భారతీయ నగరాల వర్గీకరణ
భారతీయ నగరాల వర్గీకరణ అనేది భారతదేశంలోని నగరాల్లో పనిచేసే ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు ఇంటి అద్దె భత్యం (HRA) కేటాయించడానికి భారత ప్రభుత్వం అనుసరించే ర్యాంకింగ్ వ్యవస్థ. ఉద్యోగులకు ఆదాయపు పన్ను మినహాయింపులను లెక్కించడానికి ఇండియన్ రెవెన్యూ సర్వీస్(IRS) కి కూడా ఇంటి అద్దె భత్యం వివరాలు అవసరమవుతాయి. ఆరవ సెంట్రల్ పే ఫైనాన్స్ సిఫార్సు చేసిన విధంగా నగరాలు వాటి జనాభా ఆధారంగా వర్గీకరించబడ్డాయి. తాజా హెచ్ఆర్ఏ సిటీ ర్యాంకింగ్ పథకం ప్రకారం, అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన టైర్-X నగరాలను మాత్రమే మెట్రోపాలిటన్ నగరాలుగా పరిగణిస్తుంది.
ప్రస్తుత వర్గీకరణ[మార్చు]
ఏడవ కేంద్ర వేతన సంఘం సిఫార్సు ప్రకారం, CCA వర్గీకరణ 2008లో రద్దు చేయబడింది. ఇంతకుముందు నగరాల హెచ్ఆర్ఏ వర్గీకరణ A-1 నుండి Xకి మార్చబడింది; A, B-1, B-2 నుండి Y; C, Z. X, Y, Z నుండి వర్గీకరించని నగరాలను సాధారణంగా టైర్-1, టైర్-2, టైర్-3 నగరాలుగా పిలుస్తారు. ఎనిమిది X నగరాలు, తొంభై ఏడు Y నగరాలు ఉన్నాయి.[1][2][3]
2011 జనాభా లెక్కల ఆధారంగా, రెండు నగరాలు - పూణే, అహ్మదాబాద్ - Y నుండి Xకి, ఇరవై ఒక్క నగరాలు Z నుండి Yకి 2014 ఏప్రిల్ 1న అప్‌గ్రేడ్ చేయబడ్డాయి.[4][5][6]
చారిత్రక వర్గీకరణ[మార్చు]
2008లో ఆరవ సెంట్రల్ పే కమీషన్ సిఫార్సులను అనుసరించడానికి ముందు నగరాలు క్రింది విధంగా వర్గీకరించబడ్డాయి.[7] ఈ వర్గీకరణ మొదట 1997లో ఐదవ సెంట్రల్ పే కమీషన్ ఆఫ్ ఇండియా సిఫార్సుల ఆధారంగా రూపొందించబడింది. చెన్నై, న్యూఢిల్లీ, కోల్‌కతా, ముంబైలను A-1 నగరాలుగా వర్గీకరించారు. [8] 2001 సెన్సస్ ఆఫ్ ఇండియా ఫలితాల ఆధారంగా నగర హోదాలు తరువాత సవరించబడ్డాయి. 2007 ఆగస్ట్ 31న హైదరాబాద్ A నుండి A-1 స్థాయికి అప్‌గ్రేడ్ చేయబడింది. 2007 సెప్టెంబరు 21న బెంగళూరుతో అదే స్థాయికి అప్‌గ్రేడ్ చేయబడింది. CCA వర్గీకరణ 2008లో రద్దు చేయబడింది.
పాత హెచ్ఆర్ఏ వర్గీకరణ ప్రకారం, అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నగరాలు మెట్రోపాలిటన్‌గా పరిగణించబడ్డాయి. దేశంలోని మెట్రోలు.
| CCA వర్గీకరణ | HRA వర్గీకరణ | నగరం / పట్టణం |
| A-1 | A-1 | ముంబై |
| A-1 | A-1 | న్యూఢిల్లీ |
| A-1 | A-1 | కోల్‌కతా |
| A-1 | A-1 | చెన్నై |
| A-1 | A-1[9] | బెంగళూరు |
| A-1 | A-1[10] | హైదరాబాద్ |
| A | A | అహ్మదాబాద్ |
| A | A | ఇండోర్ |
| A | A | వడోదర |
| A | A | సూరత్ |
| A | A | జైపూర్ |
| A | A | లక్నో |
| A | A | కాన్పూర్ |
| A | A | పూణే |
| A | A | త్రిస్సూర్ |
| A | A | నాగ్‌పూర్ |
| A | A | నాడియాడ్ |
| A | A | పాట్నా |
| A | A | విశాఖపట్నం |
| A | A | భోపాల్ |
| A | A | నాసిక్ |
| A | A | జబల్పూర్ |
| A | A | గాంధీనగర్ |
| B-1 | B-1 | మధురై[11] |
| B-1 | B-1 | అలీఘర్ |
| B-1 | B-1 | కోయంబత్తూర్[12] |
| B-1 | B-1 | విజయవాడ |
| B-1 | B-1 | తిరుచిరాపల్లి |
| B-1 | B-1 | గ్వాలియర్ |
| B-1 | B-1 | రాజ్‌కోట్ |
| B-1 | B-1 | షోలాపూర్ |
| B-1 | B-1 | ఆనంద్ |
| B-1 | B-1 | లూధియానా |
| B-1 | B-1 | ఆగ్రా |
| B-1 | B-1 | మీరట్ |
| B-1 | B-2 | తిరువనంతపురం |
| B-1 | B-2 | కోజికోడ్ |
| B-1 | B-2 | ఫరీదాబాద్ |
| B-1 | B-2 | వారణాసి |
| B-1 | B-2 | జంషెడ్‌పూర్ |
| B-1 | B-2 | ప్రయాగ్‌రాజ్ |
| B-1 | B-2 | అమృత్‌సర్ |
| B-1 | B-2 | ధన్‌బాద్ |
| B-2 | B-2 | గోరఖ్‌పూర్ |
| B-2 | B-2 | హుబ్బల్లి-ధార్వాడ్ |
| B-2 | B-2 | భావ్‌నగర్ |
| B-2 | B-2 | రాయ్పూర్ |
| B-2 | B-2 | మైసూరు |
| B-2 | B-2 | మంగళూరు |
| B-2 | B-2 | గుంటూరు |
| B-2 | B-2 | భువనేశ్వర్ |
| B-2 | B-2 | అమరావతి |
| B-2 | B-2 | శ్రీనగర్ |
| B-2 | B-2 | భిలాయ్ |
| B-2 | B-2 | వరంగల్ |
| B-2 | B-2 | తిరునెల్వేలి |
| B-2 | B-2 | నెల్లూరు |
| B-2 | B-2 | రాంచీ |
| B-2 | B-2 | గౌహతి |
| B-2 | B-2 | ఔరంగాబాద్ |
| B-2 | B-2 | చండీగఢ్ |
| B-2 | B-2 | పాటియాలా |
| B-2 | B-2 | జోధ్‌పూర్ |
| B-2 | B-2 | పుదుచ్చేరి |
| B-2 | B-2 | సేలం |
| B-2 | B-2 | వెల్లూరు |
| B-2 | C | డెహ్రాడూన్ |
| B-2 | C | హాజీపూర్ |
| B-2 | C | కొల్లం |
| B-2 | C | సాంగ్లీ |
| B-2 | C | జామ్‌నగర్ |
| B-2 | C | జమ్మూ |
| B-2 | C | కర్నూలు |
| B-2 | C | కొచ్చి |
| B-2 | C | రూర్కీ |
| B-2 | C | కన్నూర్ |
| B-2 | C | తిరువణ్ణామలై |
| B-2 | C | ఎటావా |
జనాభా ఆధారంగా వర్గీకరణ[మార్చు]
రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) జనాభా ఆధారంగా కేంద్రాలను ఆరు అంచెలుగా వర్గీకరిస్తుంది. దిగువ పట్టికలు ఆ వర్గీకరణను చూపుతాయి.
కేంద్రాల వర్గీకరణ (టైర్ వారీగా)[మార్చు]
| జనాభా వర్గీకరణ | జనాభా (2001 భారత జనాభా లెక్కలు) |
|---|---|
| టైర్-1 | 100,000, అంతకంటే ఎక్కువ |
| టైర్-2 | 50,000 నుండి 99,999 |
| టైర్-3 | 20,000 నుండి 49,999 |
| టైర్-4 | 10,000 నుండి 19,999 |
| టైర్-5 | 5,000 నుండి 9,999 |
| టైర్-6 | 5,000 కంటే తక్కువ |
జనాభా-సమూహం వారీగా కేంద్రాల వర్గీకరణ[మార్చు]
| జనాభా వర్గీకరణ | జనాభా (2001 భారత జనాభా లెక్కలు) |
|---|---|
| గ్రామీణ | 9,999 వరకు |
| సెమీ అర్బన్ | 10,000 నుండి 99,999 |
| పట్టణం | 100,000 నుండి 999,999 |
| మెట్రోపాలిటన | 1,000,000, అంతకంటే ఎక్కువ |
ఇవీ చూడండి[మార్చు]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "Classification of Indian Cities, Office Memorandum, Government of India" (PDF). doe.gov.in.
- ↑ "Recommendations of the Sixth Central Pay Commission – Decision of Government relating to grant of Dearness Allowance to Central Government servants" (PDF). Ministry of Finance Department of Expenditure. Archived from the original (PDF) on 8 జూన్ 2023. Retrieved 26 March 2014.
- ↑ "THE ALL INDIA SERVICES (HOUSE RENT ALLOWANCE) RULES". Chhattisgarh State Government. Archived from the original on 11 August 2014. Retrieved 26 March 2014.
- ↑ "Sixth Central Pay Commission Classification of Cities" (PDF). Ministry of Personnel, Public Grievances and Pension. Archived from the original (PDF) on 13 December 2016. Retrieved 26 March 2014.
- ↑ "Government upgrades 29 cities, towns for HRA, transport allowance | Latest News & Updates at Daily News & Analysis". Retrieved 12 June 2015.
- ↑ "Revised List of Classification Cities for HRA of central government employees". Govt. Employees India. Archived from the original on 25 ఆగస్టు 2016. Retrieved 12 June 2015.
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 29 December 2009. Retrieved 12 February 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Bangalore gets A1 status". Business Standard. 25 September 2007.
- ↑ "Bangalore gets A1 status". Business Standard. 25 September 2007.
- ↑ Upgradation of Greater Hyderabad Municipal Corporation as A-1 class city for the purpose of House Rent Allowance/Compensatory (City) Allowance" Archived 8 ఏప్రిల్ 2008 at the Wayback Machine. Department of Expenditure. Ministry of Finance. 10 October. 2007
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 29 December 2009. Retrieved 12 February 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 29 December 2009. Retrieved 12 February 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)