింది. 1944 లో స్వతంత్ర రిపబ్లిక్‌గా మారింది. 1945 మేలో జర్మనీ లొంగిపోయింది. 1948 లో ఫారో దీవులు " హోం రూల్ " పాలనను పొందాయి. 1949 లో డెన్మార్క్ నాటో వ్యవస్థాపక సభ్యదేశంగా మారింది.

1973 లో డెన్మార్క్ యూరోపియన్ యూనియన్లో సభ్యుడిగా మారింది, 2007 లో లిస్బన్ ఒప్పందంలో సంతకం చేసింది

డెన్మార్క్ యురోపియన్ ఫ్రీ ట్రేడ్ అసోసియేషన్ (ఇ.ఎఫ్.టి.ఎ.) స్థాపక సభ్యదేశంగా ఉంది. 1960 లలో ఇ.ఎఫ్.టి.ఎ. దేశాలు తరచుగా ఔటర్ సెవెన్గా పిలువబడ్డాయి. అప్పుడు యురోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీ (ఇ.ఇ.సి.) లో ఇన్నర్ సిక్స్‌కు వ్యతిరేకంగా ఉండేది. [45] 1973 లో బ్రిటన్, ఐర్లాండ్లతో పాటు డెన్మార్క్ యూరోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీలో చేరింది. (ప్రస్తుతం ఐరోపా సమాఖ్య) ప్రజా ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత ఐరోపా సమైక్యతకు సంబంధించిన మాస్ట్రిక్ట్ ఒప్పందం 1992 లో డానిష్ ప్రజలచే తిరస్కరించబడింది. ఇది 1993 లో రెండో ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత మాత్రమే ఆమోదించబడింది. 2000 లో డెనెల్స్ జాతీయ కరెన్సీగా తిరస్కరించాయి. గ్రీన్‌లాండ్ 1979 లో " హోమ్ రూల్ " పాలనను పొందింది. 2009 లో స్వీయ-నిర్ణయాధికారం పొందింది. ఫారో ద్వీపాలు లేదా గ్రీన్లాండ్ ఐరోపా సమాఖ్య సభ్యదేశాలుగా లేవు. 1973 లో ఇ.ఇ.సి. 1986 లో గ్రీన్లాండ్ రెండు సందర్భాల్లో చేపల పెంపకం విధానాల కొరకు అంగీకరం పొందలేదు.

1953 లో రాజ్యాంగ మార్పులకు అనుగుణంగా సింగిల్ చాంబరు పార్లమెంటుకు, ప్రొవిషనల్ రిపోర్టేషన్, డానిష్ సింహాసనానికి మహిళా ప్రవేశంతో గ్రీన్‌లాండ్ డెన్మార్క్ అంతర్భాగంగా మారింది. సెంటర్-లెఫ్ట్ సాంఘిక ప్రజాస్వామ్యవాదులు 20 వ శతాబ్దం రెండవ సగభాగం కొరకు నార్డిక్ సంక్షేమ నమూనాను పరిచయం చేస్తూ సంకీర్ణ ప్రభుత్వాల స్ట్రింగ్ను నిర్వహించారు. లిబరల్ పార్టీ, కన్జర్వేటివ్ పీపుల్స్ పార్టీ కూడా కేంద్ర ప్రభుత్వాలకు నాయకత్వం వహించాయి. ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో మితవాద [46] డానిష్ పీపుల్స్ పార్టీ ఒక ప్రధాన పార్టీగా అవతరించింది-2015 జనరల్ ఎన్నిక తరువాత రెండవ అతి పెద్దదిగా అయ్యింది-ఈ సమయంలో ఇమ్మిగ్రేషన్ ప్రజల చర్చకు ప్రధాన కేంద్రంగా మారాయి.

భౌగోళికం

[మార్చు]
Satellite image
A satellite image of Jutland and the Danish islands

ఉత్తర ఐరోపాలో ఉన్న డెన్మార్క్‌లో జుట్లాండ్ ద్వీపకల్పం 443 ద్వీపాలకు పేర్లు ఉన్నాయి. (మొత్తం 1,419 ద్వీపాలు 100 చదరపు మీటర్లు (1,100 చదరపు అడుగులు).[47] వీటిలో 74 ద్వీపాలలు నివాసితప్రాంతాలుగా ఉన్నాయి. (2015 జనవరి)[48] వీటిలో జీల్యాండ్, ఉత్తర జుట్లాండ్ ద్వీపం, ఫూన్న్ వైశాల్యపరంగా అతిపెద్దవిగా ఉన్నాయి. బర్న్‌హాం ద్వీపం దేశం మిగిలిన భాగంలో బాల్టిక్ సముద్రంలో ఉంది. పెద్ద ద్వీపములు చాలా వంతెనలతో అనుసంధానిస్తాయి. ఓరెసుండ్ బ్రిడ్జి స్వీడన్‌తో కలుపుతుంది. గ్రేట్ బెల్ట్ వంతెనను ఫూన్న్‌తో కలుపుతుంది. లిటిల్ బెల్ట్ వంతెన జుట్‌లాండ్‌ ఫన్ దీవిని కలుపుతుంది. ఫెర్రీస్ లేదా చిన్న విమానం చిన్న దీవులతో అనుసంధానం చేస్తూ ఉంటాయి. 1,00,000 పైగా జనాభా కలిగిన అతిపెద్ద నగరం రాజధాని కోపెన్హాగన్‌. జుట్లాండ్లో (ఆర్హస్,ఆల్బోర్గ్), ఫూడెన్ (ఒడెన్స్)ఉన్నాయి.[49]

A labelled map of Denmark
A map showing major urban areas, islands and connecting bridges

దేశం మొత్తం వైశాల్యం 42,924 చదరపు కిలోమీటర్ల (16,573 చదరపు మైళ్ల) కలిగి ఉంది.[10] లోతట్టు ప్రాంతం వైశాల్యం 700 కి.మీ. (270 చదరపు మైళ్ళు), ఇది 500 - 700 చ.కి.మీ (193-270 చదరపు మీ) కోపెన్హాగన్ వాయవ్య దిక్కున అతిపెద్ద సరస్సు ఉంది. మహాసముద్రం నిరంతరం భూక్షయం చేస్తూ తీరప్రాంతానికి కొత్త పదార్ధాలను జతచేస్తుంది. భూక్షయాన్ని అధిగమించడానికి మానవ భూముల పునరుద్ధరణ ప్రాజెక్టులు (కోతకు వ్యతిరేకంగా) ప్రణాళికాబద్ధంగా నిర్వహిస్తుంది.తరువాత హిమనదీయ పునశ్చరణ ఉత్తర - తూర్పులో సంవత్సరానికి 1 సెంటీమీటర్ (0.4 అంగుళాలు) కంటే కొంచెం తక్కువ భూభాగాన్ని అభివృద్ధి చేస్తుంది. 742 చ.కి.మీ (461 మీ) చుట్టుకొలత కలిగిన వ్యాసార్థంలో డెన్మార్క్ అదే ప్రాంతంలో 234 చ.కి.మీ (145 మైళ్ళు) ఉంటుంది. ఇది దక్షిణ సరిహద్దున జర్మనీతో 68 కిలోమీటర్ల (42 మైళ్ళు) సరిహద్దును పంచుకుంటుంది. 8,750 కి.మీ. (5,437) వేల్ సముద్ర తీరంతో (చిన్న ద్వీపాలు, ప్రవేశాలతో సహా) ఉంది.[50] ఇది సముద్రతీరం నుండి 52 కిమీ (32 మైళ్ళు) కంటే ఎక్కువ. జుట్లాండ్ నైరుతి తీరంలో చివరలో 10 కిలోమీటర్ల (6.2 మైళ్ళు) విస్తరణలో 1 - 2 మీ (3.28, 6.56 అడుగులు) మధ్య కదులుతుంది.[51] డెన్మార్క్ ప్రాదేశిక జలభాగం 1,05,000 చదరపు కిలోమీటర్లు (40,541 చదరపు మైళ్ళు).

57 ° 45 '7 "ఉత్తర అక్షాంశం వద్ద స్కెగెన్ పాయింట్ (స్కవ్ ఉత్తర తీరం) డెన్మార్ ఉత్తర ప్రాంతం, దక్షిణాన 54 ° 33' 35" ఉత్తర అక్షాంశం వద్ద గీడర్ పాయింట్ (ఫల్స్టర్ యొక్క దక్షిణ కొన) పాశ్చాత్య ప్రదేశం 8 ° 4 '22 "తూర్పు రేఖాంశం వద్ద బ్లేవండ్‌షక్, తూర్పు ప్రాంతం 15 ° 11' 55" తూర్పు రేఖాంశంలో ఉంది.బోర్నిహోమ్ ఈశాన్యంలో 18 కిలోమీటర్ల (11 మైళ్ళు) దూరంలో ఎర్తోలెమేలో ద్వీపసమూహం తూర్పు నుండి పడమరకు దూరం 452 కి.మీ. (281 మై) ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి 368 కి.మీ. (229 మై.)మద్య విస్తరించి ఉంది.

బే అఫ్ ఆర్ఫస్ దక్షిణ జజెర్లాండ్ నుండి చూడబడింది

సముద్ర మట్టం 31 మీటర్ల (102 అడుగులు) సగటు ఎత్తు కలిగి ఉన్న దేశం తక్కువ ఎత్తుతో ఉంటుంది. 170.86 మీటర్లు (560.56 అడుగులు) వద్ద ఉన్న అత్యధిక సహజ స్థానం మొల్లెహొజ్.[52] డెన్మార్క్ భూభాగంలోని గణనీయమైన భాగం రోలింగ్ మైదానాలు కలిగిఉండటంతో సముద్రతీరం ఇసుకతో ఉంటుంది. ఉత్తర జుట్లాండ్‌లో పెద్ద దిబ్బలు ఉంటాయి. ఒకప్పుడు విస్తృతంగా అరణ్యం ఉన్నప్పటికీ నేడు డెన్మార్క్ ఎక్కువగా వ్యవసాయ భూములను కలిగి ఉంటుంది. ఇక్కడ ఒక డజను లేదా నదులు ప్రవహిస్తుంటాయి. వీటిలో గుడెనా, ఒడెన్స్, స్కెజెర్న్, సుసా,విడా- (జర్మనీతో దాని దక్షిణ సరిహద్దు వెంట ప్రవహించే నది) అత్యంత ప్రాధాన్యత కలిగి ఉన్నాయి.

డెన్మార్క్ రాజ్యం రెండు వేర్వేరు భూభాగాలను కలిగి ఉంది. డెన్మార్క్‌ పశ్చిమంగా ఉన్న ప్రపంచంలో అతిపెద్ద ద్వీపం గ్రీన్లాండ్, ఉత్తర అట్లాంటిక్ మహాసముద్రంలో ఫారో ద్వీపాలు. ఈ భూభాగాలు డానిష్ రాజ్యంలో స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ప్రాంతాలుగా ఉన్నాయి.

వాతావరణం

[మార్చు]

డెన్మార్క్ సమశీతోష్ణ శీతోష్ణస్థితిని కలిగి ఉంటుంది. జనవరిలో సగటు ఉష్ణోగ్రతలు 1.5 ° సెంటీగ్రేడ్ (34.7 ° ఫారెన్‌హీట్)ఉంటాయి. చల్లని వేసవులు, ఆగస్టులో 17.2 ° సెంటీగ్రేడ్ (63.0 ° ఫారెన్‌హీట్) సగటు ఉష్ణోగ్రత కలిగి ఉంటుంది.[53] 1874 లో డెన్మార్క్‌లో అత్యధిక తీవ్ర ఉష్ణోగ్రతలు నమోదయ్యాయి. 1975 లో 36.4 ° సెంటీగ్రేడ్ (97.5 ° ఫారెన్‌హీట్), 1982 లో -31.2 ° సెంటీగ్రేడ్ (-24.2 ° ఫారెన్‌హీట్).[54] డెన్మార్క్ సంవత్సరానికి సగటున 179 రోజులు, సగటున సంవత్సరానికి మొత్తం 765 మిల్లీమీటర్లు వర్షపాతం ఉంటుంది. శరదృతువు అతి తేమగా ఉంటుంది, వసంతకాలం పొడిగా ఉంటుంది.[53] ఒక ఖండం, ఒక మహాసముద్రం మధ్య వాతావరణం తరచుగా మారుతుంది.[55]

డెన్మార్క్ భౌగోళికంగా ఉత్తర ప్రాంతంలో ఉన్న కారణంగా పగటి కాలంలో భారీ సీజనల్ వైవిధ్యాలు ఉన్నాయి. సూర్యోదయ సమయంలో ఉదయం 8:45, సూర్యాస్తమయం 3:45 సాయం కాలం (ప్రామాణిక సమయం)శీతాకాలంలో చిన్న పగటివేళలు. 4:30 ఉదయం, సూర్యాస్తమయం 10 గంటలకు. వేసవిలో అలాగే సుదీర్ఘమైన పగటివేళలు ఉన్నాయి.[56]

శీతోష్ణస్థితి డేటా - Denmark (2001–2010)
నెల జన ఫిబ్ర మార్చి ఏప్రి మే జూన్ జూలై ఆగ సెప్టెం అక్టో నవం డిసెం సంవత్సరం
సగటు అధిక °C (°F) 3.3
(37.9) 		3.3
(37.9) 		6.1
(43.0) 		11.5
(52.7) 		15.5
(59.9) 		18.5
(65.3) 		21.6
(70.9) 		21.2
(70.2) 		17.5
(63.5) 		12.3
(54.1) 		7.9
(46.2) 		4.2
(39.6) 		11.9
(53.4)
రోజువారీ సగటు °C (°F) 1.5
(34.7) 		1.2
(34.2) 		3.0
(37.4) 		7.5
(45.5) 		11.4
(52.5) 		14.6
(58.3) 		17.4
(63.3) 		17.2
(63.0) 		13.8
(56.8) 		9.4
(48.9) 		5.7
(42.3) 		2.2
(36.0) 		8.8
(47.8)
సగటు అల్ప °C (°F) −0.8
(30.6) 		−1.3
(29.7) 		−0.2
(31.6) 		3.6
(38.5) 		7.4
(45.3) 		10.6
(51.1) 		13.4
(56.1) 		13.5
(56.3) 		10.2
(50.4) 		6.2
(43.2) 		3.2
(37.8) 		−0.3
(31.5) 		5.5
(41.9)
సగటు అవపాతం mm (inches) 66
(2.6) 		50
(2.0) 		43
(1.7) 		37
(1.5) 		53
(2.1) 		68
(2.7) 		77
(3.0) 		91
(3.6) 		62
(2.4) 		83
(3.3) 		75
(3.0) 		61
(2.4) 		765
(30.1)
సగటు వర్షపాతపు రోజులు (≥ 1mm) 18 15 13 11 13 13 14 16 14 17 20 17 181
నెలవారీ సరాసరి ఎండ పడే గంటలు 47 71 146 198 235 239 232 196 162 111 58 45 1,739
Source: Danmarks Meteorologiske Institut

పర్యావరణం

[మార్చు]
The Danish landscape is characterised by flat, arable land and sandy coasts.
Beech trees are common throughout Denmark, especially in the sparse woodlands.

డెన్మార్క్ బోరేల్ కింగ్డం చెందినది. రెండు పర్యావరణ ప్రాంతాలుగా విభజించబడతాయి: అట్లాంటిక్ మిశ్రమ అడవులు, బాల్టిక్ మిశ్రమ అడవులు ఉన్నాయి.[57] దాదాపు అన్ని డెన్మార్క్ ప్రధాన సమశీతోష్ణ అడవులు నాశనం చేయబడ్డాయి లేదా విభజించబడ్డాయి.[58] అటవీ నిర్మూలన వల్ల భారీ హేత్ల్యాండ్స్, వినాశకరమైన ఇసుక క్షయాలు ఏర్పడ్డాయి.[58] అయినప్పటికీ దేశంలో అనేక వృక్ష అడవులు మొత్తంలో భూభాగంలో 12.9% విస్తరించి ఉన్నాయి.[59] నార్వే స్ప్రూస్ క్రిస్మస్ చెట్ల ఉత్పత్తిలో ముఖ్యమైనది.

సంఖ్యాపరంగా అధికరిస్తున్న రో డీర్ గ్రామీణ ప్రాంతాన్ని ఆక్రమించింది. జట్లాండ్ చిన్న అడవులలో పెద్ద అంటిలర్డ్ ఎర్ర జింకను చూడవచ్చు. డెన్మార్క్‌లో పోల్కాట్స్, కుందేళ్ళు,ముళ్లపందుల వంటి చిన్న క్షీరదాలకు నివాసస్థలంగా ఉంది. [60] డెన్మార్క్‌లో ఉన్న సుమారు 400 పక్షి జాతులలో 160 జాతులు దేశంలో సంతానోత్పత్తి చేస్తూ ఉన్నాయి.[61] పెద్ద సముద్రపు క్షీరదాల్లో హార్బరు పోర్పోయిస్ తగిన సంఖ్యలో ఉన్నాయి. పెద్ద సంఖ్యలో పిన్నిపెడ్స్, నీలి తిమింగలాలు, ఓర్కాస్తో సహా పెద్ద తిమింగలాలు అప్పుడప్పుడూ కనిపిస్తూ ఉన్నాయి. డానిష్ జలాలు విస్తారమైన చేపల పరిశ్రమ అభివృద్ధి చెందడానికి పునాదిగా ఉన్నాయి.[62]

డెన్మార్క్ అత్యంత ముఖ్యమైన పర్యావరణ సమస్యలలో భూమి, నీటి కాలుష్యం ప్రధాన్యమైన రెండు సమస్యలుగా ఉన్నాయి. దేశంలోని గృహ, పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు ఇప్పుడు ఎక్కువగా ఫిల్టర్ చేయబడి కొన్నిసార్లు రీసైకిల్ చేయబడుతున్నాయి. పర్యావరణ పరిరక్షణపై చారిత్రాత్మకంగా ప్రగతిశీల వైఖరిని దేశం తీసుకుంది. 1971 లో డెన్మార్క్ పర్యావరణ మంత్రిత్వ శాఖను స్థాపించింది. 1973 లో పర్యావరణ చట్టాన్ని అమలుపరచిన ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి దేశంగా ఉంది.[63] పర్యావరణ క్షీణత, భూతాపాన్ని తగ్గించడానికి డానిష్ ప్రభుత్వం పర్యావరణ మార్పు-క్యోటో ఒప్పందంలో సంతకం చేసింది.[64] ఏది ఏమయినప్పటికీ జాతీయ పర్యావరణభూభాగం సరాసరిగా ఒక వ్యక్తికి 8.26 హెక్టార్లు ఉన్నాయి. ఇది 2010 లో ప్రపంచ సగటుతో 1.7 పోలిస్తే ఇది చాలా అధికం.[65] అందువలన అత్యున్నతస్థాయి వ్యవసాయ భూములు అదేస్థాయిలో పచ్చిక మైదానాలు ఉన్నాయి.[66] చాలా అధిక విలువను కలిగి ఉంది. మాంసం, పాడి పరిశ్రమలు ఆర్థికంగా అతి పెద్ద పాత్ర వహిస్తున్నాయి.వార్షికంగా తలసరి ప్రతి సంవత్సరానికి మాంసం ఉత్పత్తి డెన్మార్క్ (115.8 కిలోగ్రాముల (255 పౌండ్ల) మాంసం ఉత్పత్తి చేస్థుంది. మాంసం,పాల ఉత్పత్తులు ఆర్థికరంగంలో గణనీయమైన స్థాయిలో ప్రధాన్యత వహిస్తున్నాయి.[67] 2014 డిసెంబరులో పర్యావరణ మార్పుల సూచిక డెన్మార్క్ ఎగువన ఉంది. ఉద్గారాలు ఇంకా చాలా ఎక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, దేశం సమర్థవంతమైన వాతావరణ రక్షణ విధానాలను అమలు చేయగలదని వివరిస్తుంది.[68]

2016 లో డెన్మార్క్ గ్లోబల్ ఎన్విరాన్మెంటల్ పర్ఫార్మెన్స్ ఇండెక్స్ (ఇ.పి.ఐ.) లో 180 దేశాలలో మొత్తం 4 స్థానంలో ఉంది. విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి సామర్థ్యం, సి.ఒ.2 ఉద్గార తగ్గింపుల కారణంగా ర్యాంకింగ్ పనితీరులో ఇటీవల గణనీయమైన పెరుగుదల సాధ్యమైంది. గాలి నాణ్యతా మెరుగుదలలు భవిష్యత్తులో అమలు చేయబడుతున్నాయి.యునైటెడ్ నేషన్స్ సస్టైయిన బుల్ డెవలప్మెంట్ గోల్స్ సూచించడానికి 2001 లో " ఇ.పి.ఐ.ప్రపంచ ఆర్ధిక ఫోరం " స్థాపించబడింది. డెన్మార్క్ ఉత్తమంగా వ్యవహరిస్తున్న పర్యావరణ ప్రాంతాలు పారిశుధ్యం, నీటి వనరుల నిర్వహణ, పర్యావరణ సమస్యల ఆరోగ్య సమస్యలు ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి. తరువాత జీవవైవిధ్యం, ఆవాస ప్రాంతం ప్రాంతంగా ఉంది. ఈ చట్టాలు నిబంధనలు ప్రస్తుత జీవవైవిధ్యం వాస్తవాల ఆవాసాలను ప్రభావితం చేయలేదని ఇ.పి.ఐ భావించింది. దేశంలో అనేక రక్షణ చట్టాలు, రక్షిత ప్రాంతాలు ఉన్నాయి;[69] డెన్మార్క్ మత్యపరిశ్రమ సామర్ధ్యం, ఆటవీ నిర్వహణ మరీ అధ్వానంగా ఉంది.[70] పర్యావరణ ప్రభావాల ప్రాంతాలలో డెన్మార్క్ దిగువన ఉంది. ఫిషరీస్ ప్రాంతంలో ఉన్న అతితక్కువ ర్యాంకులు, నిరంతరం వేగంగా క్షీణిస్తున్న చేపల స్టాక్స్ కారణంగా ప్రపంచంలోని అత్యంత బలహీన పరిస్థితి కలిగిన దేశాల్లో డెన్మార్కును ఉంచడం జరిగింది.[71][72] డెన్మార్క్ భూభాగాలైన గ్రీన్లాండ్, ఫారో దీవులలో సంవత్సరానికి సుమారు 650 తిమింగలాలను చంపబడుతున్నాయి.[73][74]

ఆర్ధికం

[మార్చు]
Lego bricks are produced by The Lego Group, headquartered in Billund.

డెన్మార్క్ అభివృద్ధి చెందిన మిశ్రమ ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. ఇది ప్రపంచ బ్యాంక్ ద్వారా అధిక-ఆదాయం కలిగిన ఆర్థిక వ్యవస్థగా వర్గీకరించబడింది.[75] తలసరి జి.డి.పి. (పిపిపి) ప్రకారం ప్రపంచంలోని 18 వ స్థానానికి, తలసరి నామమాత్ర జి.డి.పిలో 6 వ స్థానంలో ఉంది.[76][77] డెన్మార్క్ ఆర్థికవ్యవస్థ ఎకనామిక్ ఫ్రీడమ్, ప్రపంచ ఆర్థిక స్వేచ్ఛ ఇండెక్స్‌లో అత్యంత స్వేచ్ఛాయుతమైనదిగా నిలిచింది.[78][79] ప్రపంచ ఆర్థిక పోటీ వేదిక 2014-2015 లో వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఫోరం ప్రకారం డెన్మార్క్ ప్రపంచంలోని 13 వ అత్యంత పోటీతత్వ ఆర్థిక వ్యవస్థగా ఐరోపాలో 8 వ స్థానంలో ఉంది.[80] డెన్మార్క్ ప్రపంచంలోని పోస్టు గ్రాజ్యుయేట్ డిగ్రీ హోల్డర్ల ఆధిక్యత కలిగి ఉంది.[81] కార్మికుల హక్కులలో ఈ దేశం ప్రపంచంలో అత్యధిక స్థానంలో ఉంది.[82] 2009 లో సగటున జీడీపీ 13 వ స్థానంలో ఉంది. దేశంలో మార్కెట్ ఆదాయ అసమానత ఒ.ఇ.సి.డి. సగటు దగ్గరగా ఉంది.[83][84] కానీ నగదు బదిలీ చేసిన తరువాత ఆదాయం అసమానత చాలా తక్కువగా ఉంటుంది. అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి ప్రకారం డెన్మార్క్ ప్రపంచంలో అత్యధిక కనీస వేతనం ఉంది.[85] డెన్మార్క్ కనీస వేతన చట్టాన్ని కలిగి ఉన్నందువల్ల అధిక వేతన అంతస్తు కార్మిక సంఘాల శక్తికి కారణమైంది. ఉదాహరణకు 3ఎఫ్ ట్రేడ్ యూనియన్, యజమానుల బృందం హోరెస్టా మధ్య సామూహిక బేరసారాల ఒప్పందం ఫలితంగా మెక్డొనాల్డ్,ఇతర ఫాస్ట్ ఫుడ్ చైన్స్‌లో ఉన్న కార్మికులకు ఒక గంటకు $ 20 అమెరికన్ డాలర్లకు సమానం. యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఐదు వారాల చెల్లింపు సెలవు, తల్లిదండ్రుల సెలవు, పింఛను పధకానికి ప్రాప్యత కలిగివున్నాయి.[86] 2015 లో యూనియన్ సాంద్రత 68%.[87]

Denmark is a leading producer of pork, and the largest exporter of pork products in the EU.[88]

1945 నుండి డెన్మార్క్ తన పారిశ్రామిక సామర్ధ్యాన్ని విస్తృతంగా విస్తరించింది. తద్వారా 2006 నాటికి పరిశ్రమ 25% జి.డి.పి భాగస్వామ్యం వహిస్తుండగా వ్యవసాయం 2% భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది.[89] పరిశ్రమలలో ఇనుము, ఉక్కు, రసాయనాలు, ఆహార ప్రాసెసింగ్, ఫార్మాస్యూటికల్స్, నౌకానిర్మాణం, నిర్మాణం ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉన్నాయి.[64] దేశం ప్రధాన ఎగుమతులు: పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి / తయారీ వస్తువుల 73.3% (వీటిలో యంత్రాలు, సాధనాలు 21.4%, ఇంధనాలు (చమురు, సహజ వాయువు), రసాయనాలు, మొదలైనవి 26%); 18.7% (2009 లో మాంసం,మాంసం ఉత్పత్తులు మొత్తం ఎగుమతిలో 5.5%, చేపలు, చేపల ఉత్పత్తులు 2.9%).[64] డెన్మార్క్ ఆహార, శక్తి నికర ఎగుమతి, అనేక సంవత్సరాల పాటు చెల్లింపులు మిగులు సమతుల్యాన్ని కలిగి ఉంది. అదే సమయంలో జి.ఎన్.పి. విదేశీ రుణంలో సుమారు 39% లేదా (డి.కె.కె. 300) బిలియన్ల డి.కె.కె. కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది.[90]

డెన్మార్క్ అనేది యూరోపియన్ సింగిల్ మార్కెట్లో సభ్యుడు

1797 లో దిగుమతి సుంకాల సరళీకరణ వాణిజ్యవాదం, 19 వ శతాబ్దంలో మరింత సరళీకరణ, 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో అంతర్జాతీయ వాణిజ్యంపై డానిష్ ఉదార ​​సంప్రదాయాన్ని స్థాపించింది. అది 1930 నాటికి విచ్ఛిన్నం చేయబడింది.[91] జర్మనీ, ఫ్రాన్సు వంటి ఇతర దేశాలు తమ వ్యవసాయ రంగానికి రక్షణ కల్పించినప్పటికీ 1870 తరువాత చాలా తక్కువ వ్యవసాయ ధరల ఫలితంగా డెన్మార్క్ దాని స్వేచ్ఛా వాణిజ్య విధానాలను కొనసాగించింది. తద్వారా దేశానికి చౌకగా లభించే దిగుమతులు వారి పశువులు, పందులకు ఆహార పదార్ధాలుగా, వెన్న, మాంసం ఎగుమతులు వాటి ధరలను మరింత స్థిరంగా అధికరించాయి.[92] ప్రస్తుతం డెన్మార్క్ ఐరోపా సమాఖ్య అంతర్గత మార్కెట్లో భాగం ఉంది. ఇది 508 మిలియన్ల మంది వినియోగదారులను కలిగి ఉంది. అనేక దేశీయ వాణిజ్య విధానాలు ఐరోపా సమాఖ్య సభ్యులు, ఐరోపా సమాఖ్య చట్టం ద్వారా ఒప్పందాలచే నిర్ణయించబడతాయి. డానిష్ ప్రజలలో స్వేచ్ఛాయుత వాణిజ్యం కొరకు మద్దతు ఎక్కువగా ఉంటుంది; 2007 ఎన్నికలో 76% ప్రపంచీకరణ మంచి విషయమని స్పందిస్తూ ప్రజాభిప్రాయం తీర్పు ఇచ్చింది.[93] 70% వాణిజ్య ప్రవాహాలు ఐరోపా సమాఖ్య లోపల ఉన్నాయి. 2014 నాటికి డెన్మార్క్ అతిపెద్ద ఎగుమతి భాగస్వాములు జర్మనీ, స్వీడన్, యునైటెడ్ కింగ్డం, నార్వే ఉన్నాయి.[64]

2000 సెప్టెంబరు రెఫెరెండమ్ యూరోను స్వీకరించడానికి తిరస్కరించినప్పటికీ డెన్మార్క్ కరెన్సీ, క్రోన్ (డి.కె.కె.), ఇ.ఆర్.ఎం. సుమారుగా 7.46 క్రోనర్ యూరో చలామణి చేయబడింది.[94] ఈ దేశం ఐరోపా సమాఖ్య ఆర్థిక, ద్రవ్య యూనియన్లో నెలకొల్పిన విధానాలను అనుసరిస్తుంది. యూరోను అనుసరించడానికి అవసరమైన ఆర్థిక ప్రమాణాలను స్వీకరించింది. యూరోను దత్తత చేసుకోవటానికి ఫోకాటింగ్ మద్దతులో అధికభాగం రాజకీయ పార్టీలు, ప్రణాళికలు ఉన్నప్పటికీ, ఇంకా నూతన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ జరగలేదు;[95] చారిత్రాత్మకంగా డానిష్ ఓటర్ల మధ్య ఇ.యు. సంశయవాదం బలంగా ఉంది.డెన్ఫోస్ (పారిశ్రామిక సేవలు), కార్ల్స్బర్గ్ గ్రూప్ (బీర్), వెస్టాస్ (విండ్ టర్బైన్లు), డెల్ ఫస్, ఔషధ సంస్థలు లియో ఫార్మా, నోవో నోర్డిస్క్ వంటి బహుళదేశీయ సంస్థలకు నిలయంగా ఉంది.[96]

సైంస్, సాంకేతికత

[మార్చు]
With an investment of 8.5 million euros over the ten-year construction period, Denmark confirms participation in E-ELT.[97]

డెన్మార్క్ శాస్త్రీయ, సాంకేతిక ఆవిష్కరణ ప్రోత్సాహం కలిగిన సుదీర్ఘ సంప్రదాయాన్ని కలిగి ఉంది. శాస్త్రీయ విప్లవం ప్రారంభం నుండి అంతర్జాతీయం ప్రమేయం కలిగి ఉంది. ప్రస్తుత కాలంలో డెన్మార్న్ సి.ఇ.ఆర్.ఎన్, ఐ.టి.ఇ.ఆర్, ఇ.ఎస్.ఎ, ఐ.ఎస్.ఎస్, ఇ.ఇ.ఎల్.టి. వంటి పలు ఉన్నత అంతర్జాతీయ విజ్ఞాన, సాంకేతిక పథకాలలో పాల్గొంటుంది.

20 వ శతాబ్దంలో సాంకేతిక రంగంలో అనేక రంగాలలో కూడా డేన్స్ అభివృద్ధి చెందారు. డానిష్ కంపెనీలు ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద, అత్యంత శక్తి కలిగిన సమర్థవంతమైన కంటైనర్ నౌకల రూపకల్పనతో షిప్పింగ్ పరిశ్రమలో ప్రభావవంతమైనవిగా ఉన్నాయి. మేర్స్క్ ట్రిపుల్ ఇ క్లాస్, డానిష్ ఇంజనీర్లు ఎం.ఎ.ఎన్. డీజిల్ ఇంజిన్ల రూపకల్పనకు దోహదపడింది. సాఫ్ట్వేర్, ఎలక్ట్రానిక్ రంగంలో డెన్మార్క్ నార్డిక్ మొబైల్ టెలిఫోన్ల రూపకల్పన, తయారీకి దోహదపడింది. ఇప్పుడు ఉనికిలో ఉన్న డానిష్ కంపెనీ డాన్ కాల్ మొట్టమొదటిగా జి.ఎస్.ఎం. మొబైల్ ఫోన్లను అభివృద్ధి చేసింది.

విస్తృతమైన పరిశోధన, అభివృద్ధి కార్యకలాపాలతో లైఫ్ సైన్స్ ఒక కీలక రంగంగా ఉంది. నోవా నోర్డిస్క్ నుండి డయాబెటీస్ కేర్ పరికరాలు, ఔషధ ఉత్పత్తులను అందించడంలో డానిష్ ఇంజనీర్లు ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచారు. 2000 నుండి డానిష్ బయోటెక్ కంపెనీ నోవోజైమ్లు మొదటి తరం పిండి ఆధారిత బయోఇథనాల్ కోసం ఎంజైంస్‌లో ప్రపంచ మార్కెట్ నాయకత్వం వస్తుంది. వ్యర్థాలను సెల్యులోజిక్ ఇథనాల్‌గా మార్చబడుతుంది.[98] స్వీడన్ల మధ్య ఓరెసుండ్ ప్రాంతంలో విస్తరించి ఉన్న మెడికాన్ లోయ, ఐరోపాలోని అతిపెద్ద జీవిత విజ్ఞాన సమూహాలలో ఒకటిగా ఉంది. చాలా చిన్న భౌగోళిక ప్రాంతాల్లో ఉన్న అనేక కంపెనీలు, పరిశోధన సంస్థలను కలిగి ఉంది.

డానిష్‌లో జన్మించిన కంప్యూటర్ శాస్త్రవేత్తలు, సాఫ్ట్వేర్ ఇంజనీర్లు ప్రపంచంలోని కొన్ని ప్రోగ్రామింగ్ భాషల్లో ప్రముఖ పాత్రలు పోషించారు: అండర్స్ హెబ్స్‌బర్గ్ (టర్బో పాస్కల్, డెల్ఫీ, సి ); రాస్ముస్ లేర్దోర్ఫ్ (పి.హెచ్.పి.); బ్జార్నే స్ట్రౌస్ట్రప్ (సి ++); డేవిడ్ హైనీమీర్ హాన్సన్ (రూబీ ఆన్ రైల్స్); లార్స్ బాక్, వాస్తవిక యంత్రాలు (వి8, జావా వి.ఎమ్, డార్ట్) లో ఒక మార్గదర్శకుడు. భౌతిక శాస్త్రవేత్త లెనె వెస్టర్గార్డ్ హౌ, కాంట్ కంప్యూటింగ్, నానోస్కేల్ ఇంజనీరింగ్, లీనియర్ ఆప్టికల్స్‌లో అభివృద్ధికి దారితీసిన కాంతిని ఆపే మొదటి వ్యక్తి.

ప్రభుత్వ ఆర్ధిక విధానాలు

[మార్చు]

డాన్స్ అధిక జీవన ప్రమాణం కలిగి ఉన్నారు. డానిష్ ఆర్థిక వ్యవస్థ విస్తృతమైన ప్రభుత్వ సంక్షేమ నిబంధనలను కలిగి ఉంటుంది. ఇతర నోర్డిక్ దేశాల మాదిరిగా డెన్మార్క్ నార్డిక్ మోడల్ను స్వీకరించింది. ఇది ఉచిత మార్కెట్ పెట్టుబడిదారీ విధానాన్ని ఒక సమగ్ర సంక్షేమ రాజ్యంగా బలమైన కార్మికుల రక్షణతో కలిసి ఉంది.[99] ప్రశంసలు పొందిన "ఫ్లక్సిక్యూరిటీ" మోడల్ ఫలితంగా డెన్మార్క్ ప్రపంచ బ్యాంకు ప్రకారం యూరోప్‌లో అత్యంత ఉచిత కార్మిక విఫణిని కలిగి ఉంది. యజమానులు ఉద్యోగులను వారు కోరుకున్నప్పుడు నియమించడం, తొలగించడానికి అవకాశం ఉంటుంది. ఉద్యోగాల మధ్య నిరుద్యోగ పరిహారం చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది (భద్రత).[100] గంటల వ్యవధిలో వ్యాపారాన్ని స్థాపించి చాలా తక్కువ ఖర్చుతో చేయవచ్చు.[101] ఓవర్ టైం పని గురించి ఏ విధమైన నిబంధనలు వర్తించవు. కంపెనీలు రోజుకు 24 గంటలు, సంవత్సరానికి 365 రోజులు పనిచేస్తాయి.[100] డెన్మార్క్ పోటీతత్వ కార్పొరేట్ పన్ను రేటు 24.5%, బహిష్కరించిన వారికి ప్రత్యేక సమయ పరిమిత పన్ను విధించబడుతూ ఉంది.[102] డానిష్ టాక్సేషన్ సిస్టం విలువ ఆధారంగా ఉంది. ఎక్సైజ్ పన్నులు, ఆదాయ పన్నులు, ఇతర రుసుములతో పాటు 25% విలువ-జోడించిన పన్నుతో. పన్నుల మొత్తం స్థాయి (మొత్తం పన్నుల మొత్తం, జిడిపిలో ఒక శాతం) 2011 లో 46%గా అంచనా వేయబడింది.[103]

2014 నాటికి జనాభాలో పన్నులు, బదిలీల కారణంగా 6% ప్రజలు దారిద్య రేఖకు దిగువన జీవిస్తున్నారు. ఒ.ఇ.సి.డి.లో 11.3% సగటు కంటే తక్కువ ఉన్న డెన్మార్క్ ఒ.ఇ.సి.డి.లో రెండవ అతి తక్కువ పేదరికశాతం కలిగిన దేశంగా ఉంది.[104] డెన్మార్క్‌లో తగినంత ఆహారాన్ని కొనుగోలు చేయలేని వారు ఒ.ఇ.సి.డి.సగటులో సగం కంటే తక్కువగా ఉన్నట్లు వారు భావిస్తున్నారు. [104] 72.8% ఉపాధి రేటుతో డెన్మార్క్ ఒ.ఇ.సి.డి. దేశాలలో 7 వ స్థానంలో ఉంది. ఒ.ఇ.సి.డి. సగటు 66.2% కంటే ఎక్కువ ఉంది.[104] నిరుద్యోగుల సంఖ్య 2015 లో 65,000 గా ఉంటుందని అంచనా.[105] పని చేయగలిగిన వయస్సు గల వ్యక్తుల సంఖ్య, తక్కువ వైకల్యం కలిగిన పెన్షనర్లు మొదలైనవి 10,000 నుండి 28,60,000 వరకు అధికరించాయి. 70,000 నుండి 27,90,000 మంది ఉద్యోగాలు పొందుతారు;[105] పార్ట్ టైమ్ ఉద్యోగాలు చేర్చబడ్డాయి.[106] 1987-1993లో మాంద్యంతో పోలిస్తే, వార్షిక సగటు పని గంటలు పెరిగాయి. ముఖ్యంగా కర్మాగారం, సేవా ఉద్యోగాలకు ప్రస్తుతం అధికంగా డిమాండ్ ఉంది. నైపుణ్యం కలిగిన కార్మికుల సరఫరాలో ఆసుపత్రి నర్సులు, వైద్యులు ఉన్నారు.[107] అన్ని రకాల సేవా కార్మికులు డిమాండ్లో ఉన్నారు.వీరిలో తపాలా సేవలు, బస్సు డ్రైవర్లు, విద్యావేత్తలు ఉన్నారు.[108]

నిరుద్యోగ లాభాల స్థాయి అనేది మాజీ ఉద్యోగంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. (గరిష్ఠ ప్రయోజనం వేతనాన్ని 90% వద్ద ఉంది) కొన్ని సార్లు నిరుద్యోగ నిధి సభ్యత్వం కూడా ఉంది. ఇది దాదాపు ఎల్లప్పుడూ ఉంటుంది- కానీ చెల్లింపు ఒక ట్రేడ్ యూనియన్ ద్వారా నిర్వహించబడదు. అయినప్పటికీ ఫైనాన్సింగ్ అతిపెద్ద వాటా ఇప్పటికీ కేంద్ర ప్రభుత్వం చేత నిర్వహించబడుతోంది. సాధారణ పన్నుల నిధులు సమకూరుస్తుంది. గృహ పొదుపుల మూలధన ఆదాయంలో సరాసరి పన్ను రేటు సుమారు 0% ఉన్నందున ఒక ఇంటిని (గృహ ఈక్విటీ (ఫ్రారియర్డి) అందించడం ద్వారా పొందబడిన ఆదాయంపై పన్నులు ఏవీ లేవు.[109]

విద్యుత్తు

[మార్చు]
Middelgrunden, an offshore wind farm near Copenhagen

డెన్మార్క్ ఉత్తర సముద్రంలో చమురు, సహజ వాయువు నిక్షేపాలను గణనీయంగా కలిగి ఉంది. ముడి చమురు ఎగుమతిదారులలో డెన్మార్క్ ప్రపంచంలోని 32 వ స్థానంలో ఉంది.[110] 2009 లో ఒక రోజుకు 2,59,980 బారెల్స్ ముడి చమురును ఉత్పత్తి చేసింది.[111] డెన్మార్క్ గాలి శక్తిలో సుదీర్ఘకాల నాయకత్వదేశంగా ఉంది: 2015 లో గ్యాస్ టర్బైన్లు మొత్తం విద్యుత్ శక్తి వినియోగంలో 42.1% అందించాయి.[112] 2011 మేలో డెన్మార్క్ పునరుత్పాదక (పరిశుద్ధమైన) శక్తి సాంకేతికత, ఇంధన సామర్ధ్యము స్థూల జాతీయోత్పత్తిలో 3.1%, (€ 6.5 బిలియన్ల యూరోలు ($ 9.4 బిలియన్ అమెరికన్ డాలర్లు)) విలువను పొందింది.[113] డెన్మార్క్ ఇతర యూరోపియన్ దేశాలతో విద్యుత్ ప్రసార మార్గాల ద్వారా అనుసంధానించబడింది. 2012 సెప్టెంబరు 6 న డెన్మార్క్ ప్రపంచంలోని అతి పెద్ద విండ్ టర్బైన్ను ప్రారంభించింది. తదుపరి నాలుగు సంవత్సరాలలో మరో నాలుగు కలుపుతుంది. డెన్మార్క్ విద్యుత్తు రంగం జాతీయ గ్రిడ్లోకి గాలి శక్తి వంటి శక్తి వనరులను కలిపింది. డెన్మార్క్ ఇప్పుడు ఇంటెలిజెంస్ బ్యాటరీ సిస్టమ్స్ (V2G), రవాణా విభాగంలో ప్లగ్-ఇన్ వాహనాలపై దృష్టి కేంద్రీకరిస్తుంది.[114] ఈ దేశం ఇంటర్నేషనల్ రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీ ఏజెన్సీ (ఐ.ఆర్.ఇ.ఎన్.ఎ.) లో సభ్య దేశంగా ఉంది.[115]

ప్రయాణసౌకర్యాలు

[మార్చు]
Great Belt Fixed Link, The East Bridge as seen from Zealand
Copenhagen Airport is the largest airport in Scandinavia and 15th-busiest in Europe.[116]

డెన్మార్క్ ప్రాంతాల మధ్య రహదారి, రైలు మార్గాలను నిర్మించడంలో ముఖ్యమైన పెట్టుబడి పెట్టబడింది. ముఖ్యంగా " గ్రేట్ బెల్ట్ ఫిక్సెడ్ లింక్ " జీల్యాండ్ - ఫూన్లను కలుపుతుంది. మోటార్వేను విడిచిపెట్టకుండా ఉత్తర జట్లాండ్లోని కోపెన్హాగన్లో తూర్పులో ఉన్న మైదానంలోని ఫ్రెడెరిక్షావ్న్ నుండి నడపబడుతుంది. ప్రయాణీకుల సేవలకు ప్రధాన రైల్వే ఆపరేటర్ డిఎస్.బి, సరుకు రైళ్ళ కొరకు డి.బి. స్చెన్కర్ రైలు పనిచేస్తున్నాయి. బానేడన్మార్క్ రైల్వే ట్రాక్లను నిర్వహిస్తుంది. నార్త్ సీ - బాల్టిక్ సముద్రాలు వివిధ అంతర్జాతీయ ఫెర్రీ లింకుల ద్వారా అనుసంధానించబడుతున్నాయి. రెండవ లింకుతో డెన్మార్క్ - జర్మనీలను కలిపే ఫెహ్మర్న్ బెల్ట్ స్థిర లింక్ నిర్మాణం 2015 లో ప్రారంభమవుతుంది.[117] కోపెన్హాగన్ వేగవంతమైన రవాణా వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. కోపెన్హాగన్ మెట్రో, విస్తృతమైన విద్యుద్దీకృత సబర్బన్ రైల్వే నెట్వర్క్, ఎస్- రైలు రైలుమార్గ సేవలు అందిస్తున్నాయి. 2020 నాటికి నాలుగు అతిపెద్ద నగరాల్లో కోపెన్హాగన్, ఆర్ఫస్, ఓడెన్స్, ఆల్బోర్గ్ - లైట్ రైలు వ్యవస్థలు పనిచేయడానికి ప్రణాళికలు నిర్వహిస్తున్నాయి.[118]

డెన్మార్క్ సైక్లింగ్ అనేది చాలా సామాన్యమైన రవాణాగా ఉంది. ముఖ్యంగా యువకులకు, నగరవాసులకు. వేలాది కిలోమీటర్లు విస్తరించిన సైకిల్ మార్గాల నెట్వర్క్ అంకితం చేయబడిన సైకిల్ మార్గాలు, దారులు 7000 కి.మీ నుండి సుమారు 12,000 కిమీ విస్తరించబడ్డాయి.[119][120] డెన్మార్క్ ఒక ఘనమైన బైసైకిల్ వ్యవస్థను కలిగి ఉంది.

ప్రైవేట్ వాహనాలు ఎక్కువగా రవాణా కొరకు ఉపయోగించబడుతున్నాయి. అధిక రిజిస్ట్రేషన్ పన్ను (150%), వేట్ (25%) ప్రపంచంలోని అత్యధిక ఆదాయ పన్ను రేట్లలో ఒకటిగా ఉంది. కొత్త కార్లు చాలా ఖరీదైనవి. పన్ను యాజమాన్యం కారు యాజమాన్యాన్ని నిరుత్సాహపరుస్తుంది. 2007 లో అధిక మైలేజ్ వాహనాలపై కొద్దిగా పన్నులు తగ్గించడం ద్వారా పర్యావరణ అనుకూల కార్ల కోసం ప్రభుత్వం ప్రయత్నం చేసింది. ఏదేమైనప్పటికీ ఇది కొంచెం ప్రభావం చూపింది.[121] 2011 లో పాత కార్ల వ్యయం-పన్నులతో సహా-వాటిని అనేక డేన్స్ బడ్జెట్లో ఉంచుతుంది. 2011 నాటికి సగటు కారు వయసు 9.2 సంవత్సరాలు.[122]

నార్వే, స్వీడన్లతో డెన్మార్క్ స్కాండినేవియన్ ఎయిర్ లైన్స్ ఫ్లాగ్ క్యారియర్లో భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది. కోపెన్హాగన్ విమానాశ్రయం స్కాండినేవియా అత్యంత రద్దీగల ప్రయాణీకుల విమానాశ్రయాలుగా ఉన్నాయి. ఇది 2014 లో 25 మిలియన్ ప్రయాణీకుల రాకపోకలను నిర్వహించింది.[116] ఇతర ముఖ్యమైన విమానాశ్రాయలలో బిల్యుండ్ ఎయిర్ పోర్ట్, ఆల్బోర్గ్ ఎయిర్పోర్ట్, ఆర్ఫస్ ఎయిర్పోర్ట్ ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.

గణాంకాలు

[మార్చు]

Population by ancestry (Q1 2016)[3]

  People of Danish origin (88.67%)
  Immigrant (9.47%)
  Descendant of an immigrant (2.86%)

డెన్మార్క్ జనాభా గణాంకాలు ఆధారంగా 2017 జనవరిలో 57,48,769 గా అంచనా వేయబడింది.[3] సరాసరి వివాహ వయస్సు 41.4 సంవత్సరాలు. మహిళలు: పురుషులు 1:0.97. మొత్తం సంతానోత్పత్తి రేటు 1.73% సంతానం; తక్కువ జనన రేటు ఉన్నప్పటికీ జనాభా ఇప్పటికీ వార్షిక రేటు 0.22% అధికరిస్తుంది.[64] వరల్డ్ హ్యాపీనెస్ రిపోర్ట్ తరచుగా డెన్మార్క్ జనాభాను ప్రపంచంలోని సంతోషకరమైనదిగా పేర్కొంది.[123][124][125] దేశం అత్యంత గౌరవనీయమైన విద్య, ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థలకు నిలయంగా ఉంది.[126] ఆదాయ అసమానత తక్కువ స్థాయికి కారణమైంది.[7]

డెన్మార్క్ చారిత్రాత్మకంగా ఏకజాతీయ దేశంగా ఉంది. అయినప్పటికీ దాని స్కాండినేవియన్ పొరుగుదేశాల నుండి రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం వరకు నికర స్వదేశియవలసలు కొనసాగాయి. తరువాత దేశం నుండి నికర విదేశీవలసలకు రూపాంతరం చెందింది. నేడు డెన్మార్కు వలసలు ముఖ్యంగా కుటుంబ పోషణ కొరకు వస్తున్న ఉద్యోగార్దులు, శరణార్ధుల నుండి సంభవిస్తున్నాయి.[127] అంతేకాకుండా డెన్మార్క్ వార్షికంగా పాశ్చాత్య దేశాల (ప్రత్యేకించి నోర్డిక్ దేశాలు, ఇ.యు. ఉత్తర అమెరికాల) నుండి పౌరులను స్వీకరిస్తుంది. వీరు నిర్దిష్ట సమయ వ్యవధిలో పనిచేయడానికి లేదా అధ్యయనానికి నివాసం కోరుకుంటారు. ఇటీవలే కొత్త ఐరోపా సమాఖ్య ప్రవేశాలు మొదలైయ్యాయి. ప్రత్యేకించి పోలాండ్, బాల్టిక్ దేశాల నుండి వేలాదిమంది కార్మికులు నిర్మాణం పనుల కొరకు, వ్యవసాయం, వినియోగదారుల పరిశ్రమలు, శుభ్రపరిచే పనులు చేయటానికి వచ్చారు.[127] మొత్తంమీద 2015 లో నికర వలస రేటు యునైటెడ్ కింగ్డంతో పోల్చితే ఇతర ఉత్తర ఐరోపా దేశాల్లో, బాల్టిక్ రాష్ట్రాల మినహా 1000 మందిలో 2.2 వలసలు సంభవిస్తున్నాయి.[64][128][129]

జాతి సమూహాలపై అధికారిక గణాంకాలు ఏవీ లేవు. 2016 గణాంకాల డెన్మార్క్ గణాంకాల ఆధారంగా జనాభాలో సుమారుగా 86.9% మంది డానిష్ సంతతికి చెందినవారు ఉన్నారు.వీరు డెన్మార్క్‌లో జన్మించిన, డానిష్ పౌరసత్వాన్ని కలిగిన తల్లికి కాని తండ్రికి కాని జన్మించిన వారుగా ఉన్నట్లు పేర్కొంటారు.[3][N 12] మిగిలిన 13.1% విదేశీ నేపథ్యం కలిగి ఉన్నవారు ఉన్నారు. ఇటీవలి వలసదారులు లేదా వారి వారసులుగా నిర్వచించారు. అదే నిర్వచనం ప్రకారం పోలాండ్, టర్కీ, జర్మనీ, ఇరాక్, రొమేనియా, సిరియా, సోమాలియా, ఇరాన్, ఆఫ్ఘనిస్తాన్, బాల్కన్ దేశాలకు చెందిన వారుగా ఉన్నారు.[3]

భాషలు

[మార్చు]

డేనిష్ భాష డెన్మార్క్ వాస్తవ జాతీయ భాషగా ఉంది.[130] ఫారోస్, గ్రీన్ ల్యాండిక్ వరుసగా ఫారో ద్వీపాలు, గ్రీన్లాండ్ అధికారిక భాషలుగా ఉన్నాయి.[130] జర్మనీ మాజీ దక్షిణ జట్లాండ్ కౌంటీ (ఇప్పుడు దక్షిణ డెన్మార్క్ ప్రాంతంలోని భాగం) ప్రాంతంలో గుర్తించబడిన మైనారిటీ భాషగా ఉంది. ఇది వేర్సైల్లెస్ ఒప్పందానికి ముందు జర్మన్ సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉంది.[130] డేనిష్, ఫారోయిస్ ఇండో-యూరోపియన్ భాషలు ఐస్లాండ్, నార్వేజియన్, స్వీడిష్లతో పాటు ఉత్తర జర్మానిక్ (నోర్డిక్) శాఖకు చెందినది.[131] డానిష్, నార్వేజియన్, స్వీడిష్ మధ్య పరస్పర అవగాహన పరిమిత స్థాయిలో ఉంది. డానిష్ జర్మనీ భాషతో మరింత సుదూరంగా ఉంటుంది. ఇది పశ్చిమ జర్మనీ భాష. గ్రీన్ ల్యాండ్ లేదా "కలాల్లిసూట్" ఎస్కిమో-అలియుట్ భాషలకు చెందినవి; ఇది డానిష్కు పూర్తిగా సంబంధం లేని ఇనుక్టిటుట్ వంటి కెనడాలోని ఇన్యుట్ లాంగ్వేజాలకు చాలా దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంది.[131]

డేంస్‌లో అత్యధిక శాతం (86%) ఇంగ్లీషును రెండవ భాషగా మాట్లాడుతున్నారు.[132] సాధారణంగా అధిక స్థాయి నైపుణ్యానికి వాడబడుతుంది. జర్మనీ ద్వితీయ స్థానంలో అధికంగా వాడకలో ఉన్న విదేశీ భాషగా చెప్పవచ్చు. 47% ప్రజలు సంభాషణ పరిజ్ఞానం స్థాయిని కలిగి ఉన్నారు.[130] 2007 లో డెన్మార్క్ ప్రజలలో జర్మన్ 25,900 మంది మాట్లాడేవారు (ఎక్కువగా సౌత్ జుట్లాండ్ ప్రాంతంలో ఉన్నారు).[130]

మతం

[మార్చు]

డెన్మార్క్‌లో క్రైస్తవ మతం ఆధిపత్య మతంగా ఉంది. 2017 జనవరిలో డెన్మార్క్ జనాభాలో 75.9%[133] డెన్మార్క్ చర్చ్ ఆఫ్ డెన్మార్క్ (డెన్ డాన్స్కే ఫోల్కేకేర్కె) అధికారికంగా ఏర్పడిన చర్చిగా ఉంది. ఇది వర్గీకరణలో ప్రొటెస్టంట్, లూథరన్ ధోరణిలో ఉంది.[134][N 13] ఇది అంతకుముందు సంవత్సరంతో పోలిస్తే 1.0% పడిపోయింది. రెండు సంవత్సరాల క్రితం పోలిస్తే 1.9 % పడిపోయింది. అధిక సభ్యత్వ వివరాలు ఉన్నప్పటికీ, జనాభాలో కేవలం 3% మాత్రమే ఆదివారం సేవలకు [135][136] తరచూ హాజరవుతారు. కేవలం 19% మంది డేన్స్ మాత్రం మతం తమ జీవితంలో ముఖ్యమైన భాగంగా భావిస్తారు.[137]

Church of Denmark
సంవత్సరం జనసంఖ్య సభ్యులు శాతం
1990 5,135,409 4,584,450 89.3%
2000 5,330,500 4,536,422 85.1%
2005 5,413,600 4,498,703 83.3%
2010 5,534,738 4,479,214 80.9%
2015 5,659,715 4,400,754 77.8%
2016 5,707,251 4,387,571 76.9%
2017 5,748,769 4,361,518 75.9%
Statistical data: 1984,[138] 1990–2017,[133] Source: Kirkeministeriet
Roskilde Cathedral has been the burial place of Danish royalty since the 15th century. In 1995 it became a World Heritage Site.

రోస్కిల్డే కేథడ్రాల్ 15 వ శతాబ్దం నుండి డానిష్ రాయల్టీ ఖనన ప్రదేశంగా ఉంది. 1995 లో ఇది ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా మారింది. రాయల్ ఫ్యామిలీ సభ్యుడు డెన్మార్క్ చర్చి సభ్యుడిగా ఉండాలి అని రాజ్యాంగం పేర్కొంది. మిగిలిన జనాభా ఇతర విశ్వాసాలకు కట్టుబడి ఉండటానికి స్వేచ్ఛ కల్పించబడింది.[139][140][141] 1682 లో స్థాపించబడిన చర్చి నుండి రోమన్ కాథలిక్కులు, రిఫార్ముడ్ చర్చి, జుడాయిజానికి చెందిన ప్రజలను ప్రభుత్వం పరిమితంగా గుర్తించింది.[141] భిన్నమైన మూడు మత సమూహాలకు పరిమిత గుర్తింపు లభించింది. 1970 వరకు రాజ్య శాసనం ద్వారా "మత సమాజాలు" అధికారికంగా గుర్తించబడ్డాయి. ప్రస్తుతం మతపరమైన బృందాలకు అధికారిక ప్రభుత్వ గుర్తింపు అవసరం లేదు. ఈ గుర్తింపు లేకుండా వివాహాలు, ఇతర వేడుకలు నిర్వహించడానికి హక్కు ఇవ్వబడుతుంది.[141] డెన్మార్క్‌లో ముస్లింలు సుమారుగా 3.7% ఉన్నారు.ఇస్లాం దేశంలో రెండవ అతిపెద్ద మత సమాజం, అతి పెద్ద మైనారిటీ మతంగా ఉంది. [135][142] డానిష్ విదేశాంగ మంత్రిత్వశాఖ అంచనాల ప్రకారం ఇతర మత సమూహాలు జనాభాలో 1% కంటే తక్కువగా ఉన్నాయి. అన్ని కలిపి సుమారు 2%గా ఉన్నాయి.[143]

2010 యూరోబోర్మీటర్ పోల్ ప్రకారం[144] 28% మంది డానిష్ పౌరులు " ఒక దేవుడు ఉన్నారని విశ్వసిస్తారు", 47% వారు "కొంతమంది ఆత్మ లేదా జీవిత శక్తి ఉన్నట్లు నమ్ముతున్నారని", 24% "ఏ విధమైన ఆత్మ, దేవుడు లేదా జీవ శక్తి ఉన్నాయని నమ్మవద్దు" భావిస్తున్నారు. 2009 లో నిర్వహించిన మరొక పోల్ ప్రకారం యేసు దేవుని కుమారుడు అని డాన్లలో 25% మంది విశ్వసిస్తున్నారు. 18% అతను ప్రపంచపు రక్షకునిగా ఉన్నాడని నమ్ముతారు.[145]

విద్య

[మార్చు]
The oldest surviving Danish lecture plan dated 1537 from the University of Copenhagen
The Royal Danish Library in Copenhagen

డెన్మార్క్‌లోని అన్ని విద్యా కార్యక్రమాలు విద్య మంత్రిత్వశాఖచే నియంత్రించబడి స్థానిక పురపాలక సంఘాలచే నిర్వహించబడతాయి. ఫోల్కెస్కొల్ ప్రాథమిక, లోయర్ మిడిల్ విద్యను కలిగి ఉన్న నిర్బంధ విద్య అమలులో ఉంది.[146] చాలామంది పిల్లలు 6 సంవత్సరాల వయస్సు నుండి 10 సంవత్సరాల వరకు ఫోల్కెస్కొల్‌లో హాజరవుతారు. తుది పరీక్షలు లేవు కాని తొమ్మిదవ గ్రేడ్ (14-15 ఏళ్ల వయస్సు) పూర్తి అయినప్పుడు విద్యార్థులు పరీక్షలకు వెళ్ళవచ్చు.ఉన్నత విద్యకు హాజరు కావాలనుకుంటే ఈ పరీక్ష తప్పనిసరి. విద్యార్థులకు ప్రత్యామ్నాయంగా ఒక స్వతంత్ర పాఠశాల (ఫ్రిస్కోల్), లేదా ఒక ప్రైవేట్ పాఠశాల (ప్రైవేట్స్కోల్), క్రిస్టియన్ స్కూల్స్ లేదా వాల్డోర్ఫ్ పాఠశాలలు ఉంటాయి.

నిర్బంధ విద్య నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ తరువాత అనేక నిరంతర విద్యా అవకాశాలు ఉన్నాయి; మానవీయ శాస్త్రాలు, సైన్స్ మిశ్రమాన్ని బోధించే ప్రాముఖ్యతను జిమ్నాసియం (ఎస్.టి.ఎక్స్) అంటారు. హయ్యర్ టెక్నికల్ ఎగ్జామినేషన్ ప్రోగ్రాం శాస్త్రీయ అంశాలపై దృష్టి పెడుతుంది. ఎకనామిక్స్‌లో విషయాలను నొక్కిచెప్పే హయ్యర్ కమర్షియల్ ఎగ్జామినేషన్ ప్రోగ్రాం ఉంది. హయ్యర్ ప్రిపరేటరీ ఎగ్జామినేషన్ జిమ్నాసియం మాదిరిగా ఉంటుంది (కానీ ఇది ఒక సంవత్సరం తక్కువ). నిర్దిష్ట వృత్తుల కోసం వృత్తి విద్య ఉంది. బోధన, శిష్యరికం కలయిక ద్వారా నిర్దిష్ట లావాదేవీల్లో పని కోసం యువకులకు శిక్షణ ఉంటుంది.

ప్రభుత్వం 95% ఉన్నత పాఠశాల విద్యను పూర్తి చేస్తున్నారు. ఉన్నతవిద్యలను పూర్తి చేసిన వారి శాతం 60% ఉన్నట్లు నమోదు చేస్తుంది.[147] డెన్మార్క్‌లో యూనివర్సిటీ, కళాశాల (తృతీయ విద్య) రుసుములు. ఉచితం. 18 లేదా అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న విద్యార్థులకు స్టేట్మెంట్ ఎడ్యుకేషన్ సపోర్ట్ గ్రాంట్లకు దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు, దీనిని స్టాటెన్స్ ఉద్దన్లెసేస్స్టోటే అని పిలుస్తారు. ఇది స్థిర ఆర్థిక మద్దతును అందిస్తూ నెలవారీ పంపిణీ చేస్తుంది.[148] డానిష్ విశ్వవిద్యాలయాలలో అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందిన అర్హతను పొందటానికి డానిష్ విశ్వవిద్యాలయాలు అంతర్జాతీయ విద్యార్థుల అవకాశాలని అందిస్తాయి. పలు కార్యక్రమాల ద్వారా ఆంగ్ల భాషలో, విద్యాసంబంధ భాషా ఫ్రాంకా, బ్యాచిలర్ డిగ్రీల్లో, మాస్టర్స్ డిగ్రీలు, డాక్టరేట్ విద్యార్థి మార్పిడి కార్యక్రమాలలో బోధించబడవచ్చు.[149]

ఆరోగ్యం

[మార్చు]

2015 నాటికి డెన్మార్క్ ఆయుఃప్రమాణం 80.6 సంవత్సరాలుగా అంచనా (పురుషులకి 78.6, మహిళలకి 82.5), వేయబడింది. 2000 లో 76.9 సంవత్సరాలుగా ఉంది.[150] ఇది ఇతర నార్డిక్ దేశాల వెనుక 193 దేశాలలో 27 వ స్థానంలో ఉంది. సదరన్ డెన్మార్క్ విశ్వవిద్యాలయంలోని నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ పబ్లిక్ హెల్త్ అంచనా ప్రకారం డాన్ల జీవన కాలం తగ్గడానికి 19 ఆరోగ్య సమస్యలు కారణాంగా ఉన్నాయని సూచించింది. దీనిలో ధూమపానం, మద్యం, మత్తుపదార్థ వినియోగం, శారీరక స్తబ్దత ఉన్నాయి.[151] ఉత్తర అమెరికా, ఇతర ఐరోపా దేశాలలో కంటే ఊబకాయం రేటు తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ,[152] అధిక సంఖ్యలో డాన్స్ అధిక బరువుతో ఉండటం పెరుగుతున్న సమస్యగా మారింది. డానిష్ కిరీటం ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థలో 1,625 మిలియన్లను వార్షిక అదనపు వినియోగం చేయబడుతున్నాయి.[151] ఒక 2012 అధ్యయనంలో డెన్మార్క్ ప్రపంచ క్యాన్సర్ రీసెర్చ్ ఫండ్ ఇంటర్నేషనల్ జాబితాలో ఉన్న అన్ని దేశాల కంటే అత్యధిక క్యాన్సర్ రేటును కలిగి ఉంది; పరిశోధకులు ఈ కారణాలను బాగా పరిశీలిస్తున్నారు. భారీ ఆల్కహాల్ వినియోగం, ధూమపానం, శారీరక ఇనాక్టివిటీ వంటి జీవన విధానాలు కూడా కారణాలుగా సూచిస్తున్నాయి.[153][154]

డెన్మార్క్ సార్వత్రిక ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. పన్నుల ద్వారా బహిరంగంగా నిధులు సమకూర్చడం ద్వారా నిధులు సేకరించబడుతుంది.ఇది అనేక సేవలకు ప్రాంతీయ అధికారులచే నేరుగా అమలు చేయబడుతుంది. జాతీయ ఆరోగ్య సంరక్షణ సహకారం (sundhedsbidrag) (2007-11: 8%; '12: 7%; '13: 6%; '14: 5%; '15: 4%; 16: 3%; '17: 2%; '18: 1%; '19: 0%) 2019 జనవరి నుండి తొలగించబడుతోంది.[18] 2007 జనవరి 1 నుండి పురపాలక సంఘాల నుండి 3% వసూలు చేయడం ద్వారా మరో వనరు వచ్చింది. 2007 జనవరి 1 నుండి పూర్వపు కౌంటీ పన్ను నుండి వసూలు చేయబడింది. బదులుగా పురపాలక సంఘాల ద్వారా ఆరోగ్య ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించబడింది. దీనర్థం అన్ని నివాసితులకు బట్వాడా సమయంలో చాలా ఆరోగ్య సంరక్షణ సదుపాయం ఉచితం. అంతేకాకుండా ఐదుగురిలో ఇద్దరు వ్యక్తులు భిన్నమైన ప్రైవేటు బీమా కలిగి ఉంటారు. వీటిలో ఫిజియోథెరపీ వంటి పూర్తిస్థాయి చికితను ప్రభుత్వం అందించదు.[155] 2012 నాటికి డెన్మార్క్ ఆరోగ్య సంరక్షణపై జి.డి.పి.లో 11.2% వ్యయం చేసింది. ఇది 2007 లో 9.8% (తలసరి US $ 3,512) తీసుకోబడింది.[155] ఇది డెన్మార్క్ ఒ.ఇ.సి.డి. సగటు కంటే అధికం, ఇతర నార్డిక్ దేశాలకంటే అధికంగా ఉంది.[155][156]

నైసర్గిక స్వరూపం

[మార్చు]
  • రాజధాని: కోపెన్‌హాగన్
  • ప్రభుత్వపాలన: యునిటరీ పార్లమెంటరీ కాన్‌స్టిట్యూషనల్ మొనార్చి
  • కరెన్సీ: డానిష్ క్రోన్
  • భాషలు: డానిష్
  • మతం: క్రైస్తవం
  • ఉష్ణోగ్రతలు: ఫిబ్రవరిలో 3 డిగ్రీల సెల్సియస్, జూలైలో 14 నుండి 22 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రతలు.

చరిత్ర

[మార్చు]
  • డెన్మార్క్ దేశం ఓవైపు ఉత్తర సముద్రం మరోవైపు బాల్టిక్ సముద్రం ఉన్నాయి. ఈ దేశంలో మొత్తం 406 ద్వీపాలు ఉన్నాయి. ఇందులో 89 ద్వీపాలలో మాత్రం ప్రజలు నివసిస్తున్నారు. సముద్ర మట్టానికి కేవలం 171 మీటర్ల ఎత్తులో ఉంటుంది. ఇక సముద్రతీరం 7300 కిలోమీటర్లు ఉంది. దీనికి 10 వేల సంవత్సరాల చరిత్ర ఉంది.
  • ఈ దేశంలో ప్రపంచ ప్రసిద్ధి చెందిన రూపశిల్పులు, భవననిర్మాణ శిల్పులు ఎందరో ఉన్నారు.

సంస్కృతి-సంప్రదాయాలు

[మార్చు]

డెన్మార్క్ దేశంలో మహిళలు ఎక్కువగా కూలిపనులు చేస్తారు. యూరోప్ ఖండంలో లేబరు మార్కెట్‌లో మహిళల శాతం డెన్మార్క్‌లోనే అధికం.మహిళలు తమ భర్తలను ఎంపిక చేసుకోవడానికి పూర్తి స్వేచ్ఛ ఈ దేశంలో ఉంది. అలాగే పురుషులు రెండు మూడు పెళ్ళిళ్ళు చేసుకోవడం పూర్తి నిషేధం. మహిళలు తమ పిల్లలకు ఆరునెలలు వయసురాగానే వారిని పిల్లల సంరక్షణ కేంద్రాలకు పంపించేస్తారు. ఎందుకంటే వారు పనులు చేయడానికి వెళ్ళాలి కాబట్టి.

దుస్తులు, ఆహార్యం

[మార్చు]

డెన్మార్క్ దేశీయులు సాధారణంగా సిల్కు, ఊలు, దుస్తులు ధరిస్తుంటారు. ఎండాకాలం కూడా చల్లగా ఉంటుంది. కాబట్టి వీళ్ళు ఉన్ని దుస్తులు ఎక్కువగా వాడుతారు.మహిళలు సాధారణంగా మెడకు స్కార్ఫ్‌కట్టుకుంటారు. నలుపు రంగు స్కార్ఫ్ ధరించడం వీరు హుందాగా భావిస్తారు. లేసులతో, ఎంబ్రాయిడరీ చేసిన పొడవాటి లంగా ధరిస్తారు. దీనిపైన జాకెట్ ధరిస్తారు.పురుషులు మాత్రం ఊలు, తోలు దుస్తులు ఎక్కువగా ధరిస్తారు. చాలా పండుగలు, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలలో మహిళలు సామూహిక నృత్యాలు చేస్తారు.

ఆహారం

[మార్చు]

వీరి భోజనంలో ముఖ్యంగా మాంసం, బంగాళదుంపలు, బ్రెడ్ ఉంటాయి. ప్రపంచం మొత్తంలో పందిమాంసం ఎక్కువగా తినేది డెన్మార్క్‌లోనే. వీళ్ళు ఎక్కువగా సాండ్‌విచ్, మాంసం ముక్కలు, ఉడికించిన గుడ్లు, వీటితోపాటు బీరు తప్పకుండా తీసుకుంటారు. సాధారణంగా మధ్యాహ్న భోజనాన్ని హోటళ్ళలో కానిచ్చి రాత్రి భోజనాన్ని మాత్రం ఇంటి దగ్గరే తింటారు. వీరు తినే బ్రెడ్, మాంసం కలయికను స్మోర్‌బ్రాడ్ అని అంటారు. భోజనంతోపాటు ఐస్‌క్రీమ్, పళ్ళు, పళ్ళరసాలు తీసుకోవడం వీరికి చాలా ఇష్టం.

పరిపాలనా విభాగాలు

[మార్చు]

డెన్మార్క్ దేశం దాదాపు 406 ద్వీపాలు, ద్వీపకల్పాలతో కూడుకొని ఉంది. ఒక్కో ద్వీపానికి వెళ్ళడానికి వివిధ ఆకారాలలో బ్రిడ్జిలు నిర్మించారు. బ్రిడ్జిలు నిర్మించ వీలు లేని ద్వీపాలకు ఫెర్రీ బోట్లమీద ప్రయాణం చేస్తారు.

  • దేశాన్ని ముఖ్యంగా మూడు భాగాలుగా విభజించారు.
  1. డెన్మార్క్ - దీని వైశాల్యం - 42915.7 చ.కి.మీ., జనాభా-56,27,235
  2. గ్రీన్‌లాండ్ - దీనివైశాల్యం-21,66,086 చ.కి.మీ., జనాభా-56,370
  3. ఫారో ఐల్యాండ్స్ - దీని వైశాల్యం-1399 చ.కి.మీ., జనాభా-49,709
  • పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం దేశాన్ని ఐదు ప్రాంతీయ భాగాలుగా విభజించారు.
  1. డెన్మార్క్ రాజధాని ప్రాంతం
  2. కేంద్రీయ డెన్మార్క్ ప్రాంతం
  3. ఉత్తర డెన్మార్క్ ప్రాంతం
  4. జీలాండ్ ప్రాంతం
  5. దక్షిణ డెన్మార్క్ ప్రాంతం.

పంటలు-పరిశ్రమలు

[మార్చు]
  • డెన్మార్క్ దేశంలో ఇనుము, స్టీలు, రసాయన, ఫుడ్‌ప్రాసెసింగ్, యంత్రసామాగ్రి, టెక్స్‌టైల్స్, ఎలక్ట్రానిక్స్, నౌకల తయారీ, మందుల పరిశ్రమలు అనేకంగా ఉన్నాయి.
  • ఇక ప్రపంచానికి క్రిస్‌మస్ ట్రీలను ఎగుమతి చేసే దేశం డెన్మార్క్. ఈ చెట్లను పెంచి, ఎగుమతి చేసే వ్యాపారంలో దాదాపు అరలక్షమంది ఉద్యోగులు ఉన్నారు.
  • దేశంలో బార్లీ, బంగాళదుంపలు, గోధుమలు, చెరకు పంటలతోపాటు చేపల పెంపకం, పందుల పెంపకం, పాల ఉత్పత్తులు అధికంగా ఉన్నాయి.

ముఖ్య నగరాలు

[మార్చు]

దేశంలో అయిదు రీజియన్‌లు, 98 మున్సిపాలిటీలు ఉన్నాయి. రాజధాని కోపెన్‌హగన్, ఆర్హస్, ఓరెన్స్, ఆల్‌బోర్గ్, ఫ్రెడరిక్స్ బెర్గ్, ఎస్బ్‌జెర్గ్, జెంటోఫ్టె, గ్లాడీసాక్స్, రాండర్స్, కోల్డింగ్, హర్సెన్స్, ఇంకా 45 ముఖ్యమైన నగరాలు, పట్టణాలు ఉన్నాయి.

దర్శనీయ ప్రదేశాలు

[మార్చు]

కోపెన్‌హగన్

[మార్చు]

రాజధాని నగరం కోపెన్‌హగన్‌లో టివోలిగార్డెన్, ప్రీటేన్ క్రిస్టియానా, అటిల్ మర్మయిడ్, కోపెన్‌హగన్ పోర్ట్, నగరం సమీపంలో క్రాన్‌బోర్గ్ కోట (కాజిల్) (kronborg castle) ముఖ్యమైనవి. ఈ కోట అనేది ఒకప్పుడు విలియం షేక్‌స్పియర్ రాసిన హమ్లెట్ నాటకానికి నేపథ్యప్రదేశం.

బుడోల్ఫిచర్చి

[మార్చు]

జుట్‌లాండ్ ప్రాంతంలో 17వ శతాబ్దానికి ఆల్‌బోర్ఘ్‌స్ కోట (Aalborghus castle) 14వ శతాబ్ధానికి చెందిన బుడోల్ఫిచర్చి (Budolfi church), అలాగే గ్రామీణ మ్యూజియం చూడదగినవి. వీటితోపాటు బిల్లుండ్ విమానాశ్రయం, చెక్కతో చేసిన ఇళ్ళు ఉన్న ఎబెల్ టోఫ్ట్ (Ebeltoft) గ్రామం, మోర్స్‌ద్వీపంలో జెస్ఫెరస్ పూల ఉద్యానవనం చూడదగ్గవి.

దక్షిణ భాగపు సముద్ర తీర ప్రాంతం

[మార్చు]

డెన్మార్క్ దేశానికి వచ్చే యాత్రీకులు తప్పనిసరిగా చూసేది దేశపు దక్షిణ భాగంలో ఉన్న సముద్ర తీర ప్రాంతం (సీలాండ్). అలాగే దీని చుట్టూ ఉన్న అనేక ద్వీపాలు. ఇసుక బీచ్‌లు. లిసెలుడ్‌పార్కు, మొనదేలిన పర్వతాగ్రాలు ఇక్కడే దర్శనమిస్తాయి.

ఇవి కూడ చూడండి

[మార్చు]

ఎస్టర్ క్లాసన్

మూలాలు

[మార్చు]

[N 14]

  1. ↑ "Not one but two national anthems". Denmark.dk. Ministry of Foreign Affairs of Denmark. Archived from the original on 15 మే 2014. Retrieved 18 May 2014.
  2. ↑ Statistics Denmark
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 July 2014 population estimate. Danish Ministry for Economic Affairs and the Interior Archived 2018-02-08 at the Wayback Machine ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "pop1" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
  4. ↑ "Greenland in Figures 2013," Statistics Greenland. Retrieved 2 September 2013
  5. ↑ "Faroe Islands" Archived 2019-05-06 at the Wayback Machine – The World Factbook. Retrieved 6 June 2012
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 "Denmark". International Monetary Fund. Retrieved 16 March 2014.
  7. ↑ 7.0 7.1 "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Archived from the original on 4 మార్చి 2016. Retrieved 13 August 2013.
  8. ↑ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Retrieved 27 July 2014.
  9. ↑ "Denmark in numbers 2010" (PDF). Statistics Denmark. Retrieved 2 May 2013.
  10. ↑ 10.0 10.1 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; area అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  11. ↑ 11.0 11.1 Stone et al. 2008, p. 31.
  12. ↑ Melnick, Meredith (22 October 2013). "Denmark Is Considered The Happiest Country. You'll Never Guess Why". The Huffington Post.
  13. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Democracy_Index అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  14. ↑ 2013 Legatum Prosperity Index™: Global prosperity rising while US and UK economies decline. Legatum Institute, 29 October 2013. Archived 6 ఆగస్టు 2014 at the Wayback Machine
  15. ↑ "Denmark Country Profile: Human Development Indicators". United Nations Development Programme. Archived from the original on 28 మార్చి 2013. Retrieved 21 జనవరి 2018.
  16. ↑ Dave Serchuk. Happy Country=Social Mobility? Forbes. 12 July 2011
  17. ↑ "1997–2001". The World Bank. 1997. Retrieved 11 November 2012.
  18. ↑ 18.0 18.1 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; taxation1 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  19. ↑ Kristian Andersen Nyrup, Middelalderstudier Bog IX. Kong Gorms Saga Archived 2010-01-09 at the Wayback Machine
  20. ↑ Indvandrerne i Danmarks historie, Bent Østergaard, Syddansk Universitetsforlag 2007, ISBN 978-87-7674-204-1, pp. 19–24
  21. ↑ 21.0 21.1 J. de Vries, Altnordisches etymologisches Wörterbuch, 1962, 73; N. Å. Nielsen, Dansk etymologisk ordbog, 1989, 85–96.
  22. ↑ Navneforskning, Københavns Universitet"Udvalgte stednavnes betydning". Archived from the original on 16 జూలై 2006. Retrieved 21 జనవరి 2018.
  23. ↑ O'Donoghue, Heather (2008). Old Norse-Icelandic Literature: A Short Introduction. John Wiley & Sons. p. 27. ISBN 978-0-470-77683-4.
  24. ↑ The dative form tąnmarku (pronounced [danmarkʊ]) is found on the contemporaneous Skivum stone.
  25. ↑ Michaelsen p. 19.
  26. ↑ 26.0 26.1 Nielsen, Poul Otto (May 2003). "Denmark: History, Prehistory". Ministry of Foreign Affairs of Denmark. Archived from the original on 22 నవంబరు 2005. Retrieved 21 జనవరి 2018.
  27. ↑ Busck and Poulsen (ed.) (2002), p. 20.
  28. ↑ Jordanes (22 April 1997). "The Origin and Deeds of the Goths, chapter III". Charles C. Mierow (trans.). Archived from the original on 24 ఏప్రిల్ 2006. Retrieved 1 May 2006.
  29. ↑ Busck and Poulsen (ed.) (2002), p. 19.
  30. ↑ Michaelsen (2002), pp. 122–23.
  31. ↑ 31.0 31.1 *Lund, Niels (మే 2003). "Denmark – History – The Viking Age". Ministry of Foreign Affairs of Denmark. Archived from the original on 10 మే 2006. Retrieved 21 జనవరి 2018.
  32. ↑ Berend, Nora (22 November 2007). "Christianization and the Rise of Christian Monarchy: Scandinavia, Central Europe and Rus' c.900–1200". Cambridge University Press – via Google Books.
  33. ↑ Stone et al. 2008, p. 33.
  34. ↑ Lauring, Palle (1960) A History of the Kingdom of Denmark, Host & Son Co.: Copenhagen, p. 108.
  35. ↑ "Kalmarkriget 1611–1613". Svenskt Militärhistoriskt Bibliotek. Archived from the original on 11 అక్టోబరు 2007. Retrieved 21 జనవరి 2018.
  36. ↑ Olson, James Stuart; Shadle, Robert, eds. (1991). Historical Dictionary of European Imperialism. Greenwood Publishing Group. Retrieved 15 May 2014.
  37. ↑ Parker, pp. 69–70.
  38. ↑ Parker, p. 70.
  39. ↑ Stone et al. 2008, p. 35.
  40. ↑ "League of Armed Neutrality". Oxford Reference. Retrieved 28 August 2015.
  41. ↑ Jenssen-Tusch, Georg Friedrich (1852). Zur Regierungsgeschichte Friedrich VI. Königs von Dänemark, Herzogs von Schleswig, Holstein und Lauenburg (in German). Verlag Schröder. p. 166.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  42. ↑ Dörr, Oliver (2004). Kompendium völkerrechtlicher Rechtsprechung : eine Auswahl für Studium und Praxis. Tübingen: Mohr Siebeck. p. 101. ISBN 3-16-148311-1.
  43. ↑ Tellier, Luc-Normand (2009). Urban world history an economic and geographical perspective. Québec: Presses de l'Université du Québec. p. 457. ISBN 9782760522091.
  44. ↑ Rugg, Andy. "Traitor Danes: most soldiers return heroes, but this lot came home total zeroes". Copenhagen Post. Archived from the original on 29 జనవరి 2013. Retrieved 21 జనవరి 2018.
  45. ↑ "Finland: Now, the Seven and a Half". Time. 7 April 1961. Archived from the original on 4 నవంబరు 2011. Retrieved 18 July 2009.
  46. ↑ David Arter (2006). Democracy in Scandinavia: Consensual, Majoritarian Or Mixed?. Manchester University Press. p. 52. ISBN 978-0-7190-7047-1.
  47. ↑ Administrative divisions – Denmark Archived 2007-09-11 at the Wayback Machine The World Factbook. Access date: 14 April 2012
  48. ↑ "Landet i tal  – Største øer". National Survey and Cadastre of Denmark. 23 September 2003. Retrieved 14 July 2007.[permanent dead link]
  49. ↑ Statistikbanken.dk/bef4
  50. ↑ "Nature & Environment". Ministry of Foreign Affairs of Denmark. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2007. Retrieved 6 ఫిబ్రవరి 2018.
  51. ↑ Nationalencyklopedin, (1990)
  52. ↑ "Nyt højeste punkt i Danmark" (in Danish). Danish Geodata Agency. Archived from the original on 28 మే 2014. Retrieved 26 May 2014.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  53. ↑ 53.0 53.1 "Climate Normals for Denmark". Danish Meteorological Institute. Archived from the original on 3 జనవరి 2015. Retrieved 2 January 2015. Figures, labelled in Danish: First plot is the whole country; Nedbør=Precipitation, Nedbørdage=Precipitation days (>1 mm), (Dag/Middel/Nat)temp.=(Daytime/Average/Nighttime) temperature, Solskinstimer=Hours of sunshine.
  54. ↑ "Vejrekstremer i Danmark [Weather extremes in Denmark]" (in Danish). Danish Meteorological Institute (DMI). 6 October 2016. Archived from the original on 19 అక్టోబరు 2016. Retrieved 19 October 2016.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  55. ↑ "The weather cross – the four corners of autumn weather". Danish Meteorological Institute. Archived from the original on 21 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 17 September 2015.
  56. ↑ "Copenhagen, Denmark  – Sunrise, sunset, dawn and dusk times for the whole year". Gaisma. Retrieved 24 June 2012.
  57. ↑ Hogan, C Michael. "Ecoregions of Denmark". Encyclopedia of Earth. Retrieved 26 August 2015.
  58. ↑ 58.0 58.1 Jensen, Christian Lundmark. "Forests and forestry in Denmark – Thousands of years of interaction between man and nature" (PDF). Danish Ministry of the Environment Nature Agency. Archived from the original (PDF) on 15 జూలై 2016. Retrieved 6 ఫిబ్రవరి 2018.
  59. ↑ "Forest area (% of land area)". worldbank.org. The World Bank. Retrieved 26 August 2015.
  60. ↑ "Animals in Denmark". listofcountriesoftheworld.com. 2012. Retrieved 31 May 2016.
  61. ↑ "Bird list of Denmark". Netfugl.dk. Archived from the original on 5 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 26 August 2015. It involves all category A, B and C birds recorded in Denmark (according to SU/BOURC/AERC standard).
  62. ↑ Byskov, Søren. "Theme: Herring, cod and other fish – 1001 Stories of Denmark". The Heritage Agency of Denmark. Retrieved 31 May 2016.
  63. ↑ The law of environmental damage: liability and reparation. Marie-Louise Larsson.
  64. ↑ 64.0 64.1 64.2 64.3 64.4 64.5 "Denmark". The World Factbook. CIA. 19 January 2012. Archived from the original on 18 సెప్టెంబరు 2015. Retrieved 4 February 2012.
  65. ↑ "Ecological Footprint Atlas 2010". Global Footprint Network. 2010. Archived from the original on 9 July 2011. Retrieved 26 August 2015.
  66. ↑ WWF (2014): Living Planet Report.
  67. ↑ AMI (2012); preliminary data for 2011
  68. ↑ Jan Burck; Franziska Marten; Christoph Bals. "The Climate Change Performance Index: Results 2015" (PDF). Germanwatch. Archived from the original (PDF) on 9 డిసెంబరు 2014. Retrieved 9 December 2014.
  69. ↑ Nor does the EPI gauge how well the biodiversity is faring compared to a pristine situation.
  70. ↑ This is 128 out of only 136 countries, as only 136 countries are represented in this area of the EPI report.
  71. ↑ "2016 Report". EPI Report. Yale University. Archived from the original on 4 ఫిబ్రవరి 2016. Retrieved 17 December 2016.
  72. ↑ EPI (2016): Denmark Archived 2017-04-23 at the Wayback Machine
  73. ↑ "Almost Saving Whales: The Ambiguity of Success at the International Whaling Commission [Full Text] - Ethics & International Affairs". Ethics & International Affairs (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 29 March 2012. Archived from the original on 27 డిసెంబరు 2017. Retrieved 27 December 2017.
  74. ↑ "Hundreds of whales slaughtered in Faroe Island's annual killing". The Independent (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 20 June 2017. Retrieved 27 December 2017.
  75. ↑ Country and Lending Groups. World Bank. Accessed on 14 March 2016.
  76. ↑ "GDP per capita, PPP (current international $)", World Development Indicators database, World Ban'k. Database updated on 14 April 2015. Accessed on 22 August 2015.
  77. ↑ [1] (selecting all countries, GDP per capita (current US$), World Bank. Accessed on 22 August 2015.
  78. ↑ "Country Ratings" Archived 2017-09-16 at the Wayback Machine, 2012 Index of Economic Freedom. Retrieved 12 January 2012.
  79. ↑ "Economic Freedom of the World: 2011 Annual Report Complete Publication (2.7 MB)" (PDF). freetheworld.com. Fraser Institute. 2011. Archived from the original (PDF) on 26 September 2011. Retrieved 20 September 2011.
  80. ↑ "Global Competitiveness Report 2014–2015". World Economic Forum. Archived from the original on 10 డిసెంబరు 2014. Retrieved 8 మార్చి 2018.
  81. ↑ UNESCO 2009 Global Education Digest Archived 2011-11-28 at the Wayback Machine, Shared fourth with Finland at a 30.3% ratio. Graph on p28, table on p194.
  82. ↑ Kevin Short (28 May 2014). The Worst Places On The Planet To Be A Worker. The Huffington Post. Retrieved 28 May 2014.
  83. ↑ "Tackling income inequality. The role of taxes and transfers" (PDF). OECD. 2012. {{cite web}}: Cite uses deprecated parameter |authors= (help)
  84. ↑ "Sources and impact of rising inequality in Denmark" (PDF). March 2013. {{cite web}}: Cite uses deprecated parameter |authors= (help)
  85. ↑ "World Economic Outlook Database, October 2010 Edition". IMF. 6 October 2010. Retrieved 5 July 2012.
  86. ↑ Liz Alderman and Steven Greenhouse (27 October 2014). Living Wages, Rarity for U.S. Fast-Food Workers, Served Up in Denmark. The New York Times. Retrieved 28 October 2014.
  87. ↑ On Sweden and Denmark, see Anders Kjellberg and Christian Lyhne Ibsen "Attacks on union organizing: Reversible and irreversible changes to the Ghent-systems in Sweden and Denmark" in Trine Pernille Larsen and Anna Ilsøe (eds.)(2016) Den Danske Model set udefra (The Danish Model Inside Out) – komparative perspektiver på dansk arbejdsmarkedsregulering, Copenhagen: Jurist- og Økonomforbundets Forlag (pp.292)
  88. ↑ An Overview of Danish Pork Industry: Integration and Structure Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine by Karen Hamann – The Institute for Food Studies & Agroindustrial Development. Access date: 23 July 2012.
  89. ↑ "Denmark:Economy". Pearson Education. Retrieved 29 May 2014.
  90. ↑ "Statens Gæld og Låntagning" (PDF). Statistics Denmark. Archived from the original (PDF) on 10 ఆగస్టు 2011. Retrieved 8 మార్చి 2018.
  91. ↑ Mathias, Peter and Polard, Sidney (eds.) (1989) The Cambridge Economic History of Europe. Cambridge University Press. p. 22.
  92. ↑ Baten, Jörg (2016). A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. p. 23. ISBN 978-1-107-50718-0.
  93. ↑ Why Denmark Loves Globalisation Archived 2013-08-24 at the Wayback Machine, Time Magazine
  94. ↑ "Denmark and the euro". Danmarks Nationalbank. 17 November 2006. Archived from the original on 16 నవంబరు 2006. Retrieved 8 మార్చి 2018.
  95. ↑ "Denmark to have second referendum on euro". 22 November 2007. Retrieved 22 November 2007.
  96. ↑ "The largest companies by turnover in Denmark". largestcompanies.com. Nordic Netproducts AB. Retrieved 26 April 2016.
  97. ↑ "Denmark Confirms Participation in E-ELT". ESO Announmentes. Retrieved 17 April 2013.
  98. ↑ "Novozymes, the world's leading provider of enzymes to the biofuels industry". Canadian Biomass Magazine. Retrieved 7 October 2014.
  99. ↑ "The surprising ingredients of Swedish success – free markets and social cohesion" (PDF). Institute of Economic Affairs. 25 June 2013. Retrieved 13 April 2014.
  100. ↑ 100.0 100.1 "10 Good Reasons to Invest in Denmark". Investindk.com. Archived from the original on 16 ఫిబ్రవరి 2016. Retrieved 12 February 2016.
  101. ↑ "The world's best business environment". Investindk.com. Archived from the original on 1 జూలై 2012. Retrieved 5 July 2012.
  102. ↑ Business Environment Archived 2012-02-21 at the Wayback Machine, Invest in Denmark
  103. ↑ "Skattetrykket". Danish Ministry of Taxation. Archived from the original on 31 మే 2012. Retrieved 8 మార్చి 2018.
  104. ↑ 104.0 104.1 104.2 "Society at a Glance 2014 Highlights: DENMARK OECD Social Indicators" (PDF). OECD. Retrieved 23 August 2015.
  105. ↑ 105.0 105.1 Madsen, Bjarne; Svend Lundtorp (2006). Arbejdsmarkedet på Sjælland og øerne i 2015. Akf forlaget. p. 10. ISBN 87-7509-801-6. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2007. Retrieved 3 February 2007.
  106. ↑ Statistikbanken.dk, tables AB513+ BESK11+12+13.
  107. ↑ Nüchel, Jens; Lars Erik Skovgaard (13 డిసెంబరు 2006). "Danskere arbejder mere og mere". Business.dk. Archived from the original on 20 January 2013. Retrieved 3 February 2007.
  108. ↑ Bonde, Annette (24 September 2007). "Virksomheder foretrækker tysk arbejdskraft". Business.dk. Retrieved 23 September 2007.
  109. ↑ "Danish Economic Council Spring Report 2008 English Summary, p. 11". Dors.dk. Archived from the original on 21 అక్టోబరు 2014. Retrieved 20 August 2009.
  110. ↑ "EIA – International Energy Data and Analysis for Denmark". Tonto.eia.doe.gov. 15 మే 2009. Archived from the original on 4 మార్చి 2010. Retrieved 8 మార్చి 2018.
  111. ↑ Denmark Crude Oil Production and Consumption by Year (Thousand Barrels per Day) – indexmundi.
  112. ↑ Wind energy in Denmark breaking world records Archived 2016-01-19 at the Wayback Machine The Copenhagen Post, Retrieved 17. January 2016.
  113. ↑ Denmark Invests the Most in Clean Energy per GDP Archived 16 మే 2012 at the Wayback Machine – yourolivebranch.org. Retrieved 3 January 2012
  114. ↑ "Plug-in and Electrical Vehicles". EnergyMap.dk. Archived from the original on 19 July 2011. Retrieved 10 October 2009.
  115. ↑ "Global support for International Renewable Energy Agency growing fast". IRENA. 10 September 2014. Retrieved 10 September 2014.
  116. ↑ 116.0 116.1 "Group Annual Report 2014" (PDF). cph.dk. Copenhagen Airports A/S. Archived from the original (PDF) on 16 జూన్ 2015. Retrieved 19 ఆగస్టు 2015.
  117. ↑ "Denmark-Germany undersea Fehmarn tunnel gets go-ahead". BBC News. 23 July 2015. Retrieved 19 August 2015.
  118. ↑ "Ring 3 summary report" (PDF). Archived from the original (PDF) on 13 ఏప్రిల్ 2014. Retrieved 8 మార్చి 2018.
  119. ↑ "Cykelruter og regioner" (in Danish). Visitdenmark.com. Archived from the original on 15 మార్చి 2012. Retrieved 8 మార్చి 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  120. ↑ "Vi cykler til arbejde 2011" (in Danish). Dansk Cyklist Forbund. Retrieved 16 August 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  121. ↑ "Tyske miljøzoner sender gamle biler til Danmark". Politiken.dk (in Danish). 9 January 2009. Retrieved 29 November 2010.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  122. ↑ "Transport". Statistical Yearbook 2012 (PDF). dst.dk. Retrieved 3 September 2012.
  123. ↑ Helliwell, John; Layard, Richard; Sachs, Jeffrey (eds.). "World Happiness Report 2016" (PDF). Sustainable Development Solutions Network. Archived from the original (PDF) on 18 మార్చి 2016. Retrieved 2 మే 2018.
  124. ↑ Helliwell, John; Layard, Richard; Sachs, Jeffrey World Happiness Report. The Earth Institute at Columbia University, p. 8. See also: World Happiness Report 2013 Archived 2013-10-04 at the Wayback Machine, p. 23.; Denmark Is Considered The Happiest Country. You'll Never Guess Why. Huffington Post. 22 October 2013.
  125. ↑ Stokes, Buce (8 June 2011). The Happiest Countries in the World. The Atlantic. Retrieved 20 September 2013
  126. ↑ Taylor, Jerome (1 August 2006). "Denmark is the world's happiest country – official – Europe, World". The Independent. London. Archived from the original on 9 March 2009. Retrieved 5 May 2009.
  127. ↑ 127.0 127.1 "Denmark: Integrating Immigrants into a Homogeneous Welfare State". Migration Policy Institute. Retrieved 24 August 2015.
  128. ↑ For comparisons and developments see: "Denmark – Migration Profiles" (PDF). UNICEF. 2013. Retrieved 5 January 2016. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  129. ↑ Statistics on migration only includes people changing citizenship and does not always provide a realistic picture of migration pressure. In Denmark, 5% of the population were non-citizens in 2005, which is a relatively high figure. See "Counting Immigrant and Expatriates in OECD Countries: A New Perspective" (PDF). OECD. 21 October 2005: 119–120. Retrieved 5 January 2016. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) for example.
  130. ↑ 130.0 130.1 130.2 130.3 130.4 Lewis, M. Paul, ed. (2009). Ethnologue: Languages of the World (16th ed.). Dallas, Texas: SIL International. ISBN 978-1-55671-216-6. Retrieved 27 August 2012.
  131. ↑ 131.0 131.1 "Language". The Nordic Council. Archived from the original on 21 జూలై 2014. Retrieved 7 June 2014.
  132. ↑ "Europeans and their Languages" (PDF). Eurobarometer. European Commission. February 2006. Retrieved 22 May 2014.
  133. ↑ 133.0 133.1 "Folkekirkens medlemstal". www.km.dk. Archived from the original on 2016-04-13. Retrieved 2018-05-02.
  134. ↑ Denmark – Constitution – Part I – Section 4 [State Church]: "The Evangelical Lutheran Church shall be the Established Church of Denmark, and, as such, it shall be supported by the State."
  135. ↑ 135.0 135.1 "Denmark – Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor". International Religious Freedom Report 2009. U.S. Department of State. 2009. Retrieved 23 August 2012.
  136. ↑ Manchin, Robert (21 September 2004). "Religion in Europe: Trust Not Filling the Pews". Gallup Poll. Gallup. Retrieved 23 August 2012.
  137. ↑ Crabtree, Steve. "Religiosity Highest in World's Poorest Nations". Gallup. Retrieved 27 May 2015.
  138. ↑ Church membership 1984 Danmarks statistik మూస:Da icon
  139. ↑ Denmark – Constitution – Part II – Section 6 .
  140. ↑ Denmark – Constitution – Part VII – Section 70: "No person shall for reasons of his creed or descent be deprived of access to complete enjoyment of his civic and political rights, nor shall he for such reasons evade compliance with any common civic duty."
  141. ↑ 141.0 141.1 141.2 Freedom of religion and religious communities in Denmark Archived 2012-02-05 at the Wayback Machine – The Ministry of Ecclesiastical Affairs – May 2006
  142. ↑ Denmark country profile- [Euro-Islam.info] and Muslimpopulation.com – Retrieved 8 June 2012.
  143. ↑ "Religion in Denmark". Archived from the original on 8 ఫిబ్రవరి 2006. Retrieved 2 మే 2018. – From the Danish Foreign Ministry. Archive retrieved on 3 January 2012.
  144. ↑ "Special Eurobarometer, biotechnology, page 204" (PDF). Fieldwork: Jan–Feb 2010. Archived from the original (PDF) on 24 జూన్ 2016. Retrieved 2 మే 2018.{{cite web}}: CS1 maint: others (link)
  145. ↑ Poll performed in December 2009 among 1114 Danes between ages 18 and 74, Hver fjerde dansker tror på Jesus Archived 25 డిసెంబరు 2009 at the Wayback Machine (One in four Danes believe in Jesus), Kristeligt Dagblad, 23 December 2009 మూస:Da icon
  146. ↑ "Overview of the Danish Education System". Danish Ministry for Children, Education and Gender Equality. Archived from the original on 11 January 2012. Retrieved 28 April 2016.
  147. ↑ "Education Policy Outlook: Denmark" (PDF). OECD. p. 4. Retrieved 27 April 2016.
  148. ↑ Rick Noack (4 February 2015). Why Danish students are paid to go to college. The Washington Post. Retrieved 5 February 2015.
  149. ↑ "Study in Denmark, official government website on international higher education in Denmark". Archived from the original on 2011-05-10. Retrieved 2018-05-02.
  150. ↑ "Life expectancy". World Health Organization. 6 July 2016. Retrieved 20 August 2017.
  151. ↑ 151.0 151.1 Brønnum-Hansen, Knud Juel, Jan Sørensen, Henrik (2007). Risk factors and public health in Denmark – Summary report (PDF). København: National Institute of Public Health, University of Southern Denmark. ISBN 978-87-7899-123-2. Archived from the original (PDF) on 22 డిసెంబరు 2014. Retrieved 31 May 2014.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  152. ↑ "Obesity – Adult prevalence". CIA Factbook. Archived from the original on 10 అక్టోబరు 2017. Retrieved 20 August 2017.
  153. ↑ "Why is Denmark the cancer capital of the world?". The Daily Telegraph. London. Retrieved 4 January 2016.
  154. ↑ "Data for cancer frequency by country". WCRF. 2012. Archived from the original on 30 డిసెంబరు 2015. Retrieved 4 January 2016.
  155. ↑ 155.0 155.1 155.2 "International Profiles of Health Care Systems" (PDF). The Commonwealth Fund. Archived from the original (PDF) on 28 డిసెంబరు 2013. Retrieved 31 May 2014.
  156. ↑ "Country Comparison :: Life Expectancy at Birth". The World Factbook. CIA. Archived from the original on 26 డిసెంబరు 2018. Retrieved 31 May 2014.

బయటి లంకెలు

[మార్చు]
Find more about Denmark at Wikipedia's sister projects
Definitions and translations from Wiktionary
Media from Commons
Source texts from Wikisource
Travel guide from Wikivoyage
ప్రభుత్వము
పటములు
వర్తకము
వార్తలు, మీడియా
ఇతరములు
  • Vifanord.de – library of scientific information on the Nordic and Baltic countries.


ఉల్లేఖన లోపం: "N" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="N"/> ట్యాగు కనబడలేదు

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=డెన్మార్క్&oldid=4334514" నుండి వెలికితీశారు