పొటాషియం

పొటాషియం, ₀₀K
	Potassium pearls (in paraffin oil, ~5 mm each)
పొటాషియం
Appearance	silvery gray
Standard atomic weight Ar°(K)
	39.0983±0.0001; 39.098±0.001 (abridged);
పొటాషియం in the periodic table
	ఆర్గాన్ ← పొటాషియం → కాల్షియం
Group	group 1: hydrogen and alkali metals
Period	period 4
Block	s-block
Electron configuration	[Ar] 4s1
Electrons per shell	2, 8, 8, 1
Physical properties
Phase at STP	solid
Melting point	336.7 K (63.5 °C, 146.3 °F)
Boiling point	1032 K (759 °C, 1398 °F)
Density (near r.t.)	0.862 g/cm3
when liquid (at m.p.)	0.828 g/cm3
Critical point	2223 K, 16 MPa
Heat of fusion	2.33 kJ/mol
Heat of vaporization	76.9 kJ/mol
Molar heat capacity	29.6 J/(mol·K)
Atomic properties
Oxidation states	−1, +1 (a strongly basic oxide)
Electronegativity	Pauling scale: 0.82
Ionization energies	(more);
Atomic radius	empirical: 227 pm
Covalent radius	203±12 pm
Van der Waals radius	275 pm
	Spectral lines of పొటాషియం
Other properties
Natural occurrence	primordial
Crystal structure	body-centered cubic (bcc)
Speed of sound thin rod	2000 m/s (at 20 °C)
Thermal expansion	83.3 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Thermal conductivity	102.5 W/(m⋅K)
Electrical resistivity	72 n Ω⋅m (at 20 °C)
Magnetic ordering	paramagnetic
Young's modulus	3.53 GPa
Shear modulus	1.3 GPa
Bulk modulus	3.1 GPa
Mohs hardness	0.4
Brinell hardness	0.363 MPa
CAS Number	7440-09-7
History
Discovery	Humphry Davy (1807)
First isolation	Humphry Davy (1807)
Symbol	"K": from New Latin kalium
Isotopes of పొటాషియం v; e;
	Template:infobox పొటాషియం isotopes does not exist
	Category: పొటాషియం; view; talk; edit; \| references

మౌలిక సమాచారం

పొటాషియం అనునది ఒక రసాయనిక మూలకం. ఆవర్తన పట్టికలో 1వ సమూహం (group),4 వ అనువర్తిత పట్టిక (period),, S బ్లాకునకు చెందిన మూలకం. దీని యొక్క పరమాణు సంఖ్య 19^[5] . వెండిలా తెల్లగా ఉండు క్షారలోహము. నీటితో, గాలి లోని ఆక్సిజనుతో చురుకుగా వేగంగా తీవ్రంగా రసాయనిక చర్య జరుపుతుంది.

చరిత్ర

పొటాషియం యొక్క ఉనికిని మొదటగా 1807 లో సర్ హంప్రీ డేవి గుర్తించాడు.^[5] సంకేత పదం K. ఈ సంకేతపదం నియో లాటిన్ పదం kalium పదంలోని మొదటి అక్షరము K ను సంకేత పదంగా తిసుకోవడం జరిగింది.స్వాభావికంగా లభించే పొటాషియం మూడు ఐసోటో పులనుకలిగి ఉంది.అందులో⁴⁰K అనునది రేడియో ధార్మికత (క్షకిరణవిసర్జనము) (radioactive) కలిగి ఉంది.సోడియం కుడా రసాయనికంగా పొటాషియాన్ని పోలి ఉండటంవలన మొదట్లో ఈరెండింటిని ఒకటిగానే భావించేవారు.1702 లో వీటి నుండి ఏర్పడు లవణాలు భిన్నమైనవిగా ఉండటం గమనించారు. చివరకు 1807 లో విద్యుత్తు విశ్లేషణ ద్వారా ఈ రెండింటిని వేరు చెయ్యడం ద్వారా ఇవి వేరు వేరు మూలకాలని స్పష్టమైనది. ప్రకృతిలో పొటాషియం అయానిక్ లవణాలుగా లభిస్తుంది.

పొటాషియం అయానులు జీవకణాలలో అవసరం.జీవ వ్యవస్థలో పొటాషియం లోపం, తగ్గుదల వలన రకరకాల హృదయ సంబధిత వ్యాధులు సంక్రమించు అవకాశం ఉంది. మొక్కల కణజాలంలో పొటాషియం ఏర్పడు తుంది.తాజాపళ్ళు, కాయగూరలలో పొటాషియం తగినంత లభిస్తుంది.ఈ కారణం చేతనే మొక్కల బూడిదనుండి పోటాషియాన్ని గుర్తించి వేరుచేయ్యగలిగారు.మొక్కల బూడిద (potash) నుండి పొటాషియం లభించడం వలన ఈ మూలకానికి పొటాషియం అనే పేరు వచ్చింది.

లభ్యత

ఆహారంలో పొటాషియం లభ్యత

ఆకుకూరలలో, పళ్ళలలో పొటాషియం తగినంతగా లభిస్తుంది.ఆరెంజి వంటి నిమ్మజాతి పళ్ళలో, ద్రాక్ష పళ్లలో, కారెట్, బంగాళదుంప, బ్లాక్ బెర్రిస్, spinach and collardsలలో లభిస్తుంది^[6].
అరటిపండు, పాలు, బాదం వేరుశనగపప్పు,, అవకాడొ (Avocados) పళ్లు^[7]

భౌతిక రసాయనిక ధర్మాలు

లోహాలలో లిథియం తరువాత తక్కువ సాంద్రత కలిగిన మూలకం పొటాషియం (లిథియం సాంద్రత:0.53;పొటాషియం:0.862).సాధారణ పరిస్థితిలో ఘనరూపంలో ఉండును.స్పటికం ఘనాకారంలో ఏర్పడివుండును. పొటాషియం మెత్తగా ఉండి, తక్కువ ద్రవీభవన స్థానం కలిగి ఉంది.కత్తితో పొటాషియాన్ని ముక్కలుగా చెయ్యవచ్చును. తాజాగా ముక్కలు చెయ్యబడిన పొటాషియం వెండి లా తెల్లగా కనిపించినప్పటికీ, వెంటనే గాలిలోని ఆక్సిజనుతో సంయోగచర్య వలన గ్రే రంగు (బూడిద వన్నె) కు మారుతుంది. పొటాషియాన్ని మండించినప్పుడు 766.5 తరంగ దైర్ఘ్యం ఉన్నలేత ఊదారంగు/జిల్లేడు పూలవన్నె (lilac) కాంతిని వెలువరించును.

పొటాషియం రసాయనిక చాలా చురుకైన లోహం. ఇది నీరు, ఆక్సిజనుతో చాలా చురుకుగా తీవ్రంగా చర్య జరుపుతుంది. ఇది ఆక్సిజనుతో చర్య చెందటం వలన పొటాషియం పెరాక్సైడ్ (K₂ (O₂) ), నీటితో చర్య వలన పొటాషియం హైడ్రాక్సైడ్ (KOH) ఏర్పడును. ముఖ్యంగా పొటాషియం యొక్క చర్య నీటితో అత్యంత ప్రమాదకర స్థాయిలో జరుగును. నీటితో జరుపునప్పుడు అధికమొత్తంలో ఉష్ణం, హైడ్రోజను వాయువు విడుదల అగును. రసాయనిక చర్య జరుగునప్పుడు ఫలితాంశంగా వేడి/ఉష్ణం విడుదల అగుటను “ఉష్ణ విమోచక చర్య “ (exothermic reaction) అంటారు. అందువలన పొటాషియాన్ని నీటితో చర్య జరుపు సమయంలో అజాగ్రత్తగా ఉన్నచో ప్రమాదం సంభవించే అవకాశం ఎక్కువ.కొద్దిపాటి నీరు పొటాషియంతో సంపర్కం చెందినను చర్యావేగం అధికంగా ఉండి నిరంతరచర్య జరిగే ప్రమాదమున్నది. కారణం చర్యాసమయంలో విడుదల అయిన హైడ్రోజను పరిసరాలలో ఆక్సిజనుతో సంయోగంచెంది తిరిగి నీరుగామారి, ఆనీరు మళ్ళి పొటాషియంతో చర్య జరుపును.

పొటాషియం ఖనిజ తైలం, కిరోసిన్ వంటి చాలా హైడ్రోకార్బన్‌ ద్రవాలతో పొటాషియం చర్యారహితం .0.0౦Cవద్ద పొటాషియం ద్రవఅమ్మోనియాలో కరుగుతుంది (1000గ్రాముల అమ్మోనియాలో 480గ్రాముల పొటాషియం). అమ్మోనియాలో పొటాషియం యొక్క గాఢతను బట్టి ద్రవంనీలి నుండి పసుపు రంగులో ఉండును.ఈ స్థితిలో విద్యుత్తు వాహక తత్త్వం ద్రవలోహములకు సమానం.మిగతా లోహాలకన్న పొటాషియం త్వరగా అక్సిడేసన్ చెంది ఆక్సిజను-ఆక్సిజను మధ్యబంధాలతో ఆక్సైడులను ఏర్పరచుతుంది. ఉదాహరణకు పొటాషియం ఆక్సైడ్ (K₂O), పొటాషియం పెరాక్సైడ్ (K₂O₂,, పొటాషియం సూపర్ ఆక్సైడ్ (KO₂) లు. ఈ మూడు కుడా మూడు భిన్నమైన ఆక్సిజనుఆధారిత ఆయానులను కలిగి ఉన్నాయి.సుపెర్ ఆక్సైడ్ లు అరుదుగా ధనాత్మక విద్యుత్తుఆవేశిత లోహాలలో ఏర్పడు ను, ఇవి ఆక్సిజను-ఆక్సిజను బంధాలున్నవి. అన్ని పొటాషియం యుగ్మ (జంట) సమ్మేళనాలు నీటితో అత్యంత చురుకుగా రసాయనిక చర్య జరిపి పొటాషియం హైడ్రాక్సైడును (KOH) ఏర్పరచును.

నీటితో పొటాషియం లోహం యొక్క ప్రతిచర్య. హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది, పొటాషియం ఆవిరితో, పింక్ లేదా లిలక్ మంటతో మండుతుంది. ద్రావణంలో బలమైన ఆల్కలీన్ పొటాషియం హైడ్రాక్సైడ్ ఏర్పడుతుంది.

పొటాషియం యొక్క సంయోగ లేదా మిశ్రమ పదార్థాలు

హైడ్రైడ్సు

పొటాషియం హైడ్రైడ్ (Potassium hydride) : KH

ఫ్లోరైడ్స్‌

పొటాషియం ఫ్లోరైడ్ (Potassium fluoride) :KF

క్లోరైడ్స్‌

పొటాషియం క్లోరైడ్ (Potassium chloride) :KCl

అయోడైడ్స్‌

పొటాషియం అయోడైడ్ (Potassium iodide:KI
పొటాషియం సిట్రేట్ (Potassium citrate) : C₆H₅K₃O₇

ఆక్సైడ్స్‌

డైపొటాషియం ఆక్సైడ్స్‌ (Dipotassium oxide) : K₂O
పొటాషియం సూపరుఆక్సైడ్ (Potassium superoxide) :KO₂
డైపొటాషియం పెరాక్సైడ్ (Dipotassium peroxide) :K₂O₂

సల్ఫైడ్స్‌

డైపొటాషియం సల్ఫైడ్‌ (Dipotassium sulphide) :K₂S
డైపొటాషియం డైసల్ఫైడ్ (Dipotassium disulphide) :K₂S₂
డైపొటాషియం హెక్సాసల్ఫైడ్ (Dipotassium hexasulphide) :K₂S₆
డైపొటాషియం ట్రైసల్ఫైడ్ (Dipotassium trisulphide) :K₂S₃
డైపొటాషియం పెంటాసల్ఫైడ్ (Dipotassium pentasulphide) :K₂S₅
డైపొటాషియం టెట్రాసల్ఫైడ్ (Dipotassium tetrasulphide) : K₂S₄

పొటాషియం ఉత్పత్తి

ఒక పద్ధతిలో అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద, వాతావరణ పీడనం వద్ద పొటాషియంయొక్క సమ్మేళన పదార్థంతో సోడియాన్ని చర్య జరిపేలాచెయ్యడం వలన పోటాషియం ఏర్పడును.ఈ విధానంలో మొదట బ్యాచ్‌పద్ధతిలో ఉత్పత్తి చేసెవారు.ఇప్పుడు నిరంతర ఉత్పత్తి పద్ధతిలో పొటాషియాన్ని తయారుచేయుదురు.ఈ విధానంలో ఒక ప్యాకెడ్ కాలమ్‌లోనికి కరగించిన పొటాషియం క్లోరైడును ప్రవేశపెట్టెదరు.అదేకాలమ్‌యొక్క దిగువభాగంనుండి సోడియం ఆవిరులను పైకి ప్రయాణించులా ప్రవేశపెట్టడం జరుగుతుంది.పొటాషియంక్లోరైడులోని క్లొరైడు పొటాషియంనుండి విడివడి సోడియంతో సంయోగం చెంది సోడియం క్లోరైడుగా మారడం వలన పొటాషియం విడిగా ఏర్పడుతుంది.ఏర్పడిన సోడియం క్లోరైడు (Nacl) ను ప్యాకెడ్ కాలమ్‌ దిగువభాగంనుండి చర్యసమయంలో ఎప్పడికప్పుడు తొలగించెదరు^[8]

పారిశ్రామిక రంగంలో ఉపయోగాలు

పొటాషియం, దానియొక్క మిశ్రమ పదార్థాలను పలుపారీశ్రామిక ఉత్పత్తుల తయారిలో వాడెదరు.

గాజు/కాచము,, సబ్బుల తయారిలో వాడెదరు^[9]
పొటాషియం హైడ్రాక్సైడ్ బలమైనగాఢ క్షారగుణములను కలిగి ఉన్న పొటాషియంయొక్క సమ్మేళన పదార్థం.దీనిని గాఢ, బలహీన అమ్లాలను తటస్థికరించుటకు ఉపయోగింతురు.రకరకాలైన లవణాలను ఉత్త్పత్తి చేయుటయందు ఉపయోగిస్తారు., శాకనూనెల పరిశ్రమలో నూనెలలోని విడిగా ఉన్నకొవ్వు ఆమ్లాలను తొగించుటకు ఉపయోగిస్తారు.పొటాషియం సైనైడును బంగారు, వెండి వంటిలోహాలను కరగించుటకు ఉపయోగిస్తారు^[10]
పొటాషియం క్రోమేట్‌ను ఇంకులు (ink, రంగులు, అగ్గిపెట్టెలు, బాణాసంచా వంటివి తయారుచేయుటలో ఉపయోగిస్తారు.

ఆరోగ్య పరంగా మానవునుకి పొటాషియం అవసరం

మానవునుకి అవసరమైనఖనిజాల్లో పొటాషియం ఒకటి.జీవవ్యస్థ సక్రమంగా నడచుటకు అవసరమైన ఖనిజం పొటాషియం.నాడులు, కండరాలు ఒకదానితో నొకటి సంబంధంకలిగి స్పందించునట్లు చెయ్యును.ఇది కణజాలంలో పొషకాలు ప్రహించునట్లు చెయ్యును,, వర్ధ్యాలను కణాలవెలుపలికి పంపును.ఆహారంలోని ఎక్కువ మోతాదు పొటాషియం, రక్తవత్తిడికికారణమైన సోడియాన్ని తగ్గించి, దాని ప్రభావవాన్నితగ్గిస్తుంది.^[6]
పొటాషియం ముత్రపిండాలు, హృదయం, తదితర మానవ అవయవాలు పనిచెయ్యుటకు చాలాఅవసరం.^[7]

ఇవికూడా చూడండి

మూలాలు

↑ "Standard Atomic Weights: Potassium". CIAAW. 1979.
↑ Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; et al. (2022-05-04). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (in ఇంగ్లీష్). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.
↑ Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. p. 4.122. ISBN 1439855110.
↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
↑ ^5.0 ^5.1 "Potassium". rsc.org. Retrieved 2015-03-22.
↑ ^6.0 ^6.1 "Potassium". nlm.nih.gov. Retrieved 2015-03-22.
↑ ^7.0 ^7.1 "Potassium". webmd.com. Retrieved 2015-03-22.
↑ "The Manufacture of Potassium and NaK". pubs.acs.org. Retrieved 2015-03-22.
↑ "Periodic Table:Potassium". chemicalelements.com. Retrieved 2015-03-22.
↑ "Uses of Potassium". buzzle.com. Retrieved 2015-03-22.

[1] "Standard Atomic Weights: Potassium". CIAAW. 1979.

[CIAAW2021-2] Prohaska, Thomas; Irrgeher, Johanna; Benefield, Jacqueline; et al. (2022-05-04). "Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry (in ఇంగ్లీష్). doi:10.1515/pac-2019-0603. ISSN 1365-3075.

[3] Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. p. 4.122. ISBN 1439855110.

[4] Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[pot-5] 5.0 ^5.1 "Potassium". rsc.org. Retrieved 2015-03-22.

[kalium-6] 6.0 ^6.1 "Potassium". nlm.nih.gov. Retrieved 2015-03-22.

[ash-7] 7.0 ^7.1 "Potassium". webmd.com. Retrieved 2015-03-22.

[8] "The Manufacture of Potassium and NaK". pubs.acs.org. Retrieved 2015-03-22.

[9] "Periodic Table:Potassium". chemicalelements.com. Retrieved 2015-03-22.

[10] "Uses of Potassium". buzzle.com. Retrieved 2015-03-22.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]