నీలకంఠ సోమయాజి

నీలకంఠ సోమయాజి
నీలకంఠ సోమయాజి
జననం	1444 CE
మరణం	1544 CE
జాతీయత	భారతీయుడు
ఇతర పేర్లు	Kelallur Comatiri
వృత్తి	Astronomer-mathematician
సుపరిచితుడు/; సుపరిచితురాలు	Authorship of Tantrasamgraha
గుర్తించదగిన సేవలు	Golasara, Candrachayaganita, Aryabhatiya-bhashya, Tantrasamgraha
బిరుదు	సోమయాజి
జీవిత భాగస్వామి	ఆర్య
పిల్లలు	రామ, దక్షిణామూర్తిRama, Dakshinamurti
తల్లిదండ్రులు	జాతవెదన్(తండ్రి)

నీలకంఠ సోమయాజి (Sanskrit: नीलकण्ठ सोमयाजि) (1444–1544) గణిత, ఖగోళ శాస్త్రవేత్త. ఈయన కేరళ పాఠశాల యొక్క గణిత శాస్త్రవేత్త. ఈయన అత్యంత ప్రభావవంతమైన రచనల్లో సమగ్ర ఖగోళ గ్రంథము తరణ సంగ్రహ 1501 లో పూర్తి అయింది. ఈయన "ఆర్యభట్టియా గ్రంథం"కు విస్తృతమైన వ్యాఖ్యానం సమకూర్చాడు. దీనిని "ఆర్యభట్టియ గ్రంథం భాష్యము అని అంటారు. ఈ భాష్యము లో నీలకంఠ సోమయాజి "అనంత శ్రేణి", త్రికోణమితీయ ప్రమేయాలు, బీజగణితం సమస్యలు, గోళాకార జ్యామితి పై చర్చలు జరిపారు. "గ్రహపరీక్షక్రమ" సాధన ఆధారంగా ఖగోళశాస్త్రంలో పరిశీలనలు తయారు చేయడానికి ఒక పుస్తకం.

జీవిత చరిత్ర వివరాలు

నీలకంఠ సోమయాజి తన సొంత జీవితం గురించి వివరాలు రికార్డ్ చేయడానికి భారతదేశం యొక్క పరిశోధక సంప్రదాయాల గూర్చి ఆలోచన చేసిన కొందరు రచయితలలో ఒకరు. అందువల్ల అదృష్టవశాత్తూ ఆయన గురించి కొన్ని కచ్చితమైన వివరముల తెలిసినవి.^[1]^[2]

ఆయన రచనలలో "సిద్ధాంతం-నక్షత్రం" పేరుతో ఒకటి, "సిద్ధాంతం-దర్పణం" కూడా తన స్వంత వ్యాఖ్యానంలో ముఖ్యమైనవి. నీలకంఠ సోమయాజి తాను సా.శ. 1444 జూన్ 14 న అనగా కలియుగంలో 1,660,181 వ రోజున జన్మించినట్లు పేర్కొన్నాడు. ఆయన సమకాలీనుల సూచనల ప్రకారం నీలకంఠ సోమయాజి యొక్క మలయాళంలో వ్రాసిన జ్యోతిషశాస్త్రం ముఖ్యమైన రచన. దీనిని బట్టి సోమయాజి వంద సంవత్సరములు జీవించియున్నట్లు తెలియుచున్నది. నీలకంఠ సోమయాజి యొక్క విద్యార్థి అయిన "శంకర వారియర్" తన రచన యైన "తరణసంగ్రహ"లో తన వ్యాఖ్య (తరనసంగ్రహ వ్యాఖ్య") లో తరణ సంగ్రహలో మొదటి చివరి శ్లోకాలలో క్రోనోగ్రామ్స్ ఉన్నట్లు తెలిపాడు. వీటిలో కలియుగంలో (1,680,548), (1,680,553) పూర్తి యొక్క వివరాలు తరణ సంగ్రహలో ఉన్నాయి. దీనిని బట్టి యిది సా.శ. 1500 లో జరిగినట్లు తెలియుచున్నది.

ఆర్యభట్టీయ గ్రంథం భాష్యంలో నీలకంఠ సోమయాజి తాను జాతవేదాస్ యొక్క కుమారుడని పేర్కొన్నాడు, ఆయన సోదరుడు శంకర అని తెలిపాడు. సోమయాజి తాను "గార్గేయ గోత్రం" నకు చెందిన భట్ట అని, ఋగ్వేదంలో అశ్వలాయన సూత్రం యొక్క అనుచరుడని పేర్కొన్నాడు. ఆయన వ్రాసిన "లఘు రామాయణ" ప్రకారం ఆయన కుందగ్రామంలో కెలల్లూర్ కుటుంబానికి చెందిన సభ్యుడని తెలిపారు. అతని భార్య పేరు ఆర్య అనీ, అతను ఇద్దరు కుమారులు రామ, దక్షిణామూర్తి అనీ పేర్కొన్నాడు.

ఈయన "వేదాంత" పై అధ్యయనం చేశాడు, రవి క్రింద ఖగోళశాస్త్రం పై కొన్ని అంశాలలో పరిశోధనలు చేశాడు. అయితే గణిత శాస్త్రవేత్త "పరమేశ్వరుడు" యొక్క కుమారుడు, ఖగోళశాస్త్రం, గణిత గణనలు, ప్రాథమిక సూత్రాలు ప్రవచించినవాడు అయిన "దామోదర" యొక్క అద్వర్యంలో పరిశోధనలు జరిగాయి. మలయాళ కవి "తుంచత్తు రామానుజన్ ఎజ్‌హుథచాన్" ఈయన యొక్క విద్యార్థి అని చెబుతారు. సోమయాజి అనే పేరు వేద సంప్రదాయం ప్రకారం నిర్వహింపబడుతున్న సోమయజ్ఞం నిర్వహించే "నంపురిటి"ని మారుపేరుతో పిలుస్తారు.^[3] నీలకంఠ సోమయాజి కూడా వైదిక సాంప్రదాయం ప్రకారం నిర్వహింపబడే సోమయజ్ఞాన్ని నిర్వహించారు. దీనిని నిర్బహింపబడుట వలన తర్వాతి కాలంలో సోమయాజి అయ్యారు.

బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి

నీలకంఠ సోమయాజి యొక్క రచనలు భారతీయ తత్వశాస్త్రంలో , సంస్కృతి యొక్క అనేక శాఖలలో శక్తివంతమైనవి.ఆయన రచనలలో మీమాంస అధికారం, పింగళ యొక్క చంద్ర సూత్ర నుండి విస్తృతంగా వ్యాఖ్యానాలు, ధర్మ సూత్రాలు, భగవత , విష్ణుపురాణం ముఖ్యమైనవి.ఒక సమకాలీన తమిళ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త అయిన "సుందరరాజ" తెలిపిన ప్రకారం భారతీయ తత్వశాస్త్రంలో ఆరు వ్యవస్థలు నిర్వహించే వ్యక్తి నీలకంఠ సోమయాజి అని తెలియుచున్నది..^[1]

ఖగోళ శాస్త్రం

*హార్మోనియా మాక్రోకాస్మికా* అనే గ్రంథంలో ఆండ్రియాస్ సెలారియస్ ఊహించి చిత్రించిన కోపర్నికస్ వ్యవస్థ

తాను వ్రాసిన "తరణ సంగ్రహ"లో నీలకంఠ సోమయాజి ఆర్యభట్ట యొక్క "బుధుడు", "శుక్రుడు" యొక్క గ్రహ నమూనాలను తిరిగి పరిశీలించాడు. 17 వ శతాబ్దంలో కెప్లర్ యొక్క గ్రహనియమాలు ప్రతిపాదించక పూర్వమే సోమయాజి గ్రహాల యొక్క కేంద్రము గూర్చి కచ్చితమైన సమీకరణాలను ప్రతిపాదించాడు.^[4] ఆర్యభట్టు ప్రతిపాదించిన ఆర్యభట్టీయం యొక్క వ్యాఖ్యానాన్ని "ఆర్యభట్టీయ భాష్యం"లో వ్రాసాడు. యిందులో యీయన సూర్యకేంద్రక సిద్ధాంతం యొక్క గణనలను అభివృద్ధి చేశాడు. ఆయన బుధుడు, శుక్రుడు, కుజుడు, బృహస్పతి, అంర్యు శని గ్రహాలు సూర్యుని చుట్టూ కక్ష్యలలో తిరుగు తున్నట్లు వ్రాశాడు. 16 వ శతాబ్దంలో "టైకోబాహ్రీ" తెలిపిన "టైకోనిక్ వ్యవస్థ" ప్రకారం యీయన రూపొంచించిన సిద్ధాంతం ఒకేరీతిగా యున్నది.అనేక మంది కేరళీయులు సూర్యకేంద్రక సిద్ధాంతాన్నే ఆమోదించారు.^[4]^[5]

పనులు

కింది ఖగోళ, గణిత శాస్త్ర విషయాలలో నీలకంఠ సోమయాజి యొక్క రచనల గూర్చి ఒక సంక్షిప్త వర్ణన ఉంది ^[1]^[6]

తరణ సంగ్రహ
గోలసార : ప్రాథమిక ఖగోళ అంశాలను, విధానాలు వివరణ
సిద్ధాంతదర్పణ : 32 శ్లోకాలలో ఖగోళ స్థిరాంకాల గూర్చి వ్రాయబడిన గ్రంథం.
చంద్రఛాయ గణిత : 32 శ్లోకాలతో చంద్రుడు యొక్క నీడల కొలతకు సంబంధించిన పద్ధతులను వివరించే గ్రంథం.
ఆర్య భట్టీయ భాష్య :ఆర్యభట్టియా గ్రంథం న విస్తృతమైన వ్యాఖ్యానం.
సిద్ధాంత దర్పణ వ్యాఖ్య: తాను వ్రాసిన సిద్ధాంత దర్పణ గ్రంథానికి వ్యాఖ్యానం.
చంద్రఛాయాగణిత వ్యాఖ్య: తాను వ్రాసిన చంద్రఛాయాగణిత వ్యాఖ్యానం.
సుందరాజ - ప్రశ్నోత్తర : తమిళనాడు లోని ప్రముఖ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త "సుందరరాజ"అడిగిన ప్రశ్నలకు ఆయన వ్రాసిన జవాబులు.
గ్రహనది - గ్రంథం : పరిశీలనల ద్వారా పాత ఖగోళ స్థిరాంకాలు సరిచేసిన ఆవశ్యకతా కారణ వివరణం.
గ్రహపరీక్షాక్రమ : సాధారణ పరిశీలనల ద్వారా ఖగోళ గణనలు వెరిఫై కోసం సూత్రాలు, పద్ధతులను వివరణ.
జ్యోతిర్మీమాంస : ఖగోళ శాస్త్ర విశ్లేషణ

యివి కూడా చూడండి

మూలాలు

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Sarma, K.V (ed.). "Tantrasamgraha with English translation" (PDF) (in Sanskrit and English). Indian National Academy of Science. p. 48. Archived from the original (PDF) on 9 మార్చి 2012. Retrieved 17 January 2010.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ Tantrasamgraha, ed. K.V. Sarma, trans. V. S. Narasimhan in the Indian Journal of History of Science, issue starting Vol. 33, No. 1 of March 1998
↑ P. Vinod Bhattathiripad; K.D. Nambudripad (3 May 2007). "Yaagam (Yajnam)". Namboothiri Websites Trust. Retrieved 4 February 2010.
↑ ^4.0 ^4.1 George G. Joseph (2000). The Crest of the Peacock: Non-European Roots of Mathematics, p. 408. Princeton University Press.
↑ K. Ramasubramanian, M. D. Srinivas, M. S. Sriram (1994). "Modification of the earlier Indian planetary theory by the Kerala astronomers (c. 1500 AD) and the implied heliocentric picture of planetary motion Archived 2010-12-23 at the Wayback Machine", Current Science 66, p. 784-790.
↑ A.K. Bag (1980). "Indian literature on mathematics during 1400 - 1800 AD" (PDF). Indian Journal of History of Science. 15 (1): 79–93. Archived from the original (PDF) on 9 మార్చి 2012. Retrieved 30 January 2010.

ఇతర పఠనాలు

R.C. Gupta. "Second order interpolation in Indian mathematics up to the fifteeth century" (PDF). Indian Journal of History of Science. 4 (1 & 2): 87–98. Archived from the original (PDF) on 2012-03-09. Retrieved 2013-06-30.
Shailesh A Shirali (May 1997). "Nilakantha, Euler and pi" (PDF). Resonance: 28–43. Retrieved 1 February 2010.
Ranjan Roy (Dec 1990). "The discovery of the series formula for π by Leibnitz, Gregory and Nilakantha" (PDF). Mathematics Magazine. 63 (5). Mathematical Association of America: 291–306. doi:10.2307/2690896. Archived (PDF) from the original on 24 ఫిబ్రవరి 2012. Retrieved 18 January 2010.

[text-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Sarma, K.V (ed.). "Tantrasamgraha with English translation" (PDF) (in Sanskrit and English). Indian National Academy of Science. p. 48. Archived from the original (PDF) on 9 మార్చి 2012. Retrieved 17 January 2010.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[2] Tantrasamgraha, ed. K.V. Sarma, trans. V. S. Narasimhan in the Indian Journal of History of Science, issue starting Vol. 33, No. 1 of March 1998

[3] P. Vinod Bhattathiripad; K.D. Nambudripad (3 May 2007). "Yaagam (Yajnam)". Namboothiri Websites Trust. Retrieved 4 February 2010.

[Joseph-4] 4.0 ^4.1 George G. Joseph (2000). The Crest of the Peacock: Non-European Roots of Mathematics, p. 408. Princeton University Press.

[5] K. Ramasubramanian, M. D. Srinivas, M. S. Sriram (1994). "Modification of the earlier Indian planetary theory by the Kerala astronomers (c. 1500 AD) and the implied heliocentric picture of planetary motion Archived 2010-12-23 at the Wayback Machine", Current Science 66, p. 784-790.

[6] A.K. Bag (1980). "Indian literature on mathematics during 1400 - 1800 AD" (PDF). Indian Journal of History of Science. 15 (1): 79–93. Archived from the original (PDF) on 9 మార్చి 2012. Retrieved 30 January 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

v t e భారతీయ ఖగోళశాస్త్రం
ఖగోళవేత్తలు	ఆపస్తంబ ఆర్యభట్ట I ఆర్యభట్ట II వైనుబప్పు భాస్కర బౌధాయన బ్రహ్మగుప్తుడు సందీప్ చక్రబర్తి రాధాగోబింద చంద్ర సుబ్రహ్మణ్యన్ చంద్రశేఖర్ ఆమిల్ కుమార్ దాస్ పి. దేవదాస్ గౌతమ సిద్ధ ఎం కె దాస్ గుప్తా జ్యేష్టదేవ తన కమలాకరును కాత్యాయన లగధా లల్ల సంగమగ్రామ మాధవ ప్రశాంత చంద్ర మహలనోబిస్ మహావీర మనవ పరమేశ్వరుడు అచ్యుత పిషారతి వెంకట్రామన్ రాధాకృష్ణన్ జె జె రావల్ మేఘనాథ్‌ సాహా జగన్నాథ సామ్రాట్ బాపుదేవ శాస్త్రి అంబర్ జై సింగ్ II నీలకంఠ సోమయాజి శ్రీపతి మహేంద్ర సూరి గోవింద్ స్వరూప్ ఉత్పల వరాహామిహిర శంకర వారియార్ వశిష్టుడు యాజ్ఞవల్క్య మహర్షి అచ్యుత పీషరటి జగన్నాధ సామ్రాట్ అనిల్ భరద్వాజ్ అరవింద్ భట్నాగర్ కమలాకరుడు జయంత్ విష్ణు నార్లికర్ జ్యేష్టదేవుడు
పనులు (వర్క్స్)	ఆర్యభట్టీయ గ్రంథం బ్రాహ్మణాలు (ఐతరేయ బ్రాహ్మణం, శతపథ బ్రాహ్మణం) బృహత్సంహిత సులభసూత్రాలు పంచాంగం *సిద్ధాంత*
ఇన్స్ట్రుమెంట్స్	వలయ గోళం ఖగోళమితి ఖగోళ గోళం కంపాస్ క్రాస్ సిబ్బంది డయోప్త్ర ఈక్వటోరియల్ రింగ్ ఈక్వటోరియల్ సన్‌డయల్ గ్లోబ్ నోమన్ కుడ్య వాయిద్యం క్వాడ్రంట్ (పరికరం) సెక్స్టెంట్ (ఖగోళ) సన్‌డయల్ ట్రైక్వెట్రం (ఖగోళశాస్త్రం) నీటి గడియారం
భావనలు (కాన్సెప్ట్స్)	కక్ష్య వంపు దిగంశం కార్డినల్ దిశ ఖగోళ మధ్యరేఖ ఖగోళ గోళం ఖగోళ గోళాలు ద్రవ్యరాశి కేంద్రం వృత్తాకార కక్ష్య చక్రం, ఉపచక్రం భూమి భ్రమణం కక్ష్య వైపరీత్యము జ్యోతిశ్చక్రం దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్య ఈక్వంట్ భూకేంద్ర నమూనా టైకోనిక్ వ్యవస్థ గ్లోబ్ గురుత్వము సూర్య కేంద్రక సిద్ధాంతం జ్యోతిషం ' కల్పం' చంద్రకాంతి నక్షత్రాలు పారలాక్స్ చలనం రీతు (భారత కాలం) భూమి గుండ్రం సూర్యకాంతి తిథి 'యుగం' రాశులు. 'మన్వంతరం'
కేంద్రాలు	జంతర్ మంతర్ (జైపూర్) జ్యోతిష్య శాస్త్రం, గణితశాస్త్రం కేరళ పాఠశాల వేధశాల ఉజ్జయినీ యంత్ర మందిరం యంత్ర మందిరం (ఢిల్లీ)
ఇతర ప్రాంతాలు	బాబిలోనియన్ ఖగోళశాస్త్రం గ్రీకు ఖగోళశాస్త్రం హెల్లెనిస్టిక్ ఖగోళశాస్త్రం మధ్యయుగ ఇస్లాం మతం ఖగోళ శాస్త్రం చైనీస్ ఖగోళశాస్త్రం మధ్యయుగ పశ్చిమ యూరోప్ సైన్స్
వేద క్యాలెండర్ నెలలు తెలుగు నెలలు	చైత్రము వైశాఖము జ్యేష్ఠము ఆషాఢము శ్రావణము భాద్రపదము ఆశ్వయుజము కార్తీకము మార్గశిరము పుష్యము మాఘము ఫాల్గుణము

v t e జ్యోతిషశాస్త్రం
నక్షత్రాలు	అశ్వని భరణి కృత్తిక రోహిణి మృగశిర ఆరుద్ర పునర్వసు పుష్యమి ఆశ్లేష మఖ పూర్వ ఫల్గుణి ఉత్తర ఫల్గుణి హస్త చిత్త స్వాతి విశాఖ అనూరాధ జ్యేష్ట మూల పూర్వాషాఢ ఉత్తరాషాఢ శ్రవణం ధనిష్ఠ శతభిషం పూర్వాభాద్ర ఉత్తరాభాద్ర రేవతి
రాశి/రాశులు	మేష వృషభ మిధున కటక సింహ కన్యా తులా వృశ్చిక ధనసు మకర కుంభ మీన
నవగ్రహాలు జ్యోతిషం	సూర్యుడు చంద్రుడు అంగారకుడు బుధుడు గురువు శుక్రుడు శని రాహువు కేతువు
ఇతర భావనలు	కోణం (జ్యోతిషశాస్త్రం) అవస్థ (జ్యోతిషశాస్త్రం) ఆత్మకారకం (జ్యోతిషశాస్త్రం) అయనాంశలు భావాలు (జ్యోతిషశాస్త్రం) చోఘదియ దశ (జ్యోతిషశాస్త్రం) ద్రేక్కాణం ద్వాదశాంశము గందాంతము గర్భాదానం (జ్యోతిషశాస్త్రం) కర్మస్థానం (జ్యోతిషశాస్త్రం) లగ్నం (జ్యోతిషశాస్త్రం) మారకం (జ్యోతిషశాస్త్రం) ముంథా (జ్యోతిషశాస్త్రం) నవాంశము (జ్యోతిషశాస్త్రం) నాడి జ్యోతిషశాస్త్రం పంచాగం పంజిక గ్రహాల అమరిక (జ్యోతిషశాస్త్రం) రష్మి (జ్యోతిషశాస్త్రం ) విజ్ఞానశాస్త్రం మరియు జ్యోతిషశాస్త్రం సర్వతోభద్ర చక్రం (జ్యోతిషశాస్త్రం)) త్రికోణస్థానము (జ్యోతిషశాస్త్రం)) ఉపచయస్థానం (జ్యోతిషశాస్త్రం) యోగకారకం (జ్యోతిషశాస్త్రం) వక్రీగ్రహం
యోగాలు	ఏది యోగం అఖండ సామ్రాజ్య యోగం బాలారిష్టం బంధన యోగం (హిందూ మతం జ్యోతిషశాస్త్రం) చామర యోగ దైన్య యోగం (హిందూ మతం జ్యోతిషశాస్త్రం) దరిద్ర యోగం (హిందూ మతం జ్యోతిషశాస్త్రం) ధన యోగం (హిందూ మతం జ్యోతిషశాస్త్రం) కలహ యోగం కేమద్రుమ యోగం (హిందూ మతం జ్యోతిషశాస్త్రం) నభాస యోగం నీచభంగ రాజయోగం పంచమహాపురుష యోగం పరజాత యోగం పారిజాత యోగం రాజయోగం (జ్యోతిషశాస్త్రం) సన్యాస యోగం విపరీత రాజయోగం యోగం (జ్యోతిషశాస్త్రం)
లేఖనాలు	జాతక దీపిక బృహత్ జాతకం భావార్థ రత్నాకరం చమత్కార చింతామణి దశాధ్యాయి గర్గహోర హోరారత్నం హోరాసారం జ్యోతిష ప్రకాశం జైమినిసూత్రాలు (జ్యోతిషశాస్త్రం) జాతకాలంకారం జాతకపారితాజం జాతకభరణం జాతకతత్వం లఘుపరాశరి మానసాగరి ప్రశ్నతంత్రం ప్రశ్నమార్గం మణి రత్నమాల ఫలదీపిక స్కందహోర సంకేతనిధి సర్వథచింతామణి తాజికనీలకాంతి
ప్రాచీన ఋషులు / జ్యోతిష్కులు	భృగువు జైమిని మంత్రేశ్వరుడు నీలకంఠ సోమయాజి పరాశరుడు వైద్యనాథ దీక్షితుడు వరాహమిహిరుడు శంకరమంచి రామకృష్ణ శాస్త్రి