ఖమ్మం
| ఖమ్మం | |
|---|---|
| నగరం | |
 ఖమ్మం
|
|
| భౌగోళికాంశాలు: 17°15′N 80°10′E / 17.25°N 80.16°ECoordinates: 17°15′N 80°10′E / 17.25°N 80.16°E | |
| Country | India |
| రాష్ట్రం | తెలంగాణ |
| జిల్లా | tablished_title |
| విస్తీర్ణం[1] | |
| • Total | 94.37 |
| జనాభా (2011)[1] | |
| • Total | 3,05,000 |
| • సాంద్రత | 3 |
| Languages | |
| • Official | తెలుగు |
ఖమ్మం భారత దేశము లోని తెలంగాణ రాష్ట్రములోని ఖమ్మం జిల్లా ముఖ్య కేంద్రము .ఖమ్మం పట్టణం ఒక వ్యాపార మరియు ఆర్థిక కేంద్రం .
చరిత్ర[మార్చు]
Translate
telangana
తెలంగాణలో ఖమ్మం జిల్లా తూర్పు ప్రాంతంగా ఉంటుంది. ఖమ్మం తూర్పు రేఖాంశం 79.47 కు 80.47 మధ్య గాను ఉత్తర అక్షాంశం 16.45’కు 18.35’ మధ్యగాను ఉండి 15, 921 చ. కిలోమీటర్ల విస్టీర్ణంలో వ్యాపించి ఉంది. జిల్లాకు ఉత్తరమున చత్తీస్ ఘఢ్, ఒడిశా రాష్ట్రాలు, తూర్పున తూర్పు, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలు, పడమర నల్గొండ, వరంగల్ జిల్లాలు, దక్షిణాన కృష్ణా జిల్లాలు సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.
ఖమ్మం జిల్లా 1953లో పరిపాలనా సౌలభ్యము కొరకు ఏర్పరచబడింది. అప్పటి వరకు వరంగల్ జిల్లాలో భాగంగా ఉన్న ఖమ్మం, మధిర, ఇల్లెందు, బూర్గంపాడు, పాల్వంచ రెవెన్యూ డివిజన్ లను విడదీసి ఖమ్మం కేంద్రంగా జిల్లాను ఏర్పాటు చేశారు. 1959 లో అప్పటి వరకు తూర్పు గోదావరి జిల్లాలో ఉన్న భద్ర్రాచలం, వెంకటాపురం రెవెన్యూ డివిజన్ లను విడదీసి ఖమ్మం జిల్లాలో కలిపారు. తొలి రోజులలో ఖమ్మం మొత్తం ఒకటిగా లేదు ఈ జిల్లా భుభాగం అంతా వేరువేరు రాజ వంశాల (శాతవాహనులు, తూర్పు చాళిక్యులు, రాష్ట్ర కూటులు, పశ్చిమ కల్యాణి చాళుక్యులు, కాకతీయులు, రాచర్ల దొరలూ, బహామనీయులు, కుతుబషాహీలు, మొగల్, అసఫ్జాహీ ) కాలాల్లో వేరుగా ఉన్నది 1905 దాకా వంరంగల్ జిల్లలో భాగంగా ఉండేది, ఖమ్మం ఊరి మధ్యలో స్తంభాద్రి నుంచే మండపాలకు, స్థంబాలకు కావలసిన రాళ్ళు తరలిస్తూ ఉండేవారు, అందుకే దీనికి స్తంభాద్రి అనే ప్రాచీన నామం ఉన్నది . చరిత్రకారుల కథన౦ ప్రకార౦ ఖమ్మ౦ అనే పేరు అదే పట్టణమ౦దు కల నృసి౦హాద్రి అని పిలువబడే నారసి౦హాలయమును౦డి వచ్చినట్టుగా, కాలక్రమేనా అది స్థ౦భ శిఖరిగాను ఆపై స్థ౦బాధ్రిగా పిలువబడినట్టు చెప్పబడుతున్నది. ఉర్దూ భాషలో క౦బ అనగా రాతి స్థ౦భము కావున ఖమ్మ౦ అను పేరు ఆ ఫట్టణము న౦దు కల రాతి శిఖరము ను౦డి వచ్చినట్టుగా మరొక వాదన. నిజాం స్టేటు 1870 రైల్వే మ్యాపు ప్రకారం ఈ పట్టణం ఖమ్మంమెట్ట్ Khammamett గా పేర్కొనబడినది .[2]
చారిత్రక ఆధారాల ప్రకారము ఖమ్మం నిజనామము కమ్మమెట్టు" [3][4][5][6][7][8]. తరువాత ఖమ్మం మెట్టుగా పిలవబడింది.
చివరి నైజాం నవాబు పాలనకు వ్యతిరేకంగా కమ్యూనిస్టుల నాయకత్వంలో వీరోచితంగా జరిగిన సాయుధ రైతాంగ పోరాటానికి కాకలు దీరిన యోధులను, నాయకులను అందించిన ప్రాంతంగా ఖమ్మం చరిత్రలో నిలిచిపోయింది. సింగరేణి బొగ్గు గనులతో, పచ్చని అడవులతో, పారే జీవనది గోదావరితో మరియు అధిక సంఖ్యలో గిరిజనులను కలిగియున్న ఈ జిల్లా విప్లవ పోరాటాలకు, ఉద్యమాలకు, రాజకీయ చైతన్యానికి ప్రతీక.
భౌగోళికము[మార్చు]
ఖమ్మం భౌగౌళికముగా 17.25° ఉ 80.15° తూలో ఉంది.దీనికి ఉత్తరంగా ఛత్తీస్ ఘఢ్, ఒడిశా ఈశాన్యం గా, తూర్పు-పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలు తూర్పు గా, వరంగల్ జిల్లా దక్షిణంగా ఉంది. దీని వైశాల్యం 16, 029 చదరపు కిలోమీటర్లు. ఈ పట్టణము కృష్ణానదికి ఉపనది అయిన మున్నేరు నది ఒడ్డున విస్తరించి యున్నది. ఈ జిల్లాలో అధిక విస్తీర్ణము అడవులు వ్యాపించి యున్నవి. ఈ జిల్లాకు 1982 వరకు సాగు నీటి వసతి లేదు. జలగం వెంగళ రావు ముఖ్యమంత్రిగా ఉండగ సాగర్ నీరు లభించింది.
పర్యాటక కేంద్రాలు[మార్చు]
- ఖమ్మం ఖిల్లా
- నరసింహస్వామి ఆలయం
- శ్రీ జలాంజనేయస్వామి ఆలయం
- లకారం చెరువు
- దానవాయిగూడెం పార్కు
- తీర్ధాల సంగమేశ్వర స్వామి ఆలయం
ప్రముఖులు[మార్చు]
వీథులు[మార్చు]
- ఖానాపురం
- గుట్ట్ల బజర్
- నిజాంపేట్
- సహకార నగర్
- మామిళ్ళగూడెం
- బుర్హాన్ పురం
- వి డి ఓస్ కాలని
- బ్యాంకు కాలని
- రోటరి నగర్
- గాంధి చౌక్
- చెరువు బజార్
- ప్రకాశ్ నగర్
- శ్రీనివాస వగర్
- కమాన్ బజార్
- నెహ్రూ నగర్
- సంభాని నగర్
- రిక్కా బజార్
- భక్థ పొథన వీధి
- సాహితి నగర్
- నయా బజార్
- ఇందిరా నగర్
- రాపర్తి నగర్
- గట్టయ్య సెంటర్
- ద్వారకా నగర్
- రోటరి నగర్
- చర్చి కాంపౌండ్
- శ్రీ చైతన్య నగర్
ఇతర లంకెలు[మార్చు]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ 1.0 1.1 "Basic Information". Official website of Khammam Municipal Corporation. Retrieved 18 February 2016.
- ↑ Nizam's Guaranteed State Railway 1870
- ↑ A Descriptive and Historical Account of the Godavery District in the Presidencyof Madras, H. Morris, 1878, London, p. 216
- ↑ A manual of the Kistna district in the presidency of Madras, Gordon Mackenzie, 1883, Madras, p. 25, 80
- ↑ Buddhist remains in Āndhra and the history of Āndhra between 224 & 610 A.D., K. R. Subramanian, p. 149
- ↑ A Handbook for India, Part I, Madras, John Murray, 1859, London
- ↑ The Geography of India, J. Burgess, 1871, London, p. 48
- ↑ The Church Missionary Intelligencer,Volume 2,1866, London, p. 73
