కరీంనగర్
కరీంనగర్ | |
|---|---|
పట్టణం | |
 ఎల్గాండల్ కోట | |
| ముద్దుపేరు(ర్లు): గ్రానైట్స్ నగరం | |
  కరీంనగర్  కరీంనగర్ | |
| నిర్దేశాంకాలు: 18°26′13″N 79°07′27″E / 18.43694°N 79.12417°ECoordinates: 18°26′13″N 79°07′27″E / 18.43694°N 79.12417°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | తెలంగాణ |
| జిల్లా | కరీంనగర్ |
| ప్రాంతం | దక్కను |
| స్థాపితం | 1905 |
| పేరు వచ్చినవిధం | సయ్యద్ కరీముల్లా షా ఖాద్రి |
| ప్రభుత్వం | |
| • ప్రభుత్వ రకం | మ్యునిసిపల్ కార్పొరేషన్ |
| • నిర్వహణ | కరీంనగర్ నగరపాలక సంస్థ |
| • మేయర్ | సునీల్ రావు (తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి) |
| విస్తీర్ణం | |
| • పట్టణం | 40.50 కి.మీ2 (15.64 చ. మై) |
| విస్తీర్ణపు ర్యాంకు | 5th (state) |
| సముద్రమట్టం నుండి ఎత్తు | 275 మీ (902 అ.) |
| జనాభా | |
| • పట్టణం | 297,447 |
| • ర్యాంకు | 178వ (భారతదేశం) 5వ (తెలంగాణ) |
| • సాంద్రత | 7,300/కి.మీ2 (19,000/చ. మై.) |
| • మెట్రో ప్రాంతం | (SUDA) |
| పిలువబడువిధం (ఏక) | కరీంనగరీయులు |
| భాషలు | |
| • అధికార | తెలుగు, ఉర్దూ |
| కాలమానం | UTC+5:30 (భా.ప్రా.స) |
| పిన్‌కోడ్ | 505001 to 505010 |
| టెలిఫోన్ కోడ్ | 91-878- |
| ISO 3166 కోడ్ | IN-TG |
| వాహనాల నమోదు కోడ్ | TS–02 / AP-15 (పాత సంఖ్య)[3] |
| లింగ నిష్పత్తి | 981.4 ♀/♂ |
| అక్షరాస్యత | 89.9 |
| ప్లానింగ్ ఏజెన్సీ | శాతవాహన పట్టణ అభివృద్ధి సంస్థ |
| జాలస్థలి | Karimnagar Municipal Corporation |
కరీంనగర్, తెలంగాణ రాష్ట్రం, కరీంనగర్ జిల్లాలోని ఒక నగరం. ఇది ఒక ప్రధాన పట్టణ సముదాయం, కరీంనగర్ జిల్లాకు ప్రధాన పరిపాలనా కేంద్రం, రాష్ట్రంలో ఐదవ అతి పెద్ద నగరం. కరీంనగర్ మునిసిపల్ కార్పోరేషన్ చేత పాలించబడుతుంది.[4][5] ఇది గోదావరి ఉపనది అయిన మానేర్ నది ఒడ్డున ఉంది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఇది రాష్ట్రంలో మూడవ అతిపెద్ద, వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న పట్టణం.[6] ఇది తెలంగాణ ఉత్తర జిల్లాలకు ప్రధాన విద్యా, ఆరోగ్య కేంద్రంగా పనిచేస్తుంది.[7] గ్రానైట్, వ్యవసాయ ఆధారిత పరిశ్రమలకు విస్తృతంగా ప్రసిద్ధి చెందడంవల్ల దీనిని "సిటీ ఆఫ్ గ్రానైట్స్" అని కూడా పిలుస్తారు.[8][9]
తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కె. చంద్రశేఖర్ రావు అభ్యర్థన మేరకు ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ ఫ్లాగ్‌షిప్ స్మార్ట్ సిటీస్ మిషన్ కింద స్మార్ట్ సిటీగా అభివృద్ధి చేయాల్సిన వంద భారతీయ నగరాల్లో ఇది ఒకటిగా ఎంపికైంది.[10]
పేరు వెనుక చరిత్ర[మార్చు]
ఈ నగరానికి సయ్యద్ కరీముద్దీన్ పేరు పెట్టారు.అతనిని స్థాపకుడిగా భావిస్తారు. పురాతన కాలము నుండి వేద అభ్యాసన కేంద్రంగా ప్రసిద్ధిపొందింది. పూర్వం ఈ ప్రాంతానికి 'సబ్బినాడు' అనే పేరు ఉంది, కరీంనగర్, శ్రీశైలంలలో దొరికిన కాకతీయ రాజులు ప్రోల, ప్రతాపరుద్రుని శాసనాలు ఈ ప్రాంత ఘనమైన చరిత్రకు నిదర్శనాలు.మరొక వాదన కరినగరం, కరి అనగా ఏనుగు, ఏనుగులు తిరిగే నగరం కావున ఈ నగరానికి కరినగరం అని పేరు వచ్చింది, కాలక్రమేణా కరీంనగర్ అని పిలువబడుతుంది అంటారు.
శాతవాహన వంశం[మార్చు]
ప్రస్తుతం జగిత్యాల జిల్లాలో ఉన్న కోటిలింగాల శాతవాహన రాజ్యానికి (230 –220) మొదటి రాజధానిగా ఉండేది. పూర్వం దీనిని సబ్బినాడు అని పిలిచేవారు. కరీంనగర్, శ్రీశైలంలో లభించిన కాకతీయ రాజవంశానికి చెందిన రాజులు ప్రోల II, ప్రతాపరుద్రల శాసనాలు ఈ ప్రాంతపు గొప్ప చరిత్రకు ఆధారాలుగా నిలుస్తున్నాయి.[11]
పెద్దబంకూర్, ధూళికట్ట, కోటిలింగాల ప్రాంతాలలో జరిపిన పురావస్తు త్రవ్వకాల్లో ఈ ప్రాంతాలను శాతవాహనులు, మౌర్యులు, అసఫ్ జాహిలు పాలించిన ఆధారాలు లభించాయి.[12]
భౌగోళిక స్థితి[మార్చు]
కరీంనగర్ జిల్లా తూర్పున మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రం, పశ్చిమ సరిహద్దులో నిజామాబాద్ జిల్లా, వరంగల్, మెదక్ దక్షిణాన, ఆదిలాబాద్ జిల్లా ఉత్తర దిశలలో సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.జిల్లా అక్షాంశాల 17 ° 50 ', 19 ° 05'N, పొడవు 78 ° 29', 80 ° 22'E మధ్య ఉంటుంది. ఈ పట్టణ విస్తీర్ణం 40.50 కి.మీ2 (15.64 చ. మై) గా ఉంది.
జనాభా, పరిశ్రమలు[మార్చు]
ఇది 1991, 2011 మధ్యకాలంలో గత రెండు దశాబ్దాల్లో జనాభా పెరుగుదల రేటు 45.46%, 38.87%ను నమోదు చేసింది, [13] ఇది తెలంగాణలోని ప్రధాన నగరాల్లో అత్యధిక వృద్ధి రేటు.కరీంనగర్ పట్టణం తెలంగాణా యొక్క ఉత్తర జిల్లాలకు ప్రధాన విద్యా, ఆరోగ్య కేంద్రంగా ఉంది.ఇది ఒక ప్రధాన వ్యాపార కేంద్రం, గ్రానైట్, ఆగ్రో-ఆధారిత పరిశ్రమలకు విస్తృతంగా ప్రసిద్ధి చెందింది.[14][15] ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోడి ముఖ్య నగర స్మార్ట్ సిటీ మిషన్ కింద ఒక స్మార్ట్ సిటీగా అభివృద్ధి చేయటానికి వంద భారతీయ నగరాలలో ఇది ఒకటిగా ఎంపికైంది.[16]
విద్య[మార్చు]
ఉత్తర-పశ్చిమ తెలంగాణలో కరీంనగర్ ఒక ప్రధాన విద్యా కేంద్రంగా ఉంది. నగరంలో అనేక పాఠశాలలు, ఇంటర్మీడియట్ కళాశాలలు ఉన్నాయి. కరీంనగర్‌లో టెక్నాలజీ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు, మెడికల్ కాలేజీలు, లా కాలేజీలు కూడా ఉన్నాయి.
దేవాలయాలు[మార్చు]
ఈ గ్రామంలోని పాతబజార్ లో కాకతీయుల కాలంలో నిర్మించిన గౌరీశంకరాలయం ఉంది.[17]
మీడియా[మార్చు]
నగరంలో తెలుగు వార్తల ప్రచురణకర్తలు ఈనాడు, ఆంధ్రజ్యోతి, సాక్షి, నమస్తే తెలంగాణమొదలైనవి ఉన్నాయి. స్థానిక భాషతో పాటు, ది హన్స్ ఇండియా వంటి ఆంగ్ల పేపర్లు కూడా ఉన్నాయి.
సందర్శన ప్రదేశాలు[మార్చు]
విశ్వవిద్యాలయాలు[మార్చు]
- శాతవాహన విశ్వవిద్యాలయం, కరీంనగర్[18]
గ్రామ ప్రముఖులు[మార్చు]
- జయశ్రీ రాచకొండ: న్యాయవాది, సినిమా నటి.[19]
- జి. రాంరెడ్డి
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ 1.0 1.1 "Basic Information of Municipality". Karimnagar Municipal Corporatio. Archived from the original on 24 మే 2016. Retrieved 16 May 2016. Check date values in:
|archive-date=(help) - ↑ "Census 2011". The Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 1 August 2014.
- ↑ "District Codes". Government of Telangana Transport Department. Retrieved 4 September 2014.
- ↑ "District Census Handbook – Karimnagar" (PDF). Census of India. pp. 12, 364. Retrieved 2 October 2016.
- ↑ "Karimnagar District Mandals" (PDF). Census of India. pp. 50, 110. Retrieved 2 October 2016.
- ↑ "Skewed Urban Development in Telangana". 50 (23). 5 June 2015. Cite journal requires
|journal=(help) - ↑ "Welcome to Telangana Focus.com". Archived from the original on 17 February 2015. Retrieved 29 November 2016.
- ↑ Dayashankar, K.M. "Industrial policy a shot in the arm for Karimnagar".
- ↑ "Granite factories flourish in Karimnagar". 15 May 2016.
- ↑ "Karimnagar replaces Hyderabad in Smart City plan". The Hindu. 17 June 2016.
- ↑ "About Karimnagar District".
- ↑ "Tourism in Karimnagar". Tourism Karimnagar. Retrieved 2014-12-07.
- ↑ http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2803_PART_B_DCHB_Karimnagar.pdf
- ↑ https://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/150516/granite-factories-flourish-in-karimnagar.html
- ↑ https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-telangana/industrial-policy-a-shot-in-the-arm-for-karimnagar/article7314798.ece
- ↑ https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/Karimnagar-replaces-Hyderabad-in-Smart-City-plan/article14426535.ece
- ↑ ఈనాడు, రాజన్న సిరిసిల్లా జిల్లా (4 March 2019). "కాకతీయుల కళా వైభవం". Archived from the original on 4 March 2019. Retrieved 5 March 2019.
- ↑ Satavahana University.
- ↑ సాక్షి, సినిమా (11 March 2020). "అన్నిపాత్రల్లో వి'జయ'మే." Sakshi. Archived from the original on 20 July 2020. Retrieved 20 July 2020.
వెలుపలి లంకెలు[మార్చు]
Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Navbox/configuration' not found.