నత్రజని

నత్రజని,  ₇N

సాధారణ ధర్మములు
కనిపించే తీరు	రంగులేని వాయువు, ద్రవం లేదా ఘనం
ప్రామాణిక అణు భారం (Ar, standard)	[14.00643, 14.00728] conventional: 14.007
ఆవర్తన పట్టికలో నత్రజని
- ↑ N ↓ P కార్బన్ ← నత్రజని → ఆక్సిజన్
పరమాణు సంఖ్య (Z)	7
గ్రూపు	గ్రూపు 15 (pnictogens)
పీరియడ్	పీరియడ్ 2
బ్లాకు	p-బ్లాకు
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం	[He] 2s2 2p3
ప్రతీ కక్ష్యలో ఎలక్ట్రానులు	2, 5
భౌతిక ధర్మములు
STP వద్ద స్థితి	gas
ద్రవీభవన స్థానం	63.15 K ​(−210.00 °C, ​−346.00 °F)
మరుగు స్థానం	77.355 K ​(−195.795 °C, ​−320.431 °F)
సాంద్రత (STP వద్ద)	1.251 g/L
(మ.స్థా వద్ద) ద్రవస్థితిలో ఉన్నప్పుడు	0.808 g/cm3
త్రిక బిందువు	63.151 K, ​12.52 kPa
సందిగ్ద బిందువు	126.192 K, 3.3958 MPa
ద్రవీభవన ఉష్ణం (హీట్ ఆఫ్ ఫ్యూజన్)	(N2) 0.72 kJ/mol
భాష్పీభవన ఉష్ణం (హీట్ ఆఫ్ వేపొరైజేషన్)	(N2) 5.56 kJ/mol
మోలార్ హీట్ కెపాసిటీ	(N2) 29.124 J/(mol·K)
భాష్ప పీడనం P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 37 41 46 53 62 77
పరమాణు ధర్మములు
ఆక్సీకరణ స్థితులు	5, 4, 3, 2, 1, −1, −2, −3 ​strongly acidic oxide
ఋణవిద్యుదాత్మకత	Pauling scale: 3.04
అయనీకరణ శక్తులు	(more)
సమయోజనీయ వ్యాసార్థం	71±1 pm
వాండర్‌వాల్ వ్యాసార్థం	155 pm
వర్ణపట రేఖలు
ఇతరములు
స్ఫటిక నిర్మాణం	​హెక్సాగోనల్
ధ్వని వేగం	(gas, 27 °C) 353 m/s
ఉష్ణ వాహకత	25.83 × 10−3 W/(m·K)
అయస్కాంత క్రమం	diamagnetic
CAS సంఖ్య	7727-37-9
చరిత్ర
ఆవిష్కరణ	Daniel Rutherford (1772)
పేరు పెట్టిన వారు	Jean-Antoine Chaptal (1790)
నత్రజని ముఖ్య ఐసోటోపులు
ఐసో­టోప్ లభ్యత అర్థ­జీవిత­కాలం (t1/2) విఘ­టనం లబ్దం 13N syn 9.965 min ε 2.220 13C 14N 99.634% N, 7 న్యూట్రాన్లతో స్థిరంగా ఉన్నది. 15N 0.366% N, 8 న్యూట్రాన్లతో స్థిరంగా ఉన్నది.

నత్రజని అనగా నైట్రోజన్ ఒక మూలకము.

నత్రజని వలయం

మాంసకృత్తులు, అమినో ఆమ్లాలు, వర్ణకాలు, కేంద్రక ఆమ్లాలు, విటమిన్లు మొదలైన వాటిలో నత్రజని అతి ముఖ్యమైన పదార్ధము. వాతావరణంలోని గాలిలో ఇది 79 శాతం వరకు ఉంటుంది. వాయురూపంలో ఉన్న నత్రజనిని జీవులు ప్రత్యక్షంగా ఉపయోగించుకోలేవు. ఈ నత్రజని స్థిరీకరణం రెండు పద్ధతుల్లో జరుగుతుంది. జీవ సంబంధ పద్ధతిలో 90 శాతం, రోదసీ వికిరణం ద్వారా 10 శాతం నత్రజనీకరణం జతుగుతుంది. మొదటి పద్ధతిలో నత్రజని లవణాలు కరిగి ఉన్న ద్రావణాల నుంచి మొక్కలు వాటికి కావలసిన మాంసకృత్తులను, అమినో ఆమ్లాలను తయారు చేసుకుంటాయి. ఇక రెండవ పద్ధతిలో మెరుపులు, ఉల్కాపాతం వంటి అత్యధిక శక్తివంతమైన కిరణాల వల్ల నైట్రోజన్, హైడ్రోజన్ తో కలసి అమోనియా ఏర్పడుతుంది.