స్కాండియం

స్కాండియం,  ₂₁Sc

సాధారణ ధర్మములు
ఉచ్ఛారణ	/ˈskændiəm/ ​(SKAN-dee-əm)
కనిపించే తీరు	silvery white
ఆవర్తన పట్టికలో స్కాండియం
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium - ↑ Sc ↓ Y కాల్షియం ← స్కాండియం → టైటానియం
పరమాణు సంఖ్య (Z)	21
గ్రూపు	గ్రూపు 3
పీరియడ్	పీరియడ్ 4
బ్లాక్	d-బ్లాక్
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం	[Ar] 3d1 4s2
ప్రతీ కక్ష్యలో ఎలక్ట్రానులు	2, 8, 9, 2
భౌతిక ధర్మములు
STP వద్ద స్థితి	solid
ద్రవీభవన స్థానం	1814 K ​(1541 °C, ​2806 °F)
మరుగు స్థానం	3109 K ​(2836 °C, ​5136 °F)
సాంద్రత (గ.ఉ వద్ద)	2.985 g/cm3
(ద్ర.స్థా వద్ద) ద్రవస్థితిలో ఉన్నప్పుడు	2.80 g/cm3
ద్రవీభవన ఉష్ణం (హీట్ ఆఫ్ ఫ్యూజన్)	14.1 kJ/mol
భాష్పీభవన ఉష్ణం (హీట్ ఆఫ్ వేపొరైజేషన్)	332.7 kJ/mol
మోలార్ హీట్ కెపాసిటీ	25.52 J/(mol·K)
బాష్ప పీడనం P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1645 1804 (2006) (2266) (2613) (3101)
పరమాణు ధర్మములు
ఆక్సీకరణ స్థితులు	3, 2, 1 ​amphoteric oxide
ఋణవిద్యుదాత్మకత	Pauling scale: 1.36
అయనీకరణ శక్తులు	(more)
పరమాణు వ్యాసార్థం	empirical: 162 pm
సమయోజనీయ వ్యాసార్థం	170±7 pm
వాండర్‌వాల్ వ్యాసార్థం	211 pm
ఇతరములు
స్ఫటిక నిర్మాణం	​hexagonal close-packed (hcp)
ఉష్ణ వ్యాకోచం	(r.t.) (α, poly) 10.2 µm/(m·K)
ఉష్ణ వాహకత	15.8 W/(m·K)
విద్యుత్ విశిష్ట నిరోధం	(r.t.) (α, poly) calc. 562 n Ω·m
అయస్కాంత క్రమం	paramagnetic
యంగ్ గుణకం	74.4 GPa
షేర్ గుణకం	29.1 GPa
బల్క్ గుణకం	56.6 GPa
పాయిసన్ నిష్పత్తి	0.279
బ్రినెల్ కఠినత్వం	750 MPa
CAS సంఖ్య	7440-20-2
చరిత్ర
ఊహించినవారు	Dmitri Mendeleev (1871)
ఆవిష్కరణ	Lars Fredrik Nilson (1879)
మొదటి సారి వేరుపరచుట	Lars Fredrik Nilson (1879)
స్కాండియం ముఖ్య ఐసోటోపులు
ఐసో­టోపు సమృద్ధి అర్ధ జీవితం (t1/2) క్షయం ఉత్పత్తి 44m2Sc syn 58.61 h IT 0.2709 44Sc γ 1.0, 1.1, 1.1 44Sc ε - 44Ca 45Sc 100% Sc, 24 న్యూట్రాన్లతో స్థిరంగా ఉన్నది. 46Sc syn 83.79 d β− 0.3569 46Ti γ 0.889, 1.120 - 47Sc syn 3.3492 d β− 0.44, 0.60 47Ti γ 0.159 - 48Sc syn 43.67 h β− 0.661 48Ti γ 0.9, 1.3, 1.0 -

స్కాండియం (Scandium ఒక రసాయన మూలకము. దాని సంకేత సూచకము Sc. పరమాణు సంఖ్య 21. ఇది వెండిలాగా మెరిసే ఒక లోహము. ఇది మూలక రూపంలో ప్రకృతిలో లభించదు. కాంపౌండ్‌ల రూపంలో అరుదైన ఖనిజంగా స్కాండినేవియా ప్రాంతం లోను, ఇతర స్థలాలలోను లభిస్తుంది. ఇదీ, యిట్రియం, లాంథనైడ్స్ కలిపి భూమిమీద అరుదుగా లభించే మూలకాలుగా వర్గీకరిస్తారు. (rare earth element).

మొట్టమొదట 1879లో స్కాండియం అనే మూలకాన్ని గుర్తించారు కాని తరువాత చాలా కాలం వరకు, అనగా 1937 వరకు దాన్ని ఒక లో్హంగా వేరు చేయలేకపోయారు. 1970 దశకంలో స్కాండియంను అల్యూమినియంతో కలిపి మిశ్ర లోహాలలో వాడ సాగారు. ఇదొక్కటే పారిశ్రామికంగా ప్రస్తుతం స్కాండియం వినియోగం.

1869లో మెండలీవ్ తన ఆవర్తన పట్టిక ద్వారా స్కాండియం స్థానంలో ఒక మూలకం ఉండాలని ఊహించాడు. ఈ సంగతి తెలియకుండానే 1879లో లార్స్ ఫ్రెడరిక్ నీల్సన్ అనే శాస్త్రవేత్త అధ్వర్యంలోని బృందం యూక్సనైట్, గాడోలినైట్ ఖనిజాలనుండి కనుగొన్న క్రొత్త మూలకానికి స్ట్రాన్షియం అని పేరు పెట్టారు. మొదటి ప్రయత్నంలో 250 మిల్లీ గ్రాముల శుద్ధ స్కాండియంను మాత్రం వేరు చేయగలిగారు. తరువాతి ప్రయత్నంలో 10 కిలోగ్రాముల యూక్సనైట్ ఖనిజంనుండి 2.0 గ్రాముల పరిశుద్ధమైన స్కాండియం ఆక్సైడ్‌ను వేరు చేయగలిగారు.(Sc₂O₃). 1960 నాటికి కాని 99% పరిశుద్ధమైన ఒక పౌండు స్కాండియం మెటల్‌ను వేరు చేయడం సాధ్యం కాలేదు.

స్కాండియం అరుదుగా లభించే గట్టి, గరుకైన, నల్లని లోహం. గాలి తగిలినపుడు కొంచెం పసుపు రంగుకు మారుతుంది.