క్రోయేషియా

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
Republika Hrvatska
క్రోయేషియా గణరాజ్యము
Flag of క్రోయేషియా క్రోయేషియా యొక్క చిహ్నం
జాతీయగీతం
en:Lijepa naša domovino
Our beautiful homeland

క్రోయేషియా యొక్క స్థానం
క్రోయేషియా యొక్క స్థానం
Location of  క్రోయేషియా  (orange)

on the European continent  (white)  —  [Legend]
రాజధాని
అతి పెద్ద నగరం 		జగ్రెబ్
45°48′N 16°0′E / 45.800°N 16.000°E / 45.800; 16.000
అధికార భాషలు Croatian1
ప్రజానామము క్రోట్/Croats
Croatian/Croatians
ప్రభుత్వం పార్లమెంటరీ రిపబ్లిక్కు
 -  అధ్యక్షుడు Ivo Josipović
 -  ప్రధానమంత్రి Jadranka Kosor
 -  President of Parliament Luka Bebić
స్థాపన
 -  స్థాపన First half of 7th century 
 -  Medieval duchy 852 March 4 
 -  Recognized by the Pope 879 May 21 
 -  Elevated to kingdom 925 
 -  Union with Hungary] 1102 
 -  Joined Croatia in the Habsburg Empire 1527 జనవరి 1 
 -  Independence from Austria-Hungary
1918 October 29 
 -  Joined యుగోస్లేవియా (co-founder)
1918 December 1 
 -  Declared independence 1991 జూన్ 25 
 -  జలాలు (%) 0.2
జనాభా
 -  2008 అంచనా 4,491,543[1] (114వది)
 -  2001 జన గణన 4,337,460 
జీడీపీ (PPP) 2008 అంచనా
 -  మొత్తం $73.087 బిలియన్లు[2] 
 -  తలసరి $16,474[2] (51st)
జీడీపీ (nominal) 2008 అంచనా
 -  మొత్తం $63.948 billion[2] 
 -  తలసరి $14,414[2] 
జినీ? (2005) 29 (low) 
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2006) Increase 0.862 (high) (45th)
కరెన్సీ కునా (HRK)
కాలాంశం CET (UTC+1)
 -  వేసవి (DST) CEST (UTC+2)
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్ .hr
కాలింగ్ కోడ్ +385
1 Also Italian in Istria and languages of other national minorities (Serbian, Hungarian language, Czech language, Slovak, etc.) in residential municipalities of the national minorities.
Coronation of king Tomislav (modern painting by en:Oton Iveković)

క్రోయేషియా (క్రోయేషియా భాష: Hrvatska), అధికారిక నామం క్రోయేషియా గణరాజ్యము (క్రోయేషియా భాష: Republika Hrvatska). మధ్య ఐరోపా లోని ఒక గణరాజ్యముగా ఉంది. ఇది బాల్కన్ దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది. రాజధాని (పెద్దనగరం) జగ్రెబ్.పాలన విభాగాల నిర్వహణ కొరకు దేశం 20 కౌంటీలుగా విభజించబడింది. దేశ ఉత్తర సరిహద్దులో స్లోవేనియా, హంగేరి, ఈశాన్య సరిహద్దులో సెర్బియా, తూర్పుసరిహద్దులో బోస్నియా , హెర్జెగొవీనా, ఆగ్నేయ సరిహద్దులో మాంటెనెగ్రో దేశాలు ఉన్నాయి. దక్షిణ , పశ్చిమ ప్రాంతాలు ఏడ్రియాటిక్ సముద్రం తీరంలో ఉన్నాయి. దేశ వైశాల్యం 56,594 చదరపు కిలో మీటర్లు , జనసంఖ్య 4.28 మిలియన్లు.

క్రోయాట్స్ సా.శ. 7 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ప్రస్తుత క్రోయేషియా ప్రాంతానికి వచ్చారు. వారు 9 వ శతాబ్దం నాటికి రెండు డచీలుగా రాజ్యాలను నిర్వహించారు. 925 నాటికి టోమిస్లావ్ మొట్టమొదటి క్రోయేషియన్ రాజుగా అవతరించి క్రొవేషియాను రాజ్య స్థితిని అభివృద్ధి చేసాడు.తరువాత క్రోయేషియా రాజ్యం దాదాపు రెండు శతాబ్దాలుగా దాని సార్వభౌమత్వాన్ని నిలుపుకుంది. కింగ్స్ నాలుగవ పీటర్ క్రీస్మిర్, డిమితార్ జివోనిమిర్ల పాలనలో శిఖరాన్ని చేరుకుంది. క్రోయేషియా 1102 లో హంగేరితో " పర్సనల్ యూనియన్ "లో ప్రవేశించింది. 1527 లో ఒట్టోమన్ల విజయంతో క్రొయేషియన్ పార్లమెంట్ హబ్స్‌బర్గ్ హౌస్ మొదటి ఫెర్డినాండ్‌ను క్రొయేషియన్ సింహాసనం కొరకు ఎన్నుకుంది. 19 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో దేశంలోని భూభాగాలు ఫ్రెంచ్ ఇలియరియన్ ప్రావింసులుగా విభజించబడ్డాయి.ఆస్ట్రియా-హంగేరి, బోస్నియా , హెర్జెగోవినా వైపు ఆక్రమించుకుంది-ఇది 1878 బెర్లిన్ ఒప్పందం ద్వారా పరిష్కరించబడింది. 1918 లో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత క్రోయేషియా ఆస్ట్రియా-హంగరీ నుంచి విడిపోయిన స్లోవేనియా, క్రోయేషియా,సెర్బియా యుగోస్లేవియా రాజ్యంలో విలీనం చేయబడ్డాయి. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో ఫాసిస్ట్ ఇటలీ , నాజి జర్మనీ మద్దతు ఇచ్చిన ఒక ఫాసిస్ట్ క్రొయేషియన్ తోలుబొమ్మ రాజ్యం ఉనికిలో ఉంది. యుద్ధం తరువాత క్రోయేషియా ఒక వ్యవస్థాపక సభ్యదేశంగా రాజ్యాంగ సామ్యవాద యుగోస్లావియా సోశలిస్ట్ ఫెడరల్ గణరాజ్యము సమాఖ్య రాజ్యాంగంగా మారింది. 1991 జూన్ 25 న క్రోయేషియా స్వతంత్రాన్ని ప్రకటించింది. అదే సంవత్సరంలో అక్టోబరు 8 న రాజ్యాంగ నిర్మాణ స్థాయిలో పూర్తిగా అమలులోకి వచ్చింది.

క్రోయేషియా అనేది ఒక పార్లమెంటరీ వ్యవస్థగా ఉంది. ఒక అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా అభివృద్ధి చెందిన దేశాల్లో జాబితాలో ఉంది. ఐరోపా సమాఖ్య, ఐక్యరాజ్యసమితి, కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఐరోపా,నాటో, వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్, మధ్యధరా యూనియన్ వ్యవస్థాపక సభ్యదేశంగా ఉంది.ఐక్యరాజ్య సమితి శాంతి పరిరక్షక దళాలలో చురుకైన భాగస్వామిగా, క్రోయేషియా ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో నాటో- నేతృత్వంలోని మిషన్‌కు సైనిక దళాలు అందించారు. , 2008-2009 వరకు ఐక్యరాజ్య సమితి భద్రతా మండలిలో శాశ్వత స్థానం పొందలేదు. 2000 నుండి క్రొయేషియన్ ప్రభుత్వం నిరంతరంగా పాన్-యూరోపియన్ కారిడార్లతో పాటు రవాణా మార్గాలు మౌలిక సదుపాయాల కొరకు నిరంతరం పెట్టుబడి పెట్టింది.

ఆర్ధికవ్యవస్థలో సేవా రంగం క్రోయేషియా ఆధిపత్యం చేస్తుంది. తరువాత స్థానాలలో పారిశ్రామిక రంగమూ వ్యవసాయం ఉన్నాయి. ఆదాయానికి ముఖ్యమైన వనరుగా వేసవి కాలంలో అనుకూలంగా ఉండే అంతర్జాతీయ పర్యాటక రంగం ఉంది. క్రోయేషియా ప్రపంచంలో 18 వ అత్యంత ప్రసిద్ధ పర్యాటక కేంద్రంగా ఉంది. ప్రభుత్వ ఆర్థికవ్యవస్థలో గణనీయమైన పాత్రవహిస్తున్న పర్యాటకరంగాన్ని ప్రభుత్వం నియంత్రిస్తూ ఉంది. ఐరోపా సమాఖ్యలో క్రోయేషియా అతి ముఖ్యమైన వాణిజ్య భాగస్వామిగా ఉంది. క్రోయేషియాలో అంతర్గత వనరులు శక్తి దేశానికి అవసరమైన విద్యుత్తులో అధిక భాగాన్ని ఉత్పత్తి చేస్తాయి; మిగిలినది దిగుమతి చేసుకొన బడుతుంది. క్రోయేషియా సాంఘిక భద్రత, సారస్వతిక ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థ, ఉచిత ప్రాథమిక , మాధ్యమిక విద్యను అందిస్తుంది.అదే సమయంలో అనేక ప్రజా సంస్థలు , కార్పొరేట్ పెట్టుబడుల ద్వారా మీడియా , ప్రచురణల సంస్కృతికి మద్దతు ఇస్తుంది.

పేరువెనుక చరిత్ర

[మార్చు]
The Branimir Inscription is the oldest preserved monument containing an inscription defining a Croatian medieval ruler as a duke of Croats

క్రోయేషియా అనే పేరు లాటిన్ క్రొఆతియా నుండి వచ్చింది. బ్రునిమిర్ శాసనంలో ధ్రువీకరించబడిన డ్యూక్స్ క్రూటర్ ("డ్యూక్ ఆఫ్ ది క్రోట్స్") ప్రతిపాదించిన ప్రోటో-స్లావిక్ " క్సర్వాట్ - ( క్సర్వాటు) లేదా క్సొర్వాటు ( క్సర్వాట్ ) నుండి ప్రతిపాదించబడిన కామన్ స్లావిక్ కాలం నాటి క్సొర్వాట్ నుండి మెటాటిస్సిస్ ద్వారా ఉత్తర-స్లావిక్ క్స్రొవాట్ - దాని మూలంగా ఉంది.[3] ఈ పేరు మూలం అస్పష్టంగా ఉంది. కానీ స్లావిక్ తెగకు కేటాయించిన గోథిక్ లేదా ఇండో-ఆర్యన్ పదంగా భావించబడుతుంది. [4] క్రొయేషియన్ ఎత్నోనియో క్స్ర్వాట్ పురాతన సంరక్షిత రికార్డు వ్యత్యాసంగా ఉంది. ఇది జ్వన్మిర్ (జ్వొన్మిర్ క్రొయేషియన్ రాజు") లో బాస్కా టాబ్లెట్లో ధ్రువీకరించబడింది.[5]

లాటిన్ పదం మొట్టమొదటి ధ్రువీకరణ 852 నుండి డ్యూక్ ట్రిప్మిర్ చార్టర్కు ఆపాదించబడింది. అసలైనది కోల్పోయి కేవలం 1568 కాపీ భద్రపరచబడి ఉంది. అందువలన ఈ వాదం ప్రామాణికత సందేహాలకు దారితీస్తుంది.[6] పురాతనమైన సంరక్షించబడిన శిలా శాసనం బెన్కోవక్ సమీపంలోని 9 వ శతాబ్దానికి చెందిన బ్రాంమిర్ శిలాశాసనం " డ్యూక్ బ్రాంమిర్ డక్స్ " క్రూటర్వామ్గా శైలిలో ఉంది. ఈ శిలాశాసనం కచ్చితమైనదిగా విశ్వసించబడలేదు. కాని బ్రాంకిర్ పాలన (879-892) కాలం నాటిదని భావిస్తున్నారు.[7]

చరిత్ర

[మార్చు]
Historical affiliations
  • Early duchies
  • in personal union with Kingdom of Hungary (1102–1526)
  • Habsburg Monarchy
  • Kingdom of Croatia (1527–1868)
  • Kingdom of Slavonia (1699–1868)
  • Kingdom of Dalmatia (1815–1868)
  • Banovina of Croatia (1939–1943)
puppet state of  Germany (1941–1945)

చరిత్రకు పూర్వం

[మార్చు]

క్రోయేషియా అని పిలువబడే ప్రాంతం చరిత్ర పూర్వ కాలమంతా మానవనివాసిత ప్రాంతంగా ఉంది.ఉత్తర క్రోయేషియాలో మధ్య పాలియోలిథిక్ కాలం నాటి నీన్దేర్తల్ శిలాజాలు త్రవ్వి తీయబడ్డాయి. వీటిని అత్యంత ప్రసిద్ధమైనవిగా అత్యుత్తమమైన పురాతన వస్తువులను అందించిన ప్రాంతంగా గుర్తించబడిన క్రిప్నాలోని కనుగొన్నారు. [8] దేశం అన్ని ప్రాంతాలలో అనేక నియోలిథిక్, చాల్కోలైథిక్ సంస్కృతుల అవశేషాలు కనుగొనబడ్డాయి.[9] ఉత్తర క్రోయేషియా నదీ లోయలలో పురాతత్వ ప్రదేశాలు అతిపెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నాయి. ఇక్కడ గుర్తించిన అత్యంత ముఖ్యమైన సంస్కృతులలో స్టార్సెవో, వూచెడోల్ , బాడెన్ సంస్కృతులు ఉన్నాయి. [10][11] ఈ ప్రాంతాలలో ఇనుప యుగం ప్రారంభ కాలం నాటి ఇలియరియన్ హాల్‌స్టాట్ సంస్కృతి, సెల్టిక్ లా టేనే సంస్కృతి జాడలు ఉన్నాయి.[12]

గ్రీకు , రోమన్

[మార్చు]
Tanais Tablets, name Khoroáthos highlighted

చాలాకాలం తర్వాత ఈ ప్రాంతంలో లిబర్నియన్లు, ఇల్లీరియన్లు స్థిరపడ్డారు. అయితే కొర్కులా, హర్వర్‌లో [13] విస్ దీవుల్లో మొట్టమొదటి గ్రీకు కాలనీలు స్థాపించబడ్డాయి.[14] సా.శ. 9 లో నేటి క్రొయెషియా భూభాగం రోమన్ సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది. సా.శ. 305 లో డియోక్లెటియన్ చక్రవర్తి పదవీ విరమణ చేసినప్పుడు స్పిట్‌లో ఒక పెద్ద భవంతిని నిర్మించాడు.[15] 5 వ శతాబ్దంలో పశ్చిమ రోమన్ సామ్రాజ్యం చివరి చక్రవర్తులలో ఒకరైన జూలియస్ నెపోస్ పాలస్ నుండి తన చిన్న సామ్రాజ్యాన్ని పాలించాడు.[16] ఇది 7 వ శతాబ్దం మొదటి అర్ధంలో అవార్, క్రొయేట్ దండయాత్రలతో ముగింపుకు వచ్చింది.దండయాత్రలలో దాదాపు అన్ని రోమన్ పట్టణాల నాశనం అయ్యాయి. రోమన్‌లో బ్రతికి బయటపడ్డ వారు తీర ప్రాంతాలు, ద్వీపాలు, పర్వతాల వంటి మరింత అనుకూలమైన ప్రదేశాలకు వెళ్ళిపోయారు. ఎపిడారుం నుండి డబ్రోర్నిక్ నగరం బయటపడింది.[17]

క్రోయేషియన్ సంప్రదాయ మూలాల గురించిన అనిశ్చితమైన అనేక సిద్ధాంతాలు ఒకదానితో ఒకటి పోటీపడుతూ ఉన్నాయి. స్లావిక్, ఇరానియన్ సిద్ధాంతాలు చాలా తరచుగా ముందుకు పుంజుకున్నాయి. విస్తృతంగా అంగీకరించబడిన స్లావిక్ సిద్ధాంతం వలసల కాలంలో వైట్ క్రోయేషియా ప్రాంతాల నుండి వైట్ క్రోయాట్స్ వలసవెళ్ళారని ప్రతిపాదిస్తోంది. దీనికి విరుద్ధంగా ఇరానియన్ సంతతికి చెందిన ఇరానియన్ సిద్ధాంతం ఉంది. తయానిస్ టాబ్లెట్ల ఆధారంగా గ్రీకు శాసనం ఆధారంగా క్సొపౌయ, క్సొపొయాక్, క్సొపొయాయొక్ (ఖరోయుథోస్, ఖొరాతొస్, ఖొరోడోథోస్) చొరబాటు క్రొయేషియన్ ప్రజల మూలంగా ఉన్నాయని వివరిస్తున్నాయి.[18]

మద్య యుగం

[మార్చు]
The Arrival of the Croats at the Adriatic Sea, painting by Oton Iveković

10 వ శతాబ్దపు బైజాంటైన్ చక్రవర్తి ఏడవ కాన్స్టాంటైన్ రచించిన డి అడ్మినిస్టో ఇంపీరియో ఆధారంగా 7 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో క్రోయేషియన్లు ప్రస్తుత క్రోయేషియాకు వచ్చి ఉంటారని భావిస్తున్నారు. అయినప్పటికీ ఈ వాదన వివాదాస్పదంగా ఉంది. పోటీ సిద్ధాంతములు ఇది 6 - 9 వ శతాబ్దాల మధ్య జరిగి ఉంటుందని భావిస్తున్నారు.[19]

చివరికి క్రోయేషియా పన్నోనియా , డచీ క్రొఆతియా అనే రెండు రాజ్యాలు ఏర్పడ్డాయి. వీటిని లియుడివిట్ , బోర్న పరిపాలించారు. 818 లో ప్రారంభించిన ఐన్హార్డ్ గాథల ద్వారా ఇది ధ్రువీకరించబడింది. ఈ రికార్డ్ ఆ సమయంలో క్రొయేషియన్ రిమమ్స్, ఫ్రాన్సియా ప్రాదేశిక రాజ్యాల మొదటి పత్రం సూచిస్తుంది.[20]

బాక్సా టాబ్లెట్, గ్లగోలిటిక్ స్క్రిప్ట్ పురాతన రుజువు

రెండు దశాబ్దాల తరువాత మిస్లావ్ పాలనలో ఫ్రాంకిష్ అధికారం ముగిసింది.[21] ఏడవ కాన్స్టాంటైన్ ప్రకారం 7 వ శతాబ్దంలో క్రోయాట్స్ క్రైస్తవీకరణ ప్రారంభమైంది. సాధారణంగా క్రైస్తవీకరణ 9 వ శతాబ్దంలో సంబంధం కలిగి ఉంది కనుక ఇది వివాదాస్పదంగా ఉంది.[22] పోప్ గుర్తించిన మొట్టమొదటి స్థానిక క్రొయేషియన్ పాలకుడు డ్యూక్ బ్రాంమిర్ 879 జూన్ 8 న ఎనిమిదవ పోప్ జాన్ పాపల్‌ చేత గుర్తించబడ్డాడు.[7]క్రోయేషియా మొదటి పాలకుడు టోమిస్లావ్‌ను పదవ పోప్ జాన్ ఉత్తరాది క్రోయేషియా రాజ్యంలో ఉత్తర ప్రాంతంలో రాజుగా గుర్తించాడు.హంగేరియన్, బల్గేరియన్ దండయాత్రలను టోమిస్లావ్ ఓడించి క్రొయేషియన్ రాజుల ప్రభావాన్ని వ్యాప్తి చేసేడు.[23] మధ్యయుగ క్రొయేషియన్ రాజ్యం 11 వ శతాబ్దంలో నాలుగవ పీటర్ క్రిష్‌మిర్, (1058-1074) దిమితార్ జ్వోనిమిర్ (1075-1089) పాలనలో శిఖరానికి చేరుకుంది.[24] 1091 లో రెండవ స్టాజీన్ మరణించినప్పుడు ట్రిప్మిరోవిక్ రాజవంశం ముగిసిన తరువాత హంగరీలోని మొదటి లాడిస్లాస్‌ క్రొయేషియన్ కిరీటాన్ని కోరుకున్నాడు. దీనిని వ్యతిరేకించిన ప్రతిపక్షం నాయకత్వం సాగించిన యుద్ధం (క్రోయేషియా హంగరీ యుద్ధం) తరువాత " పర్సనల్ యూనియన్‌ " మద్ధతుతో 1102 లో కొలోమాన్ పాలన ఏర్పడడానికి దారితీసింది. [25] తరువాతి నాలుగు శతాబ్దాల్లో క్రోయేషియా రాజ్యం సాబరు (పార్లమెంట్) నియమించిన బాన్ (వైస్రాయి) చేత పాలించబడింది.[26]

ఈ కాలంలో తీర ప్రాంతాలపై నియంత్రణ కోసం వెనిస్ గణరాజ్యముకు వ్యతిరేకంగా ఒట్టోమన్ విజయం తరువాత పాలనకు ముప్పు పెరిగింది. 1428 నాటికి వెనిటియన్లు స్వతంత్రంగా మారిన డబ్రోవ్నిక్ నగరాన్ని మినహాయించి డాల్మాటియాలో చాలా వరకు నియంత్రణ సాధించారు. 1493 క్రిబ్వా యుద్ధం, 1526 యుద్ధం మోహాక్ల యుద్ధానికి దారితీశాయి. రెండూ యుద్ధాలు నిర్ణయాత్మకంగా ఒట్టోమన్ విజయాలతో ముగిశాయి. కింగ్ రెండవ లూయిస్ మొహాలస్‌లో మరణించాడు. 1527 లో సెటిన్‌లో క్రొయేషియన్ పార్లమెంటు సమావేశం అయ్యారు.క్రోయేషియాకు రక్షణ కల్పించే పరిస్థితిలో క్రోయేషియాకు కొత్త పాలకుడుగా " హబ్స్బర్గ్ హౌస్ " మొదటి ఫెర్డినాండ్‌ను ఎంచుకున్నాడు.[26][27] ఈ కాలంలో ఫ్రాంకోపాన్ , జ్రింసి కుటుంబాలు వంటి ప్రముఖ ప్రభువుల పురోగతి ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది , అంతిమంగా ఈ రెండు కుటుంబాల నుండి అనేక నిషేధాలు వచ్చాయి.[28]

హబ్స్‌బర్గ్ రాజవంశం , ఆస్ట్రియా- హంగరీ (1538–1918)

[మార్చు]

నిర్ణయాత్మక ఒట్టోమన్ విజయాల తరువాత 1538 లో ఏర్పడిన విభజనతో క్రోయేషియా పౌర, సైనిక భూభాగాలుగా విడిపోయింది. సైనిక భూభాగాలను క్రొయేషియన్ మిలటరీ ఫ్రాంటియర్ అని పిలుస్తారు. ఇది ప్రత్యక్షంగా ఇంపీరియల్ నియంత్రణలో ఉన్నాయి. క్రొయేషియన్ భూభాగంలో ఒట్టోమన్ పురోగమనాలు 1593 యుద్ధం వరకు కొనసాగాయి. మొదటి నిర్ణయాత్మక ఒట్టోమన్ ఓటమి, సరిహద్దుల స్థిరీకరణ జరిగింది.[27]

బాన్ జోసిప్ జెలాసిక్ 1848 - 1849 లో హంగరీలను పోరాడాడు
క్రొయేషియన్ నిషేధం నికోలా Šubić జ్రిన్స్కి క్రోయేషియా, హంగేరిలో ఒక జాతీయ నాయకుడిగా సజీవ టర్కులను ఆక్రమించుకున్నందుకు Szigetvár తన రక్షణ కోసం

గ్రేట్ టర్కీ యుద్ధ సమయంలో (1683-1698) స్లొమోనియా తిరిగి పొందబడింది. కానీ ఒట్టోమన్ విజయం ముందు క్రోయేషియాలో భాగమైన పశ్చిమ బోస్నియా క్రొయేషియన్ నియంత్రణకు వెలుపల ఉంది. [27] ప్రస్తుతం ఈ రెండు దేశాల మధ్య సరిహద్దుగా ఉంది. దక్షిణ భాగమైన డాల్మాటియా సరిహద్దును అదే విధంగా ఐదవ , ఏడవ ఒట్టోమన్-వెనీషియన్ యుద్ధాలు నిర్ణయించాయి. [29]

క్రోయేషియా-హంగేరియన్ సెటిల్మెంట్ తరువాత 1868 లో ఆస్ట్రియా-హంగరీలో స్వతంత్ర రాజ్యంగా ఉండే క్రోయేషియా-స్లావియా సామ్రాజ్యం (సంఖ్య 17)

ఒట్టోమన్ యుద్ధాలు అత్యధికంగా జనాభా మార్పులను ప్రేరేపించాయి. ఆస్ట్రియా వైపు వలస పోయిన క్రోయాట్స్ వారసులు ప్రస్తుతం బర్గెన్లాండ్ క్రోయాట్స్‌గా గుర్తించబడుతున్నారు.[30]

క్రొయేషియన్ మిలటరీ ఫ్రాంటియర్లో సైనిక సేవలను అందించడానికి హబ్స్బర్గర్లనూ, బోస్నియా, సెర్బియా క్రైస్తవ జనాభాను ప్రోత్సహించారు. 1690 , 1737-39 నాటి గ్రేట్ సెర్బ్ మైగ్రేషన్స్ సమయంలో ఈ ప్రాంతంలో సెర్బ్ వలసలు పెరిగాయి.[31] క్రొయేషియన్ పార్లమెంట్ రాజు మూడవ చార్లెస్ ప్రాగ్మాటిక్ శాన్షన్‌కు మద్దతు ఇచ్చాడు. 1712 లో తమ సొంత ప్రాగ్మాటిక్ శాన్షన్‌ కొరకు సంతకం చేసాడు.[32] తదనుగుణంగా చక్రవర్తి క్రోయేషియా రాజ్యం అన్ని హక్కులు , రాజకీయ హక్కులను ఇచ్చి గౌరవిస్తాననీ, క్వీన్ మరియా థెరిస్సా క్రొయేషియన్ విషయాల్లో గణనీయమైన కృషి చేసానని ప్రతిజ్ఞ చేశాడు.

1797 - 1809 మధ్యకాలంలో మొదటి ఫ్రెంచ్ సామ్రాజ్యం క్రమంగా మొత్తం తూర్పు అడ్రియాటిక్ తీరప్రాంతాలను ఆక్రమించింది. దాని అంతర్విభాగం వెనీశియన్, రగుసన్ గణరాజ్యమును ఆక్రమించి ఇల్య్రియన్ ప్రావింసులను స్థాపించింది. [27] ప్రతిస్పందనగా రాయల్ నావి అడ్రియాటిక్ సముద్రం దిగ్బంధం చేయడం 1811 లో యుద్ధానికి దారితీసింది. [33] 1813 లో ఐలియరియన్ ప్రావిన్సెస్ ఆస్ట్రియన్ల చేత బంధింపబడింది. 1815 లో వియన్నా కాంగ్రెస్ సమావేశం తరువాత ఆస్ట్రియన్ సామ్రాజ్యంలో విలీనం అయ్యింది. ఇది డాల్మాటియ సామ్రాజ్యం స్థాపనకు దారితీసింది. క్రోయేషియా లిటొరాల్ క్రోయేషియా సామ్రాజ్యంలో విలీనం అయింది.[34] 1830 - 1840 లలో రొమాంటిక్ జాతీయవాదం సామ్రాజ్యంలోని దక్షిణ స్లావ్ల ఐక్యతను సమర్ధించే ఒక రాజకీయ, సాంస్కృతిక ప్రచారమైన క్రొయేషియన్ నేషనల్ రివైవల్కు ప్రేరణ కలిగించింది. ఇది క్రొయేషియన్ సాహిత్యం, సంస్కృతిని ప్రోత్సహించడంతోపాటు హంగేరికి విరుద్దంగా ఒక ప్రామాణిక భాష స్థాపన దాని ప్రాథమిక దృష్టిగా ఉంది.[35] హంగేరియన్ విప్లవం సమయంలో (1848) క్రోయేషియా ఆస్ట్రియన్లతో పాటు బాన్ జోసిప్ జలసిక్ 1849 లో హంగేరియన్ దళాలను ఓడించటానికి సహాయం చేసి జర్మనీకరణ విధానం ఉపయోగించాడు.[36]

1860 నాటికి పాలసీ విఫలమయ్యింది 1867 నాటికి ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ రాజీకి దారితీసింది. ఆస్ట్రియా సామ్రాజ్యం , హంగరీ సామ్రాజ్యం కిరీటాల మధ్య ఒక " పర్సనల్ యూనియన్ " ఏర్పడింది. ఈ ఒప్పందం హంగరికు క్రొవాషియా హోదాను విడిచిపెట్టి, క్రోయేషియా, స్లొవేనియా రాజ్యాలు ఏకీకృతమయ్యాయి. 1868 నాటి క్రొయేషియన్-హంగేరియన్ సెటిల్మెంట్ ఈ స్థితి పరిష్కరించబడింది.[37] డాల్మాటియ సామ్రాజ్యం వాస్తవంగా ఆస్ట్రియా నియంత్రణలో ఉంది. రిజెకా 1779 లో ప్రవేశపెట్టిన కార్పస్ వేర్పాటు హోదాను నిలుపుకుంది.[25] 1878 బెర్లిన్ ఒప్పందం నిబంధనల ప్రకారం తరువాత ఆస్ట్రియా-హంగేరీ, బోస్నియా , హెర్జెగోవినాను ఆక్రమించిన తరువాత క్రొయేషియన్ మిలటరీ ఫ్రాంటియర్ నిషేధించబడింది. తరువాత ఈ భూభాగం క్రొయేషియన్-హంగేరియన్ స్థావరంగా ఉంది.[27] 1881 లో క్రోయేషియాకు తిరిగి వచ్చింది.[38][39] ఆస్ట్రియా-హంగరీని సంస్కరించడానికి పునరుద్ధరించడానికి చేసిన ప్రయత్నాలు మొదటి ప్రంపంచ యుద్ధం కారణంగా నిలిపివేయబడ్డాయి.[40]

యుగోస్లేవియా (1918–1991)

[మార్చు]
Stjepan Radić, leader of the Croatian Peasant Party and keen advocate of Croatian autonomy from Kingdom of Yugoslavia, at the parliamentary assembly in Dubrovnik, 1928

1918 అక్టోబరు 29 న క్రొయేషియన్ పార్లమెంట్ (సాబర్) స్వతంత్రాన్ని ప్రకటించింది. కొత్తగా ఏర్పడిన ప్రభుత్వంలో స్లోవేనియన్లు, క్రోయేషియన్లు , సెర్బులు[26] చేరడానికి నిశ్చయించారు. ఇది 1918 డిసెంబరు 4 న సెర్బియా రాజ్యం యూనియన్లోకి ప్రవేశించింది. సెర్బులు, క్రొయేషియన్లు, స్లోవేనేలు [41] క్రోయేషియా పార్లమెంట్ సెర్బియా , మాంటెనెగ్రోలతో ఏకం చేయడం అన్న నిర్ణయాన్ని ఆమోదించలేదు.[26] 1921 రాజ్యాంగంలో దేశం ఏకీకృత దేశంగా నిర్వచించబడింది. చారిత్రాత్మకంగా క్రొయేషియన్ పార్లమెంటు పరిపాలనా విభాగాల రద్దు చేసి క్రొయేషియన్ స్వయంప్రతిపత్తిని సమర్థవంతంగా ముగించింది.

స్టెప్పన్ రాడిక్ నేతృత్వంలో అత్యధికంగా ప్రజామద్ధతు ఉన్న జాతీయ రాజకీయ పార్టీ " క్రొయేషియన్ పీసెంట్ పార్టీ " (హెచ్.ఎస్.ఎస్.)ని నూతన రాజ్యాంగాన్ని వ్యతిరేకించింది.[42]

1928 లో జాతీయ అసెంబ్లీలో రాడిక్‌ను హత్య చేయడంతో రాజకీయ పరిస్థితి మరింత క్షీణించించింది.తరువాత ఇది 1929 జనవరిలో కింగ్ అలెగ్జాండర్ నియంతృత్వ పాలనకు దారి తీసింది.[43] 1931 లో రాజ్యాంగం మరింత సమైక్య రాజ్యాంగాన్ని విధించి దేశం పేరును యుగోస్లేవియా మారడంతో నియంతృత్వం అధికారికం చేయడంతో ముగిసింది.[44]

వ్లాడ్కో మేసీక్ నేతృత్వంలో ఉన్న హెచ్.ఎస్.ఎస్. యుగోస్లేవియా సమాఖ్యీకరణకు మద్దతునివ్వడం కొనసాగించింది. దీని ఫలితంగా 1939 ఆగస్టు " చిత్కోవిక్-మచెక్ " ఒప్పందం ఆధారంగా క్రోయేషియా బానోవినా స్వయంప్రతిపత్తి కలిగించబడింది. స్వయం ప్రతిపత్తి కలిగిన క్రోయేషియాలో యుగోస్లావ్ ప్రభుత్వం రక్షణ, అంతర్గత భద్రత, విదేశాంగ వ్యవహారాలు, వాణిజ్యం, రవాణా నియంత్రణను కొనసాగించింది. అయితే ఇతర అంశాలు క్రొయేషియన్ సాబోర్ , కిరీటధారణ చేసిన బాన్‌కు మిగిలాయి. [45]

Adolf Hitler meets fascist dictator Ante Pavelić upon his arrival at the Berghof for a state visit, June 1941

1941 ఏప్రిల్‌లో యుగోస్లేవియాను జర్మనీ , ఇటలీలు ఆక్రమించాయి. ఆక్రమణ తరువాత భూభాగం క్రోయేషియా, బోస్నియా , హెర్జెగోవినా , సిర్మియా ప్రాంతాలు " స్వతంత్ర క్రోయేషియా రాజ్యం " (ఎన్.డి.హెచ్)గా ఒక నాజి-మద్దతుగల తోలుబొమ్మ రాజ్యంగా మార్చబడింది. ఇటలీ డాల్మాటియా భాగాలు ఇటలీలో విలీనం చేయబడ్డాయి.ఉత్తర క్రొయేషియన్ ప్రాంతాలు బర్జాజ , మెడిమూర్జే హంగరీలో విలీనం చేయబడ్డాయి.[46] ఎన్.డి.హెచ్. పాలనకు ఆంటే పావెలిక్ , అల్ట్రానికేషనలిస్ట్ ఉస్తాసా నాయకత్వం వహించారు. ఉస్తాసా పాలన సెమిట్ వ్యతిరేక చట్టాలను ప్రవేశపెట్టింది. ఎన్.డి.హెచ్. సెర్బ్ , రోమనిక్ నివాసితులపై జాతి ప్రక్షాళన , జాతి నిర్మూలన ప్రచారం నిర్వహించింది. ఇది జసనోవాక్ , స్టార గ్రాడిస్కా కాన్సంట్రేషన్ శిబిరాలచే ఉదహరించింది.[47] దేశంలో 39,000 మందిలో యూదులు 9,000 మనుగడలో ఉన్నట్లు అంచనా వేయబడింది. మిగిలినవారిని స్థానిక అధికారులు , జర్మన్ సైన్యం హతమార్చడానికి జర్మనీకి పంపబడ్డారు.[48] క్రోయేషియన్, సెర్బియా మూలాల గురించిన కచ్చితమైన అభిప్రాయాలలో విభేదాలు ఉన్నాయి.[49]

1941 జూన్ 22 న ఒక ప్రతిఘటన ఉద్యమం వెంటనే ఉద్భవించింది.[50] సిజాక్ సమీపంలో పార్టిసయన్ డిటాచ్మెంట్ పేరుతో మొదటి సిసాక్ డిటాచ్మెంటూ రూపొందించబడింది. ఆక్రమిత ఐరోపాలో ప్రతిఘటన ఉద్యమం రూపొందించిన మొట్టమొదటి సైనిక విభాగమిది.[51] ఇది యుగోస్లేవ్ పార్టిసియన్ ఉద్యమ ప్రారంభానికి కారణమైంది. కమ్యూనిస్ట్ బహుళ జాతి వ్యతిరేక ఫాసిస్ట్ నిరోధక బృందానికి జోసిప్ బ్రోజ్ టిటో నాయకత్వం వహించాడు.[52] ఈ ఉద్యమం త్వరితగతిన పెరిగింది. 1943 డిసెంబరులో టెహ్రాన్ కాన్ఫరెంసులలో పార్టిసన్లు మిత్రరాజ్యాల నుండి గుర్తింపు పొందారు.[53]

యుగోస్లేవియా నియంత్రణలో లాజిస్టిక్స్, పరికరాలు, శిక్షణ, వైమానిక దళంలో మిత్రరాజ్యాల మద్దతు, సోవియట్ దళాల సహాయంతో 1944 లో జరిగిన బెల్గ్రేడ్ యుద్ధంలో పాల్గొన్నారు. 1945 మే నాటికి ఇటలీ , ఆస్ట్రియా సరిహద్దు ప్రాంతాలు నిర్ణయించబడ్డాయి. యుస్టాస్వ్ సభ్యులు, అలాగే క్రోయేషియా శరణార్థులు, యుగోస్లేవ్ పార్టిసన్స్ చేత చంపబడ్డారు.[54]

పార్టిసన్స్ ఉద్యమం రాజకీయ ఆకాంక్షలు " నేషనల్ లిబరేషన్ ఆఫ్ క్రోయేషియా "కు చెందిన స్టేట్ యాంటీ ఫాసిస్ట్ కౌన్సిల్లో ప్రతిబింబించాయి. ఇది 1943 లో క్రొయేషియన్ రాజ్యంగా అభివృద్ధి చేయబడింది. తరువాత 1945 లో క్రొవేషియా పార్లమెంటుగా రూపాంతరం చెందింది. [55][56]

1944-1980 వరకు జొసిప్ బ్రొజ్ టిటో ఎస్.ఎఫ్.ఆర్ యుగోస్లేవియాకు నాయకత్వం వహించాడు;చిత్రపటం: బ్రిటోయిలో ఎలియనోర్ రూజ్వెల్ట్తో టిటో 1953.

ఇంకా యుద్ధం సమయంలో ఎన్.డి.హెచ్. భూభాగంలో ఉస్తసే గణనీయమైన సంఖ్యలో సెర్బులను చంపారు. మిడ్లార్కీ పాలనలో చంపబడిన సెర్బుల సంఖ్య కనీసం 5 లక్షలు ఉంటుందని అంచనా వేయబడింది.[57] అయితే ఈ సంఖ్య బోగోల్జుబ్ కోచోవిక్ , వ్లాదిమిర్ జర్జవిక్ అంచనాకు విరుద్ధంగా ఉంది.కోచోవిక్ అంచనాల ఆధారంగా యుగోస్లేవ్ భూభాగం అంతటా చంపబడిన మొత్తం సెర్బుల మొత్తం సంఖ్య 4,87,000. అయితే జర్జావిక్ అంచనాలను అనుసరించి ఈ సంఖ్య 5,30,000. యుజోస్లావ్ పార్టిసిన్‌లో 82,000 మంది, 23,000 మంది యాక్సిస్ సహచరులు ఎన్.డి.హెచ్. కారణంగా మరణించగా 25,000 మంది టైఫాయిడ్ అంటువ్యాధి కారణంగా మరణించారు. 45,000 మందిని జర్మన్లు ​​హతమార్చారు. ఇటాలియన్లు 15,000 మందిని చంపారని జర్జవిక్ సూచించింది. సంయుక్త రాష్ట్రాల సెన్సస్ బ్యూరో మేయర్స్ , కాంప్బెల్ మొత్తం యుగోస్లావ్ నష్టాల అంచనాలను కోచోవిక్ , జర్జవిక్ అంగీకరించాయి.[58] సాయుధ ప్రతిఘటన సభ్యులగా, లేదా యాక్సిస్ సహకారులుగా గాని, క్రొయేషియన్ ఫాసిస్ట్ పాలన ఫలితంగా ఎన్.డి.హెచ్.లో చంపబడిన క్రోయాట్స్ సంఖ్య సుమారుగా 2,00,000 గా ఉంది.[49][59] చంపబడ్డవారిలో కొన్ని వేలమంది చెట్నిక్స్ చేతిలో చంపబడ్డారు. చాలామంది క్రొయేషియన్ చరిత్రకారులు మరణించిన వారి సంఖ్య 3,000 నుండి 3,500 ఉండవచ్చని పేర్కొన్నారు. మధ్యకాలంలో క్రోయేషియా ఆధునిక భూభాగంలో చెట్నిక్స్ చేత చంపబడిన క్రోయాట్స్ సంఖ్య యుగోస్లేవియా మొత్తంలో 18,000 నుండి 32,000 (యుద్ధవీరులు , పౌరులు)మంది క్రోయేషియన్లు ఉన్నారని క్రోయేషియా అంచనా వేసింది.[60]

A scene from the Croatian War of Independence

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత క్రోయేషియా కమ్యూనిస్టుల చేత పరిపాలించిన ఎస్.ఎఫ్.ఆర్. యుగోస్లేవియా ఏకైక-పార్టీ సోషలిస్టు ఫెడరల్ యూనిట్‌గా మారింది. కానీ సమాఖ్యలో స్వతంత్రతను కలిగి ఉంది. 1967 లో క్రొయేషియన్ రచయితలు , భాషావేత్తలు క్రొయేషియన్ భాషకు అధిక స్వయంప్రతిపత్తి అవసరమని క్రొయేషియన్ ప్రామాణిక భాష స్థితి, పేరుపై ఒక ప్రకటనను ప్రచురించారు.[61] ఈ డిక్లరేషన్ యుగోస్లావ్ ఆర్థిక వ్యవస్థ విస్తృత పౌర హక్కులు, వికేంద్రీకరణను కోరుతూ జాతీయ ఉద్యమానికి దోహదం చేసింది. 1971 క్రొయేషియన్ స్ప్రింగ్ యుగోస్లావ్ నాయకత్వం అణిచివేతతో ముగిసింది. [62] అయినప్పటికీ 1974 యుగోస్లావ్ రాజ్యాంగం ఫెడరల్ విభాగాలకు అధిక స్వయంప్రతిపత్తి ఇచ్చింది. ప్రధానంగా క్రొయేషియన్ ఉద్యమ లక్ష్యాన్ని నెరవేర్చింది. సమాఖ్య విభాగాల స్వాతంత్ర్యం కోసం ఒక చట్టపరమైన ఆధారం అందించింది.[63]

1980 లో యుగోస్లేవ్ అధ్యక్షుడు జోసిప్ బ్రోజ్ టిటో మరణించిన తరువాత యుగోస్లేవియాలో రాజకీయ పరిస్థితి 1986 సెర్బియన్ సాయు మెమోరాండమ్, 1989 వొజ్వోడినా, కొసావో, మాంటెనెగ్రోలో 1989 తిరుగుబాట్లు జాతీయ ఉద్రిక్తతతో పరిస్థితి క్షీణించింది. [64][65] 1990 జనవరిలో కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ జాతీయ మార్గాలు విచ్ఛిన్నమైయ్యాయి. ఫ్క్రొయేషియన్ కక్షతో ఒక విరమణ సమాఖ్యను డిమాండ్ చేసింది.[66] అదే సంవత్సరంలో క్రోయేషియాలో మొట్టమొదటి బహుళ-పార్టీ ఎన్నికలు జరిగాయి. ఫ్రాంజో టుద్మన్ విజయం జాతీయవాద ఉద్రిక్తతలను మరింత పెంచింది.[67] క్రోయేషియా సెర్బియాలో కొంతమంది సాబోర్ను విడిచిపెట్టి క్రోయేషియా నుంచి స్వాతంత్ర్యం సాధించాలనే ఉద్దేశంతో సెర్బియా క్రాజినా గణరాజ్యముగా గుర్తించబడని ప్రాంతాల స్వయంప్రతిపత్తి ప్రకటించారు.[68][69]

స్వతంత్రం (1991–ప్రస్తుతం)

[మార్చు]
Franjo Tuđman was the first democratically elected President of Croatia

ఉద్రిక్తతలు పెరిగాయి, క్రోయేషియా 1991 జూన్ 25 న స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించింది. అయినప్పటికీ డిక్లరేషన్ పూర్తి అమలును 1991 అక్టోబరు 8 న అమలులోకి తెచ్చింది.[70][71] యుగోస్లావ్ పీపుల్స్ ఆర్మీ (జె.ఎన్.ఎ.) , వివిధ సెర్బ్ పారామిలిటరీ గ్రూపులు క్రోయేషియాపై దాడి చేసిన సమయంలో ఉద్రిక్తతలు బహిరంగ యుద్ధానికి దారి తీసాయి.[72] 1991 చివరినాటికి " హై ఇంటెంసిటీ కాంఫ్లిక్ట్ " ఫ్రంటుతో కలిసి చేసిన పోరాటంలో క్రోయేషియా దాని భూభాగంలో మూడింట రెండు వంతులు మాత్రమే నియంత్రించగలిగింది.[73][74] పలువురు సెర్బ్ పారామిలిటరీ గ్రూపులు, తిరుగుబాటు భూభాగాల్లోని సెర్బ్-కాని క్రోయేషియా ప్రజలను చంపడం, బెదిరించడం, బహిష్కరణల చేసేలా వత్తిడి చేయడం చేసాయి. వేలమంది క్రోయాట్ పౌరులను హతమార్చడం , వారి గృహాలను వదిలి పంపడం జరిగింది. కనీసం 1,70,000 మందిని వారి నివాసాల నుండి పంపబడ్డారు.[75]

1992 జనవరి 15 న క్రోయేషియా యూరోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీ సభ్యత్వం, తరువాత యునైటెడ్ నేషన్స్ దౌత్య గుర్తింపు పొందింది.[76][77] ఈ యుద్ధం 1995 ఆగస్టు ఆగస్టులో క్రోయేషియా నిర్ణయాత్మక విజయంతో ముగిసింది. [78] ఇది తిరుగుబాటు భూభాగాల నుండి దాదాపు 2,00,000 సెర్బులు వెలుపలకు వెళ్లారు. ఈ భూభాగాలు తరువాత బోస్నియా , హెర్జెగోవినా నుండి వచ్చిన క్రోయేషియా శరణార్థులు స్థిరపడ్డారు.[79] 1995 నవంబరులో ఎర్డోట్ ఒప్పందం కుదుర్చుకున్న మిగిలిన ఆక్రమిత ప్రాంతాలు క్రోయేషియా స్వాధీనం చేయబడ్డాయి. ఈ ప్రక్రియ 1998 జనవరిలో ముగిసింది.[80] 2000 నవంబరులో క్రోయేషియా వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్ (WTO) సభ్యదేశంగా మారింది. ఈ దేశం 2001 అక్టోబరులో ఐరోపా సమాఖ్యతో ఒక స్థిరీకరణ అసోసియేషన్ ఒప్పందం (ఎస్.ఎ.ఎ.) మీద సంతకం చేసింది. క్రొవేషియా 2009 ఏప్రిల్ 1 న నాటో సభ్యదేశంగా మారింది. 2013 జూలై 1 న ఐరోపా సమాఖ్యలో చేరింది

భౌగోళికం

[మార్చు]
Satellite image of Croatia
Fields in undulating landscape of the Hrvatsko Zagorje region

క్రోయేషియా సెంట్రల్ , ఆగ్నేయ ఐరోపాలో ఉంది. ఈశాన్య సరిహద్దులో హంగేరి, తూర్పు సరిహద్దులో సెర్బియా ఆగ్నేయ సరిహద్దులో బోస్నియా , హెర్జెగోవినా, మోంటెనెగ్రో, నైరుతి సరిహద్దులో స్లోవేనియా అడ్రియాటిక్ సముద్రం ఉన్నాయి. ఇది 42 డిగ్రీల , 47 ° ఉ , పొడవు 13 ° , 20 ° తూ. అక్షాంశాల మధ్య ఎక్కువగా ఉంటుంది. దక్షిణ ప్రాంతంలో చుట్టుపక్కల ఉన్న దక్షిణ ప్రాంతంలో డబ్రోనిక్క్ భూభాగం ప్రధాన భూభాగంతో అనుసంధానించబడిన ప్రాక్టికల్ ఎక్స్క్లేవ్, నెమ్ చుట్టూ బోస్నియా , హెర్జెగోవినాకు చెందిన చిన్న తీరప్రాంతం ఉంది.[81]

క్రోయేషియా వెయ్యి ద్వీపాలకు పైగా ఉంది; చిత్రపటం: మల్జేట్ నేషనల్ పార్క్ భాగం, మధ్యధరా సముద్రంలో అత్యంత పురాతనమైన సముద్రపు రక్షణ ప్రాంతం

క్రోయేషియా వైశాల్యం 56,594 చదరపు కిలోమీటర్లు (21,851 చదరపు మైళ్ళు) ఉంది. వైశాల్యపరంగా ఇది ప్రపంచ దేశాలలో 127 వ స్థానంలో ఉంది. ఈ భూభాగం 56,414 చదరపు కిలోమీటర్లు భూభాగం (21,782 చదరపు మైళ్ళు) భూమి , 128 చదరపు కిలోమీటర్లు జలభాగం ఉంది.[82] ఎత్తు డినారిక్ ఆల్ప్స్ పర్వతాల నుండి ఎత్తైన పర్వత శ్రేణులలో 1,831 మీటర్లు (6,007 అడుగులు) ఎత్తు ఉన్న డినారా శిఖరం దేశంలో అయంత ఎత్తైన ప్రాంతంగా గుర్తించబడుతుంది.[82] పొరుగున ఉన్న బోస్నియా , హెర్జెగోవినా సరిహద్దులో ఉన్న అద్రియాటిక్ సముద్ర తీరం మొత్తం నైరుతి సరిహద్దుగా ఉంది. క్రోయేషియాకు చెందిన వెయ్యి ద్వీపాలలో 48 ద్వీపాలు నివాసితప్రాంతాలుగా ఉన్నాయి. వీటిలో అతిపెద్ద దీవులుగా క్రెస్ , క్రిక్ ద్వీపాలు ఉన్నాయి.[82] వీటిలో ప్రతి ఒక్కటి 405 చదరపు కిలోమీటర్ల (156 చదరపు మైళ్ళు) విస్తీర్ణంలో ఉన్నాయి.

హ్వావ్స్‌కో జగోరి కొండ ఉత్తర భాగాలు, తూర్పున ఉన్న స్లోవేనియా ఫ్లాట్ మైదానాలు పన్నోనియన్ బేసిన్‌లో భాగంగా ఉన్నాయి. పన్నోనియన్ నదికి సావా, ద్రావ, కుపు , డానుబే వంటి ఉపనదులు ఉన్నాయి. ఐరోపా రెండవ అతి పొడవైన నది డానుబే, తూర్పున వుకోవర్ నగరం గుండా ప్రవహిస్తూ సెర్బియాతో సరిహద్దు ఏర్పరుస్తుంది. అడ్రియాటిక్ తీరప్రాంతం , దీవులకు సమీపంలోని మధ్య, దక్షిణ ప్రాంతాలు దిగువ పర్వతాలు , అటవీ పర్వతాలను కలిగి ఉంటాయి. దేశంలో చమురు, బొగ్గు, బాక్సైట్, తక్కువ-స్థాయి ఇనుప ఖనిజం, కాల్షియం, జిప్సం, సహజ తారు, సిలికా, మైకా, బంకమట్టి, ఉప్పు, జలశక్తి ఉత్పత్తికి తగినంతగా సహజ వనరులు ఉన్నాయి.[82]

కార్ట్సు భూభాగం క్రోయేషియాలో సగభాగం ఉంటుంది.ఇందులో ప్రముఖంగా దీనారిక్ ఆల్ప్స్ ఉంటుంది.[83] క్రోయేషియాలో పలు లోతైన గుహలు ఉన్నాయి. వీటిలో కొన్ని 49.250 మీ (820.21 అడుగులు) కన్నా తక్కువ లోతు కలిగి ఉన్నాయి. వాటిలో 14 గుహలు 500 మీ (1,640.42 అడుగులు) లోతు కంటే తక్కువగా ఉండగా, వాటిలో 3 గుహలు 1,000 మీ (3,280.84 అడుగులు) కంటే తక్కువగా ఉంటుంది. క్రోయేషియాలోని అత్యంత ప్రసిద్ధ సరస్సులలో ప్లిట్విస్ 16 సరస్సులు, డోలమైట్, సున్నపురాయి సెలయేళ్లను కలుపుతున్న జలపాతాలతో ఉన్నాయి. మరకతమణి ఆకుపచ్చ, బూడిద రంగు లేదా నీలం రంగు వరకు, సరస్సులు వారి విలక్షణ రంగులతో ప్రసిద్ధి చెందాయి.[84]

వాతావరణం

[మార్చు]
Köppen climate types of Croatia
Bora is a dry, cold wind which blows from the mainland out to sea, whose gusts can reach hurricane strength, particularly in the channel below Velebit, e.g. in the town of Senj

కోపెన్ వాతావరణంగా వర్గీకరించబడిన క్రోయేషియా వాతావరణం ఎక్కువభాగం మధ్యస్తంగా వెచ్చగా వర్షపు శీతోష్ణస్థితిని కలిగి ఉంటుంది. నెలసరి ఉష్ణోగ్రత -3 ° సెంటీగ్రేడ్ (27 ° ఫారెన్ హీట్) (జనవరిలో) , 18 ° సెంటీగ్రేడ్ (64 ° ఫారెన్ హీట్) (జూలైలో) ఉంటుంది. లికా , గోర్స్కి కోటర్ ప్రాంతాలు దేశంలోని అత్యంత శీతల భాగాలు సముద్రమట్టానికి 1,200 మీటర్ల (3,900 అడుగులు) ఎత్తులో మంచు అరణ్య వాతావరణం కనపడుతుంది. క్రోయేషియా వెచ్చని ప్రాంతాలలో అడ్రియాటిక్ తీరప్రాంతాలు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా మధ్యధరా వాతావరణం కలిగి ఉన్న దాని అంతర్భాగంలో ఉష్ణోగ్రత గరిష్ఠ స్థాయి సముద్రం ద్వారా నియంత్రించబడుతుంది. పర్యవసానంగా ఖండాంతర ప్రాంతాలలో ఉష్ణోగ్రతలు ఎక్కువగా ఉంటాయి - -35.5 ° సెంటీగ్రేడ్ (-31.9 ° ఫారెన్ హీట్) అత్యల్ప ఉష్ణోగ్రత 1919 ఫిబ్రవరి 3 లో కకొవెక్‌లో నమోదయింది. 42.4 ° సెంటీగ్రేడ్ (108.3 ° ఫారెన్ హీట్) అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత కార్లోవాక్లో 5 జూలై 5 న నమోదు చేయబడింది.

భౌగోళిక ప్రాంతం, ప్రబలమైన వాతావరణ విధానం అనుసరించి 600 మిల్లీమీటర్లు (24 అంగుళాలు) నుండి 3,500 మిల్లీమీటర్లు (140 అంగుళాలు) మధ్య వార్షిక వర్షపాతం నమోదవుతుంది. బయటి ద్వీపాల్లో (విస్, లాస్ట్వో, బిస్సేవో, స్వేతక్) , స్లొమోనియా తూర్పు భాగాలలో కనీసం వర్షపాతం కురుస్తుంది; డినారా పర్వత శ్రేణి, గోర్స్కి కోటార్లలో గరిష్ఠ స్థాయి వర్షపాతం ఉంటుంది.

లోపలి భూభాగంలో గాలులు ఈశాన్య లేదా నైరుతి ప్రాంతాల మధ్య తేలికగా ఉంటాయి. తీరప్రాంత గాలులు స్థానిక ప్రాంతం లక్షణాలచే నిర్ణయించబడతాయి. అధిక గాలి వేగాలు ఎక్కువగా తీర ప్రాంతాల్లో చల్లని నెలల్లో నమోదు చేయబడతాయి. సాధారణంగా బుర లేదా తక్కువ తరచుగా సిరోకో వంటివి. దేశం అత్యంత సుందరమైన భాగాలు గుర్తించబడుతున్న వెలుపలి ద్వీపాలు హ్వార్, కొర్కులా ప్రాంతాలలో వార్షికంగా సూర్యరశ్మికి 2700 గంటల పాటు నమోదు చేయబడ్డాయి. తరువాత మధ్య , దక్షిణ అడ్రియాటిక్ సముద్రం ప్రాంతం,ఉత్తర అడ్రియాటిక్ తీరప్రాంతాలలో వార్షికంగా 2000 గంటల కంటే ఎక్కువ సూర్యరస్మి ఉంటుంది. [85]

జీవవైవిధ్యం

[మార్చు]
Plitvice Lakes National Park, a UNESCO World Heritage Site
Cliffs in Telašćica Nature Park
Paklenica
Bijele and Samarske rocks in Primorje-Gorski Kotar County

క్రోయేషియా దాని వాతావరణం, భౌగోళికస్థితి కారణంగా అనేక పర్యావరణ ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది. జీవవైవిధ్యం పరంగా ఐరోపాలో సంపన్నమైన దేశాల్లో ఒకటిగా ఉంది. క్రోయేషియా-మధ్యధరా సముద్రతీరంలో నాలుగు రకాల జీవవైవిధ్య ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. దాని భూభాగంలో లికా - గోర్స్కి కోటర్, పరానియాన్ ద్రావా - డానుబే, అల్కాన్, మిగిలిన ప్రాంతాల్లో ఖండాంతర వృక్షాలు ఉన్నాయి. ముర్రేజా క్రక్కా కాన్యోన్స్, టఫ్ఫా, అలాగే భూగర్భ ఆవాసాలు కలిగి ఉన్న కార్స్ట్ ఆవాసాలు అత్యంత ముఖ్యమైనవిగా ఉన్నాయి.

కార్స్ట్ భౌగోళికంగా దాదాపు 7,000 గుహలు , గుంటలను కలిగి ఉంది. వీటిలో కొన్ని మాత్రమే గుర్తించబడిన ఏకైక అక్వాటిక్ గుహ కేవే సకశేరుకాలు - ఓల్మ్. క్రొయేషియన్ భూ ఉపరితలంలో 44% (2,490,000 హెక్టార్ల లేక 6,200,000 ఎకరాలు) విస్తీర్ణంలో అడవులు విస్తరించి ఉన్నాయి. ఇతర నివాస ప్రాంతాలలో చిత్తడినేలలు, గడ్డిభూములు, పోగులు, కంచెలు, పొదలూ తీరప్రాంతం! సముద్ర నివాస ప్రాంతాలలో ఉన్నాయి.[86] ఫైటోజెయోగ్రఫీ పరంగా క్రోయేషియా బొరియల్ రాజ్యంలో భాగం , సిర్కోంతోరియల్ ప్రాంతంలోని ఇల్ల్రియన్ , సెంట్రల్ యూరోపియన్ రాజ్యాలలో , మధ్యధరా ప్రాంతం అడ్రియాటిక్ ప్రావిన్సులో భాగంగా ఉనాయి. " వరల్డ్ వైడ్ ఫండ్ ఫర్ నేచుర్ " క్రొవేషియా మూడు పర్యావరణ ప్రాంతాలుగా విభజిస్తుంది: పన్నోనియన్ మిశ్రమ అడవులు, దినారిక్ పర్వతాలు మిశ్రమ అడవులు , ఇల్లియ్రియన్ ఆకురాల్చు అడవులు.[87]

క్రొవేషియాలో 37,000 గుర్తించిన వృక్షజాతులు ఉన్నాయి. కానీ వారి వాస్తవ సంఖ్య 50,000 - 100,000 మధ్య ఉంటుందని అంచనా. [86] 2000 వ దశాబ్దపు తొలి అర్ధభాగంలో మాత్రమే క్రోయేషియాలో కనుగొన్న అకశేరుకాలలో దాదాపు 400 కొత్త జాతులుఉన్నాయి.[86] వెయ్యి కంటే ఎక్కువ జాతి జాతులు అంతరించి పోతున్న దశలో ఉన్నాయి.ఇవి ప్రత్యేకించి వలేబిట్ , బియోకోవో పర్వతాలు, అడ్రియాటిక్ ద్వీపాలు, కార్స్ట్ నదీ ప్రాంతంలో ఉన్నాయి. చట్టపరంగా 1,131 జాతులను రక్షించబడుతున్నాయి.[86] ఆవాసాల కొరకు పరిసర ప్రాంతాలలో జరుగుతున్న ధ్వంసం కారణంగా జాతులకు అత్యంత తీవ్రమైన ప్రమాదం నష్టాలు సంభవిస్తున్నాయి. హానికర జాతులు ముఖ్యంగా కౌలెరా టాక్సీఫోలియా ఆల్గే ప్రమాదకారిగా మారింది.

బెనెతిక్ నివాసాలను కాపాడటానికి అంటుకునే ఆల్గే క్రమం తప్పకుండా మానిటర్ చేయబడడం లేక తీసివేయబడడం జరుగుతుంది. స్వదేశీ మొక్కలు , పెంపుడు జంతువుల జాతులు కూడా అనేకమైనవి ఉన్నాయి. వీటిలో ఐదు జాతుల గుర్రాలు, ఐదు జాతులు పశువులు,ఎనిమిది జాతులు గొర్రెలు, రెండు జాతులు పందులు, పౌల్ట్రీ జాతి ఉన్నాయి. దేశీయ జాతులు కూడా తొమ్మిది అంతరించిపోతున్న లేదా తీవ్ర అపాయకరమైన వాటిలో ఉన్నాయి.[86]

దేశంలో 9% క్రోయేషియా భూభాగంలో 444 రక్షిత ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. వీటిలో ఎనిమిది జాతీయ పార్కులు, రెండు అత్యంత సురక్షితంగా నిర్వహించబడుతున్న సంరక్షిత ప్రాంతాలు, పది నేచురల్ పార్కులు ఉన్నాయి.వీటిలో అత్యంత ప్రసిద్ధ రక్షిత ప్రాంతాలుగా క్రోయేషియాలోని పురాతన జాతీయ ఉద్యానవనం, యునెస్కో వరల్డ్ హెరిటేజ్ సైట్ అయిన " ప్లిట్విస్ లేక్స్ నేషనల్ పార్క్ " ఉన్నాయి." యులేకో ప్రకృతి పార్కు " యునెస్కో మ్యాన్ బయోస్పియర్ ప్రోగ్రాంలో భాగంగా ఉన్నాయి. కఠినమైన , ప్రత్యేక రిజర్వులు అలాగే జాతీయ , నేచురల్ పార్కులు, కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్వహణలో రక్షించబడుతున్నాయి. ఇతర రక్షిత ప్రాంతాలు కౌంటీల ద్వారా నిర్వహించబడతాయి. 2005 లో నేషనల్ ఎకోలాజికల్ నెట్వర్క్ ఏర్పాటు చేయబడింది. ఇది ఐరోపా సమాఖ్య " నేచురా 2000 నెట్వర్క్‌ "లో చేరడానికి మొదటి అడుగుగా ఉంది.[86]

ఆర్ధికం

[మార్చు]
Istrian vineyards; Croatian wine is produced in nearly all regions of Croatia
The largest Croatian companies by turnover in 2015[88][89]
Rank Name Revenue
(Mil. €)		 Profit
(Mil. €)
1 Agrokor Increase 6,435 Increase 131
2 INA Decrease 2,476 Increase 122
3 Konzum Increase 1,711 Increase 18
4 Hrvatska elektroprivreda (HEP) Increase 1,694 Decrease 260
5 Orbico Group Steady 1,253 Increase 17

ఐక్యరాజ్యసమితి క్రోయేషియాను అధిక ఆదాయం కలిగిన ఆర్థికవ్యవస్థగా వర్గీకరించింది.[90] 2017 సంవత్సరానికి క్రొయేషియన్ నామమాత్ర జి.డి.పి. $ 53.5 బిలియన్ అమెరికన్ డాలర్లు. తలసరి $ 12,863 అమెరికన్ డాలర్లుగా ఉంటుందని అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి డేటా ప్రణాళికలు సూచిస్తున్నాయి. అదే సమయంలో కొనుగోలు శక్తి జి.డి.పి $ 100 బిలియన్ డాలర్లు తలసరి $ 24,095 అమెరికన్ డాలర్లు ఉంటుందని అంచనా.[91] యూరోస్టాట్ సమాచారం ప్రకారం క్రొయేషియన్ పి.పి.ఎస్. తలసరి జీడీపీ 2012 లో ఐరోపా సమాఖ్య సగటులో 61% ఉంది.[92]

2007 లో వాస్తవ జి.డి.పి పెరుగుదల 6.0% ఉంది.[93] 2017 జనవరిలో మాసానికి క్రొయేషియన్ కార్మికుల సగటు నికర జీతం 5,895 హెచ్.ఆర్.కె సగటు స్థూల జీతం నెలకు 7,911 హెచ్.ఆర్.కె.గా ఉంది. [94] 2017 ఫిబ్రవరి నాటికి క్రోయేషియాలో నిరుద్యోగ రేటు 15.3% నమోదైంది.[95]

2010 లో ఆర్థిక ఉత్పాదకతలో సేవా రంగం ఆధిపత్యం సాధించింది. ఇది జీడీపీలో 66%, పారిశ్రామిక రంగం 27.2%తో, జి.డి.పి.లో వ్యవసాయం 6.8% భాగస్వామ్యం కలిగి ఉన్నాయి.[96] 2004 గణాంకాల ప్రకారం కార్మికులలో 2.7% వ్యవసాయంలో, 32.8% పరిశ్రమలో, 64.5% సేవల్లో పనిచేస్తున్నారు.[82][97] పారిశ్రామిక రంగం నౌకానిర్మాణం, ఆహార ప్రాసెసింగ్, ఫార్మాస్యూటికల్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ, జీవరసాయనిక, కలప పరిశ్రమల ఆధిపత్యం కలిగి ఉన్నాయి. 2010 లో క్రోయేషియా ఎగుమతులు 64.9 బిలియన్ కునా (€ 8.65 బిలియన్ యూరోలు) విలువతో 110.3 బిలియన్ కునా (€ 14.7 బిలియన్ యూరోలు) విలువైనవి.ఇది యూరోపియన్ యూనియన్‌లో అతిపెద్ద వాణిజ్య భాగస్వామి ఉంది.[98] క్రోయేషియా వాణిజ్యంలో సగం కంటే ఎక్కువగా ఇతర ఐరోపియా సమాఖ్య సభ్య దేశాలు ఉన్నాయి.[99]

1991 లో యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు ప్రైవేటీకరణ, మార్కెట్ ఆర్థికవ్యవస్థను స్వీకరించిన కొత్త క్రోయేషియా ప్రభుత్వం ప్రారంభమైంది. యుద్ధ ఫలితంగా ఆర్థిక మౌలిక సదుపాయాలకు భారీ నష్టం కలిగింది. ప్రత్యేకించి ఆదాయం పర్యాటక రంగంలో ఇది అధికం అయింది. 1989 నుండి 1993 వరకు జి.డి.పి.40.5% పడిపోయింది. క్రొయేషియన్ దేశం ఇప్పటికీ ఆర్థిక వ్యవస్థలో గణనీయమైన భాగాన్ని నియంత్రిస్తుంది. ప్రభుత్వ ఖర్చులు జి.డి.పిలో 40%గా గణించబడుతున్నాయి.[100] అసమర్థమైన ప్రజా పరిపాలనతో పాటు ముఖ్యంగా భూ యాజమాన్యం, అవినీతి సమస్యలతో కలిపి ఒక బ్యాక్లాగ్డ్ న్యాయవ్యవస్థ ప్రత్యేకమైన ఆందోళనలు తలెత్తాయి. ట్రాంస్పరెన్సీ ఇంటర్నేషనల్ ప్రచురించిన 2015 కరప్షన్ పెర్సెప్షన్ ఇండెక్స్‌లో దేశం 51 వ స్కోరుతో 50 వ స్థానంలో నిలిచింది. ఇక్కడ సున్నా "అవినీతి", 100%"చాలా శుభ్రంగా" ఉందని సూచిస్తుంది.[101] 2013 జూన్ లో జాతీయ ఋణం దేశం జిడిపిలో 59.5% వద్ద ఉంది.[102]

పర్యాటకం

[మార్చు]
Zlatni Rat beach on the Island of Brač is one of foremost spots of tourism in Croatia

క్రొయేషియన్ జి.డి.పి.లో 20% వరకు క్రొయేషియన్ సేవా రంగం, పర్యాటకరంగం భాగస్వామ్యం వహిస్తూ ఉన్నాయి. వార్షిక పర్యాటక పరిశ్రమ ఆదాయం 2014 లో € 7.4 బిలియన్ల యూరోలుగా అంచనా వేయబడింది.[103] రిటైల్ వ్యాపారం, ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమ ఆర్డర్లు, వేసవి కాలానుగుణ ఉపాధి అభివృద్ధితో బిజినెస్ వాల్యూమ్ పరంగా క్రోయేషియా ఆర్థిక వ్యవస్థలో దాని సానుకూల ఫలితాలు కనిపిస్తాయి. ఈ పరిశ్రమ ఎగుమతి వ్యాపారంగా పరిగణించబడుతుంది. ఎందుకంటే ఇది దేశం బాహ్య వాణిజ్య అసమతుల్యతను గణనీయంగా తగ్గిస్తుంది. [104] క్రొయేషియన్ యుద్ధ స్వాతంత్ర్య ముగింపు తరువాత పర్యాటక రంగం వేగంగా వృద్ధి చెందింది. పర్యాటకులు సంఖ్యాపరంగా నాలుగు రెట్లు పెరిగారు. వార్షికంగా 11 మిలియన్ల మంది.[105] జర్మనీ, స్లోవేనియా, ఆస్ట్రియా, ఇటలీ , చెక్ రిపబ్లిక్ నుండి పర్యాటకులు అధికంగా వస్తున్నారు. క్రోయేషియా నుండి కూడా చాలా మంది పర్యాటకులు దేశంలో పర్యటిస్తూ ఉన్నారు.[106] క్రోయేషియా పర్యాటకులు సగటున 4.9 రోజులు దేశంలో బసచేస్తున్నారని అంచనా.[107]

పర్యాటక రంగం అత్యధిక భాగం అడ్రియాటిక్ సముద్రతీరంలో కేంద్రీకృతమై ఉంది. 19 వ శతాబ్దం మధ్యలో నుండి ఆప్టిజా మొదటి సెలవు రిసార్ట్‌గా పర్యాటకులకు సేవలు అందిస్తూ ఉంది. 1890 నాటికి ఇది చాలా ముఖ్యమైన యూరోపియన్ ఆరోగ్య రిసార్టులలో ఒకటిగా మారింది. [108] తరువాత అనేక తీరప్రాంతాల తీరం , దీవులలో, మాస్ పర్యాటకం నుండి క్యాటరింగ్ , వివిధ సముచిత మార్కెట్ల వరకు సేవలు అందించటం, అత్యంత ముఖ్యమైనవి నాటికల్ పర్యాటక రంగం వంటివి ఉన్నాయి. ఎందుకంటే 16 వేల కంటే ఎక్కువ బెర్తులతో అనేక సముద్రతీర రిసార్టులు ఉన్నాయి. సాంస్కృతిక పర్యాటకం మీద ఆధారపడిన మధ్యయుగ తీరప్రాంత నగరాలలో వేసవిలో అనేక సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు జరుగుతాయి. లోతట్టు ప్రాంతాలలో పర్వత రిసార్ట్లు, వ్యవసాయపర్యాటకం , స్పాలు ఉంటాయి. జాగ్రెబ్ కూడా ఒక ప్రధాన పర్యాటక కేంద్రంగా ఉంది. ప్రధాన తీరప్రాంత నగరాలు , రిసార్టుల సౌకర్యం అందిస్తుంది.[109]

క్రోయేషియా 116 బ్లూ ఫ్లాగ్ తీరాలు కాలుష్యరహిత ప్రకృతి రిజర్వులుగా ప్రతిబింబిస్తుంది.[110] ప్రపంచంలో అత్యంత ప్రసిద్ధ పర్యాటక కేంద్రాలలో క్రోయేషియా 18 వ స్థానంలో ఉంది.[111] ఈ సందర్శకులలో సుమారు 15% (సంవత్సరానికి ఒక మిలియన్ కన్నా ఎక్కువ మంది) ప్రకృతితో సంబంధం కలిగి ఉన్నారు. క్రోయేషియా ప్రపంచ ప్రసిద్ధి చెందిన పర్యాటక పరిశ్రమ కలిగి ఉంది. ఇది వ్యాపార నాచురిస్ట్ రిసార్ట్స్ అభివృద్ధి చేసిన మొదటి యూరోపియన్ దేశంగా గుర్తించబడుతుంది.[112]

మౌలికవసతులు

[మార్చు]
Zagreb Airport is the largest and busiest international airport in the country
Croatia has over 1250 km of Highways in Croatia most of which were built in the early 2000s; Pictured: A1 motorway near Maslenica

క్రొవేషియాలో ఇటీవల కాలంలో మౌలిక సదుపాయాలు వేగంగా అభివృద్ధి చెందాయి. 1990 చివరిలో ఆరంభించిన మోటార్వే నెట్వర్క్ ముఖ్యంగా 2000 లలో నిర్మాణం పూర్తిచేసుకుంది. 2011 సెప్టెంబరు నాటికి క్రోయేషియా 1,100 కిలోమీటర్ల (680 మైళ్ళు) రహదారులను పూర్తి చేసి, జాగ్రెబ్‌ను ఇతర ప్రాంతాలకు కలుపుకొని పలు యూరోపియన్ మార్గాలు , నాలుగు పాన్-యూరోపియన్ కారిడార్లు నిర్మించింది. [113][114][115] అత్యంత రద్దీగా ఉండే మోటారు మార్గాలు ఎ1, ఇవి జాగ్రెబ్న్ స్ప్లిట్ , ఎ3తో కలుపుతున్నాయి. వాయవ్య క్రోయేషియా , స్లావోనియాల ద్వారా తూర్పు-పడమరగా పయనిస్తూ ఉన్నాయి.[116] క్రోయేషియాలో ప్రభుత్వ రహదారుల విస్తృత నెట్వర్క్ దేశంలో అన్ని ప్రధాన స్థావరాలను కలిపేటప్పుడు మోటర్వే ఫీడర్ లైన్ వలె పనిచేస్తుంది. క్రొయేషియన్ మోటార్వే నెట్వర్క్ అధిక నాణ్యత , భద్రతా స్థాయిలు అనేక యూరోటాప్ , యూరో టెస్ట్ కార్యక్రమాల ద్వారా పరీక్షించబడి నిర్ధారించబడ్డాయి.[117][118]

రిజేకా నౌకాశ్రయం అతిపెద్ద క్రొయేషియన్ సముద్ర ఓడరేవు

క్రోయేషియాలో 2,422 కిలోమీటర్ల (1,691 మైళ్ళు) విస్తరించిన విస్తృతమైన రైలు నెట్వర్క్ ఉంది. వీటిలో 984 కిలోమీటర్లు (611 మైళ్ళు) విద్యుత్ రైల్వేలు, 254 కిలోమీటర్లు (158 మైళ్ళు) డబుల్ ట్రాక్ రైల్వేలు ఉన్నాయి. క్రోయేషియాలో అత్యంత ముఖ్యమైన రైల్వేలు పాన్-యురోపియన్ రవాణా కారిడార్లు విబి , ఎక్స్ రిజేకాను బుడాపెస్ట్, లియాబ్లిజానాలను జాగ్రెబ్ ద్వారా బెల్గ్రేడ్ వరకు కలుపుతాయి. [113] అన్ని రైలు సేవలు క్రోయేషియా రైల్వే చేత నిర్వహించబడుతున్నాయి.[119] డబ్రోవ్నిక్, ఒసిజెక్, పులా, రిజేకా, స్ప్లిట్, జాదార్, జాగ్రెబ్లలో అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి.[120] ఫ్రాంజో టుద్మన్ విమానాశ్రయం అతిపెద్ద అలాగే రద్దీగా ఉన్న విమానాశ్రయంగా గుర్తించబడుతుంది.[121] 2011 జనవరి నాటికి క్రోయేషియా ఇంటర్నేషనల్ సివిల్ ఏవియేషన్ ఆర్గనైజేషన్ ఏవియేషన్ సేఫ్టీ స్టాండర్డ్స్‌కు అనుగుణంగా ఉంది. ఫెడరల్ ఏవియేషన్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ దానిని మొదటి వర్గం రేటింగ్‌కు అప్గ్రేడ్ చేసింది.[122]

క్రోయేషియాలో రద్దీగా ఉన్న కార్గో నౌకాశ్రయం రిజేకా నౌకాశ్రయం, రద్దీగా ఉండే ప్రయాణీకుల ఓడరేవులు స్ప్లిట్, జాదార్లు ప్రధానమైనవి.[123][124] వీటితో పాటు అనేక చిన్న చిన్న ఓడరేవులు ఇటలీలోని అనేక నగరాలకు అదనంగా అనేక ద్వీపాలను , తీరప్రాంత నగరాలను అనుసంధానించే ఒక విస్తృతమైన వ్యవస్థను అందిస్తున్నాయి.[125] పాన్-యురోపియన్ రవాణా కారిడార్ 7 కు దేశం అవుట్లెట్‌ను ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న డానుబే మీద ఉన్న అతిపెద్ద ఉద్యానవనం వూకోవర్. [113][126]

క్రోయేషియాలో 610 కిలోమీటర్ల (380 మైళ్ళు) క్రోయేషియాలో ముడి చమురు పైప్‌లైన్లు ఉన్నాయి. రిజేకా చమురు టెర్మినల్‌ను రిజేకా , సిసాక్లో రిఫైనరీలతో పాటు పలు ట్రాన్స్మిషన్ టెర్మినల్స్‌ను కలుపుతున్నాయి. ఈ వ్యవస్థకు సంవత్సరానికి 20 మిలియన్ టన్నుల సామర్ధ్యం ఉంది.[127] సహజ వాయువు రవాణా వ్యవస్థలో 2,113 కిలోమీటర్ల (1,313 మైళ్ళు) ట్రంక్, ప్రాంతీయ సహజ వాయువు పైప్లైన్లు, 300 కంటే ఎక్కువ నిర్మాణాలు ఉన్నాయి. ఉత్పత్తి రిగ్లు, ఒకోలి సహజవాయువు నిల్వ సౌకర్యం, 27 ఎండ్- యూజర్స్, 37 పంపిణీ వ్యవస్థలను కలిగి ఉంటుంది.[128]

దేశీయ సహజ వాయువు అవసరాలలో 85%, చమురు గిరాకీలో 19% క్రొయేషియన్ ఉత్పత్తి శక్తి వనరులు అందిస్తున్నాయి. 2008 లో క్రోయేషియా ప్రాథమిక శక్తి ఉత్పత్తిలో 47.6%, సహజ వాయువు (47.7%), ముడి చమురు (18.0%), ఇంధన కలప (8.4%), జల విద్యుత్ (25.4%), ఇతర పునరుత్పాదక శక్తి వనరులు (0.5% ) భాగస్వామ్యం వహిస్తున్నాయి . 2009 లో క్రొవేషియాలో మొత్తం విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి 12,725 గిగావాట్లకు చేరుకుంది. క్రోయేషియా దాని విద్యుత్ శక్తి అవసరాలలో 28.5%ను దిగుమతి చేసుకుంది.[81] క్రోస్కో న్యూక్లియర్ పవర్ ప్లాంట్ ద్వారా క్రొయేషియన్ విద్యుత్తు సరఫరా అధికంగా అందిస్తుంది. 50% క్రోయేషియా ఎలెక్ట్రోప్రిడ్డ్రా చెందినది.ఇది క్రోయేషియా విద్యుత్లో 15% అందిస్తుంది.[129]

గణాంకాలు

[మార్చు]
చారిత్రికంగా జనాభా
సంవత్సరంజనాభా±%
1890 28,54,558—    
1900 31,61,456+10.8%
1910 34,60,584+9.5%
1921 34,43,375−0.5%
1931 37,85,455+9.9%
1948 37,79,958−0.1%
1953 39,36,022+4.1%
1961 41,59,696+5.7%
1971 44,26,221+6.4%
1981 46,01,469+4.0%
1991 47,84,265+4.0%
2002 44,92,049−6.1%
2011 44,56,096−0.8%
As of 29 June 2011

2016 నాటికి 4.19 మిలియన్ల సంఖ్యతో ప్రపంచ జనాభాలో క్రోయేషియా 125 వ స్థానంలో ఉంది. జనసాంద్రత చదరపు కిలోమీటరుకు 75.9 మంది నివాసితులు ఉన్నారు. క్రోయేషియాలో జీవితకాలపు ఆయుర్దాయం 2016 లో 78.20 సంవత్సరాలు.[130] సరాసరి తల్లి-పిల్లల నిష్పత్తి 1:1.43%. సంతానోత్పత్తి రేటు ప్రపంచంలోనే అతి తక్కువగా ఉంది. 1991 నుండి క్రోయేషియా మరణాల రేటు దాని జననాల రేటును నిరంతరం అధిగమిస్తూ ఉంది.[81] 1990 ల చివరినాటికి క్రోయేషియాలో సానుకూల నికర వలసలు జరిగాయి. 2006 లో 7,000 కంటే అధికంగా నికర వలసదారుల స్థాయికి చేరింది.[131] 2013 యునైటెడ్ నేషన్స్ నివేదిక ప్రకారం క్రోయేషియా జనాభాలో 17.6% విదేశీ-జన్మించిన వలసదారులు ఉన్నారు.[132]

క్రొయేషియన్ బ్యూరో ఆఫ్ గణాంకాలు జనాభా నికర వలసల స్థాయి ఆధారంగా 2051 నాటికి జనాభాను 3.1 మిలియన్లకు తగ్గించవచ్చని అంచనా వేసింది.[133] క్రోయేషియా జనాభా 1857 లో 2.1 మిలియన్ల నుండి 1991 లో 4.7 మిలియన్లకు చేరుకుంది.రెండు ప్రపంచ యుద్ధాల తరువాత 1921 , 1948 లో తీసుకున్న జనాభా గణనలను మినహాయింపుగా జనాభా క్రమంగా అభివృద్ధి చెందింది.[81] జనాభా సహజ పెరుగుదల రేటు ప్రస్తుతం ప్రతికూలంగా ఉంది.[82] 1970 లలో జనాభా పరివర్తనం పూర్తి అయ్యింది.[134] ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో క్రొయేషియన్ ప్రభుత్వం కోటావిధానంలో పని చేయడానికి వార్షికంగా 40% విదేశీ శ్రామికులను అనుమతించాలన్న వత్తిడికి గురైంది.[135] ఇమ్మిగ్రేషన్ విధానానికి అనుగుణంగా క్రోయేషియా దేశంవిడిచి పోయిన వలసదారులు తిరిగి ప్రవేశింపజేయడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.[136]

క్రొయేషియన్ స్వాతంత్ర్య యుద్ధం ఫలితంగా జనాభా తరుగుదల జరిగింది. యుద్ధ సమయంలో పెద్ద సంఖ్యలో ప్రజలు స్థానభ్రంశం చెందడం, వలసలు వెళ్ళడం అధికరించాయి. 1991 లో ప్రధానంగా సెర్బ్ ప్రాంతాల్లో 4,00,000 మంది క్రోయేషియన్లనూ, ఇతర నాన్-సెర్బులు దేశం దేశం విడిచి వెళ్ళారు. క్రొయేషియన్ సెర్బ్ దళాలు ముందుజాగర్త చర్యగా ప్రజలను వారి ఇళ్లలో నుండి తొలగించడం లేదా హింస నుండి తప్పించడం, పారిపోవడం జరిగింది.[137] క్రొయేషియన్ స్వాతంత్ర్య యుద్ధం ఫలితంగా జనాభా తగ్గుదల కూడా ఉంది. యుద్ధ సమయంలో పెద్ద సంఖ్యలో ప్రజలు స్థానభ్రంశం చెందడం వలన వలసలు పెరిగాయి. 1991 లో ప్రధానంగా సెర్బ్ ప్రాంతాల్లో 400,000 మంది క్రోయాట్స్ , ఇతర నాన్-సెర్బ్స్ క్రొయేషియన్ సెర్బ్ దళాలు వారి ఇళ్లలో నుండి తొలగించబడ్డారు లేదా హింసను తప్పించుకున్నారు.

1995 లో యుద్ధం ఆఖరి రోజులలో 1,20,000 మంది సెర్బులు [138] ( బహుశా 2,00,000 ) [139] మంది ఆపరేషన్ స్టార్మ్ సమయంలో క్రొయేషియన్ దళాల రాకకు ముందు దేశం వదిలి పారిపోయారు. యుద్ధం ముగిసిన తరువాత ఒక దశాబ్దం తర్వాత మొత్తం 1,17,000 మంది సెర్బు ప్రజలు మాత్రమే శరణార్ధులుగా వచ్చారు.[140] క్రోయేషియా మిగిలిన సెర్బులలో చాలా భాగం క్రొయేషియన్ స్వాతంత్ర్య యుద్ధంలో ఆక్రమించిన ప్రాంతాల్లో నివసించలేదు. సెర్బియాలు ఇంతకు మునుపు నివసించిన ప్రాంతాలలో పాక్షికంగా పునఃస్థాపిత ప్రాంతాలలో మాత్రమే స్థిరపడ్డారు. సెర్బియాలో నివసించిన కొన్ని స్థావరాలకు చెందిన ప్రజలు బోస్నియా , హెర్జెగోవినా లలో క్రోయాట్ శరణార్థులుగా స్థిరపడ్డారు. వీరిలో ఎక్కువగా గణరాజ్యము సిప్రెస్కా నుండి వచ్చారు.[141][142]

క్రోయేషియాలో అధికంగా క్రోయాట్స్ (90.4%) నివసిస్తున్నారు.ఇది మాజీ యుగోస్లేవియాలోని ఆరు దేశాలలో అత్యంత వైవిధ్యమైనది. మైనార్టీ గ్రూపులలో సెర్బులు (4.4%), బోస్నియన్లు, హంగేరియన్లు, ఇటాలియన్లు, స్లోవేనేలు, జర్మన్లు, చెక్‌లు, రోమానీ ప్రజలు,ఇతరులు (5.9%) ఉన్నారు.[143]

మతం

[మార్చు]
The Shrine of Saint Mary of Marija Bistrica, a popular religious destination.
Religion in Croatia[144]
religion percent
Catholic Church
  
 86.28%
Eastern Orthodoxy
  
 4.44%
Islam
  
 1.47%
Protestantism
  
 0.34%
Atheism or Agnosticism
  
 4.57%
Others and unspecified
  
 3.24%

క్రొవేషియాకు అధికారిక మతం లేదు. మతం స్వేచ్ఛ అనేది రాజ్యాంగం ద్వారా నిర్వచించబడిన హక్కు. ఇది అన్ని మత వర్గాలను చట్టం ముందు సమానంగా పరిగణిస్తూ ప్రభుత్వం నుండి మతాన్ని వేరుచేస్తుంది.

2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 91.36% క్రొయేషియన్లు క్రిస్టియన్లుగా గుర్తించారు; వీరిలో రోమన్ కాథలిక్కులు అత్యధిక సంఖ్యలో 86.28% ఉన్నారు. తద్వారా తూర్పు సంప్రదాయం (4.44%), ప్రొటెస్టాంటిజం (0.34%), ఇతర క్రైస్తవ మతం (0.30%)ఉంది. రెండవ అతిపెద్ద మతం ఇస్లాం (1.47%). జనాభాలో 4.57% తాము ఏమతానికి చెందని వారమని పేర్కొంటారు.[145] 2005 లో యూరోస్టాట్ యూరోబారోమీటర్ ఎన్నికలో క్రోయేషియా జనాభాలో 67% మంది ప్రజలు " ఒక దేవుడు ఉన్నారని నమ్ముతాము" అని స్పందిచారు.[146]

2009 గల్ప్ ఎన్నికలో " మతం రోజువారీ జీవితంలో ముఖ్యమైన భాగం కాదా?" అన్న ప్రశ్నకు 70% ప్రజలు ఔను అని సమాధానమిచ్చారు. [147] అయితే జనాభాలో కేవలం 24% మాత్రమే మతపరమైన సేవలను క్రమంగా నిర్వహిస్తున్నారు.[148]

భాషలు

[మార్చు]
Map of the dialects of Croatia
Speech example
Old Croatian used in the Baška tablet
ఈ శ్రావ్యకాన్ని వినే ప్రయత్నంలో మీకు ఇబ్బంది ఎదురైందా? మీడియా సహాయాన్ని చూడండి.

క్రోయేషియా భాష దేశానికి అధికారిక భాషగా ఉంది. 2013 లో ఐరోపా సమాఖ్యలో 24 వ అధికారిక భాషగా అవతరించింది. [149][150] స్థానిక ప్రభుత్వ విభాగాలలో మైనారిటీ భాషలు అధికారికంగా ఉపయోగించబడుతున్నాయి. ఇక్కడ జనాభాలో మూడింట ఒక వంతు మంది జాతీయ మైనారిటీలుగా స్థానిక చట్టాలు సూచిస్తున్నాయి. ఈ భాషలలో చెక్, హంగేరియన్, ఇటాలియన్, రుథేనియన్, సెర్బియన్ , స్లోవాక్ భాషలు ఉన్నాయి.[151]

2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం క్రోయేషియా పౌరులు 95.6% క్రోయేషియా భాషను వారి స్థానిక భాషగా ప్రకటించారు. 1.2% సెర్బియా భాషను వారి స్థానిక భాషగా ప్రకటించారు.[152] సెర్బియన్ క్రొయేషియన్ స్లోవేకిక్ వెస్ట్రన్ సౌత్ స్లావిక్ సమూహంలో భాషలలో ఒకటిగా ఉంది. క్రొయేషియన్ భాష వ్రాయడానికి లాటిన్ అక్షరమాలను ఉపయోగించబడుతుంది. క్రోయేషియా భూభాగంలో మాట్లాడే మూడు ప్రధాన మాండలికాలు ఉన్నాయి. ప్రామాణిక క్రొయేషియన్ షోటోకియా మాండలికంపై ఆధారపడి ఉంది. చకవియన్ , కాజ్కవియన్ మాండలికాలు వాటి నిఘంటువు, వర్ణ మాల, వాక్యనిర్మాణం విభిన్నంగా ఉంటాయి.[153]

1961 నుండి 1991 వరకు సెర్బియన్ - క్రొయేషియన్ భాష అధికారికంగా రూపొందించబడింది.సోషలిజ పాలనలో క్రొయేషియన్లు తమ భాషను సెర్బియా- క్రోయేషియాకు బదులుగా క్రోయేషియాను సూచించారు.[154] క్రొయేషియన్ సెర్బియా వైవిధ్యాలు అధికారికంగా ఆ సమయంలో విభిన్నంగా గుర్తించబడలేదు కానీ పశ్చిమ , తూర్పు సంస్కరణలుగా సూచించబడ్డాయి. వీటికి వర్ణమాలలు వైవిధ్యంగా ఉన్నాయి: లాటిన్ వర్ణమాల , సెర్బియన్ సిరిల్లిక్.[153] క్రోయేషియన్లు వారి క్రొయేషియన్ భాష విదేశీ ప్రభావాల నుండి కలుషితకాకుండా రక్షణగా ఉన్నారు. ఎందుకంటే మునుపటి పాలకులు (అనగా ఆస్ట్రియన్ జర్మన్, హంగేరియన్, ఇటాలియన్, టర్కీ పదాలు స్లావిక్ ధ్వనించే విధంగా మార్చబడ్డాయి) భాషాస్థిరత్వం ద్వారా విధించిన బెదిరింపులు ఉన్నాయి. క్రొయేషియన్ భాషలో "క్రొయేషియన్" లేదా "సౌత్ స్లావిక్" భాషలోకి క్రొయేషియన్ని మార్చడానికి చేసిన ప్రయత్నాలు క్రొయేషియన్ భాషా ప్యూరిజమ్ రూపంలో క్రోట్స్ నుండి ప్రతిఘటనను ఎదురైంది. 19 వ శతాబ్దంలో క్రొయేషియన్ ప్రభుత్వ అధికారిక భాషగా లాటిన్ స్థానంలో క్రోయేషియా వచ్చింది.[155]

ఒక 2011 సర్వేలో 78% క్రోయేషియన్లు కనీసం ఒక విదేశీ భాషా జ్ఞానాన్ని పొందారని వెల్లడించారు.[156] 2005 లో యూరోపియన్ కమిషన్ ఆదేశించిన సర్వే ప్రకారం 49% క్రొయేషియన్లు రెండవ భాషగా ఇంగ్లీష్ మాట్లాడతారు, 34% జర్మన్ మాట్లాడతారు, 14% ఇటాలియన్ మాట్లాడతారు , 10% ఫ్రెంచ్ మాట్లాడతారు. రష్యన్ భాషను 4% మంది మాట్లాడతారు , 2% క్రొయేషియన్లు స్పానిష్ మాట్లాడతారు. అయినప్పటికీ ఈ భాషలను మాట్లాడే గణనీయమైన జనాభాలను కలిగి ఉన్న పెద్ద మున్సిపాలిటీలు ఉన్నాయి. క్రొయేషియన్ల మెజారిటీ ప్రజలు (59%) క్రొయేషియన్ పరిజ్ఞానం కొంత స్థాయిని కలిగి ఉంది.[157] దేశం పలు భాష-ఆధారిత అంతర్జాతీయ సంఘాలలో భాగంగా ఉంది. ముఖ్యంగా యూరోపియన్ యూనియన్ లాంగ్వేజ్ అసోసియేషన్.[158]

విద్య

[మార్చు]
University of Zagreb is the largest Croatian university and the oldest university in the area covering Central Europe south of Vienna and all of Southeastern Europe (1669)
Library of the University of Split

క్రొవేషియాలో అక్షరాస్యత 99.2% ఉంది.[159] 2010 ఆగస్టులో న్యూస్వీక్ ప్రచురించిన " వివిధ దేశాలలో జీవన నాణ్యత " గురించి ఒక ప్రపంచవ్యాప్త అధ్యయనంలో క్రొయేషియన్ విద్యావ్యవస్థ 22 వ స్థానంలో నిలిచి ఆస్ట్రియాతో ఈ స్థానం పంచుకుంది.[160] క్రొవేషియాలో ప్రాథమిక విద్య ఆరు ఏళ్ల వయస్సులో మొదలై ఎనిమిది తరగతులు కలిగి ఉంటుంది. 2007 లో 18 సంవత్సరాల వయస్సు వరకు ఉచిత విద్యను అభివృద్ధి చేయడానికి ఒక చట్టం ఆమోదించబడింది. ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8 వ గ్రేడ్ వరకు నిర్బంధ విద్యను అభ్యసించాలి. జిమ్నాసియంస్ , ఒకేషనల్ పాఠశాలలు సెకడరీ విద్యను అందిస్తున్నాయి. 2017 నాటికి 2,049 పాఠశాలలు ప్రాథమిక విద్యను అందిస్తుండగా , 701 పాఠశాలలు వివిధ రకాల మాధ్యమిక విద్యను అందిస్తున్నాయి.[161] చెక్, జర్మన్, హంగేరియన్, ఇటాలియన్, , సెర్బియా భాషలలో తరగతులు నిర్వహించబడుతున్న క్రోయేషియాలో గుర్తించబడిన మైనారిటీల భాషల ప్రాథమిక , మాధ్యమిక విద్య కూడా అందుబాటులో ఉంది.

137 ప్రాథమిక , ద్వితీయ శ్రేణి సంగీతం (మ్యూజిక్) , కళ (ఆర్ట్స్) పాఠశాలలు , వికలాంగ పిల్లలు , యువతకు 120 పాఠశాలలు 74 వయోజన పాఠశాలలు ఉన్నాయి.[161] దేశవ్యాప్తంగా (క్రోయేషియా: državna matura) పాఠశాల సంవత్సరం 2009-2010 లో ఉన్నత విద్య విద్యార్థులకు " లీవింగ్ ఎగ్జాంస్ " ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి. ఇది మూడు తప్పనిసరి విషయాలను (క్రొయేషియన్ భాష, గణితం, , ఒక విదేశీ భాష) , ఐచ్ఛిక విషయాలను కలిగి ఉంటుంది. విశ్వవిద్యాలయ విద్యకు ఒక తప్పనిసరి అవసరం.[162]

క్రోయేషియా 8 ప్రభుత్వ విశ్వవిద్యాలయాలు ఉన్నాయి. యూనివర్శిటీ ఆఫ్ డబ్రోవ్నిక్, యూనివర్శిటీ ఆఫ్ పూల, రిజెకా విశ్వవిద్యాలయం, స్ప్లిట్ యూనివర్శిటీ, జాదాబ్ విశ్వవిద్యాలయం, జాగ్రెబ్ విశ్వవిద్యాలయం, 2 ప్రైవేటు విశ్వవిద్యాలయాలు,కాథలిక్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ క్రోయేషియా,డబ్రోవ్నిక్ ఇంటర్నేషనల్ యూనివర్శిటీ ఉన్నాయి.[163] క్రోయేషియాలో మొదటి యూనివర్సిటీ అయిన జాదార్ విశ్వవిద్యాలయం 1396 లో స్థాపించబడి 1807 వరకు క్రియాశీలంగా కొనసాగింది. 2002 లో యూనివర్శిటీ ఆఫ్ జాదార్ పునరుద్ధరించబడే వరకు ఇతర ఉన్నత విద్యాసంస్థలు ఉన్నత విద్యను అందించాయి.[164] 1669 లో స్థాపించబడిన జాగ్రెబ్ విశ్వవిద్యాలయం ఆగ్నేయ ఐరోపాలో అత్యధిక కాలం నిరంతరాయంగా పనిచేస్తున్న విశ్వవిద్యాలయంగా గుర్తించబడుతుంది.[165] 15 పాలిటెక్నిక్లు కూడా ఉన్నాయి. వీటిలో 2 ప్రైవేట్, 30 ఉన్నత విద్యాసంస్థలు ఉన్నాయి. వాటిలో 27 ప్రైవేట్ సంస్థలు ఉన్నాయి. [163] మొత్తంమీద క్రొవేషియాలో 55 ఉన్నత విద్యాసంస్థలు ఉన్నాయి.వీటిలో 157 వేల మందికి పైగా విద్యార్థులు హాజరౌతూ ఉన్నారు.[161]

క్రొవేషియాలో 205 కంపెనీలు ప్రభుత్వ లేదా విద్యా సంస్థలు , లాభాపేక్షలేని సంస్థలు టెక్నాలజీ శాస్త్రీయ పరిశోధన , అభివృద్ధిని కొనసాగిస్తున్నాయి. ఇందుకొరకు వారు సంయుక్తంగా వారు 3 బిలియన్ కన్నా కంటే ఎక్కువ (€ 400 మిలియన్) ఖర్చు చేశారు. 2008 లో 10,191 పూర్తి-సమయం పరిశోధనా సిబ్బందిని నియమించారు.[81] క్రోయేషియాలో పనిచేసే శాస్త్రీయ సంస్థల్లో " జాగ్రెబ్లో ఉన్న రుడెర్ బోస్కోవిక్ ఇన్స్టిట్యూట్ " అతి పెద్దదిగా గుర్తించబడుతుంది.[166] జాగ్రెబ్లో ఉన్న క్రొయేషియన్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ అండ్ ఆర్ట్స్ అనేది 1866 లో ప్రారంభమైనప్పటి నుండి భాష, సంస్కృతి, కళలు, విజ్ఞాన శాస్త్రాన్ని ప్రోత్సహించే ఒక సమాజం రూపొందింది.[167] క్రొవేషియా కూడా పరిశోధకులను ఉత్పత్తి చేసింది. ఇద్దరు క్రోయేషియన్లు నోబెల్ బహుమతిని అందుకున్నారు.

ఆరోగ్యం

[మార్చు]
University Hospital Centre Zagreb.

క్రొవేషియా ఒక విశ్వవ్యాప్త ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. దీని మూలాలను 1891 నాటి హంగేరియన్-క్రొయేషియన్ పార్లమెంటు చట్టంలో గుర్తించవచ్చు. ఇది అన్ని ఫ్యాక్టరీ కార్మికులకు, చేతిపనివారికి తప్పనిసరి భీమాను అందిస్తుంది.[168] ప్రజలకు శాసనం, అభ్యర్ధన ఆధారంగా ప్రాథమిక ఆరోగ్య బీమా పథకం అందించబడుతుంది. 2017 లో వార్షిక ఆరోగ్య సంబంధిత వ్యయం 22.0 బిలియన్ కునా (3.0 బిలియన్ యూరోలు) కు చేరుకుంది.[169] ఆరోగ్యసంరక్షణ వ్యయం కేవలం ప్రైవేటు ఆరోగ్య బీమా ప్రభుత్వ ఖర్చులలో 0.6% మాత్రమే ఉంటుంది.[170] 2017 లో క్రోయేషియా తన జిడిపిలో 6.6% ఆరోగ్య సంరక్షణ కొరకు వ్యయం చేస్తుంది.[171] 2015 లో క్రోయేషియా పురుషుల ఆయుఃప్రమాణం 74.7 సంవత్సరాలు.స్త్రీలకు 81.2 సంవత్సరాలతో ప్రపంచంలో 36 వ స్థానంలో నిలిచింది. శిశుమరణాలు 1,000 మందికి 3. శిశు మరణాల శాతం తక్కువగా ఉంది.[172][173]

క్రోయేషియాలో వందల సంఖ్యలో ఆరోగ్య సంరక్షణ సంస్థలు ఉన్నాయి. వీటిలో 79 ఆసుపత్రులు, 23,967 పడకలు ఉన్నాయి. వీటిలో 5,205 వైద్య వైద్యులు పనిచేస్తున్నారు. వీరిలో 3,929 మంది నిపుణులు ఉన్నారు. దేశవ్యాప్తంగా 6,379 ప్రైవేటు ఆసుపత్రులు ఉన్నాయి. 41,271 మంది ఆరోగ్య ఉద్యోగులు ఉన్నారు. 63 అత్యవసర వైద్య సేవల విభాగాలు ఉన్నాయి. ఇవి ఒక మిలియన్ కాల్స్‌కు పైగా ప్రతిస్పందిస్తాయి. 2008 లో పురుషులలో 43.5%, మహిళలకు 57.2% కణితుల తరువాత, పురుషులు 29.4%, మహిళలకు 21.4% వద్ద హృదయ సంబంధ వ్యాధి మరణానికి ప్రధాన కారణంగా ఉన్నాయి. 2009 లో కేవలం 13 మంది క్రోయేషియన్లు మాత్రమే HIV / AIDS తో బాధపడ్డారు. వీరిలో 6 మంది ఈ వ్యాధి నుండి మరణించారు.[81] 2008 లో " ప్రపంచ ఆరోగ్య సేవాసంస్థ " అంచనా ప్రకారం 15.4 ఏళ్లలో 27.4% మంది క్రొయేషియన్లు ధూమపానం చేస్తున్నారని భావిస్తున్నారు.[174] 2003 " ప్రపంచ ఆరోగ్య సేవాసంస్థ " ప్రకారం 22% క్రొయేషియన్ పెద్దల జనాభా ఊబకాయం కలిగి ఉన్నారని అంచనా.[175]

సంస్కృతి

[మార్చు]
Historic centre of Trogir has been included in the UNESCO list of World Heritage Site since 1997s[176]

క్రోయేషియా భౌగోళికస్థితి కారణంగా నాలుగు వేర్వేరు సాంస్కృతుల మిశ్రితరూపాన్ని కలిగి ఉంది. ఇది పాశ్చాత్య సంస్కృతి, తూర్పు సంస్కృతులు సంగమించే కూడలలో పశ్చిమ రోమన్ సామ్రాజ్యం , బైజాంటైన్ సామ్రాజ్యం, మిట్టెలియురోపా, మధ్యధరా సంస్కృతులతో ప్రభితమై ఉంది.[177] 19 వ శతాబ్దంలో ఇలరియన్ ఉద్యమం క్రొయేషియన్ భాష విమోచనకు కీలకమై కళ, సంస్కృతుల రంగాల్లో అపూర్వమైన పరిణామాలు చోటుచేసుకుని అనేక చారిత్రక మార్పులకు దారితీసింది.[35]

సంస్కృతి మంత్రిత్వశాఖ దేశం సాంస్కృతిక , సహజ వారసత్వాన్ని కాపాడుతూ అభివృద్ధిని పర్యవేక్షిస్తుంది. స్థానిక ప్రభుత్వ స్థాయిలో సాంస్కృతిక అభివృద్ధికి మద్దతు ఇవ్వడానికి చర్యలు తీసుకుంటుంది.[178] క్రోయేషియాలోని పదిప్రాంతాలు యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ సంపద జాబితాలో ఉన్నాయి. దేశం అసమానమైన సంస్కృతితో సుసంపన్నమై ఉంది. క్రోయేషియా 15 అపూర్వమైన సాంస్కృతిక కళాఖండాలు స్వంతం చేసుకుని ప్రపంచంలో నాలుగో స్థానంలో ఉంది.[179] ప్రపంచ సాంస్కృతికి క్రోయేషియా పరిచయం చేసిన " నెక్ టై " 17 వ శతాబ్దంలో క్రొయేషియన్ కిరాయి సైనికులు ఫ్రాంసులో ఉన్నప్పుడు మొదటిసారిగా ధరించారు.[180][181]

దేశంలోని ఉత్తమ సంరక్షిత చారిత్రక భవనాల్లో ట్రకోకోక్ కాజిల్ ఒకటి[182]

క్రొవేషియాలో ఉన్న 91 ప్రొఫెషనల్ థియేటర్లు, 29 ప్రొఫెషనల్ చిల్డ్రన్స్ థియేటర్లు, 56 ఔత్సాహిక థియేటర్లను వార్షికంగా 1.69 మిలియన్ ప్రేక్షకులు సందర్శిస్తున్నారు. ప్రొఫెషనల్ థియేటర్లలో 1,195 కళాకారులు ఉన్నారు. దేశంలో 47 ప్రొఫెషినల్ ఆర్కెస్ట్రా బృందాలు, గాయకులు ఉన్నారు. సంగీతకళాకారులు వార్షికంగా 317 వేల మందికి సంగీతవినోదం అందిస్తున్నారు. 156 సినిమాప్రదర్శన శాలలు 4.532 మిలియన్ల కంటే అధికమైన ప్రేక్షకులను ఆకర్షిస్తున్నాయి. క్రోయేషియాలో 222 మ్యూజియాలు ఉన్నాయి. వీటిని 2016 నాటికి 2.7 మిలియన్ల ప్రజలు సందర్శించారు. దేశంలో 1,781 గ్రంథాలయాలు ఉన్నాయి. వీటిలో 26.1 మిలియన్ పుస్తకాలు ఉన్నాయి. వీటిలో 19 ప్రభుత్వ గ్రంథాలయాలు ఉన్నాయి.

2010 లో 7,348 పుస్తకాలు, బ్రోచర్లు ప్రచురించ బడ్డాయి. 2,676 మ్యాగజైన్లు, 267 వార్తాపత్రికలు ప్రచురించబడ్డాయి. దేశంలో 135 రేడియో స్టేషన్లు, 25 టి.వి. స్టేషన్లు ఉన్నాయి. గత ఐదు సంవత్సరాల్లో క్రొవేషియాలో చిత్ర నిర్మాతలు 5 చలన చిత్రాలను, 10 - 51 లఘు చిత్రాలను ఉత్పత్తి చేసింది. అదనంగా 76 నుండి 112 టీవీ చిత్రాలు చిత్రీకరించబడ్డాయి. 2009 నాటికి 784 ఔత్సాహిక సాంస్కృతిక, కళాత్మక సంఘాలు ఉన్నాయి. సంవత్సరానికి 10 వేల సాంస్కృతిక, విద్యా, కళాత్మక ఉత్సవాలు నిర్వహించబడుతూ ఉన్నాయి.[81] ఈ పుస్తక ప్రచురణ మార్కెట్టును పలువురు ప్రధాన ప్రచురణకర్తలు ఆధిపత్యం చేస్తున్నారు. జాగ్రెబ్ ఫెయిర్ వద్ద వార్షికంగా నిర్వహించబడుతున్న " " ఇంటెర్లిబరు ప్రదర్శన " ప్రచురణారంగంలో ప్రధాన ఆకర్షణగా మారింది.[183]

" హ్యూమన్ డెవలప్మెంట్ ఇండెక్సు " క్రోయేషియా అత్యధిక స్థాయి మానవాభివృద్ధిని స్థాపించినట్లు వర్గీకరించింది. మహిళలు, పురుషుల మధ్య ఉన్నత స్థాయి సమానత్వం సాధించడం మానవాభివృద్ధి సాధించిన ఘనవిజయాలలో ఒకటిగా భావించబడుతుంది.[184] ఇది వైకల్య హక్కులను ప్రోత్సహిస్తుంది.[185] స్వలింగ సంపర్కులకు పన్ను తగ్గింపు, పరిమిత దత్తతు హక్కులు కల్పించడ్డాయి. గత దశాబ్దంలో స్వలింగ సంపర్కుల యూనియన్లు క్రమంగా అభివృద్ధి చెందాయి. జూలై 2014 జూలైలో సివిల్ యూనియన్లు నమోదు చేయబడ్డాయి.[186] 2013 డిసెంబరులో క్రోయేషియా రాజ్యాంగ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణలో స్త్రీ పురుషుల మధ్య జరిగే వివాహనికి అనుకూలమైన రాజ్యాంగ మార్పులకు మద్దతుగా అధికమైన ప్రజలు ఓటు వేసారు.[187]

కళలు , సాహిత్యం

[మార్చు]
1st-century Pula Arena was the sixth largest amphitheatre in the Roman Empire
Historical nucleus of Split with the 4th-century Diocletian's Palace was inscribed on the UNESCO list of World Heritage Sites in 1979
Ivan Gundulić, the most prominent Croatian Baroque poetry

క్రోయేషియా నిర్మాణకళ సరిహద్దు దేశాల ప్రభావాలను ప్రతిబింబిస్తుంది. ఆస్ట్రియన్, హంగేరి ప్రభావం ఉత్తర ప్రాంతంలో, కేంద్రప్రాతాలలో ఉన్న ఉన్న బహిరంగ ప్రదేశాలలో, భవనాల్లో కనిపిస్తుంది. డాల్మాటియా, ఇస్ట్రియా తీరాల వెంట వెనిస్ ప్రభావం కనిపిస్తుంది.[188] ప్రజాకూడళ్ళకు అధికంగా సంస్కృతి నాయకుల స్మారకార్ధం వారి పేర్లు పెట్టబడుతుంటాయి. నగరాలలో, చిన్న పట్టణాలలో చక్కటి పార్కులు, పాదచారులకు మాత్రమే ప్రత్యేకించిన మండలాలు ఉంటాయి. ఇవి అధికంగా బృహత్తరంగా బరోక్ పట్టణ ప్రణాళికలో నిర్మించబడిన ఆసిజెక్, వరజ్డియన్, కర్లొవాక్ కనిపిస్తాయి.[189][190] సమకాలీన నిర్మాణంలో ఆర్ట్ నోయువే ప్రభావం కనిపిస్తుంది.[191] తీరప్రాంతాలలో ఉన్న ప్రధాన నగర ప్రాంతాలలో వెనిస్ మధ్యధరా ప్రభావం కనిపిస్తుంది. జార్జియో డా సెబెనికో, నికోలో ఫ్లోరెంటి రూపకల్పనలో సిబెనిక్‌లో " సెయింట్ జేమ్స్ కేథడ్రాల్ "నిర్మించబడింది. రచనలలో విశదీకరించింది ప్రధాన పట్టణ ప్రాంతాల్లో బలమైన Venetian , పునరుజ్జీవన ప్రభావం తో మధ్యధరా ఉంది. క్రొయేషియన్ శిల్పకళకు పురాతన సంరక్షించబడిన నిర్మాణాలకు 9 వ-శతాబ్దపు చర్చిలు ఉదాహరణలుగా ఉన్నాయి. వాటిలో అత్యంత విశాలమైన జాదార్లోని సెయింట్ డొనాటస్ చర్చి (జాదర్) పురాతన నిర్మాణాలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది.[192][193] క్రోయేషియాలో పురాతన కళారూపాలసహిత నిర్మాణాలకు రూపమిచ్చిన క్రోయేషియాలోని కళాకారుల సుదీర్ఘ చరిత్ర మధ్య యుగాలకు చెందింది. ఆ కాలంలో టోగోర్ కేథడ్రాల్ రాతి పోర్టలుకు రాడోవాన్ రూపకల్పన చేసాడు. ఇది క్రోయేషియాలోని మధ్యయుగానికి చెందిన రోమనెస్క్ శిల్పానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న అతి ముఖ్యమైన స్మారక చిహ్నంగా గుర్తించబడుతుంది. క్రొయేషియన్-ఒట్టోమన్ యుద్ధం తరువాత క్రోయేషియాకు చెందిన మిగిలిన ఆర్డియాటిక్ సముద్రతీరం భూభాగాలు వందలాది సంవత్సరాల కాలం ఓట్టమాన్ సాంరాజ్య ఆధీనంలో చిక్కుకున్నది. ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం క్షీణించడంతో బారోక్, రొకోకో కాలంలో నిర్మాణకళ తిరిగి అభివృద్ధి చెందింది. 19 వ, 20 వ శతాబ్దాలలో క్రొయేషియన్ బిషప్ జోసిప్ జురాజ్ స్ట్రోస్మేయర్, ప్రపంచవ్యాప్త ప్రఖ్యాతి గాంచిన క్రొయేషియన్ కళాకారులు వేలావో బుకోవాక్, ఇవాన్ మెస్ట్రోవివిచ్ వంటి కళాకారులు పలు రూపాలలో తమ సామర్ధ్యాన్ని ప్రదర్శించడానికి అవకాశం లభించింది.[192][194] కె.ఆర్.కె. ద్వీపంలో కనుగొనబడిన గ్లాగొలిటిక్ అక్షరమాలతో చెక్కబడిన రాయి " బస్కా టాబ్లెట్ " 1100 సంవత్సరానికి చెందినది. ఇదులో చెక్కబడిన గద్యం క్రొయేషియన్ పురాతన గద్యంగా పరిగణించబడుతుంది.[195] క్రొయేషియన్ సాహిత్యం తీవ్రంగా అభివృద్ధి ప్రారంభసమయం పునరుజ్జీవనం, మార్కో మరులికుగా గుర్తించబడింది. పునరుజ్జీవన నాటక రచయిత మారిన్ డ్రాజిక్, బరోక్ కవి ఇవాన్ గండులిక్, క్రొయేషియన్ జాతీయ పునరుజ్జీవనం కవి ఇవాన్ మజురానిక్, నవలా రచయిత నాటక రచయిత కవి ఆగస్టు సెనోయా, పిల్లల రచయిత ఇవ్నా బ్ర్లిక్ మజురనిక్, రచయిత పాత్రికేయుడు మరిజా జ్యురిక్ జగొర్కా, కవి రచయిత ఆంటన్ గుస్తావ్ మటోస్, కవి ఆంటన్ బ్రాంకో సిమిక్, భావప్రధానం వాస్తవికవాద రచయితగా మిరోస్లావ్ క్త్లెజా, కవి టిన్ యుజెవిక్, నవలు అలాగే చిన్న కథా రచయిత ఐవో ఆండ్రిక్ వంటివారు క్రొయేషియన్ సాహిత్యంలో గొప్ప వ్యక్తులు పరిగణించబడుతున్నారు.[196][197]

మాద్యమం

[మార్చు]

క్రొవేషియా రాజ్యాంగం ప్రజలకు పత్రికా స్వేచ్ఛ, వాక్ స్వాతంత్రానికి హామీ ఇస్తుంది.[198] 2010 ప్రెస్ ఫ్రీడమ్ ఇండెక్స్ రిపోర్టర్స్ వితౌట్ బోర్డర్స్ నివేదిక ఆధారంగా క్రోయేషియా ప్రపంచదేశాలలో 62 వ స్థానంలో ఉంది.[199] ప్రభుత్వ-యాజమాన్య వార్తా సంస్థ హెచ్.ఐ.ఎన్.ఎ. క్రోయేషియన్‌ రాజకీయాలు, ఆర్థిక శాస్త్రం, సమాజం, సంస్కృతిపై క్రోయేషియన్, ఆంగ్లభాషలలో " వైర్ సర్వీసులు " నిర్వహిస్తుంది.[200]

Radio Zagreb, now a part of Croatian Radiotelevision, was the first public radio station in Southeast Europe.[201]

ఇప్పుడు క్రొయేషియన్ రేడియో టెలివిజన్లో భాగమైన రేడియో జాగ్రెబ్ ఆగ్నేయ యూరప్లో మొదటి పబ్లిక్ రేడియో స్టేషన్. [203]

స్వతంత్రంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా పత్రికా స్వేచ్ఛను పర్యవేక్షిస్తున్న స్వతంత్ర ప్రభుత్వేతర సంస్థ ఫ్రీడమ్ హౌస్ రాజ్యాంగంలో నిర్దేశించిన నిబంధనలు ఉన్నప్పటికీ 2000 నుండి క్రొవేషియాలో పాక్షికంగా ప్రెస్ స్వేచ్ఛ, వాక్స్వాతంత్రాలు పాక్షికంగా ఉన్నట్లు వర్గీకరిస్తూ ప్రపంచ దేశాలలో క్రోయేషియా 85 వ స్థానం (196 దేశాలలో) ఉన్నట్లు తెలియజేసింద.[202][203] 2009 లో క్రొవేషియాలో భౌతిక దాడుల సంఖ్య, పాత్రికేయుల హత్యల సంఖ్య పెరుగుతుందని అమ్నెస్టీ ఇంటర్నేషనల్ నివేదించింది. ప్రధానంగా యుద్ధ నేరాలు, వ్యవస్థీకృత నేరాలను దర్యాప్తు చేసే పాత్రికేయులకు వ్యతిరేకంగా దాడులు జరిగాయి.[204]

2011 నాటికి క్రోయేషియాలో 9 డి.వి.బి- టి టెలివిషన్ చానళ్ళు ఉన్నాయి. క్రొయేషియన్ రేడియో టెలివిజన్, నోవా టివి, RTL టెలీవిజిజా ఒక్కొకటి రెండు ఛానళ్లను నిర్వహిస్తున్నాయి. మిగిలిన మూడు చానెళ్ళను " క్రొయేషియన్ ఒలింపిక్ కమిటీ " కాపిటల్ నెట్ నిర్వహిస్తుంది. [205] హెచ్.ఆర్.టి ఉపగ్రహ TV ఛానలును కూడా ప్రసారం చేస్తోంది.[206] 2016 నాటికి క్రొవేషియాలో 135 రేడియో స్టేషన్లు , 25 TV స్టేషన్లు ఉన్నాయి.[207] కేబుల్ టెలివిజన్, ఐ.పి.టి.వి. నెట్వర్కులు కేబుల్ టి.వి. సేవలన్ అందిస్తున్నాయి. కేబుల్ టివి నెట్వర్కులు 450 వేల మందికి (మొత్తం జనాభాలో 10%) సేవలు అందిస్తున్నాయి.[208][209] క్రోయేషియాలో 314 వార్తాపత్రికలు, 2,678 పత్రికలు ప్రచురించబడుతున్నాయి.[81] ప్రింట్ మీడియా మార్కెట్టును ఐరోపాcరాస్ హోల్డింగు, స్టైరియా మీడియా గ్రూప్ ఆధిపత్యం చేస్తున్నాయి. ఇద జుటర్నుజీ లిస్టు, వీర్నుజి లిస్టు, 24సటా దినపత్రికలు నిర్వహిస్తుంది. ఇతర వార్తాపత్రికలలో నోవి లిస్టు, స్లబోడన్న డాల్మాజియా ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉన్నాయి.[210][211] 2013 లో 24 సటా భారీ సర్క్యులేషన్ వార్తాపత్రికగా ఉంది. తరువాత స్థానంలో సెసర్నుజీ, జుట్టరుజీ లిస్టు ఉన్నాయి.[212]

క్రోయేషియా చిత్ర పరిశ్రమ చిన్నమొత్తంలో, భారీమొత్తంలో ప్రభుత్వం సబ్సిడీ అందిస్తుంది. తరచుగా చిత్రాలు హెచ్.ఆర్.టి. ద్వారా సహ-నిర్మాణం చేయబడుతున్నాయి. చిత్రాలకు " సంస్కృతి మంత్రిత్వశాఖ " గ్రాంట్సు అందిస్తుంది.[213][214] పులాలో వార్షికంగా " పులా ఫిలిం ఫెస్టివల్ " నిర్వహించబడుతుంది. దేశం ప్రతిష్టాత్మకంగా భావిస్తున్న ఈ ఉత్సవంలో జాతీయ, అంతర్జాతీయంగా నిర్మించబడిన చలన చిత్రాలు ప్రదర్శించబడుతున్నాయి.[215] దుస్సాన్ వుకోటిక్ 1961 " ఎర్సోట్ " ఉత్తమ యానిమేటడ్ షార్ట్ ఫిలిం అకాడెమి పురస్కారం కొరకు ఎన్నిక చేయడం ద్వారా క్రొయేషియన్ చిత్రనిర్మాతలు గొప్ప సాఫల్యం సాధించారు. (క్రొయేషియా: Surogat).[216]

ఆహారసంస్కృతి

[మార్చు]
Lobster from Dalmatia

క్రొయేషియన్ సంప్రదాయ వంటకాలలో ప్రాంతాల వారిగా వైవిధ్యం ఉంటుంది. ఇటాలియన్ , ఇతర మధ్యధరా వంటకాలు ప్రభావితం చేసిన డాల్మాటియా, ఇష్ట్రియా ఆహారాలు ప్రజాదరణ పొందాయి. ఇవి వివిధ సీఫుడ్, వండిన కూరగాయలు, పాస్తా, అలాగే ఆలివ్ నూనె, వెల్లుల్లి వంటి మసాలాలతో చేర్చి తయారు చేయబడుతూ ఉంటాయి. ఖండాంతర వంటకాలు ఆస్ట్రియన్, హంగేరియన్, టర్కిష్ పాక శైలులు ఎక్కువగా ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. ఈ ప్రాంతంలో మాంసాలు, మంచినీటి చేపలు, కూరగాయలతో చేసిన వంటకాలు ప్రధానంగా ఉన్నాయి.[217]

ఇస్ట్రియా కౌంటీ నుండి తెరాన్ వైన్

క్రోయేషియాలో రెండు ప్రత్యేకమైన వైన్-ఉత్పత్తి ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. దేశం ఈశాన్య ప్రాంతంలోని స్లొవేనియాలో ఉన్న కాంటినెంటల్ ప్రాంతం శ్వేతజాతీయులు ఉత్పత్తి చేసే ప్రీమియం వైన్లకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఉత్తర తీరంలో ఇష్ట్రియన్, క్రిక్ వైన్లు పొరుగున ఉన్న ఇటలీలో ఉత్పత్తి చేయబడుతున్న వైనును పోలినట్లు ఉంటాయి. డాల్మాటియాలో మరింత దక్షిణాన మధ్యధరా-శైలి రెడ్ వైన్స్ ప్రమాణికంగా ఉన్నాయి.[217] వార్షిక ఉత్పత్తి వైన్ 140 మిలియన్ లీటర్ల కంటే అధికంగా ఉంది.[81] 18 వ శతాబ్దం చివరలో క్రోయేషియా బీరు అతిపెద్ద ఉత్పత్తి దారుగా ఉంది. తరువాత అప్పటివరకు వైన్ వినియోగించే దేశంగా ఉన్న క్రోయేషియాలో బీరు ఉపయోగం కూడా మొదలైంది.[218] 2008 లో బీర్ వార్షిక వినియోగం తలసరి 83.3 లీటర్లు. బీరు ఉపయోగంలో క్రొవేషియా ప్రపంచంలోని దేశాలలో 15 వ స్థానంలో ఉంది.[219]

క్రీడలు

[మార్చు]
Arena Zagreb, one of venues of the 2009 World Men's Handball Championship.
Poljud stadium, Split was the venue of the 1990 European Athletics Championships.

క్రొవేషియాలో 4,00,000 మంది క్రియాశీల క్రీడాకారులు ఉన్నారు.[220] ఇందులో 2,77,000 స్పోర్ట్సు అసోసియేషన్ సభ్యులు, 4,000 మంది చెస్ సభ్యులు, కాంట్రాక్టు బ్రిడ్జ్ అసోసియేషన్ సభ్యులు ఉన్నారు.[81] అసోసియేషన్ ఫుట్ బాల్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా ఉంది. క్రొయేషియన్ ఫుట్ బాల్ ఫెడరేషనులో 1,18,000 కంటే అధికంగా నమోదిత క్రీడాకారులు ఉన్నారు. ఇది దేశంలో అతిపెద్ద క్రీడా సంఘంగా భావించబడుతుంది.[221] " ప్రవా హెచ్.ఎన్.ఎల్. " ఫుట్బాల్ లీగ్ దేశంలో " దేశంలోని ఇతర ప్రొఫెషనల్ స్పోర్ట్స్ లీగుల కంటే అత్యధికంగా ప్రేక్షకులనును ఆకర్షిస్తుంది. 2010-11 సీజన్లో ఇది 4,58,746 ప్రేక్షకులను ఆకర్షించింది.[222]

1991 లో క్రొయేషియన్ స్వాతంత్ర్యం లభించినప్పటి నుండి అంతర్జాతీయ పోటీలలో పోటీ చేసిన క్రొయేషియన్ అథ్లెట్లు 44 ఒలింపిక్ బంగారు పతకాలను సాధించారు. వీటిలో 1996 - 2004 మద్యకాలంలో వేసవి ఒలింపిక్ క్రీడలలో హ్యాండుబాల్ క్రీడలో, 2000 లో సమ్మర్ ఒలంపిక్స్ వెయిట్ లిఫ్టింగ్ లో, 2002 లో ఆల్పైన్ స్కీయింగ్, 2006 వింటర్ ఒలింపిక్సులో, 2012 ఒలింపిక్స్ లో పదిహేను బంగారు పతకాలు డిస్కస్ త్రో, ట్రాప్ షూటింగ్, వాటర్ పోలో క్రీడలలో, 2016 లో సమ్మర్ ఒలింపిక్స్ షూటింగ్, రోయింగ్, డిస్కస్ త్రో, సెయిలింగ్, జావెలిన్ త్రో క్రీడలలో బంగారుపతకాలను సాధించారు.[223] అదనంగా క్రొయేషియన్ అథ్లెట్లు ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్పులలో 16 స్వర్ణ పతకాలను గెలుచుకున్నారు. 2007, 2009, 2013, 2017 లో నిర్వహించిన అథ్లెటిక్సులో జరిగిన ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్స్లో అథ్లెటిక్స్ లో నాలుగు, 2003 వరల్డ్ మెన్'స్ హ్యాండ్బాల్ చాంపియన్షిప్లో హ్యాండ్బాల్లో ఒకటైన, వాటర్ పోలోలో రెండు 2007 వరల్డ్ ఆక్వాటిక్సు చాంపియన్షిప్సు, 2017 వరల్డ్ ఆక్వాటిక్సు చాంపియన్షిప్సు, 2010 వరల్డ్ రోయింగ్ ఛాంపియన్షిప్పులో ఒకటి, 2003 - 2005 లో జరిగిన ఎఫ్.ఐ.ఎస్. ఆల్పైన్ వరల్డ్ స్కై ఛాంపియన్షిప్పులో ఆల్పైన్ స్కీయింగ్లో 6 బంగారుపతకాలు, 2011 - 2007 లో వరల్డు టైక్వాండో ఛాంపియన్షిప్పులో రెండు బంగారుపతకాలు సాధించారు. క్రొయేషియన్ అథ్లెట్లు కూడా 2005 డేవిస్ కప్ గెలుచుకున్నారు. క్రోయేషియా జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టు 1998 లో మూడవ స్థానంలో, 2018 FIFA వరల్డ్ కప్పులో 3 స్థానంలో ఉన్నారు.

క్రోయేషియా జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టు 2018 ప్రపంచ కప్లో రెండవ స్థానంలో వచ్చింది

2009 ప్రపంచ పురుషుల హ్యాండ్బాల్ చాంపియన్షిప్పు, 2007 వరల్డ్ టేబుల్ టెన్నిస్ ఛాంపియన్షిప్పు, 2000 వరల్డ్ రోయింగ్ ఛాంపియన్షిప్పు, 1987 సమ్మర్ యూనివర్సియడ్, 1979 మెడిటెరేనియన్ గేమ్స్, అనేక యురోపియన్ ఛాంపియన్షిప్పులతో అనేక ప్రధాన క్రీడా పోటీలకు క్రోయేషియా ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. క్రొయేషియన్ ఒలింపిక్ కమిటీ 1991 సెప్టెంబరు 10 న స్థాపించబడింది. 1992 జనవరి 17 నుండి క్రొవేషియా అథ్లెటిల్స్ 1992 శీతాకాలంలో పాల్గొనడానికి అంతర్జాతీయ ఒలింపిక్ కమిటీ అనుమతించింది.[224]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "CIA World Factbook: Croatia". Central Intelligence Agency, United States. 2009-02-24. Archived from the original on 2020-05-15. Retrieved 2009-02-25.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "Croatia". International Monetary Fund. Retrieved 2008-10-09.
  3. ↑ Alemko Gluhak (1993). Hrvatski etimološki rječnik [Croatian Etymological Dictionary] (in Croatian). August Cesarec. ISBN 953-162-000-8.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  4. ↑ Marc L. Greenberg (April 1996). "The Role of Language in the Creation of Identity: Myths in Linguistics among the Peoples of the Former Yugoslavia". University of Kansas. Archived from the original (PDF) on 3 జూలై 2016. Retrieved 14 October 2011.
  5. ↑ Fučić, Branko (September 1971). "Najstariji hrvatski glagoljski natpisi" [The Oldest Croatian Glagolitic Inscriptions]. Slovo (journal) (in Croatian). 21. Old Church Slavonic Institute: 227–254. Retrieved 14 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  6. ↑ Mužić 2007, p. 27.
  7. ↑ 7.0 7.1 Mužić 2007, pp. 195–198.
  8. ↑ Igor Salopek (December 2010). "Krapina Neanderthal Museum as a Well of Medical Information". Acta Medico-Historica Adriatica. 8 (2). Hrvatsko znanstveno društvo za povijest zdravstvene kulture: 197–202. ISSN 1334-4366. Retrieved 15 October 2011.
  9. ↑ Tihomila Težak-Gregl (April 2008). "Study of the Neolithic and Eneolithic as reflected in articles published over the 50 years of the journal Opuscula archaeologica". Opvscvla Archaeologica Radovi Arheološkog zavoda. 30 (1). University of Zagreb, Faculty of Philosophy, Archaeological Department: 93–122. ISSN 0473-0992. Retrieved 15 October 2011.
  10. ↑ Jacqueline Balen (December 2005). "The Kostolac horizon at Vučedol". Opvscvla Archaeologica Radovi Arheološkog zavoda. 29 (1). University of Zagreb, Faculty of Philosophy, Archaeological Department: 25–40. ISSN 0473-0992. Retrieved 15 October 2011.
  11. ↑ Tihomila Težak-Gregl (December 2003). "Prilog poznavanju neolitičkih obrednih predmeta u neolitiku sjeverne Hrvatske" [A Contribution to Understanding Neolithic Ritual Objects in the Northern Croatia Neolithic]. Opvscvla Archaeologica Radovi Arheološkog zavoda (in Croatian). 27 (1). University of Zagreb, Faculty of Philosophy, Archaeological Department: 43–48. ISSN 0473-0992. Retrieved 15 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  12. ↑ Hrvoje Potrebica; Marko Dizdar (July 2002). "Prilog poznavanju naseljenosti Vinkovaca i okolice u starijem željeznom dobu" [A Contribution to Understanding Continuous Habitation of Vinkovci and its Surroundings in the Early Iron Age]. Prilozi Instituta za arheologiju u Zagrebu (in Croatian). 19 (1). Institut za arheologiju: 79–100. ISSN 1330-0644. Retrieved 15 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  13. ↑ John Wilkes (1995). The Illyrians. Oxford, UK: Wiley-Blackwell. p. 114. ISBN 978-0-631-19807-9. Retrieved 15 October 2011. ... in the early history of the colony settled in 385 BC on the island Pharos (Hvar) from the Aegean island Paros, famed for its marble. In traditional fashion they accepted the guidance of an oracle, ...
  14. ↑ John Wilkes (1995). The Illyrians. Oxford, UK: Wiley-Blackwell. p. 115. ISBN 978-0-631-19807-9. Retrieved 3 April 2012. The third Greek colony known in this central sector of the Dalmatian coast was Issa, on the north side of the island Vis.
  15. ↑ Edward Gibbon; John Bagnell Bury; Daniel J. Boorstin (1995). The Decline and Fall of the Roman Empire. New York: Modern Library. p. 335. ISBN 978-0-679-60148-7. Retrieved 27 October 2011.
  16. ↑ J. B. Bury (1923). History of the later Roman empire from the death of Theodosius I. to the death of Justinian. Macmillan Publishers. p. 408. Retrieved 15 October 2011.
  17. ↑ Andrew Archibald Paton (1861). Researches on the Danube and the Adriatic. Trübner. pp. 218–219. Retrieved 15 October 2011.
  18. ↑ Emil Heršak; Boris Nikšić (September 2007). "Hrvatska etnogeneza: pregled komponentnih etapa i interpretacija (s naglaskom na euroazijske/nomadske sadržaje)" [Croatian Ethnogenesis: A Review of Component Stages and Interpretations (with Emphasis on Eurasian/Nomadic Elements)]. Migracijske i etničke teme (in Croatian). 23 (3). Institute for Migration and Ethnic Studies: 251–268. ISSN 1333-2546.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  19. ↑ Mužić 2007, pp. 249–293.
  20. ↑ Mužić 2007, pp. 157–160.
  21. ↑ Mužić 2007, pp. 169–170.
  22. ↑ Antun Ivandija (April 1968). "Pokrštenje Hrvata prema najnovijim znanstvenim rezultatima" [Christianization of Croats according to the most recent scientific results]. Bogoslovska smotra (in Croatian). 37 (3–4). University of Zagreb, Catholic Faculty of Theology: 440–444. ISSN 0352-3101.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  23. ↑ Vladimir Posavec (March 1998). "Povijesni zemljovidi i granice Hrvatske u Tomislavovo doba" [Historical maps and borders of Croatia in age of Tomislav]. Radovi Zavoda za hrvatsku povijest (in Croatian). 30 (1): 281–290. ISSN 0353-295X. Retrieved 16 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  24. ↑ Lujo Margetić (January 1997). "Regnum Croatiae et Dalmatiae u doba Stjepana II" [Regnum Croatiae et Dalmatiae in age of Stjepan II]. Radovi Zavoda za hrvatsku povijest (in Croatian). 29 (1): 11–20. ISSN 0353-295X. Retrieved 16 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  25. ↑ 25.0 25.1 Ladislav Heka (October 2008). "Hrvatsko-ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868. s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije" [Croatian-Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868, with a special survey of the Slavonian issue]. Scrinia Slavonica (in Croatian). 8 (1). Hrvatski institut za povijest – Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje: 152–173. ISSN 1332-4853. Retrieved 16 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  26. ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 "Povijest saborovanja" [History of parliamentarism] (in Croatian). Sabor. Archived from the original on 13 జూన్ 2018. Retrieved 21 డిసెంబరు 2017.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  27. ↑ 27.0 27.1 27.2 27.3 27.4 Frucht 2005, pp. 422–423.
  28. ↑ Márta Font (July 2005). "Ugarsko Kraljevstvo i Hrvatska u srednjem vijeku" [Hungarian Kingdom and Croatia in the Middlea Ages]. Povijesni prilozi (in Croatian). 28 (28). Croatian Institute of History: 7–22. ISSN 0351-9767. Retrieved 17 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  29. ↑ Lane 1973, p. 409.
  30. ↑ "Povijest Gradišćanskih Hrvatov" [History of Burgenland Croats] (in Croatian). Croatian Cultural Association in Burgenland. Archived from the original on 25 జూలై 2012. Retrieved 21 డిసెంబరు 2017.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  31. ↑ John R. Lampe; Marvin R. Jackson (1982). Balkan economic history, 1550–1950: from imperial borderlands to developing nations. Indiana University Press. p. 62. ISBN 978-0-253-30368-4. Retrieved 17 October 2011.
  32. ↑ "Hrvatski sabor". Archived from the original on 2010-12-02. Retrieved 2017-12-21.
  33. ↑ Adkins & Adkins 2008, pp. 359–362.
  34. ↑ Harold Nicolson (2000). The Congress of Vienna: A Study in Allied Unity: 1812–1822. Grove Press. p. 180. ISBN 978-0-8021-3744-9. Retrieved 17 October 2011.
  35. ↑ 35.0 35.1 Nikša Stančić (February 2009). "Hrvatski narodni preporod – ciljevi i ostvarenja" [Croatian National Revival – goals and achievements]. Cris: časopis Povijesnog društva Križevci (in Croatian). 10 (1): 6–17. ISSN 1332-2567. Retrieved 7 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  36. ↑ Ante Čuvalo (December 2008). "Josip Jelačić – Ban of Croatia". Review of Croatian History. 4 (1). Croatian Institute of History: 13–27. ISSN 1845-4380. Retrieved 17 October 2011.
  37. ↑ "Constitution of Union between Croatia-Slavonia and Hungary". H-net.org. Retrieved 16 May 2010.
  38. ↑ Ladislav Heka (December 2007). "Hrvatsko-ugarska nagodba u zrcalu tiska" [Croatian-Hungarian compromise in light of press clips]. Zbornik Pravnog fakulteta Sveučilišta u Rijeci (in Croatian). 28 (2). University of Rijeka: 931–971. ISSN 1330-349X. Retrieved 10 April 2012.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  39. ↑ Branko Dubravica (January 2002). "Političko-teritorijalna podjela i opseg civilne Hrvatske u godinama sjedinjenja s vojnom Hrvatskom 1871–1886" [Political and territorial division and scope of civilian Croatia in the period of unification with the Croatian military frontier 1871–1886]. Politička misao (in Croatian). 38 (3). University of Zagreb, Faculty of Political Sciences: 159–172. ISSN 0032-3241. Retrieved 20 June 2012.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  40. ↑ Max Polatschek (1989). Franz Ferdinand: Europas verlorene Hoffnung (in German). Amalthea. p. 231. ISBN 978-3-85002-284-2. Retrieved 17 October 2011.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  41. ↑ Spencer Tucker; Priscilla Mary Roberts (2005). World War I: encyclopedia, Volume 1. ABC-CLIO. p. 1286. ISBN 978-1-85109-420-2. Retrieved 27 October 2011.
  42. ↑ "Parlamentarni izbori u Brodskom kotaru 1923. godine" [Parliamentary Elections in the Brod District in 1932]. Scrinia Slavonica (in Croatian). 3 (1). Croatian Institute of History – Slavonia, Syrmium and Baranya history branch: 452–470. November 2003. ISSN 1332-4853. Retrieved 17 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  43. ↑ Zlatko Begonja (November 2009). "Ivan Pernar o hrvatsko-srpskim odnosima nakon atentata u Beogradu 1928. godine" [Ivan Pernar on Croatian-Serbian relations after 1928 Belgrade assassination]. Radovi Zavoda za povijesne znanosti HAZU u Zadru (in Croatian) (51). Croatian Academy of Sciences and: 203–218. ISSN 1330-0474. Retrieved 17 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  44. ↑ Cvijeto Job (2002). Yugoslavia's ruin: the bloody lessons of nationalism, a patriot's warning. Rowman & Littlefield. p. 9. ISBN 978-0-7425-1784-4. Retrieved 27 October 2011.
  45. ↑ Klemenčič & Žagar 2004, pp. 121–123.
  46. ↑ Klemenčič & Žagar 2004, pp. 153–156.
  47. ↑ Josip Kolanović (November 1996). "Holocaust in Croatia – Documentation and research perspectives". Arhivski vjesnik (39). Croatian State Archives: 157–174. ISSN 0570-9008. Retrieved 17 October 2011.
  48. ↑ Richard S. Levy (2005). Antisemitism: a historical encyclopedia of prejudice and persecution. ABC-CLIO. pp. 149–150. ISBN 978-1-85109-439-4. Retrieved 17 October 2011.
  49. ↑ 49.0 49.1 Bogoljub Kočović (2005). Sahrana jednog mita: žrtve Drugog svetskog rata u Jugoslaviji [Burial of a Myth: World War II Victims in Yugoslavia] (in Serbian). Otkrovenje. ISBN 978-86-83353-39-2. Retrieved 18 October 2011.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  50. ↑ Dragutin Pavličević, Povijest Hrvatske, Naklada Pavičić, Zagreb, 2007., ISBN 978-953-6308-71-2,str. 441. – 442.
  51. ↑ Dragutin Pavličević (2007). Povijest Hrvatske. Naklada Pavičić. pp. 441–442. ISBN 978-953-6308-71-2.
  52. ↑ Matea Vipotnik (22 జూన్ 2011). "Josipović: Antifašizam je duhovni otac Domovinskog rata" [Josipović: Anti-Fascism is a Spiritual Forerunner of the Croatian War of Independence]. Večernji list (in Croatian). Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 14 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  53. ↑ Karakaš Obradov Marica (December 2008). "Saveznički zračni napadi na Split i okolicu i djelovanje Narodne zaštite u Splitu tijekom Drugog svjetskog rata" [Allied aerial attacks on Split and its surrounding and Civil Guard activity in Split during the World War II]. Historijski zbornik (in Croatian). 61 (2). Društvo za hrvatsku povjesnicu: 323–349. ISSN 0351-2193. Retrieved 17 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  54. ↑ History of Croatia, World War II. Encyclopædia Britannica Inc. 2012. Retrieved 25 March 2013. {{cite encyclopedia}}: |work= ignored (help); Cite uses deprecated parameter |authors= (help)
  55. ↑ Marko Maurović (May 2004). "Josip protiv Josifa" [Josip vs. Iosif]. Pro tempore – časopis studenata povijesti (in Croatian) (1). Klub studenata povijesti ISHA: 73–83. ISSN 1334-8302. Retrieved 17 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  56. ↑ "Predsjednik Sabora Luka Bebić na obilježavanju 64. obljetnice pobjede nad fašizmom i 65. obljetnice trećeg zasjedanja ZAVNOH-a u Topuskom" [Speaker of the Parliament, Luka Bebić, at celebration of the 64th anniversary of the victory over fascism and the 65th anniversary of the 3rd session of the ZAVNOH session in Topusko] (in Croatian). Sabor. 9 మే 2009. Archived from the original on 25 జూలై 2012. Retrieved 21 డిసెంబరు 2017.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  57. ↑ Midlarsky 2005, p. 131: "Memories of the mass murder of at least 500,000 Serbs by the fascist Croatian state in alliance with Nazi Germany during World War II were rekindled by Tuđman's behavior."
  58. ↑ Philip J. Cohen; David Riesman (1996). Serbia's Secret War: Propaganda and the Deceit of History. Texas A&M University Press. pp. 109–110. ISBN 978-0-89096-760-7. Retrieved 17 October 2011.
  59. ↑ Philip J. Cohen; David Riesman (1996). Serbia's Secret War: Propaganda and the Deceit of History. Texas A&M University Press. pp. 106–111. ISBN 978-0-89096-760-7. Retrieved 17 October 2011.
  60. ↑ Vladimir Geiger. "Human Losses of the Croats in World War II and the Immediate Post-War Period Caused by the Chetniks (Yugoslav Army in the Fatherand) and the Partisans (People's Liberation Army and the Partisan Detachments of Yugoslavia/Yugoslav Army) and the Communist Authorities: Numerical Indicators". Croatian Institute of History: 85–87. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  61. ↑ Ivica Šute (April 1999). "Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika – Građa za povijest Deklaracije" [Declaration on the Status and Name of the Croatian Standard Language – Declaration History Articles]. Radovi Zavoda za hrvatsku povijest (in Croatian). 31 (1): 317–318. ISSN 0353-295X.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  62. ↑ Vlado Vurušić (6 ఆగస్టు 2009). "Heroina Hrvatskog proljeća" [Heroine of the Croatian Spring]. Jutarnji list (in Croatian). Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 14 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  63. ↑ Roland Rich (1993). "Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union". European Journal of International Law. 4 (1): 36–65. Archived from the original on 19 జూలై 2021. Retrieved 18 October 2011.
  64. ↑ Frucht 2005, p. 433.
  65. ↑ "Leaders of a Republic In Yugoslavia Resign". The New York Times. Reuters. 12 జనవరి 1989. Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 7 February 2010.
  66. ↑ Davor Pauković (1 June 2008). "Posljednji kongres Saveza komunista Jugoslavije: uzroci, tijek i posljedice raspada" [Last Congress of the League of Communists of Yugoslavia: Causes, Consequences and Course of Dissolution] (PDF). Časopis za suvremenu povijest (in Croatian). 1 (1). Centar za politološka istraživanja: 21–33. ISSN 1847-2397. Retrieved 11 December 2010.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  67. ↑ Branka Magas (13 డిసెంబరు 1999). "Obituary: Franjo Tudjman". The Independent. Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 17 October 2011.
  68. ↑ Chuck Sudetic (2 అక్టోబరు 1990). "Croatia's Serbs Declare Their Autonomy". The New York Times. Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 11 December 2010.
  69. ↑ Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States. Routledge. 1998. pp. 272–278. ISBN 978-1-85743-058-5. Retrieved 16 December 2010.
  70. ↑ Chuck Sudetic (26 జూన్ 1991). "2 Yugoslav States Vote Independence To Press Demands". The New York Times. Archived from the original on 29 July 2012. Retrieved 12 December 2010.
  71. ↑ "Ceremonial session of the Croatian Parliament on the occasion of the Day of Independence of the Republic of Croatia". Official web site of the Croatian Parliament. Sabor. 7 అక్టోబరు 2004. Archived from the original on 29 జూలై 2012. Retrieved 21 డిసెంబరు 2017.
  72. ↑ Chuck Sudetic (4 నవంబరు 1991). "Army Rushes to Take a Croatian Town". The New York Times. Archived from the original on 29 July 2012. Retrieved 29 July 2012.
  73. ↑ "Croatia Clashes Rise; Mediators Pessimistic". The New York Times. 19 డిసెంబరు 1991. Archived from the original on 29 July 2012. Retrieved 29 July 2012.
  74. ↑ Charles T. Powers (1 ఆగస్టు 1991). "Serbian Forces Press Fight for Major Chunk of Croatia". Los Angeles Times. Archived from the original on 29 July 2012. Retrieved 29 July 2012.
  75. ↑ Marlise Simons (10 October 2001). "Milosevic, Indicted Again, Is Charged With Crimes in Croatia". The New York Times. Retrieved 1 March 2016.
  76. ↑ Stephen Kinzer (24 డిసెంబరు 1991). "Slovenia and Croatia Get Bonn's Nod". The New York Times. Archived from the original on 29 July 2012. Retrieved 29 July 2012.
  77. ↑ Paul L. Montgomery (23 మే 1992). "3 Ex-Yugoslav Republics Are Accepted Into U.N." The New York Times. Archived from the original on 29 July 2012. Retrieved 29 July 2012.
  78. ↑ Dean E. Murphy (8 ఆగస్టు 1995). "Croats Declare Victory, End Blitz". Los Angeles Times. Archived from the original on 4 August 2012. Retrieved 18 December 2010.
  79. ↑ Janine Natalya Clark (2014). International Trials and Reconciliation: Assessing the Impact of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia. London: Routledge. p. 28. ISBN 978-1-31797-475-8.
  80. ↑ Chris Hedges (16 జనవరి 1998). "An Ethnic Morass Is Returned to Croatia". The New York Times. Archived from the original on 18 May 2013. Retrieved 18 December 2010.
  81. ↑ 81.00 81.01 81.02 81.03 81.04 81.05 81.06 81.07 81.08 81.09 "2010 – Statistical Yearbook of the Republic of Croatia" (PDF). Croatian Bureau of Statistics. December 2010. Retrieved 7 October 2011.
  82. ↑ 82.0 82.1 82.2 82.3 82.4 82.5 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; CIA అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  83. ↑ Mate Matas (18 డిసెంబరు 2006). "Raširenost krša u Hrvatskoj" [Presence of Karst in Croatia]. geografija.hr (in Croatian). Croatian Geographic Society. Archived from the original on 8 ఆగస్టు 2012. Retrieved 1 ఫిబ్రవరి 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  84. ↑ "The best national parks of Europe". BBC. 28 జూన్ 2011. Archived from the original on 4 August 2012. Retrieved 11 October 2011.
  85. ↑ Statistical Yearbook of the Republic of Croatia 2015, p. 43.
  86. ↑ 86.0 86.1 86.2 86.3 86.4 86.5 Jasminka Radović; Kristijan Čivić; Ramona Topić, eds. (2006). Biodiversity of Croatia (PDF). State Institute for Nature Protection, Ministry of Culture (Croatia). ISBN 953-7169-20-0. Retrieved 13 October 2011.
  87. ↑ "Venue". 6th Dubrovnik Conference on Sustainable Development of Energy, Water and Environment Systems. Retrieved 13 October 2011.
  88. ↑ "500 najvećih tvrtki Srednje Europe" [500 largest Central European companies] (in Croatian). Deloitte. 2016. Archived from the original on 15 సెప్టెంబరు 2016. Retrieved 9 September 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  89. ↑ "Rang lista 500 najvećih tvrtki Srednje Europe" [Ranking of the 500 Largest Central European Companies] (PDF) (in Croatian). Deloitte. Retrieved 9 September 2016.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  90. ↑ "World Economic Situation and Prospects 2017" (PDF). United Nations. 2017. p. 156. Retrieved 25 September 2017.
  91. ↑ "World Economic Outlook Database, April 2017 – Croatia". International Monetary Fund. Retrieved 25 April 2017.
  92. ↑ "GDP per capita in PPS" (PDF). Eurostat. Archived from the original (PDF) on 25 జూన్ 2013. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  93. ↑ "Real GDP growth rate". Eurostat. Archived from the original on 22 ఆగస్టు 2006. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  94. ↑ "Republic Of Croatia – Croatian Bureau Of Statistics". Dzs.hr. Retrieved 23 March 2017.
  95. ↑ "Prvi rezultati". Dzs.hr. Retrieved 26 March 2017.
  96. ↑ International Financial Statistics, IMF, May 2011
  97. ↑ "World Economic Outlook Database". International Monetary Fund. October 2007. Retrieved 9 March 2008.
  98. ↑ "Foreign Trade in Goods of the Republic of Croatia, 2010 Final Data". Croatian Bureau of Statistics. 5 July 2011. Retrieved 21 October 2011.
  99. ↑ "OEC – Croatia (HRV) Exports, Imports, and Trade Partners". The Observatory of Economic Complexity. Archived from the original on 25 డిసెంబరు 2015. Retrieved 23 December 2015.
  100. ↑ "Background Note: Croatia". United States Department of State. Archived from the original on 27 మే 2010. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  101. ↑ "Corruption Perceptions Index 2015". Transparency International. 27 January 2016. Archived from the original on 29 జూలై 2017. Retrieved 1 January 2017.
  102. ↑ "Croatia National Debt on Country Economy". countryeconomy.com. Retrieved 3 December 2013.
  103. ↑ "Prihodi od turizma u 2014. dosegnuli 7,4 milijardi eura" [Tourism revenue reaches €7.4 billion in 2014]. mint.hr (in క్రొయేషియన్). Croatian Ministry of Tourism. 1 ఏప్రిల్ 2014. Archived from the original on 31 డిసెంబరు 2015. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  104. ↑ Tomislav Pili; Davor Verković (1 అక్టోబరు 2011). "Iako čini gotovo petinu BDP-a, i dalje niskoprofitabilna grana domaće privrede" [Even though it comprises nearly a fifth of the GDP, it is still a low-profit branch of the national economy]. Vjesnik (in Croatian). Archived from the original on 14 జూన్ 2012. Retrieved 20 అక్టోబరు 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  105. ↑ 2013 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia, p. 412.
  106. ↑ 2013 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia, p. 415.
  107. ↑ "Turistički prihod porast će prvi put nakon 2008" [Tourist income to rise for the first time since 2008]. t-portal.hr (in Croatian). T-Hrvatski Telekom. 14 September 2011. Retrieved 21 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  108. ↑ "History of Opatija". Opatija Tourist Board. Archived from the original on 29 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 21 October 2011.
  109. ↑ "Activities and attractions". Croatian National Tourist Board. Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 21 October 2011.
  110. ↑ "Croatia". Foundation for Environmental Education. Archived from the original on 2 డిసెంబరు 2011. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  111. ↑ "UNWTO World Tourism Barometer" (PDF). అక్టోబరు 2007. Archived from the original (PDF) on 10 సెప్టెంబరు 2013. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  112. ↑ "Croatian highlights, Croatia". Euro-poi.com. Archived from the original on 24 ఫిబ్రవరి 2013. Retrieved 26 March 2013.
  113. ↑ 113.0 113.1 113.2 Tanja Poletan Jugović (11 April 2006). "The integration of the Republic of Croatia into the Pan-European transport corridor network". Pomorstvo. 20 (1). University of Rijeka, Faculty of Maritime Studies: 49–65. Retrieved 14 October 2010.
  114. ↑ "Odluka o razvrstavanju javnih cesta u autoceste" [Decision on classification of public roads as motorways]. Narodne Novine (in Croatian). 25 July 2007. Retrieved 18 October 2010.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  115. ↑ "Odluka o izmjenama i dopunama odluke o razvrstavanju javnih cesta u autoceste" [Decision on amendments and additions to the Decision on classification of public roads as motorways]. Narodne Novine (in Croatian). 30 January 2009. Retrieved 18 October 2010.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  116. ↑ "Traffic counting on the roadways of Croatia in 2009 – digest" (PDF). Hrvatske ceste. Archived from the original (PDF) on 21 ఫిబ్రవరి 2011. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  117. ↑ "EuroTest". Eurotestmobility.com. Archived from the original on 30 ఏప్రిల్ 2011. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  118. ↑ "Brinje Tunnel Best European Tunnel". Javno.com. Archived from the original on 15 జనవరి 2009. Retrieved 6 మార్చి 2018.
  119. ↑ Tomislav Pili (10 మే 2011). "Skuplje korištenje pruga uništava HŽ" [More Expensive Railway Fees Ruin Croatian Railways]. Vjesnik (in Croatian). Archived from the original on 14 జూన్ 2012. Retrieved 26 అక్టోబరు 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  120. ↑ "Air transport". Ministry of the Sea, Transport and Infrastructure (Croatia). Archived from the original on 3 జూలై 2016. Retrieved 10 October 2011.
  121. ↑ Decision of the Croatian Government
  122. ↑ "FAA Raises Safety Rating for Croatia". Federal Aviation Administration. 26 January 2011. Retrieved 27 January 2011.
  123. ↑ "Riječka luka –jadranski "prolaz" prema Europi" [The Port of Rijeka – Adriatic "gateway" to Europe] (in Croatian). World Bank. 3 March 2006. Retrieved 13 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)[permanent dead link]
  124. ↑ "Luke" [Ports] (in Croatian). Ministry of the Sea, Transport and Infrastructure (Croatia). Archived from the original on 16 డిసెంబరు 2012. Retrieved 24 August 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  125. ↑ "Plovidbeni red za 2011. godinu" [Sailing Schedule for Year 2011] (in Croatian). Agencija za obalni linijski pomorski promet. Archived from the original on 15 జూలై 2011. Retrieved 6 మార్చి 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  126. ↑ "Plovni putovi" [Navigable routes] (in Croatian). Ministry of the Sea, Transport and Infrastructure (Croatia). Archived from the original on 16 డిసెంబరు 2012. Retrieved 10 September 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  127. ↑ "The JANAF system". Jadranski naftovod. Retrieved 8 October 2011.
  128. ↑ "Transportni sustav" [Transport system] (in Croatian). Plinacro. Retrieved 8 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  129. ↑ "Croatia, Slovenia's nuclear plant safe: Croatian president". EU Business. 28 March 2011. Retrieved 8 October 2011.
  130. ↑ "WHO Life Expectancy at birth". World Health Organization. 2012. Archived from the original on 6 డిసెంబరు 2014. Retrieved 6 December 2014.
  131. ↑ "U Hrvatskoj dvostruko više doseljenika" [Twice as many immigrants in Croatia]. Limun.hr. 21 July 2007. Archived from the original on 14 జనవరి 2017. Retrieved 12 October 2011.
  132. ↑ "International Migration and Development". Archived from the original on 2015-12-10. Retrieved 2018-05-01.
  133. ↑ "Projekcija stanovništva Republike Hrvatske 2004. – 2051" [Projection of Population of the Republic of Croatia 2004–2051] (PDF) (in Croatian). Croatian Bureau of Statistics. 2006. Archived from the original (PDF) on 19 జూన్ 2015. Retrieved 11 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  134. ↑ Snježana Mrđen; Mladen Friganović (June 1998). "The demographic situation in Croatia". Geoadria. 3 (1). Hrvatsko geografsko društvo – Zadar: 29–56. ISSN 1331-2294.
  135. ↑ "Traži se 40% više kvota za strane radnike". Poslovni dnevnik. 28 November 2008. Archived from the original on 18 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 16 May 2010.
  136. ↑ Nick Vidak (2008). "The Policy of Immigration in Croatia". Politička misao: Croatian Political Science Review. 35 (5). University of Zagreb, Faculty of Political Science: 57–75. ISSN 0032-3241. Retrieved 15 October 2010.
  137. ↑ "Summary of judgement for Milan Martić". United Nations. 12 జూన్ 2007. Archived from the original on 18 ఆగస్టు 2007. Retrieved 1 మే 2018.
  138. ↑ Steven Erlanger (16 January 2000). "For Serbs in Croatia, a Pledge Unkept". The New York Times. Retrieved 18 October 2011.
  139. ↑ Matt Prodger (5 August 2005). "Evicted Serbs remember Storm". BBC News. Retrieved 15 October 2011.
  140. ↑ "STATUS REPORT No.16 ON CROATIA'S PROGRESS IN MEETING INTERNATIONAL COMMITMENTS SINCE NOVEMBER 2004" (PDF). Organization for Security and Co-operation in Europe. 7 July 2005. Retrieved 13 October 2011.
  141. ↑ "Savez udruga Hrvata iz BiH izabrao novo čelništvo" [Union of associations of Bosnia and Herzegovina Croats elects new leadership] (in Croatian). Index.hr. 28 June 2003. Retrieved 12 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  142. ↑ "29 06 2010 – Benkovac" (in Croatian). Office of the President of Croatia. 29 June 2010. Archived from the original on 27 నవంబరు 2010. Retrieved 1 మే 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  143. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Census2011-nationality అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  144. ↑ "4. Population by ethnicity and religion". Census of Population, Households and Dwellings 2011. Croatian Bureau of Statistics. Retrieved 2012-12-17.
  145. ↑ మూస:Croatian Census 2011
  146. ↑ "Special EUROBAROMETER 225 "Social values, Science & Technology"" (PDF). p. 9.
  147. ↑ "Gallup Global Reports". Gallup. Archived from the original on 2013-10-14. Retrieved 2013-10-07.
  148. ↑ "Final Topline" (PDF). Pew. Retrieved 19 June 2017.
  149. ↑ "Ustav Republike Hrvatske" [Constitution of the Republic of Croatia]. Narodne Novine (in Croatian). 9 July 2010. Retrieved 11 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  150. ↑ Sandra Veljković; Stojan de Prato (5 November 2011). "Hrvatski postaje 24. službeni jezik Europske unije" [Croatian Becomes the 24th Official Language of the European Union]. Večernji list (in Croatian). Retrieved 11 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  151. ↑ "Izviješće o provođenju ustavnog zakona o pravima nacionalnih manjina i utrošku sredstava osiguranih u državnom proračunu Republike Hrvatske za 2007. godinu za potrebe nacionalnih manjina" [Report on Implementation of Constitutional Act on National Minority Rights and Expenditure of Funds Appropriated by the 2007 State Budget for Use by the National Minorities] (in Croatian). Sabor. 28 November 2008. Archived from the original on 9 మే 2013. Retrieved 27 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  152. ↑ మూస:Croatian Census 2011
  153. ↑ 153.0 153.1 "Organska podloga hrvatskog jezika" [Organic Base of the Croatian Language] (in Croatian). Institute of Croatian Language and Linguistics. Archived from the original on 7 ఆగస్టు 2011. Retrieved 1 మే 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  154. ↑ Mate Kapović (2009). "Položaj hrvatskoga jezika u svijetu danas" [Position of Croatian Language in the World Today]. Kolo (in Croatian) (1–2). Matica hrvatska. ISSN 1331-0992. Archived from the original on 12 జనవరి 2012. Retrieved 26 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  155. ↑ Branka Tafra (February 2007). "Značenje narodnoga preporoda za hrvatski jezik" [Significance of the National Revival for Croatian Language]. Croatica et Slavica Iadertina (in Croatian). 2: 43–55. ISSN 1845-6839. Retrieved 10 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  156. ↑ "Istraživanje: Tri posto visokoobrazovanih ne zna niti jedan strani jezik, Hrvati uglavnom znaju engleski" [Survey: Three per cent of higher educated people can not speak any foreign languages, Croats mostly speak English] (in Croatian). Index.hr. 5 April 2011. Retrieved 11 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  157. ↑ "Europeans and their languages – European commission special barometer FEB2006" (PDF). European Commission. February 2006. Retrieved 15 January 2010.
  158. ↑ Anonymous (2016-07-05). "Croatia - European Union - European Commission". European Union (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2018-03-02.
  159. ↑ "Population aged 10 and over by sex and illiterates by age, 2011 census". Croatian Bureau of Statistics. Retrieved 26 December 2015.
  160. ↑ "Newsweek study of Health, Education, Economy and Politics ranks the globe's top nations". Newsweek. 15 ఆగస్టు 2010. Archived from the original on 1 September 2010. Retrieved 14 November 2010.
  161. ↑ 161.0 161.1 161.2 http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2016/sljh2016.pdf
  162. ↑ "Državna matura" (in Croatian). Ministry of Science, Education and Sports (Croatia). Archived from the original on 26 మార్చి 2016. Retrieved 1 మే 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  163. ↑ 163.0 163.1 "Institut za razvoj obrazovanja – Pregled institucija". Iro.hr. Archived from the original on 2017-03-06. Retrieved 2017-03-06.
  164. ↑ "O nama" [About us] (in Croatian). University of Zadar. Retrieved 15 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  165. ↑ "University of Zagreb 1699–2005". University of Zagreb. Archived from the original on 31 మే 2015. Retrieved 15 October 2011.
  166. ↑ "60. rođendan Instituta Ruđer Bošković: Svijetu je dao ciklotron, spojeve i novi katalizator" [The 60th Anniversary of the Ruđer Bošković Institute: It Presented the World with a Cyclotron, Compounds and a New Catalyst]. Jutarnji list (in Croatian). 9 June 2010. Archived from the original on 3 మార్చి 2016. Retrieved 12 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  167. ↑ "The Founding of the Academy". Croatian Academy of Sciences and. Archived from the original on 6 జూన్ 2010. Retrieved 1 మే 2018.
  168. ↑ Siniša Zrinščak (February 2003). "Socijalna politika u kontekstu korjenite društvene transformacije postkomunističkih zemalja" [Social Policy in the Context of Thorough Social Transformation of Post-Communist Countries]. Revija za socijalnu politiku (in Croatian). 10 (2): 135–159. doi:10.3935/rsp.v10i2.124. ISSN 1330-2965. Retrieved 12 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  169. ↑ 2017 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia, p. 549.
  170. ↑ Marijana Matković (27 సెప్టెంబరు 2011). "Ulaskom u EU Hrvatska će imati najveću potrošnju za zdravstvo" [After the EU accession Croatia will have the maximum healthcare spending]. Vjesnik (in Croatian). Archived from the original on 14 జూన్ 2012. Retrieved 12 అక్టోబరు 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  171. ↑ "Puni džepovi: europski smo rekorderi potrošnje, imamo najskuplju vlast u cijeloj Europskoj uniji!". Retrieved 30 March 2018.
  172. ↑ "Life expectancy increases by 5 years, but inequalities persist". World Health Organization. Retrieved 30 March 2018.
  173. ↑ "World Population Prospects - Population Division - United Nations". esa.un.org. Archived from the original on 2 సెప్టెంబరు 2017. Retrieved 30 March 2018.
  174. ↑ Marija Crnjak (10 January 2008). "U Hrvatskoj se puši manje nego u EU" [Fewer smokers in Croatia than in the EU] (in Croatian). Poslovni dnevnik. Archived from the original on 19 జనవరి 2012. Retrieved 12 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  175. ↑ "Croatia". World Health Organization. Retrieved 12 October 2011.
  176. ↑ UNESCO World Heritage Centre. "Historic City of Trogir". unesco.org. Retrieved 1 August 2015.
  177. ↑ "Culture and History". Croatian National Tourist Board. Archived from the original on 16 అక్టోబరు 2011. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  178. ↑ "Djelokrug" [Scope of authority] (in Croatian). Ministry of Culture (Croatia). Retrieved 7 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  179. ↑ "Browse the Lists of Intangible Cultural Heritage and the Register of good safeguarding practices – intangible heritage". ich.unesco.org. UNESCO – Culture Sector.
  180. ↑ Eric P. Nash (30 July 1995). "STYLE; Dressed to Kill". The New York Times. Retrieved 12 October 2011.
  181. ↑ Vladimir Huzjan (July 2008). "Pokušaj otkrivanja nastanka i razvoja kravate kao riječi i odjevnoga predmeta" [The origin and development of the tie (kravata) as a word and as a garment]. Povijesni prilozi (in Croatian). 34 (34). Croatian Institute of History: 103–120. ISSN 0351-9767. Retrieved 17 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  182. ↑ "Trakošćan" (in Croatian). Ministry of Foreign Affairs and European Integration (Croatia). Archived from the original on 4 August 2012. Retrieved 27 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  183. ↑ Adriana Piteša (10 November 2010). "Interliber: Nobelovci se prodaju za 20, bestseleri za 50, remek-djela za 100 kuna" [Interliber: Nobel Laureates Sold for 20, Bestsellers for 50, Masterpieces for 100 Kuna]. Jutarnji list (in Croatian). Archived from the original on 24 జనవరి 2012. Retrieved 13 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  184. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; HDI అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  185. ↑ "Conference on the implementation of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities in Croatia, with regard to the persons with intellectual disabilities". European Union. 17 జూన్ 2009. Archived from the original on 9 మే 2013. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  186. ↑ "Croatia passes civil partnerships law". PinkNews. 15 July 2014. Retrieved 1 August 2014.
  187. ↑ Radosavljević, Zoran (1 December 2013). "Croats set constitutional bar to same-sex marriage". Reuters.com. Archived from the original on 11 ఆగస్టు 2014. Retrieved 6 January 2014.
  188. ↑ Stephen Clissold; Henry Clifford Darby (1968). A short history of Yugoslavia from early times to 1966. Cambridge University Press. pp. 51–52. ISBN 978-0-521-09531-0. Retrieved 30 November 2011.
  189. ↑ MacGregor, Sandra (17 June 2013). "Varaždin: Croatia's 'little Vienna'". Telegraph Media Group. Retrieved 4 September 2013.
  190. ↑ "Najljepši gradovi Sjeverne Hrvatske – Karlovac, Ozalj, Ogulin" [The Most Beautiful Cities of the Northern Croatia – Karlovac, Ozalj, Ogulin]. Jutarnji list (in Croatian). 14 August 2010. Retrieved 10 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  191. ↑ Darja Radović Mahečić (2006). "Sekvenca secesije – arhitekt Lav Kalda" [Sequence of the Art Nouveau – Architect Lav Kalda] (PDF). Radovi Instituta za povijest umjetnosti (in Croatian). 30. Institute of Art History (Croatia): 241–264. ISSN 0350-3437. Archived from the original (PDF) on 21 జూలై 2011. Retrieved 10 అక్టోబరు 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  192. ↑ 192.0 192.1 "Croatian Art History – Overview of Prehistory". Ministry of Foreign Affairs and European Integration (Croatia). Archived from the original on 7 అక్టోబరు 2011. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  193. ↑ "Church of Saint Donat". Zadar Tourist Board. Archived from the original on 24 మార్చి 2014. Retrieved 10 October 2011.
  194. ↑ Pavao Nujić (September 2011). "Josip Juraj Strossmayer – Rođeni Osječanin" [Josip Juraj Strossmayer – Native of Osijek]. Essehist (in Croatian). 2. University of Osijek – Faculty of Philosophy: 70–73. ISSN 1847-6236. Retrieved 10 October 2011.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  195. ↑ "The Baška tablet". Island of Krk Tourist Board. Archived from the original on 2 మే 2019. Retrieved 13 October 2011.
  196. ↑ "Hrvatska književnost u 270.000 redaka" [Croatian Literature in 270,000 Lines] (in Croatian). Miroslav Krleža Institute of Lexicography. 11 ఫిబ్రవరి 2011. Archived from the original on 17 డిసెంబరు 2011. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  197. ↑ Robert D. Kaplan (18 April 1993). "A Reader's Guide to the Balkans". The New York Times.
  198. ↑ Benfield, Richard W. "Croatia". In Quick, Amanda C. (ed.). World Press Encyclopedia. Vol. 1 (2 ed.). Detroit: Gale. ISBN 0-7876-5583-X. Retrieved 13 September 2011.
  199. ↑ "Press Freedom Index 2010". Reporters Without Borders. Archived from the original on 24 నవంబరు 2010. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  200. ↑ "About Hina". HINA. Archived from the original on 11 అక్టోబరు 2011. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  201. ↑ Darko Tomorad (July 2002). "Marina Mučalo: Radio in Croatia, book review". Politička misao. 38 (5). University of Zagreb, Faculty of Political Sciences: 150–152. ISSN 0032-3241.
  202. ↑ "Global Press Freedom Rankings" (PDF). Freedom House. Retrieved 21 June 2012.
  203. ↑ "Croatia". Freedom House. Archived from the original on 23 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 21 June 2012.
  204. ↑ "Amnesty International report 2009". Archived from the original on 5 ఆగస్టు 2009. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  205. ↑ "Popis programa digitalne televizije" [List of Digital Television Programmes] (in Croatian). Odašiljači i veze. Archived from the original on 9 అక్టోబరు 2011. Retrieved 13 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  206. ↑ "HRT broadcasting via satellite". Croatian Radiotelevision. 20 May 2008. Archived from the original on 28 ఆగస్టు 2013. Retrieved 13 October 2011.
  207. ↑ 2013 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia, pp. 509.
  208. ↑ Sandra Babić (15 జనవరి 2007). "Prva Internet televizija u Hrvatskoj" [The First Internet Television in Croatia] (in Croatian). Lider. Archived from the original on 11 జనవరి 2012. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  209. ↑ Merita Arslani (6 November 2010). "Već je 450 tisuća Hrvata prešlo na kabelsku i gleda 200 TV programa" [450 thousand Croats already switched to cable, watching 200 TV channels]. Jutarnji list (in Croatian). Archived from the original on 24 జనవరి 2012. Retrieved 13 October 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  210. ↑ "Print Products". Europapress Holding. Archived from the original on 8 అక్టోబరు 2011. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  211. ↑ "Daily papers". Styria Media Group. Archived from the original on 21 సెప్టెంబరు 2011. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  212. ↑ Vozab, Dina (December 2014). "Tisak u krizi: analiza trendova u Hrvatskoj od 2008. do 2013" (PDF). Medijske studije (in క్రొయేషియన్). 5 (10): 141. Retrieved 26 December 2015.
  213. ↑ Adriana Piteša (12 సెప్టెంబరు 2006). "Ministarstvo financira rekordan broj filmova" [Ministry [of Culture] funding a record number of films]. Jutarnji list (in Croatian). Archived from the original on 26 జనవరి 2012. Retrieved 13 అక్టోబరు 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  214. ↑ "Potpora hrvatskim filmovima i koprodukcijama" [Supporting Croatian Films and Co-Productions] (in Croatian). Croatian Radiotelevision. 18 March 2011. Archived from the original on 28 ఆగస్టు 2013. Retrieved 13 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  215. ↑ Vedran Jerbić (12 జూలై 2011). "Trierova trijumfalna apokalipsa" [Trier's Triumphant Apocalypse]. Vjesnik (in Croatian). Archived from the original on 14 జూన్ 2012. Retrieved 13 అక్టోబరు 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  216. ↑ Božidar Trkulja (29 మే 2011). ""Surogat" napunio pola stoljeća" ["Ersatz" celebrates half a century]. Vjesnik (in Croatian). Archived from the original on 14 జూన్ 2012. Retrieved 13 అక్టోబరు 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  217. ↑ 217.0 217.1 "Gastronomy and enology". Croatian National Tourist Board. Archived from the original on 6 ఏప్రిల్ 2016. Retrieved 13 October 2011.
  218. ↑ Skenderović, Robert (2002). "Kako je pivo došlo u Hrvatsku". Hrvatska revija (in Croatian). Archived from the original on 5 జూన్ 2013. Retrieved 10 September 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  219. ↑ "2008 Per-Capita Beer Consumption by Country". Kirin Institute of Food and Lifestyle Report Vol. 22. Kirin Brewery Company. 21 December 2009. Retrieved 10 September 2011.
  220. ↑ Biserka Perman (May 2011). "Is sports system fair?". JAHR. 2 (3). University of Rijeka: 159–171. ISSN 1847-6376. Retrieved 8 October 2011.
  221. ↑ "About Croatian Football Federation". Croatian Football Federation. Retrieved 8 October 2011.
  222. ↑ "Evo vam Lige 16: Na utakmicama HNL-a prosječno 1911" [There's league 16: Average attendance at HNL matches stands at 1911] (in Croatian). Index.hr. 24 May 2011. Retrieved 8 October 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  223. ↑ "Olympic medalists". Croatian Olympic Committee. Archived from the original on 21 జనవరి 2012. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  224. ↑ "Croatian Olympic Committee". hoo.hr. Croatian Olympic Committee. Archived from the original on 4 జూలై 2011. Retrieved 27 అక్టోబరు 2018.
  225. ↑ "Croatia". International Olympic Committee. Retrieved 30 June 2012.

బయటి లింకులు

[మార్చు]
{{{1}}} గురించిన మరింత సమాచారం కొరకు వికీపీడియా సోదర ప్రాజెక్టులు అన్వేషించండి

[[wiktionary:Special:Search/{{{1}}}|నిఘంటువు]] విక్షనరీ నుండి
[[wikibooks:Special:Search/{{{1}}}|పాఠ్యపుస్తకాలు]] వికీ పుస్తకాల నుండి
[[wikiquote:Special:Search/{{{1}}}|ఉదాహరణలు]] వికికోట్ నుండి
[[wikisource:Special:Search/{{{1}}}|వికీసోర్సు నుండి]] వికీసోర్సు నుండి
[[commons:Special:Search/{{{1}}}|చిత్రాలు, మీడియా]] చిత్రాలు, మీడియా నుండి
[[wikinews:Special:Search/{{{1}}}|వార్తా కథనాలు]] వికీ వార్తల నుండి

ప్రభుత్వం
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=క్రోయేషియా&oldid=4334381" నుండి వెలికితీశారు