అద్వైతం

అద్వైత వేదాంత సంస్కృతం: अद्वैत वेदान्त, IAST: అద్వైత వేదాంత) అనేది ఒక హిందూ సాధన, ఇది ఆధ్యాత్మిక క్రమశిక్షణ, పురాతన హిందూ సాంప్రదాయం, ఉన్నతమైన పాఠశాల సంప్రదాయం. అద్వైత పదం (అక్షరాలా "నాన్-సెకండ్‌నెస్", కానీ సాధారణంగా "నాన్యువలిజం" అని అనువదించబడుతుంది, తరచుగా ఏకవాదంతో సమానంగా ఉంటుంది) బ్రహ్మం మాత్రమే అంతిమంగా వాస్తవమైనది అనే ఆలోచనను సూచిస్తుంది, అయితే క్షణికమైన అసాధారణ ప్రపంచం బ్రహ్మం యొక్క భ్రాంతికరమైన రూపం (మాయ). . ఈ దృక్కోణంలో, (జీవ్)ఆత్మాన్, అనుభవిస్తున్న స్వీయ, ఆత్మ-బ్రాహ్మణం, అత్యున్నతమైన స్వీయ, సంపూర్ణ వాస్తవికత, భిన్నమైనవి కావు. జీవాత్మ లేదా వ్యక్తిగత స్వీయ అనేది స్పష్టమైన వ్యక్తిగత శరీరాల సమూహంలో ఏకవచన ఆత్మ యొక్క ప్రతిబింబం లేదా పరిమితి.

అద్వైత మతాన్ని క్రమబద్దీకరించిన గురువు ఆది శంకరాచార్యుడు.

అద్వైత సంప్రదాయంలో, మోక్షం (బాధ, పునర్జన్మ నుండి విముక్తి) అసాధారణ ప్రపంచం యొక్క ఈ భ్రమను గుర్తించడం, శరీర-మనస్సు సంక్లిష్టత, 'కర్మకత్వం' అనే భావన నుండి గుర్తించబడటం, ఒకరి నిజమైన గుర్తింపు యొక్క విద్య (జ్ఞానం) పొందడం ద్వారా సాధించబడుతుంది. ఆత్మ-బ్రహ్మం, స్వయం ప్రకాశించే (స్వయం ప్రకాశ) అవగాహన లేదా సాక్షి-స్పృహ. తత్ త్వం అసి, "నువ్వు" వంటి ఉపనిషత్తు ప్రకటనలు (జీవ్) ఆత్మకు అమర్త్యమైన బ్రహ్మం నుండి భిన్నం కాదని వెల్లడించడం ద్వారా ఒకరి నిజమైన గుర్తింపుకు సంబంధించిన అజ్ఞానాన్ని (అవిద్య) నాశనం చేస్తాయి. 8వ శతాబ్దపు ప్రముఖ వేద పండితుడు, గురువు (ఆచార్య) ఆది శంకరుడు, బ్రహ్మం ఎప్పుడూ ఉనికిలో ఉన్నందున, బ్రహ్మజ్ఞానం తక్షణమే, 'చర్య' అవసరం లేదు, అంటే కృషి, కృషి, అద్వైత సంప్రదాయం విస్తృతమైన సన్నాహకతను కూడా నిర్దేశిస్తుంది. సాధన, మహావాక్యాల గురించి ఆలోచించడం, యోగ సమాధిని జ్ఞానానికి సాధనంగా అంగీకరించడం, ఇతర ఆధ్యాత్మిక విభాగాలు, సంప్రదాయాలలో కూడా గుర్తించబడిన వైరుధ్యాన్ని చూపడం. ఆది శంకరుడు అద్వైత వేదాంత సంప్రదాయానికి అత్యంత ప్రముఖులు, అతని శతాబ్దాల తర్వాత 14వ శతాబ్దంలో విజయనగర సామ్రాజ్యంలో శృంగేరి మఠం, దాని జగద్గురువు విద్యారణ్య (మాధవ, 14వ శతాబ్దం.) అధిరోహణతో అతని ప్రాముఖ్యత శతాబ్దాల తర్వాత రూపుదిద్దుకోవడం ప్రారంభమైనందున ప్రారంభ ప్రభావం ప్రశ్నించబడింది. శంకరుడు యోగాను స్వీకరించనప్పటికీ, మధ్యయుగ కాలంలోని అద్వైత వేదాంత సంప్రదాయం యోగ సంప్రదాయంలోని అంశాలను, యోగ వశిష్ట, భాగవత పురాణం వంటి గ్రంథాలను స్పష్టంగా పొందుపరిచింది, స్వామి వివేకానంద యోగ సమాధిని జ్ఞాన, అద్వైత సాధనంగా పూర్తిగా స్వీకరించి ప్రచారం చేయడంలో ముగింపు పలికింది. విముక్తి. 19వ శతాబ్దంలో, విద్యారణ్య యొక్క సర్వదర్శనసంగ్రహ ప్రభావం కారణంగా, పాశ్చాత్య పాండిత్యం ద్వారా అద్వైత వేదాంత ప్రాముఖ్యతను అతిగా నొక్కిచెప్పారు, అద్వైత వేదాంతము సంఖ్యాపరంగా ఆస్తిక భక్తి-ఆధిపత్యం ఉన్నప్పటికీ, హిందూ ఆధ్యాత్మికతకు ఉదాహరణగా పరిగణించబడింది.

ఆధునిక కాలంలో, వివిధ నియో-వేదాంత ఉద్యమాలలో అద్వైత అభిప్రాయాలు కనిపిస్తాయి.

వ్యుత్పత్తి , నామకరణం

వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం

అద్వైత అనే పదం రెండు సంస్కృత పదాల సమ్మేళనం: * ఉపసర్గ "a-" (అ), అంటే "కాని" * "ద్వైత" (द्वैत), అంటే 'ద్వంద్వత్వం' లేదా 'ద్వంద్వత్వం'. అద్వైత అనేది తరచుగా "ద్వంద్వత్వం కానిది" అని అనువదించబడుతుంది, కానీ మరింత సముచితమైన అనువాదం "రెండవది కాదు." అద్వైతకి అనేక అర్థాలు ఉన్నాయి: * విషయం, వస్తువు గౌడపాద చెప్పినట్లుగా, విషయం, వస్తువు మధ్య వ్యత్యాసం ఏర్పడినప్పుడు, ప్రజలు వస్తువులను గ్రహిస్తారు., ఇది సంసారం. ఒకరి నిజమైన గుర్తింపును బ్రాహ్మణగా గుర్తించడం ద్వారా, ఇకపై ఎలాంటి గ్రహణశక్తి ఉండదు,, మనస్సు విశ్రాంతి పొందుతుంది. * ఆత్మ, బ్రహ్మం యొక్క నాన్డ్యూవాలిటీ, అద్వైత వేదాంత యొక్క ప్రసిద్ధ డిక్షన్, ఆత్మ బ్రహ్మం నుండి వేరు కాదు; ఈ గుర్తింపు యొక్క జ్ఞానం విముక్తినిస్తుంది. * మోనిజం: "బ్రాహ్మణం" తప్ప మరొక వాస్తవికత లేదు, "వాస్తవికత భాగాలుగా ఏర్పడలేదు," అంటే, ఎప్పటికప్పుడు మారుతున్న 'వస్తువులకు' వాటి స్వంత ఉనికి లేదు, కానీ ఉనికిలో ఉన్న బ్రహ్మం యొక్క రూపాలు. ;, వాస్తవానికి "స్వయాన్ని అనుభవించడం" (జీవ), బ్రాహ్మణం, జీవుల మధ్య ద్వంద్వత్వం లేదు.

వేదాంత అనే పదం రెండు సంస్కృత పదాల కూర్పు: వేదం అనే పదం మొత్తం వేద గ్రంథాల కార్పస్‌ను సూచిస్తుంది, "అంత" అనే పదానికి 'అంత్యం' అని అర్థం. వేదాంత యొక్క అర్థాన్ని "వేదాల ముగింపు" లేదా "వేదాల యొక్క అంతిమ జ్ఞానం"గా సంగ్రహించవచ్చు. వేదాంత హిందూ తత్వశాస్త్రం యొక్క ఆరు సనాతన పాఠశాలల్లో ఒకటి.

అద్వైత వేదాంత

"ప్రారంభ కాలాలలో, శంకరుల కాలానికి ముందు" ఉపనిసాదిక్ తత్వశాస్త్రానికి "ప్రాధాన్య పరిభాష" పురుషవాదం అయితే, అద్వైత వేదాంత పాఠశాల చారిత్రాత్మకంగా అద్వైత-వాద (అద్వైత ప్రసంగి), అభేద- వంటి వివిధ పేర్లతో సూచించబడింది. దర్శనం (భేదం లేని దృక్పథం), ద్వైత-వాద-ప్రతిషేధ (ద్వంద్వ భేదాల తిరస్కరణ),, కేవల-ద్వైత (వివిక్త ద్వైతత్వం). వైష్ణవ వ్యతిరేకులు దీనిని మాయవాద అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది మధ్యమక బౌద్ధమతంతో సమానంగా ఉంటుంది, దృగ్విషయం అంతిమంగా స్వాభావిక సారాంశం లేదా వాస్తవికతను కలిగి ఉండదని వారి పట్టుదల కారణంగా, బౌద్ధ, ఆసియా అధ్యయనాల ప్రొఫెసర్ రిచర్డ్ కింగ్ ప్రకారం, మాండూక్య ఉపనిషత్ గద్యంలో అద్వైత పదం మొదట గుర్తించదగిన వేదాంతంలో కనిపిస్తుంది. దీనికి విరుద్ధంగా, సంస్కృతం, వేద అధ్యయనాలలో నైపుణ్యం కలిగిన ఫిలాసఫీ ప్రొఫెసర్ ఫ్రిట్స్ స్టాల్ ప్రకారం, అద్వైత పదం వేద యుగానికి చెందినది, వేద ఋషి యాజ్ఞవల్క్య (8వ లేదా 7వ శతాబ్దం BCE) దీనిని రూపొందించిన వ్యక్తిగా ఘనత పొందారు. . తత్వశాస్త్రం, ఆసియా అధ్యయనాల ప్రొఫెసర్ అయిన స్టీఫెన్ ఫిలిప్స్, బృహదారణ్యక ఉపనిషత్‌లోని శ్లోక సారాంశాన్ని కలిగి ఉన్న అద్వైతాన్ని "ఒక మహాసముద్రం, ద్వంద్వత్వం లేని ఒకే దార్శనికుడు అతని ప్రపంచం బ్రహ్మంగా మారతాడు" అని అనువదించాడు.

అద్వైత సంప్రదాయం

కచ్చితమైన అర్థంలో "అద్వైత వేదాంత" అనే పదం శంకరులచే స్థాపించబడిన పాఠ్య వివరణ యొక్క పాండిత్య సంప్రదాయాన్ని సూచించవచ్చు, విస్తృత అర్థంలో "అద్వైత" అనేది యోగ ఆలోచన, అభ్యాసంతో అద్వైత అంశాలను కలిగి ఉన్న అద్వైత ఆలోచన యొక్క విస్తృత ప్రవాహాన్ని సూచిస్తుంది., కాశ్మీర్ శైవిజం, నాథ్ సంప్రదాయం వంటి ఇతర భారతీయ మతతత్వాలు. మొదటి అర్థాన్ని "క్లాసికల్ అద్వైత" అని కూడా పిలుస్తారు, "సిద్ధాంత అద్వైత,", దాని ప్రదర్శన మధ్యయుగ కాలం కారణంగా డాక్సోగ్రఫీలు, Paul Deussen,, వలసరాజ్యాల ప్రభావాలకు భారతీయ ప్రతిస్పందన, నియో-వేదాంత అని పాల్ హ్యాకర్ డబ్ చేసారు, అతను దీనిని "సాంప్రదాయ" అద్వైత వేదాంత నుండి ఒక విచలనంగా భావించాడు. ఇంకా, శంకర అనంతర అద్వైత వేదాంత ఇంక్ యోగ వశిష్ట వంటి యోగ అంశాలు,, ఇతర భారతీయ సంప్రదాయాలను ప్రభావితం చేశాయి, నియో-వేదాంత భారతీయ ఆలోచన యొక్క ఈ విస్తృత శ్రేణిపై ఆధారపడింది. ఈ విస్తృత ఆలోచన, అభ్యాసం "గొప్ప అద్వైత వేదాంత," "దేశీయ అద్వైత,", "అనుభవాత్మక అద్వైతం." ఈ విస్తృత అద్వైత సంప్రదాయం సాధారణంగా "అద్వైత వేదాంత"గా ప్రదర్శించబడుతుంది, అయితే "అద్వైత" పదం మరింత సముచితంగా ఉండవచ్చు.

మోనిజం

అద్వైత వేదాంత యొక్క నాన్డ్యూయలిజం తరచుగా ఆదర్శవాద మోనిజంగా పరిగణించబడుతుంది. రాజు ప్రకారం, అద్వైత వేదాంతము ఉపనిషత్తులలో ఇప్పటికే ఉన్న మోనిస్టిక్ ఆలోచనలను "దాని అంతిమ విపరీతానికి" అభివృద్ధి చేసింది. దీనికి విరుద్ధంగా, అద్వైత వేదాంతాన్ని "మోనిస్టిక్" అని పిలవడం తప్పుదోవ పట్టించేది అని మిల్నే పేర్కొన్నాడు, ఎందుకంటే ఇది "భేదం యొక్క నిరాకరణ"ను "ఒకటిగా కలవడం"తో గందరగోళం చేస్తుంది. అద్వైత అనేది ప్రతికూల పదం (అ-ద్వైత), మిల్నే పేర్కొన్నాడు, ఇది విషయం , వస్తువు మధ్య లేదా గ్రహించే , గ్రహించిన మధ్య "భేదం యొక్క నిరాకరణ"ను సూచిస్తుంది.

డ్యుయిష్ ప్రకారం, అద్వైత వేదాంత ఏకత్వ ఏకత్వాన్ని బోధిస్తుంది, అయితే ప్రత్యామ్నాయ ఏకత్వ సిద్ధాంతాల మల్టిలిసిటీ ఆవరణ లేకుండా. జాక్వెలిన్ సుథ్రెన్ హిర్స్ట్ ప్రకారం, ఆది శంకరుడు తన బ్రహ్మ-సూత్ర భాష్య 2.1.20లో "ఏకత్వం" ఆవరణను సానుకూలంగా నొక్కిచెప్పాడు, దానిని అన్ని ఉపనిషత్తులకు ఆపాదించాడు.

నికల్సన్ అద్వైత వేదాంతంలో దాని పురాతన మూలాలు, శంకర రచనలు రెండింటిలోనూ వాస్తవిక ఆలోచనలు ఉన్నాయి.

దర్శన (వీక్షణ) - కేంద్ర ఆందోళనలు

అద్వైత అనేది వేదాంతానికి చెందిన ఒక ఉపపాఠశాల, రెండోది ఆరు శాస్త్రీయ హిందూ దర్శనాలలో ఒకటి, ఇది మోక్షం, విముక్తి లేదా ట్రాన్స్మిగ్రేటరీ అస్తిత్వం నుండి విముక్తిని సాధించే లక్ష్యంతో కూడిన పాఠ్య వివరణలు, మతపరమైన అభ్యాసాల యొక్క సమగ్ర విభాగం. సాంప్రదాయ అద్వైత వేదాంత అధ్యయనం, శ్రుతి యొక్క సరైన అవగాహన అని నమ్ముతున్న వాటిపై కేంద్రీకృతమై ఉంది, బ్రహ్మ సూత్రాలు, భగవద్గీతతో పాటు సమష్టిగా ప్రస్థాన్త్రయి అని పిలువబడే గ్రంథాలను, ముఖ్యంగా ప్రధాన ఉపనిషత్తులను బహిర్గతం చేసింది.

వేదాంత యొక్క అన్ని పాఠశాలల్లో ఒక ప్రధాన ప్రశ్న వ్యక్తిగత స్వీయ (జీవా), ఆత్మ/బ్రహ్మం మధ్య సంబంధం. శంకరుడు, అతని అనుచరులు ఆత్మ/బ్రాహ్మణాన్ని అంతిమ వాస్తవమని,, జీవాత్మను "చివరికి ఆత్మ/బ్రాహ్మణ స్వభావానికి చెందినవాడు"గా భావిస్తారు. ఈ సత్యం పురాతన ప్రధాన ఉపనిషత్తులు , బ్రహ్మ సూత్రాల యొక్క ఎంచుకున్న భాగాలను అక్షరార్థంగా చదవడం ద్వారా స్థాపించబడింది , భగవద్గీత , అనేక ఇతర హిందూ గ్రంథాలలో కూడా కనుగొనబడింది , గొప్ప ప్రయత్నం చేసినప్పటికీ ఇది స్వయం-స్పష్టంగా పరిగణించబడుతుంది. ఇతర ఆలోచనా వ్యవస్థలను విమర్శించడం ద్వారా ఈ పఠనం యొక్క కచ్చితత్వాన్ని , కారణం , అనుభవంతో దాని అనుకూలతను చూపించడానికి. విద్య, జీవన్-ఆత్మాన్ , బ్రహ్మం యొక్క గుర్తింపు యొక్క సరైన జ్ఞానం లేదా అవగాహన, శూన్య అవిద్యను ('తప్పుడు జ్ఞానం') నాశనం చేస్తుంది లేదా చేస్తుంది , విముక్తికి దారి తీస్తుంది.

సమకాలీన అద్వైత సంప్రదాయం ప్రకారం, ఈ జ్ఞానాన్ని స్వాధ్యాయ, స్వీయ , వేద గ్రంథాల అధ్యయనం ద్వారా పొందవచ్చు, ఇందులో సమన్యాసం యొక్క నాలుగు దశలు ఉన్నాయి: విరాగ ('పరిత్యాగము'), శ్రవణం ('ఋషుల బోధనలను వినడం' '), మౌననా ('బోధలపై ప్రతిబింబం') , నిదిధ్యాసన, ఆత్మపరిశీలన , మహావాక్యులపై లోతైన , పదేపదే ధ్యానం, తత్ త్వం అసి ('అది నువ్వే' లేదా 'నువ్వు అది') వంటి ఉపనిషత్తు ప్రకటనలను ఎంచుకున్నారు., , జీవాత్మ , ఆత్మ-బ్రాహ్మణుల గుర్తింపు కోసం శ్రుతిక్ సాక్ష్యాన్ని రూపొందించండి. ఈ ధ్యానం మాయలో పాతుకుపోయిన అపోహలు, తప్పుడు జ్ఞానం , తప్పుడు అహంకార-గుర్తింపులను తిరస్కరిస్తుంది, ఇది బ్రహ్మం యొక్క ఏకత్వం యొక్క అంతిమ సత్యాన్ని , ఆత్మ-బ్రహ్మంగా ఒకరి నిజమైన గుర్తింపును అస్పష్టం చేస్తుంది. ఇది ఆది శంకరులు అనుభవ, తక్షణ అంతర్ దృష్టి, నిర్మాణ రహితమైన , నిర్మాణ-నిండిన లేని ప్రత్యక్ష అవగాహనగా సూచించిన దానిలో ముగుస్తుంది. ఇది బ్రహ్మం గురించిన అవగాహన కాదు, బదులుగా బ్రహ్మం అనే అవగాహన. అద్వైత సంప్రదాయంలో త్రివిధ అభ్యాసం విస్తృతంగా ఆమోదించబడినప్పటికీ, మందన మిశ్రాచే ధ్రువీకరించబడినప్పటికీ, ఆత్మ , బ్రాహ్మణుల గుర్తింపును ఉచ్చరిస్తూ మహావాక్యులు ఒకేసారి మోక్షాన్ని పొందుతారని వాదిస్తూ, ఉపవాద స్థానం తీసుకున్న శంకరుడికి ఇది విరుద్ధంగా ఉంది. అర్థం అవుతాయి.

సాంఖ్యానికి దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉండగా, అద్వైత వేదాంత సంప్రదాయం సాంఖ్య పురుష (ప్రాథమిక స్పృహ) , ప్రకృతి (ప్రకృతి) యొక్క ద్వంద్వవాదాన్ని తిరస్కరిస్తుంది, బదులుగా బ్రహ్మం ఏకైక వాస్తవికత అని పేర్కొంది, "దీని నుండి ఈ విశ్వం యొక్క ఆవిర్భావం, జీవనోపాధి , రద్దు కొనసాగుతుంది. ." సమస్త అస్తిత్వానికి పురుషుడు సమర్థవంతమైన కారణమని, ప్రకృతి దాని భౌతిక కారణమని సాంఖ్య వాదించాడు. అద్వైతం, అన్ని వేదాంత పాఠశాలల వలె, బ్రహ్మం సమర్థవంతమైన, భౌతిక కారణం రెండింటినీ పేర్కొంది. అన్ని ఉనికిని సృష్టించినది అన్ని జీవులు, జడ పదార్ధాలలో కూడా ఉంది, ప్రతిబింబిస్తుంది, సృజనాత్మక సూత్రం ప్రతిచోటా, ఎల్లప్పుడూ ఉంటుంది. ఈ ప్రతిపాదనను అంగీకరించడం ద్వారా, అద్వైతం, ఇతర వేదాంత సంప్రదాయాలు వేర్వేరు సమాధానాలను అందించే వివిధ సైద్ధాంతిక ఇబ్బందులు తలెత్తుతాయి. మొదటిది, సత్ ('ఉనికి') అయిన బ్రహ్మం, ఎటువంటి భేదం లేకుండా, అనేకమైన విశ్వంగా ఎలా మారింది? రెండవది, సిట్ ('చైతన్యం') అయిన బ్రహ్మం భౌతిక ప్రపంచాన్ని ఎలా సృష్టించాడు? మూడవది, బ్రహ్మమే ఆనందమైతే ('ఆనందం'), బాధల అనుభవ ప్రపంచం ఎందుకు ఉద్భవించింది? బ్రహ్మ సూత్రాలు ఈ తాత్విక ప్రశ్నలకు సమాధానం ఇవ్వలేదు, తరువాత శంకరులతో సహా వేదాంతులు వాటిని పరిష్కరించవలసి వచ్చింది. ఈ ప్రశ్నలను పరిష్కరించడానికి, శంకరుడు "అభివృద్ధి చెందని పేరు , రూపం" లేదా ప్రకృతికి సంబంధించిన ప్రాథమిక పదార్థాన్ని పరిచయం చేశాడు, దీని నుండి ప్రపంచం పరిణామం చెందుతుంది, సాంఖ్య ద్వంద్వవాదానికి దగ్గరగా వస్తుంది. శంకరుని "అపరిష్కృతమైన పేరు , రూపం" యొక్క భావన తరువాత అద్వైత సంప్రదాయం ద్వారా స్వీకరించబడలేదు; బదులుగా, తరువాతి సంప్రదాయం అవిద్యను అధిభౌతిక సూత్రంగా మార్చింది, అవి మూలవిద్య లేదా "మూల అజ్ఞానం," ఒక అధిభౌతిక పదార్ధం, ఇది "విశ్వానికి ప్రాథమిక భౌతిక కారణం (ఉపాదన)." ప్రకాశాత్మలు (13వ c.) ప్రపంచం యొక్క మూలాన్ని వివరించడానికి వివర్త యొక్క రక్షణ, ఇది అసాధారణమైన వాస్తవికతను భ్రమగా ప్రకటించింది, ఇది ఆధిపత్య వివరణగా మారింది, దీనితో ఆత్మ/బ్రాహ్మణం యొక్క ప్రాధాన్యతను కొనసాగించవచ్చు.

వాస్తవికత , అజ్ఞానం

హంస అనేది అద్వైతంలో ఒక ముఖ్యమైన మూలాంశం. పౌరాణిక హంస పరమహంస నీటి నుండి పాలను గుర్తించినట్లుగా, మిథ్య (అవాస్తవం, మారుతున్నది) నుండి సత్య (నిజమైన, శాశ్వతమైన)ను గుర్తించే సామర్థ్యాన్ని హంస సూచిస్తుంది.

శాస్త్రీయ అద్వైత వేదాంత ప్రకారం అన్ని వాస్తవికత, అనుభవజ్ఞులైన ప్రపంచంలోని ప్రతిదీ బ్రహ్మంలో దాని మూలాలను కలిగి ఉంది, ఇది మార్పులేని చైతన్యం. అద్వైతులకు, సృష్టికర్త, సృష్టించిన విశ్వం మధ్య ద్వంద్వత్వం లేదు. అన్ని వస్తువులు, అన్ని అనుభవాలు, అన్ని పదార్ధాలు, అన్ని స్పృహ, అన్ని అవగాహన కూడా ఈ ఒక ప్రాథమిక వాస్తవికమైన బ్రహ్మం. అయినప్పటికీ, మేల్కొనే సమయంలో, స్వప్నం, స్వప్నరహిత స్థితిని తెలుసుకున్న వ్యక్తి వాస్తవికత యొక్క వివిధ అనుభవాలను కలిగి ఉంటాడు,, అద్వైత వేదాంత దానిని గుర్తించి, అంగీకరించింది అనుభావిక దృక్పథంలో అనేక వ్యత్యాసాలు ఉన్నాయి. అద్వైత వాస్తవికత యొక్క వివిధ స్థాయిలను సూచించడం ద్వారా దీనిని వివరిస్తుంది,, దాని సిద్ధాంతం ప్రకారం దోషాలు (అనిర్వచనీయ ఖ్యాతి).

వాస్తవం/సత్యం యొక్క మూడు స్థాయిలు

సిద్ధాంతం (వేదాంత), రెండు సత్యాల సిద్ధాంతం శంకరుడు మూడు స్థాయిల వాస్తవికతను ప్రతిపాదిస్తాడు, సబ్లేషన్‌ను ఆన్‌టోలాజికల్ ప్రమాణంగా ఉపయోగిస్తాడు:

• పరమార్థిక (పరమార్థ, సంపూర్ణం), మెటాఫిజికల్‌గా నిజం, యాంటోలాజికల్‌గా కచ్చితమైన వాస్తవికత. ఇది "పూర్తిగా వాస్తవమైనది , ఇతర రెండు వాస్తవిక స్థాయిలను పరిష్కరించగలది" అని అనుభవించే స్థితి. ఈ వాస్తవికత అత్యధికమైనది; దానిని మరేదైనా సబ్లేట్ (సమీకరించడం) చేయలేము.
• వ్యావహారిక (వ్యవహార), లేదా సంవృత్తి-సాయ, అనుభావిక లేదా వ్యావహారిక వాస్తవికతను కలిగి ఉంటుంది. ఇది కాలానుగుణంగా మారుతూ ఉంటుంది, కాబట్టి ఇచ్చిన సమయం, సందర్భంలో అనుభవపూర్వకంగా నిజం కానీ మెటాఫిజికల్‌గా నిజం కాదు. ఇది "మన అనుభవ ప్రపంచం, మనం ప్రతిరోజూ మేల్కొని ఉన్నప్పుడు నిర్వహించే అసాధారణ ప్రపంచం". ఇది జీవ (జీవులు లేదా వ్యక్తిగత స్వీయాలు), ఈశ్వరుడు రెండూ నిజమైన స్థాయి; ఇక్కడ, భౌతిక ప్రపంచం కూడా నిజం కానీ ఇది అసంపూర్ణమైన వాస్తవికత, ఉపయోగకరం.
• Prāthibāsika (ప్రతిభాసిక, స్పష్టమైన వాస్తవికత, అవాస్తవం), "ఒక్క ఊహ ఆధారంగా వాస్తవికత". ఇది అనుభవం యొక్క స్థాయి, దీనిలో మనస్సు దాని స్వంత వాస్తవికతను నిర్మిస్తుంది. ప్రతిభాసిక యొక్క ప్రసిద్ధ ఉదాహరణలు నిద్రలో కలలో కల్పించబడిన "సింహం గర్జించడం", చీకటిలో తాడును పాముగా భావించడం వంటి ఊహాత్మక వాస్తవికత.

సంపూర్ణ, సాపేక్ష వాస్తవికత వాటి సంబంధిత సందర్భాలలో చెల్లుబాటు అయ్యేవి, నిజమైనవి, కానీ వాటి సంబంధిత ప్రత్యేక దృక్కోణాల నుండి మాత్రమే. జాన్ గ్రిమ్స్ ఈ అద్వైత సిద్ధాంతాన్ని సంపూర్ణ, సాపేక్ష సత్యాన్ని కాంతి, చీకటి ఉదాహరణతో వివరిస్తాడు. సూర్యుని దృక్కోణంలో, అది ఉదయించదు లేదా అస్తమించదు, చీకటి లేదు, "అంతా వెలుతురు". భూమిపై ఉన్న వ్యక్తి యొక్క కోణం నుండి, సూర్యుడు ఉదయిస్తాడు, అస్తమిస్తాడు, కాంతి, చీకటి రెండూ ఉన్నాయి, "అన్నీ కాంతి" కాదు, కాంతి, చీకటి యొక్క సాపేక్ష ఛాయలు ఉన్నాయి. రెండూ చెల్లుబాటు అయ్యే వాస్తవాలు, సత్యాలు, వాటి దృక్కోణాల ప్రకారం. అయినప్పటికీ, అవి పరస్పర విరుద్ధమైనవి. ఒక దృక్కోణంలో ఏది నిజం, మరొక కోణం నుండి కాదు అని గ్రిమ్స్ పేర్కొన్నాడు. అద్వైత వేదాంతానికి, రెండు సత్యాలు, రెండు వాస్తవాలు ఉన్నాయని దీని అర్థం కాదు, కానీ ఒకే ఒక వాస్తవికత, ఒక సత్యం రెండు విభిన్న దృక్కోణాల నుండి వివరించబడింది లేదా అనుభవించబడుతుంది.

వారు ఈ సిద్ధాంతాలను అభివృద్ధి చేసినప్పుడు, అద్వైత వేదాంత పండితులు హిందూ తత్వశాస్త్రంలోని న్యాయ, సాంఖ్య, యోగ పాఠశాలల నుండి కొన్ని ఆలోచనలచే ప్రభావితమయ్యారు. ఈ సిద్ధాంతాలు అద్వైతుల మధ్య సార్వత్రిక ఏకాభిప్రాయాన్ని పొందలేదు, అద్వైత సంప్రదాయంలో వివిధ పోటీ సంబంధమైన వివరణలు పుష్పించబడ్డాయి.

చరిత్ర

ఉపనిషత్తులలో జీవుడు, బ్రహ్మం, జగత్తును గురించి గురుశిష్యుల నడుమ చర్చలుగా వ్రాసి ఉన్నాయి. ఈ ఉపనిషత్తులలో అనేక చోట్ల సాక్షాత్తు అద్వైతం అన్న పదం వాడకపోయినా జీవుడు బ్రహ్మ ఒకటే అన్న విషయాన్ని ప్రస్తావించబడింది. సుమారు క్రీ. శ. 600 లో రచించిన బృహదరణ్యకోపనిషత్ లో అద్వైతసూత్రాలు చాలా కనబడతాయి. క్రీ. శ 6 వ శతాబ్దంలో జీవించిన గౌడపాదులు ఈ ఉపనిషత్తుల సారం అద్వైతం అని వారు రచించిన మాండూక్య కారికలో చెప్పారు. అద్వైతం అంటే "రెండవది-లేని" అని అర్థం. బ్రహ్మం, జీవుడు, జగత్ అని మూడు విషయాలు లేవు. ఉన్నదంతా ఒకటే, అది బ్రహ్మమే అని అర్థం. ఆయన శిష్యుడు గోవింద భగవత్పాదులు. వారి శిష్యుడు శంకరాచార్యులు.

ముందు గురువులు అద్వైతం గురించి చెప్పినా, శంకరాచార్యులు అద్వైతాన్ని క్రమబద్ధీకరించి, తర్కంతో ఋజువు చేసారు. ఉపనిషత్తులు, బ్రహ్మసూత్రాలు, భగవద్గీత—ఈ మూడింటినీ కలిపి ప్రస్థానత్రయి అన్నారు. వీటికి అన్నిటికీ సమన్వయం చేకూర్చి, వాటి భావం అద్వైతం అని చాటారు. అప్పటి నుండి అద్వైతం బాగా ప్రచారంలోకి వచ్చింది. కేరళ నుండి ఉత్తరభారతదేశం వరకూ ప్రయాణించి చాలా మంది వేదాంతులతో వాదించి అద్వైతాన్ని నిలబెట్టారు. దేశం నలుమూలలా మఠాలను స్థాపించి ఆయన శిష్యులైన పద్మపాదులు (తూర్పున పూరి లో), హస్తామలకులు (పడమరన ద్వారకలో), తోటకాచార్యులు (ఉత్తరాన జ్యోతిర్మఠంలో), సురేశ్వరాచార్యులు (దక్షిణంలో శృంగేరి లో) దేశం నలువైపులా మఠాలను ఏర్పరిచారు. ఆ తరువాత ఆ మఠాలలో ప్రతీ గురువు ఒక శిష్యుడికి ఉపదేశం చేసి గురుపరంపర కొనసాగిస్తున్నారు.

అద్వైత బోధనలు

ఇది స్మార్తమతము. ఇందు బ్రహ్మమని అవిద్యయని రెండుపదార్థములు ఉన్నాయి. అందు బ్రహ్మము సత్యము, జ్ఞానానందాత్మకము, నిర్వికారము, నిరవయవము, నిత్యము, నిర్దోషము, విభువు. (సత్యము = కాలత్రయముచే బాధింపఁదగనిది. నిర్వికారము = రూపాంతరములు లేనిది. నిరవయవము = అవయవములు లేనిది. నిత్యము = కాలత్రయములయందు ఉండునది. విభువు = వ్యాపనము కలిగి ఉండునది.)

అవిద్య అపారమార్థికము, సదసద్విలక్షణము, జడము, సవికారము, సావయవము, అనాది సాంతము, అజ్ఞానరూపము. (అపారమార్థికము = మిథ్యా భూతము. బ్రహ్మతత్వజ్ఞానముచేత నివర్తించునది. ఇది వ్యావహారికసత్త అని చెప్పఁబడుచున్నది. వ్యవహారదశలో సత్తుగా తోఁచును కాని పరమార్థము కాదు. సదసద్విలక్షణము = సత్తనఁగా బ్రహ్మము, అసత్తనఁగా తుచ్ఛమయిన శశశృంగాది; పారమార్థికసత్తయిన బ్రహ్మముకంటెను ప్రమాణసిద్ధముగాని తుచ్ఛముకంటెను విలక్షణమైనది. బ్రహ్మమువలె పారమార్థికము కాదు, తుచ్ఛమువలె ప్రమాణములకు అవిషయమును కాదు.)

ఈయవిద్య సత్వరజస్తమోరూపగుణత్రయాత్మకము. దీనికి ఆచ్ఛాదకశక్తి, విక్షేపశక్తి అని రెండుశక్తులు ఉన్నాయి. ఆచ్ఛాదక శక్తికల యవిద్యచేత ఆవరింపఁబడిన బ్రహ్మమునకు చీఁకటిలో ఉన్నమనుష్యునకువలె స్వస్వరూపజ్ఞానము చెడి విక్షేపరూపమయిన దేవతిర్యఙ్మనుష్యాది భేదజ్ఞానము కలుగుచున్నది. ఈదేవాదిభేదములు అన్నియు అవిద్యాపరిణామములుగాని పరమార్థములు కావు.

ఈచైతన్యరూపమయిన బ్రహ్మము శుద్ధ చైతన్యము, మాయావచ్ఛిన్నచైతన్యము, అంతఃకరణావచ్ఛిన్నచైతన్యము, వృత్త్యవచ్ఛిన్నచైతన్యము, విషయావచ్ఛిన్నచైతన్యము అని అయిదు భేదములుగలది. శుద్ధమైన బ్రహ్మస్వరూపమునకు ఈభేదములు అవిద్య మొదలుగాఁగల యుపాధులచేత కలుగుచున్నవి.

అందు శుద్ధచైతన్యము అనునది శుద్ధబ్రహ్మస్వరూపము.

మాయావచ్ఛిన్నచైతన్యము అనునది ఈశ్వరుఁడు. అతఁడే జగత్సృష్ట్యాదికర్త, సర్వాంతర్యామి, సగుణ బ్రహ్మము.

అంతఃకరణావచ్ఛిన్నచైతన్యము అనునది జీవుఁడు. ఆకాశగతములయిన సూర్యాదితేజములు తటాకాదులయందు ప్రతిబింబించునట్లు తేజోమయమయిన బ్రహ్మచైతన్యము అవిద్యాపరిణామములయిన అంతఃకరణములయందు ప్రతిఫలించుచున్నది. ఇందు బ్రహ్మము బింబము, అంతఃకరణములయందు తోఁచునట్టివి ప్రతిబింబములు, అవియే జీవులు. సూర్యాదిబింబములకును జలములయందు తోఁచునట్టి ప్రతిబింబములకును భేదము లేనట్లు, బ్రహ్మజీవులకు భేదము లేదు. ప్రతిబింబభూతజీవులకును అంతఃకరణ రూపోపాధిభేదమే కాక స్వరూపభేదము లేదు.

వృత్త్యవచ్ఛిన్నచైతన్యము అనునది అంతఃకరణ పరిణామరూపవృత్తులయందు ప్రతిఫలించు చైతన్యము. ఇదియే జ్ఞానము అని చెప్పఁబడుచున్నది. ఇది ప్రత్యక్షాదిభేదములచే అనేకవిధములు కలదిగా ఉంది.

విషయావచ్ఛిన్నచైతన్యము ఘటపటాదులు.

ఇందు మాయావచ్ఛిన్నచైతన్యమైన యీశ్వరుఁడు మొదట సృజింపఁగల ప్రాణివర్గముల తారతమ్యమునకు హేతువగు కర్మములను తోడుచేసికొని అపరిమితశక్తియుక్తమైన మాయను వశపఱిచికొని నామరూపాత్మకమైన సకలప్రపంచమును సృజియింప సంకల్పించి మొదట ఆకాశాది పంచభూతములను అపంచీకృతములను పుట్టించెను. అందు ఆకాశమునకు శబ్దమును, వాయువునకు శబ్దస్పర్శములను, తేజస్సునకు శబ్దస్పర్శరూపములను, అప్పునకు శబ్దాదులతోడ రసమును, పృథివికి శబ్దాదులతోడ గంధములును గుణములు.

పృథివి, అప్పు, తేజము, వాయువు, ఆకాశమును అను నీపంచభూతములును, గుణత్రయాత్మకమయిన యవిద్య యొక్క కార్యములుగాన ఇవియు త్రిగుణాత్మకములు. సత్యగుణయుక్తములు అయిన యీభూతములచేత త్వక్చక్షుశ్శ్రోత్ర జిహ్వాఘ్రాణములు అనెడి జ్ఞానేంద్రియములు, మనోబుద్ధ్యహంకారచిత్తములు అనెడి యంతఃకరణ పరిణామములును పుట్టుచున్నవి. రజోగుణయుక్తములు అయిన యీభూతములచేత వాక్పాణిపాదపాయూపస్థములు అనెడి కర్మేంద్రియములు పుట్టుచున్నవి. రజోగుణముతో కూడిన భూతముల చేత ప్రాణాపాన వ్యానోదాన సమానములు అను పంచప్రాణములు పుట్టుచున్నవి.

ఈ పంచభూతములుచేతను, జ్ఞానకర్మేంద్రియముల చేతను, పంచప్రాణముల చేతను, మనోబుద్ధుల చేతను సూక్ష్మశరీరము పుట్టుచున్నది. ఈశరీరము లింగ శరీరము అని చెప్పఁబడును. ఈశరీరము పరలోక యాత్రకు అనుకూలమై మోక్షపర్యంతము ఉండునది.

తమోగుణముతోడ కూడిన యపంచీకృత భూతములచేత పంచీకృతభూతములు పుట్టుచున్నవి. పంచీకరణము అనఁగా ఆకాశాది పంచభూతములను మొదల ప్రత్యేకము రెండుగాభాగించి అందు ఒక్కొక్క యంశమును నాలుగేసిగా భాగించి ఆనాలుగింటిలో ఒక్కొక్క భాగమును భాగింపని యొక్కొక్క సగముతో చేర్చి కలపఁగా పంచీకృతభూతములు ఏర్పడియె. అందు ఆకాశార్ధమును కడమభూతములలో ఎనిమిదింట ఒక్కొక్కభాగమును చేర్పఁగా పంచీకృతాకాశము. ఇట్లు వాయ్యాదులను ఊహింపవలయును.

ఈ పంచీకృత భూతములచేతనే అండములును, వానికి లోఁబడిన పదునాలుగులోకములును, జరాయుజాది దేహములను పుట్టుచున్నవి. (జరాయుజములు = జరాయువువలనపుట్టునవి = మనుష్యాదులు. జరాయువు = గర్భముతిత్తి. అండజములు = అండమువలన పుట్టునవి = పక్షిసర్పాదులు, అండము = గ్రుడ్డు. స్వేదజములు = చెమటవలన పుట్టునవి = నల్లి మొదలయినవి. ఉద్భిజ్జములు = భూమిని చీల్చుకొని పుట్టునవి = వృక్షాదులు.)

ఇట్టి ప్రపంచమునకు మూలప్రకృతి పరిణామ్యుపాదానకారణము. ఘటమునకు మన్ను వంటిది. పరిణామి అనఁగా ఒక రూపము నుండి మఱియొక రూపమును పొందునది. బ్రహ్మము ప్రపంచమునకు వివర్తోపాదానకారణము; అనఁగా వెండి అను భ్రాంతికి శుక్తి వలె ప్రపంచభ్రమమునకు అధిష్ఠానము. (అధిష్ఠానము = స్థానము.) పరమార్థమయిన బ్రహ్మమునందు ప్రపంచమునకు అధ్యాసము గలుగుచున్నది. (అధ్యాసము = భ్రమము.)

ఇట్టి ప్రపంచరూపకార్యముల నాశము ప్రళయము అనఁబడును. అది నిత్యప్రళయము, నైమిత్తిక ప్రళయము, ప్రాకృతప్రళయము, ఆత్యంతికప్రళయము అని నాలుగువిధములు కలది. అందు ఆత్యంతిక ప్రళయము బ్రహ్మసాక్షాత్కారముచేత అవిద్యారూప కారణముతోడ సకల ప్రపంచనివృత్తి. (బ్రహ్మసాక్షాత్కారము = తనకును బ్రహ్మమునకును ఐక్యప్రత్యక్షము.) ఈసాక్షాత్కారము శ్రవణ మనన నిదిధ్యాసనములతోఁగూడిన వేదాంతవాక్యములచేత కలుగుచున్నది. (శ్రవణము = ఆచార్యునివలన న్యాయయుక్తములు అయిన యర్థములను వినుట. మననము = విన్నయర్థములందు విరోధశంకలు కలుగునప్పుడు దానిని పోఁగొట్టునట్టి మానసికమగు యుక్తివిచారము. నిదిధ్యాసనము = అనాదివాసనచేత విషయములయందు ప్రవర్తించి ఉండునట్టి మనసును విషయముల నుండి యీడ్చి ఆత్మయందు కదలనీక నిలుపుట.) ఇది సాక్షాత్కారరూపమయిన బ్రహ్మైక్యజ్ఞానమునకు చేరిన కారణము. ఈ జ్ఞానము పాపక్షయముచేత కలుగుచున్నది. కర్మానుష్ఠానముచేత పాపక్షయము గలుగును.

ఈ శ్రవణాదులయందు మోక్షేచ్ఛగలవారికే అధికారము. ఆమోక్షేచ్ఛయందు నిత్యానిత్యవస్తువివేకము, విషయఫలవైరాగ్యము, శమదమోపరతి, తితిక్ష, సమాధానము, శ్రద్ధ అనునవి ప్రయోజకములు. (శమము = అంతరింద్రియనిగ్రహము. దమము = బహిరింద్రియనిగ్రహము. ఉపరతి = చాంచల్యము లేమి. తితిక్ష = ఓర్పు. సమాధానము = ఒకచోటనే మనసు నిలుపుట. శ్రద్ధ = గురువులయందును శాస్త్రముల యందును విశ్వాసము.)

నిర్విశేషమయిన బ్రహ్మమును సాక్షాత్కరింప సామర్థ్యము లేనివారు సవిశేవిబ్రహ్మోపాసనము చేయవలయు. వీరికి సగుణబ్రహ్మోపాసనముచేత మనసు స్వాధీనపడఁగానే నిర్విశేష బ్రహ్మము తానే తోఁచును. సగుణబ్రహ్మోపాసనము చేయువారు అర్చిరాది మార్గముగా బ్రహ్మలోకమును పొంది అందు శ్రవణాదులచేత సాక్షాత్కారము కలిగి బ్రహ్మతోడ మోక్షమును పొందుచున్నారు. కర్మనిష్ఠులు ధూమాది మార్గముగా పితృలోకమును పొంది అందు సుఖానుభవములు చేసి మరల పుణ్యపాపానురూపముగ మనుష్యాది యోనులయందు పుట్టుచున్నారు. నిషిద్ధకర్మములను ఆచరించువారు రౌరవాదినరకములను పొంది అందు పాపానురూపంబుగా దుఃఖములను అనుభవించి మరల కుక్క నక్క మొదలుగాఁగల తిర్యగ్యోనులయందు స్థావరాదియోనులయందును పుట్టి నశించుచున్నారు. నిర్గుణ బ్రహ్మోపాసనము చేయువారు ప్రారబ్ధ కర్మములను మాత్రము అనుభవించి కడమ పుణ్యకర్మములను మిత్రులయందును పాపకర్మములను శత్రువులందును విడిచి కైవల్యమునుపొంది, నిరతిశయానందమును అనుభవించుచున్నారు.

సూత్రాలు

అద్వైతాన్ని క్లుప్తంగా చెప్పే శంకరుని వచనాలు -

బ్రహ్మ సత్యం జగన్మిధ్య

జీవొ బ్రహ్మైవ నా పరః

బ్రహ్మమొక్కటే సత్యం. జగత్తు మిధ్య. ఈ జీవుడే బ్రహ్మం. జీవుడు, బ్రహ్మము వేరు కాదు. - ఇదే శంకరుని మాయావాదంగా ప్రసిద్ధమైనది. అయితే కంటికి కనిపిస్తున్న జగత్తు మిధ్య కావడమేమిటి? ఏనుగు తరుముకొస్తుంటే పారిపోవక తప్పదు కదా? - ఇందుకు మాయావాదం వివరణ : జగత్తులో జీవిస్తున్నంతకాలం దాని ఉనికి అనే భావనకు తగినట్లుగానే (అనగా అది యథార్థమన్నట్లుగానే) ప్రవర్తించాలి. ఎప్పుడైతే ఇదంతా మిధ్య అన్న జ్ఞానం గోచరమౌతుందో అపుడు అందుకు అనుగుణమైన ప్రవర్తన దానంతట అదే వస్తుంది.

భారతీయ తత్వవేత్తలందరిలాగానే శంకరుడు కూడా జగత్తును దుఃఖమయమైన సంసార బంధనంగా దర్శించాడు. ఈ జీవితంలో సుఖం అనిపించేది ఒక భ్రమగా భావించాడు. మరి ఈ ఎడతెరిపి లేని దుఃఖానికి కారణం ఏమిటి? "ఆత్మానాత్మ వివేకం" అనే ప్రకరణ గ్రంథంలో శంకరుడు ఇలా వివరించాడు -

ఆత్మ ఈ శరీరాన్ని ఎందుకు ధరించవలసి వస్తున్నది? పూర్వ జన్మ లలోని కర్మ వలన.

కర్మ ఎందుకు జరుగుతుంది? రాగం (కోరిక) వలన.

రాగాదులు ఎందుకు కలుగుతాయి? అభిమానం (నాది, కానాలి అనే భావం) వలన.

అభిమానం ఎందుకు కలుగుతుంది? అవివేకం వలన

అవివేకం ఎందుకు కలుగుతుంది? అజ్ఞానం వలన

అజ్ఞానం ఎందుకు కలుగుతుంది? అజ్ఞానానికి కారణం లేదు. అది అనాదిగా ఉంది. (వెలుగు లేని చోట చీకటి ఉన్నట్లుగా. అందుకు కారణం ఉండదు.) దాని పుట్టుక ఎవరూ ఎరుగరు. అది మాయ. త్రిగుణాత్మకం. జ్ఞానానికి విరోధి. అదే అజ్ఞానం.

అనగా అజ్ఞానం వలన అవివేకం, అవివేకం వలన అభిమానం, అభిమానం వలన రాగాదులు, రాగాదుల వలన కర్మలు, కర్మల వలన పునర్జన్మ (శరీర ధారణ), అందువలన దుఃఖం కలుగుతున్నాయి.

ఆచార్యులు

• ఆది శంకరాచార్యులు: అద్వైతం వాదానికి సంబంధించిన ఆచార్యుడు.
• ఆత్మానంద్: అద్వైతం వాదానికి సంబంధించిన ఆచార్యుడు.