మూలకము

ఇప్పటివరకు తెలిసిన 120 మూలకాలలో, 90 మూలకాలు ప్రకృతిలో లభించేవి, మిగిలినవి కృత్రిమంగా తయారుచేసినవి. మూలకాల ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాల ఆధారంగా నీల్స్ బోర్ విస్తృత ఆవర్తన పట్టికను నిర్మించాడు. పట్టికలోని నిలువు వరుసలను 'గ్రూపు'లనీ, అడ్డు శ్రేణులను 'పీరియడ్'లనీ అంటారు. ఆవర్తన పట్టికలో 18 గ్రూపులు, 7 పీరియడ్ లు ఉన్నాయి. అన్ని మూలకాలను వాటి పరమాణు సంఖ్యల ఆరోహణ క్రమంలో అమర్చడం జరిగింది. ఆవర్తన పట్టికలో ఎడమ నుంచి కుడికి పోయిన కొద్దీ ఒక మూలకం పరమాణు సంఖ్య కంటే దాని తరువాత మూలకం పరమాణు సంఖ్య ఒక యూనిట్ పెరుగుతుంది. ఒక మూలకం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసానికి దాని ముందు మూలకం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం కంటే ఒక ఎలక్ట్రాన్ అధికంగా ఉంటుంది. ఇలా ఆ పరమాణువులో చివరగా చేరే ఎలక్ట్రాన్ ను 'భేదపరచే ఎలక్ట్రాన్' అంటాం.

• బ్లాకులుగా వర్గీకరణ : ఆవర్తన పట్టికలో మూలకాల ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాల ఆధారంగా 4 బ్లాకులు ఉన్నాయి. ఒక మూలకంలో భేదపరిచే ఎలక్ట్రాన్ 's' ఉపకర్పరంలోకి పోతే ఆ మూలకాన్ని s బ్లాకులో చేర్చడం జరుగుతుంది. ఇదే విధంగా మిగిలిన మూడు p, d, f బ్లాకులు ఆవర్తన పట్టికలో చూపించడం జరిగింది. 's' బ్లాక్ ఎడమవైపు, 'p' బ్లాక్ కుడివైపు, 'd' బ్లాక్ s, p బ్లాక్ లకు మధ్యగానూ ఉన్నాయి. శక్తి స్థాయి క్రమానుసారంగా 'f' బ్లాక్ ను అమర్చినట్లయితే, ఆవర్తన పట్టిక చాలా పొడవుగా ఉంటుంది. కాబట్టి ఈ బ్లాక్ ను ఆవర్తన పట్టిక కింది భాగంలో ప్రత్యేకంగా చూపుతారు. ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాలు ఆధారంగా మూలకాలను అమర్చితే నాలుగు బ్లాక్ లు ఏర్పడటమే కాకుండా బాహ్యకర్పరంలో ఒకే రకం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం గల మూలకాలు అన్నీ గ్రూపు అని పిలిచే ఒక నిలువు వరుసలో ఉంటాయి. ఒకే గ్రూపు మూలకాలన్నిటి మధ్య గట్టి పోలికలు ఉన్న రసాయన ధర్మాలుంటాయి.
• గ్రూపులుగా వర్గీకరణ : బాహ్య కర్పరంలోని 's' ఆర్బిటాల్ లో ఒక ఎలక్ట్రాన్ గల (ns¹) మూలకాలను 'I గ్రూపు మూలకాలు' అంటాం (ఉ.హైడ్రోజన్, ఆల్కలీ లోహాలు). బాహ్య కర్పరంలోని 's' ఆర్బిటాల్ లో రెండు ఎలక్ట్రాన్ లు గల (ns²) మూలకాలను 'II గ్రూపు మూలకాలు' అంటారు (ఉ.క్షార మృత్తిక లోహాలు). బాహ్యకర్పరంలో మూడు ఎలక్ట్రానులు, 's' లో రెండు, 'p' లో ఒకటి (ns² p¹) 'III గ్రూపు మూలకాలు' అంటాం. ఇదే విధంగా నాలుగు, ఐదు, ఆరు, ఏడు, ఎనిమిది ఎలక్ట్రానులు వరసగా ఉన్న మూలకాలను IV, V, VI, VII, 0 గ్రూపు మూలకాలు అంటాం.

ధర్మాల ఆధారంగా వర్గీకరణ

• జడవాయు మూలకాలు : ఆవర్తన పట్టికలో '0' గ్రూపుకు చెందిన మూలకాలను జడవాయువు మూలకాలు అంటారు. అవి: హీలియం-2, నియాన్-10, ఆర్గాన్-18, క్రిప్టాన్-36, జినాన్-54 మరియు రేడాన్-86.
• ప్రాతినిధ్య మూలకాలు : ఆవర్తన పట్టికలో 's', 'p' బ్లాకు మూలకాలను ప్రాతినిధ్య మూలకాలంటారు. అవి: కొన్ని లోహాలు, అన్ని అలోహాలు, అర్ధలోహాలు.
• పరివర్తన మూలకాలు : ఇవి 'd' బ్లాకు మూలకాలు.
• అంతర్ పరివర్తన మూలకాలు : ఇవి 'f' బ్లాకు మూలకాలు.

వర్గీకరణ

విస్తృత ఆవర్తన పట్టిక

ఈ విస్తృత ఆవర్తన పట్టికలో మూలకం పేరు, సంకేతం, పరమాణు సంఖ్య మరియు సగటు పరమాణు ద్రవ్యరాశి విలువలు ఉంటాయి. ఈ ఆవర్తన పట్టిక రసాయన మూలకాలను ఒక క్రమమైన పట్టికలో సూచించు విధానము. దీని ఆవిష్కరణ కు ఆధ్యుడు రష్యా దేశస్తుడైన డిమిట్రీ మెండలీఫ్. ఈయన 1869 వ సంవత్సరంలో మొదటి ఆవర్తన పట్టికకు రూపకల్పన చేశారు. మెండలీఫ్ రసాయన మూలకాలను వాటి ధర్మాల ఆధారంగా పట్టికలో అమర్చాడు. క్రొత్త మూలకాలు కనుగొన్న తదుపరి ఈ పట్టికను విస్తృతపరచడమైనది. ఈ ఆవర్తన పట్టిక విస్తరణ మూలకాల ధర్మములు, వాటి ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఆధారంగా తయారుచేయబడినది

ఆవర్తన పట్టిక

Periodic table (large version)
Group →	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
	Alkali metals	Alkaline earth metals											Boron group	Carbon group	Pnictogen	Chalcogen	Halogen	Noble gases
CAS:	IA	IIA	IIIA	IVA	VA	VIA	VIIA	VIII			IB	IIB	IIIB	IVB	VB	VIB	VIIB	0
old IUPAC:	IA	IIA	IIIB	IVB	VB	VIB	VIIB	VIIIB			IB	IIB	IIIA	IVA	VA	VIA	VIIA	VIIIA
↓ Period 1	Hydrogen 1 H 1.00794(7) isotopes	Name of element Atomic number Chemical symbol Relative atomic mass Element isotopes																Helium 2 He 4.002602(2) isotopes
2	Lithium 3 Li 6.941(2) isotopes	Beryllium 4 Be 9.012182(3) isotopes											Boron 5 B 10.811(7) isotopes	Carbon 6 C 12.0107(8) isotopes	Nitrogen 7 N 14.0067(2) isotopes	Oxygen 8 O 15.9994(3) isotopes	Fluorine 9 F 18.9984032(5) isotopes	Neon 10 Ne 20.1797(6) isotopes
3	Sodium 11 Na 22.98976928(2) isotopes	Magnesium 12 Mg 24.3050(6) isotopes											Aluminium 13 Al 26.9815386(8) isotopes	Silicon 14 Si 28.0855(3) isotopes	Phosphorus 15 P 30.973762(2) isotopes	Sulfur 16 S 32.065(5) isotopes	Chlorine 17 Cl 35.453(2) isotopes	Argon 18 Ar 39.948(1) isotopes
4	Potassium 19 K 39.0983(1) isotopes	Calcium 20 Ca 40.078(4) isotopes	Scandium 21 Sc 44.955912(6) isotopes	Titanium 22 Ti 47.867(1) isotopes	Vanadium 23 V 50.9415(1) isotopes	Chromium 24 Cr 51.9961(6) isotopes	Manganese 25 Mn 54.938045(5) isotopes	Iron 26 Fe 55.845(2) isotopes	Cobalt 27 Co 58.933195(5) isotopes	Nickel 28 Ni 58.6934(4) isotopes	Copper 29 Cu 63.546(3) isotopes	Zinc 30 Zn 65.38(2) isotopes	Gallium 31 Ga 69.723(1) isotopes	Germanium 32 Ge 72.63(1) isotopes	Arsenic 33 As 74.92160(2) isotopes	Selenium 34 Se 78.96(3) isotopes	Bromine 35 Br 79.904(1) isotopes	Krypton 36 Kr 83.798(2) isotopes
5	Rubidium 37 Rb 85.4678(3) isotopes	Strontium 38 Sr 87.62(1) isotopes	Yttrium 39 Y 88.90585(2) isotopes	Zirconium 40 Zr 91.224(2) isotopes	Niobium 41 Nb 92.90638(2) isotopes	Molybdenum 42 Mo 95.96(2) isotopes	Technetium 43 Tc [98] isotopes	Ruthenium 44 Ru 101.07(2) isotopes	Rhodium 45 Rh 102.90550(2) isotopes	Palladium 46 Pd 106.42(1) isotopes	Silver 47 Ag 107.8682(2) isotopes	Cadmium 48 Cd 112.411(8) isotopes	Indium 49 In 114.818(3) isotopes	Tin 50 Sn 118.710(7) isotopes	Antimony 51 Sb 121.760(1) isotopes	Tellurium 52 Te 127.60(3) isotopes	Iodine 53 I 126.90447(3) isotopes	Xenon 54 Xe 131.293(6) isotopes
6	Caesium 55 Cs 132.9054519(2) isotopes	Barium 56 Ba 137.327(7) isotopes	Lanthanides 57–71 *	Hafnium 72 Hf 178.49(2) isotopes	Tantalum 73 Ta 180.94788(2) isotopes	Tungsten 74 W 183.84(1) isotopes	Rhenium 75 Re 186.207(1) isotopes	Osmium 76 Os 190.23(3) isotopes	Iridium 77 Ir 192.217(3) isotopes	Platinum 78 Pt 195.084(9) isotopes	Gold 79 Au 196.966569(4) isotopes	Mercury 80 Hg 200.59(2) isotopes	Thallium 81 Tl 204.3833(2) isotopes	Lead 82 Pb 207.2(1) isotopes	Bismuth 83 Bi 208.98040(1) isotopes	Polonium 84 Po [210] isotopes	Astatine 85 At [210] isotopes	Radon 86 Rn [222] isotopes
7	Francium 87 Fr [223] isotopes	Radium 88 Ra [226] isotopes	Actinides 89–103 **	Rutherfordium 104 Rf [267] isotopes	Dubnium 105 Db [268] isotopes	Seaborgium 106 Sg [269] isotopes	Bohrium 107 Bh [270] isotopes	Hassium 108 Hs [269] isotopes	Meitnerium 109 Mt [278] isotopes	Darmstadtium 110 Ds [281] isotopes	Roentgenium 111 Rg [281] isotopes	Copernicium 112 Cn [285] isotopes	Ununtrium 113 Uut [286] isotopes	Flerovium 114 Fl [289] isotopes	Ununpentium 115 Uup [288] isotopes	Livermorium 116 Lv [293] isotopes	Ununseptium 117 Uus [294] isotopes	Ununoctium 118 Uuo [294] isotopes
* Lanthanides			Lanthanum 57 La 138.90547(7) isotopes	Cerium 58 Ce 140.116(1) isotopes	Praseodymium 59 Pr 140.90765(2) isotopes	Neodymium 60 Nd 144.242(3) isotopes	Promethium 61 Pm [145] isotopes	Samarium 62 Sm 150.36(2) isotopes	Europium 63 Eu 151.964(1) isotopes	Gadolinium 64 Gd 157.25(3) isotopes	Terbium 65 Tb 158.92535(2) isotopes	Dysprosium 66 Dy 162.500(1) isotopes	Holmium 67 Ho 164.93032(2) isotopes	Erbium 68 Er 167.259(3) isotopes	Thulium 69 Tm 168.93421(2) isotopes	Ytterbium 70 Yb 173.054(5) isotopes	Lutetium 71 Lu 174.9668(1) isotopes
** Actinides			Actinium 89 Ac [227] isotopes	Thorium 90 Th 232.03806(2) isotopes	Protactinium 91 Pa 231.03588(2) isotopes	Uranium 92 U 238.02891(3) isotopes	Neptunium 93 Np [237] isotopes	Plutonium 94 Pu [244] isotopes	Americium 95 Am [243] isotopes	Curium 96 Cm [247] isotopes	Berkelium 97 Bk [247] isotopes	Californium 98 Cf [251] isotopes	Einsteinium 99 Es [252] isotopes	Fermium 100 Fm [257] isotopes	Mendelevium 101 Md [258] isotopes	Nobelium 102 No [259] isotopes	Lawrencium 103 Lr [262] isotopes

Legend

Color of the atomic number shows state of matter (at 0 °C and 1 atm): black=Solid green=Liquid red=Gas grey=Unknown

Border shows natural occurrence of the element: Primordial From decay Synthetic

%omitted% Metal Metalloid Nonmetal Unknown chemical properties Alkali metal Alkaline earth metal Inner transition metal Transition metal Poor metal Polyatomic nonmetal Diatomic nonmetal Noble gas Lan­thanide Actinide

ఇవి కూడా చూడండి

• ఆవర్తన పట్టిక
• ఆవర్తన పట్టిక (extended)
• Isotope table (complete)
• Table of nuclides

మూలాలు

• IUPAC periodic table (Retrieved 20 June 2005)
• WebElements Periodic table (professional edition) (Retrieved 20 June 2005)
• Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107–1122, 2003
• IUPAC Standard Atomic Weights Revised (2005).

బయటి లింకులు

• WebElements.com
• NIST's X-Ray Mass Attenuation Coefficients of Elements
• NIST's Table of Physical Properties of Elements
• Los Alamos version (for American school children, but contains more of the history)