Jump to content

స్లోవేనియా

వికీపీడియా నుండి
(స్లొవేనియా నుండి దారిమార్పు చెందింది)
Republika Slovenija
స్లోవేనియా గణతణత్రం
Flag of Slovenia Slovenia యొక్క చిహ్నం
జాతీయగీతం

Slovenia యొక్క స్థానం
Slovenia యొక్క స్థానం
Location of  స్లోవేనియా  (dark green)

– on the European continent  (bright green & dark gray)
– in the European Union  (bright green)  —  [Legend]

రాజధాని
అతి పెద్ద నగరం
Ljubljana
46°03′N 14°30′E / 46.050°N 14.500°E / 46.050; 14.500
అధికార భాషలు Slovene1
ప్రజానామము Slovenian, Slovene
ప్రభుత్వం Parliamentary republic
 -  President Borut Pahor
 -  Prime Minister Janez Janša
స్థాపన
 -  Carantania 7th century 
 -  Joined the Frankish Empire 745 
 -  Duchy of Carniola 1335 
 -  Independence from Austria-Hungary 1918 
 -  Joined Second Yugoslavia 1943 
 -  Independence from Yugoslavia June 25 1991 - Recognised-1992 
Accession to
the
 European Union
1 May 2004
 -  జలాలు (%) 0.6
జనాభా
 -  2009 అంచనా 2,054,199[1] (144th)
 -  2002 జన గణన 1,964,036 
జీడీపీ (PPP) 2009 అంచనా
 -  మొత్తం $55.741 billion[2] 
 -  తలసరి $27,654[2] 
జీడీపీ (nominal) 2009 అంచనా
 -  మొత్తం $49.217 billion[2] 
 -  తలసరి $24,417[2] 
జినీ? (2007) 28.4 (low
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2007) Increase 0.929 (very high) (29th)
కరెన్సీ Euro ()3 (EUR)
కాలాంశం CET (UTC+1)
 -  వేసవి (DST) CEST (UTC+2)
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్ .si4
కాలింగ్ కోడ్ +386
1 Italian and Hungarian are recognised as official languages in the residential municipalities of the Italian or Hungarian national community.
2 Source: Statistical Office of the Republic of Slovenia: Population, Slovenia, 30 June 2008
3 Prior to 2007: Slovenian tolar
4 Also .eu, shared with other European Union member states.

స్లోవేనియా en-us-Slovenia.ogg /sloʊˈviːniə/ sloh-VEE-nee-ə, అధికారికంగా స్లోవేనియా గణతణత్రం (మూస:Lang-sl, [reˈpublika sloˈveːnija] Sl-Republika Slovenija.oga ) మధ్య ఐరోపాలో ఆల్ప్స్‌^ను తాకుతున్న , మధ్యదరా ప్రాంతాన్ని సరిహద్దుగా కలిగిన ఒక దేశం. స్లోవేనియా పశ్చిమాన ఇటలీ, నైరుతిన అడ్రియాటిక్ సముద్రం దక్షిణాన , తూర్పున క్రొయేషియా, ఈశాన్యంలో హంగేరీ , ఉత్తరాన ఆస్ట్రియాలను సరిహద్దులుగా కలిగి ఉంది. స్లోవేనియా యొక్క రాజధాని , అతిపెద్ద నగరంగా " ల్జుబ్లిజానా "ను చెప్పవచ్చు.

స్లోవేనియా 20,273 చదరపు కిలోమీటర్ల ప్రాంతంలో విస్తరించి ఉంది , 2.06 మిలియన్ జనాభాను కలిగి ఉంది. స్లోవేనియో భూభాగంలో సుమారు 40% ఉన్నత భూభాగం - ఎక్కువగా పర్వతాలు , పీఠభూముల రూపంలో ఉంది - ఇవి దేశంలోని అంతర్గత ప్రాంతాల్లో ఉన్నాయి. స్లోవేనియా యొక్క అత్యధిక ఎత్తుగా 2,864 మీటర్ల (9,396 అడుగులు) ఎత్తులో ఉన్న ట్రిగ్లావ్ పర్వతాన్ని చెప్పవచ్చు, అత్యల్ప ఎత్తుగా సముద్రపు స్థాయిలో ఉన్న అడ్రియాటిక్ సముద్రంగా చెప్పవచ్చు. జనాభాలో అత్యధిక శాతం మంది స్వోవెన్ మాట్లాడుతారు, ఇది దేశం యొక్క అధికార భాషగా కూడా చెప్పవచ్చు. ఇతర స్థానిక భాషల్లో హంగేరియన్ , ఇటాలియన్‌ లను చెప్పవచ్చు.

స్లోవేనియా యూరోపియన్ యూనియన్, యూరోజోన్, షెహెన్గెన్ ప్రాంతం, ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ సెక్యూరిటీ అండ్ కో-ఆపరేషన్ ఇన్ ఐరోపా, కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఐరోపా, నాటో, యూనెస్కో, WTO, OECD , యు.ఎన్.లో ఒక సభ్యదేశం. తలసరి ప్రకారం ఇది ధనిక స్లావిక్ దేశంగా చెప్పవచ్చు , ఒక క్యాపిటాకు ఇ.యు.27 సగటు జి.డి.పి. (పి.పి.పి) లో 88.3%గా చెప్పవచ్చు.

చరిత్ర

[మార్చు]

ఒక విశిష్టమైన స్లోవేన్ గుర్తింపు మొట్టమొదటిగా 16వ శతాబ్దంలో వ్యక్తీకరించబడినప్పటికీ , దాని పూర్వచరిత్ర 8వ శతాబ్దంలో గుర్తించబడినప్పటికీ, [3] స్లోవేనియాలో ఒక సాపేక్ష ఆధునిక రాజకీయ అంశాన్ని కలిగి ఉంది. స్లోవేనియా అనే పదం మొట్టమొదటిగా స్లోవేనే-నివాస ప్రాంతాలను ఏకం చేసే ఆస్ట్రియన్ సామ్రాజ్యంలో ఒక స్వయంపాలిత రాజ్యమైన యునైటెడ్ స్లోవేనియా అనే పదంతో 19వ శతాబ్దంలో అమలులోకి వచ్చింది. ఇది 1918లో ఆస్ట్రియా-హంగేరీ విలీనం తర్వాత మాత్రమే గుర్తింపు పొందింది, అప్పుడు స్లోవేనియా స్టేట్ ఆఫ్ సెర్బ్స్, క్రోయట్స్ అండ్ స్లోవెనెస్‌^లో ఒక తాత్కాలిక స్వయంపాలిత రాజ్యంగా మారింది. స్లోవేనియా స్వయంప్రతిపత్తి 1921లో యుగోస్లేవ్ రాజ్యంగంతో తొలగించబడింది , అయితే యుగోస్లేవ్ అధికారంలో ఉన్న స్లోవేనియా 1931లో డ్రావా బానోవినా వలె మళ్లీ స్వయంప్రతిపత్తిని సాధించగల్గింది, ఇది ఒక స్వయంపాలిత దేశం వలె నిర్ణయించబడలేదు , స్లోవేనియా అని పేరు అధికారికంగా నిషేధించబడింది. స్లోవేనియా రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత మొట్టమొదటిగా ఒక స్వయంపాలిత రాజకీయ ప్రాంతం వలె స్థాపించబడింది, ఇది సోషలిస్ట్ ఫెడరల్ రిపబ్లిక్క్ ఆఫ్ యుగోస్లేవియాలో ఒక గణతంత్ర (రాష్ట్రం) వలె నిర్ణయించబడింది. దీని ప్రస్తుత సరిహద్దులను ఫ్రీ టెరటరీ ఆఫ్ ట్రియెస్టే రద్దుతో , స్లోవేనియాకు కోపెర్ జిల్లా యొక్క అధికారిక విలీనంతో 1954లో స్థాపించబడ్డాయి.

దీని చరిత్రలో, స్లోవేనియా ప్రస్తుత ప్రాంతం రోమన్ సామ్రాజ్యంలో, ఓస్ట్రోగోథిక్ సామ్రాజ్యం, బైజాంటిన్ సామ్రాజ్యం, కారాంటానియాలో రాజ్యం (ఆధునిక స్లోవేనియాలో ఉత్తర భాగం మాత్రమే) అవార్ రాష్ట్రం; లాంబార్డ్ సామ్రాజ్యం (దాని పశ్చిమ భాగంలో మాత్రమే) ఫ్రాంకిష్ సామ్రాజ్యం, హోలీ రోమన్ సామ్రాజ్యం, రిపబ్లిక్ ఆఫ్ వీనస్ (పశ్చిమ స్లోవేనియాలో సముద్రతీర ప్రాంతం , కొన్ని ఇతర పరిధీయ జిల్లాలు మాత్రమే) హంగేరీ సామ్రాజ్యం (స్లోవేనియా యొక్క తూర్పు భాగం మాత్రమే) హ్యాబ్స్‌బర్గ్ రాజరికం , మొట్టమొదటి ఫ్రెంచ్ సామ్రాజ్యం (దాని పశ్చిమ భాగంలో మాత్రమే) ల్లో భాగంగా ఉంది.

తర్వాత, ఇది ఆస్ట్రియన్ సామ్రాజ్యంలో (తర్వాత దీనిని ఆస్ట్రియా-హంగేరీ అని పిలిచేవారు), సెర్బ్స్, క్రోయాట్స్ , స్లోవెనెస్ సామ్రాజ్యం (1929లో యుగోస్వేవియా సామ్రాజ్యంగా పేరు మార్చారు) ఇటలీ సామ్రాజ్యం (పశ్చిమ భాగం మాత్రమే) రెండు ప్రపంచ యుద్ధాలు మధ్య, ఇది జర్మనీ, ఇటలీ, హంగేరీ , క్రొయేషియా స్వతంత్ర రాష్ట్రంచే ఆక్రమించబడింది (1941-1945) , లేదా సంయోజితం చేసింది; 1945 నుండి 1991లో స్వతంత్రం వచ్చే వరకు సోషలిస్ట్ ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ యోగోస్లేవియాలో భాగంగా ఉంటుంది.

ప్రారంభ చరిత్ర

[మార్చు]

ప్రస్తుత స్లోవెనెస, స్లావిక్ పూర్వీకులు 6వ శతాబ్దంలో ఈ ప్రాంతంలో స్థిరపడ్డారు. ఆల్పైన్ స్లావ్స్ అని పిలవబడే ఈ స్లావిక్ జాతులు 7వ శతాబ్దంలో కారాంటానియా స్వతంత్ర రాజ్యం వలె స్థాపించారు. 745లో, కారాంటానియా కారోలింగియన్ సామ్రాజ్యంలోకి విలీనం చేయబడింది, ప్రస్తుత స్లావేనియాలో నివసిస్తున్న కారాంటానియన్లు , ఇతర స్లావ్స్‌లు క్రిస్టియన్లగా మారిపోయారు.

కారాంటానియా తన అంతర్గత స్వతంత్రాన్ని 828 వరకు కలిగి ఉంది ల్జుడెవిట్ పోసావ్స్కి ఫ్రాంకిష్ వ్యతిరేక తిరుగుబాటు తర్వాత స్థానిక రాకుమారులు అధికారం నుండి తొలగించబడ్డారు , జర్మానిక్ (ప్రాథమికంగా బావారియాన్) ప్రాబల్యం పెరిగింది. చక్రవర్తి ఆర్నుల్ఫ్ ఆఫా కారాంథియా అధికారంలో, కారాంటానియా ప్రస్తుతం ఒక మిశ్రమ బావారియాన్-స్లావ్ కులీనతచే పరిపాలించబడింది, కొద్దికాలంలోనే ఒక ప్రాంతీయ శక్తివలె ఉద్భవించింది, కాని 9వ శతాబ్దం చివరిలో హంగేరియన్ దండయాత్రల్లో నాశనమైంది.

కారాంటానియా కారింథియా 976లో మళ్లీ ఒక స్వయంపాలిత పరిపాలన వలె స్థాపించబడింది, ఒట్టో I "ది గ్రేట్" బావారియా డ్యూక్ హెన్రీ II "ది క్వారెల్లెర్"ను అధికారం నుండి తొలగించిన తర్వాత, అతని అధికారంలో ఉన్న భూములను విభజించాడు , కరింథియాను పవిత్రమైన రోమన్ సామ్రాజ్యంలో ఆరవ డచేగా నిర్ధారించాడు, కాని పాత కారాంటానియా ఒక ఏకీకృత రాజ్యంగా అభివృద్ధి కాలేదు.

1414 వరకు స్లోవేనే భాషలో పురాతన ఆచారాల్లో నిర్వహించిన కారింథియాలో డ్యూక్స్ యొక్క స్థాపన.

సాధారణ స్లోవెనే నైతిక గుర్తింపు, అతింద్రీయ ప్రాంతీయ సరిహద్దులు మొట్టమొదటిసారిగా 16వ శతాబ్దం నుండి ఉన్నాయి.[4]

10వ శతాబ్దం A.D. నాటికి చెందిన ఫ్రెయిసింగ్ లిఖితపత్రం, దీనిలో ఎక్కువ భాగం ఉన్నత కారింథియాలో వ్రాయబడి ఉండవచ్చు, ఇవి స్లోవేనే భాషలో మిగిలి ఉన్న పురాతన పత్రాలుగా చెప్పవచ్చు.

14వ శతాబ్దంలో, అధిక స్లోవెనే ప్రాంతాలు హాబ్స్‌బర్గ్ పాలనలో ఉండేవి. 15వ శతాబ్దంలో, హాబ్స్‌బర్గ్ ప్రాబల్యాన్ని కౌంట్స్ ఆఫ్ సెల్జీ ఎదురించింది, కాని శతాబ్దం ముగిసేనాటికి ఎక్కువ స్లోవేనే నివాస ప్రాంతాలు హాబ్స్‌బర్గ్ రాచరికంలో విలీనం చేయబడ్డాయి. ఎక్కువ మంది స్లోవెనెస్ ఇన్నర్ ఆస్ట్రియా అని పిలిచే అధికార ప్రాంతంలో నివసించేవారు, దీనితో డచీ ఆఫ్ కార్నియోలా , గోరిజియా , గార్డిస్కాల ప్రాంతం అలాగే దిగువ స్టేరియా , దక్షిణ కారింథియాల్లో జనాభా పెరిగింది.

స్లోవెన్స్ ట్రెయిస్టేలోని ఇంపిరీయల్ ఫ్రీ సిటీలోని అధిక ప్రాంతాల్లో కూడా నివాసాలను ఏర్పర్చుకున్నారు, అయితే దాని జనాభాలో అత్యల్ప సంఖ్యలో మాత్రమే ఉన్నారు. అత్యధిక సంఖ్యలో స్లోవెనేలు హంగేరీ సామ్రాజ్యంలోని ప్రీక్ముర్జే ప్రాంతంలో , పశ్చిమ స్లోవేనియా , వాయువ్య ఆస్ట్రియాల్లో కూడా నివాసులను ఏర్పర్చుకున్నారు, ఇవి వెనైస్ గణతంత్ర రాజ్యంలో భాగాలుగా ఉన్నాయి.[ఆధారం చూపాలి]

స్లోవెనే భాషలో మొట్టమొదటి పత్రాలుగా 10వ శతాబ్జం ముగింపుకు సంబంధించిన ఫ్రెయిసింగ్ అచ్చుప్రతులను చెప్పవచ్చు. మధ్య యుగాల్లో, రాత రూపంలో స్లోవేనే భాష తగిన స్థాయిలో నిరంతరంగా ఉనికిలో ఉంది. అయితే, స్లోవేనే మొట్టమొదటిగా 16వ శతాబ్దం చివరిలో మాత్రమే క్రోడీకరించబడింది, అప్పుడే స్లోవేనేలో మొట్టమొదటి పుస్తకాలు ముద్రించబడ్డాయి. మధ్య యుగాల్లో, స్లోవేనే భాష యొక్క భౌగోళిక ఉనికి క్రమంగా క్షీణించింది. 10వ శతాబ్దంలో, స్లోవేనేను ఆధునిక కారింథియా , స్టేరియాల్లో విస్తృతంగా మాట్లాడేవారు; అయితే మెడైవాల్ కాలనైజేషన్ విధానాల కారణంగా 15వ శతాబ్దం మధ్యకాలానికి దట్టమైన స్లోవేనే-భాష మాట్లాడే ప్రాంతం ప్రస్తుత సుమారు 25,000 చదరపు అడుగుల ప్రాంతంగా క్షీణించింది.[ఆధారం చూపాలి]

ప్రారంభ ఆధునిక కాలం

[మార్చు]
1593లో సిసాక్ యుద్ధాన్ని పేర్కొంటున్న జానెజ్ వాజ్కార్డ్ వాల్వాసోర్ యొక్క శిలాముద్రణ "ది కార్నియాన్ విక్టరీ ఎట్ సిసాక్".

16వ శతాబ్దంలో ప్రోటెస్టాంట్ సంస్కరణ స్లోవేనే ప్రాంతాల్లో విస్తరించింది. ఈ సమయంలో స్లోవేనే భాషలో మొట్టమొదటి పుస్తకాలను ప్రోటెస్టాంట్ బోధకుడు ప్రిమోజ్ ట్రుబార్ , అతని అనుచరులు రాశారు, వీరు ప్రాథమిక స్లోవేనే భాష అభివృద్ధికి పునాదులు వేశారు. 16వ శతాబ్దం రెండవ సగంలో, పలు పుస్తకాలు స్లోవేనేలో ప్రచురించబడ్డాయి. వీటిలో జురిజ్ డాల్మాటిన్‌చే అనువదించబడిన బైబిల్ కూడా ఉంది.

17వ శతాబ్దం ప్రారంభానికి స్లోవేనే ప్రాంతాల (ప్రీక్ముర్జే మినహాయింపుతో) నుండి దాదాపు మొత్తం ప్రోటెస్టాంట్స్ వెళ్లగొట్టనప్పటికీ, వారు స్లోవేనే సంస్కృతిలోని ఆచారానికి పటిష్ఠమైన ఉత్తరదాయిత్వాన్ని వదిలి వెళ్లారు, దీనిని 17వ శతాబ్దంలో క్యాథలిక్ ప్రతి-సంస్కరణలో పాక్షికంగా చొప్పించారు. పురాతన స్లోవేనే లేఖన శాస్త్రాన్ని బోహోరిక్ వర్ణమాల అని కూడా పిలుస్తారు. దీనిని 16వ శతాబ్దంలో ప్రోటెస్టాంట్స్‌చే అభివృద్ధి చేయబడింది , 19వ శతాబ్దం మధ్య కాలం వరకు వాడుకలో ఉంది, ప్రోటెస్టాంట్ సంస్కరణ సంవత్సరాల్లో స్థాపించబడిన పటిష్ఠమైన స్లోవేనే సంస్కృతి యొక్క ఆచారం వలె నిరూపించబడింది.

1573లో క్రోయేషియన్-స్లోవేనియన్ రైతుల తిరుగుబాటు నాయకుడు మాటిజా గుబెక్‌ను ఊరి తీస్తున్న దృశ్యం.

15వ , 17వ శతాబ్దాల మధ్య, స్లోవేనే ప్రాంతాలు పలు ప్రమాదాలను ఎదుర్కొన్నాయి. పలు ప్రాంతాలు ప్రత్యేకంగా దక్షిణ స్లోవేనియాలో ప్రాంతాలు ఓట్టోమాన్-హాబ్స్‌బర్గ్ యుద్ధంచే సర్వనాశనం చేయబడ్డాయి. విపావ్స్కీ క్రిజ్ , కోస్టాంజెవికా నా క్రికి వంటి పలు అభివృద్ధి చెందుతున్న నగరాలు ఓట్టామ్యాన్ సైన్యం దాడులతో పూర్తిగా నాశనమైన తరువాత పునరుద్ధరించబడలేదు. స్లోవేనే నివాస ప్రాంతాల ఉదాత్తత ఒట్టామన్ సామ్రాజ్యానికి వ్యతిరేకంగా చేసిన పోరాటంలో ముఖ్యమైన పాత్రను పోషించింది. 1593లో కార్నియోలాన్ ఘనుల సైన్యం ఒట్టామాన్స్‌ను సిసాక్ యుద్ధంలో ఓడించింది, దీనితో తక్షణమే స్లోవేనే ప్రాంతాలకు ఒట్టామ్యాన్ భయం తొలగిపోయింది, అయితే చెదురుమదురుగా ఒట్టామ్యాన్ దాడులు 17వ శతాబ్దం వరకు కొనసాగాయి.

16వ , 17వ శతాబ్దాల్లో, పశ్చిమ స్లోవేనే ప్రాంతాలు హాబ్స్‌బర్గ్ రాచరికం , వెనెటైన్ రిపబ్లిక్‌^ల మధ్య యుద్ధాలకు రణభూములగా మారాయి, ప్రత్యేకంగా గార్డిస్కా యుద్ధం ఎక్కువ భాగం స్లోవేనే గోరిస్కా ప్రాంతంలో జరిగింది. 15వ శతాబ్దం ముగింపు కాలం , 18వ శతాబ్దం ప్రారంభం కాలం మధ్య, స్లోవేనే ప్రాంతాలు పలు రైతుల యుద్ధాలకు కూడా సాక్ష్యంగా నిలిచింది, వీటిలో ముఖ్యంగా 1478లోని కారింథియాన్ రైతుల తిరుగుబాటు, 1515లో స్లోవేనే రైతుల తిరుగుబాటు, 1573లో క్రోయేషియన్-స్లోవేనియన్ రైతుల తిరుగుబాటు , 1713లోని టోల్మిన్ రైతుల తిరుగుబాటులను చెప్పవచ్చు.

17వ శతాబ్దం ముగింపులో కూడా ఒక స్పష్టమైన మేధావీ , కళాత్మక కార్యశీలత గుర్తించబడింది. పలు ఇటాలియన్ బారోక్యూ కళాకారులు, ఎక్కువ మంది వాస్తుశిల్పులు , సంగీత విద్వాంసులు స్లోవోనే ప్రాంతాల్లో స్థిరపడ్డారు , స్థానిక సంస్కృతి అభివృద్ధికి కృషి చేశారు. జానెజ్ వాజ్కార్డ్ వాల్వాసర్ వంటి శాస్త్రవేత్తలు పాండిత్య కార్యశీలత అభివృద్ధికి సహాయపడ్డారు. 1693లో, స్లోవేన్ భూమిలో మొట్టమొదటి అకాడమీ అకాడెమియా ఆపెరోసోరమ్ లాబాసెన్సిస్ స్థాపించబడింది. అయితే 18వ శతాబ్దం ప్రారంభానికి, ఈ ప్రాంతం మరొక స్తబ్దత కాలంలోకి ప్రవేశించింది, ఇది క్రమంగా 18వ శతాబ్దం మధ్యకాలానికి మాత్రమే అధిగమించగల్గింది.

జాతీయ ఉద్యమం వృద్ధికి స్పష్టమైన విముక్తి

[మార్చు]
1821, కాంగ్రెస్ ల్జూబ్లాజానా సమయంలో సెయింట్ మేరీస్ స్క్వేర్.

ప్రారంభ 18వ శతాబ్దం , ప్రారంభ 19వ శతాబ్దాల మధ్య, స్లోవేనే ప్రాంతాల్లో శాంతి నెలకొంది, కొద్దిస్థాయిలో ఆర్థిక పునరుద్ధరణ 18వ శతాబ్దం మధ్యకాలం నుండి ప్రారంభమైంది. 1718లో ట్రియెస్టేలోని అడ్రియాటిక్ నగరం ఒక స్వత్రంత ఓడరేవుగా నిర్ధారించబడింది, ఇది స్లోవేనే ప్రాంతాల్లోని పశ్చిమ భాగాల్లో ఆర్థిక కార్యాచరణకు ఊతమిచ్చింది. హాబ్స్‌బర్గ్ పాలకులు మారియా థెరిసా ఆఫ్ ఆస్ట్రియా , రెండవ జోసెఫ్‌ల రాజకీయ, నిర్వాహక , ఆర్థిక సంస్కరణలు రైతాంగ ఆర్థిక పరిస్థితులను మెరుగుపర్చాయి , ఇది అభివృద్ధి చెందుతున్న మధ్యతరగతి కుటుంబాలకు మేలు కలిగింది, అయితే వారు అప్పటికీ బలహీనంగా ఉండేవారు.

జియోస్ సర్కిల్ యొక్క ప్రయత్నాలచే స్లోవేనే సాంస్కృతిక ఆచారం 18వ శతాబ్దంలోని జ్ఞానోదయ కాలంలో పటిష్ఠంగా ప్రబలం చేయబడింది. రెండు దశాబ్దల స్తబ్దత తర్వాత, మళ్లీ స్లోవేనే సాహిత్యం వెలుగులోకి వచ్చింది, ఎక్కువగా నాటకరచయిత అంటోన్ టామజ్ లిన్హార్ట్ , కవి వాలెంటిన్ వాడ్నిక్‌ల రచనల్లో కనిపించింది.

1805 , 1813ల మధ్య ఒక చిన్న ఫ్రెంచ్ తాత్కాలిక ఒప్పందం తర్వాత. మొత్తం స్లోవేనే ప్రాంతాలు ఆస్ట్రియన్ సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేయబడ్డాయి. నెమ్మదిగా, ఒక ప్రత్యేకమైన స్లోవేనే జాతీయ చైతన్యం అభివృద్ధి అయ్యింది , మొత్తం స్లోవేనేల ఒక రాజకీయ సంధానం కోసం అన్వేషణ విస్తరించింది. 1848లో, ఆస్ట్రియన్ సామ్రాజ్యంలో స్ప్రింగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ ఉద్యమంలో భాగంగా యునైటెడ్ స్లోవేనియా (Zedinjena Slovenija ) కోసం ఒక భారీ రాజకీయ , ప్రముఖ ఉద్యమం ఉద్భవించింది.

19వ శతాబ్దంలో వివాదస్పద జాతీయతావాదం

[మార్చు]
1848లో స్ప్రింగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ సమయంలో రూపొందించిన పీటెర్ కోజ్లెర్ యొక్క స్లోవేనే భూభాగాల రేఖాచిత్రం, ఇది ఒక యునైటెడ్ స్లోవేనియా కోసం అన్వేషణకు ఒక మార్గదర్శకంగా మారింది.

1848 , 1918 మధ్య స్లోవేనే-జాతీయ మేలుకొల్పు అని పిలిచే దానిలో పలు సంస్థలు (థియేటర్లు , ప్రచురణ కార్యాలయాలు, అలాగే రాజకీయ, ఆర్థిక , సాంస్కృతిక సంస్థలతో సహా) గుర్తించబడ్డాయి. వారి రాజకీయ , సంస్థల విభజన , సరైన రాజకీయ గుర్తింపు లేని కారణంగా, స్లోవేనేలు అమలులో ఉన్న , సమైక్య జాతీయ అవస్థాపనను స్థాపించగలిగారు.

ఈ కాలంలో, కార్నియోలా రాజధాని ల్జుబ్లాజానా నగరం మొత్తం స్లోవేనే ప్రాంతాలకు స్పష్టమైన కేంద్రంగా ఉద్భవించింది, స్లోవేనేలు ఒక అంతర్జాతీయ స్థాయి సాహిత్యం , సంస్కృతిని అభివృద్ధి చేశారు. అయితే, స్లోవేనే జాతీయ ప్రశ్న పరిష్కారం లేని సమస్య వలె మిగిలిపోయింది, దీనితో రాజకీయ ఉన్నతవర్గం జర్మన్ , హంగేరియన్ పెత్తనానికి వ్యతిరేకంగా ఒక సాధారణ రాజకీయ చర్యలో పాల్గొనడానికి ఆస్ట్రియా-హంగేరీ[మూలాన్ని నిర్థారించాలి]లో ఇతర స్లావిక్ దేశాలు , బాల్కాన్స్ దిశగా ఆలోచించడం ప్రారంభించింది.[ఆధారం చూపాలి] మొత్తం సౌత్ స్లావ్స్ యొక్క ఒక సాధారణ రాజకీయ వ్యవస్థ ఆలోచన యుగోస్లేవియా ఉద్భవించింది.

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం , యుగోస్లేవియా సృష్టి

[మార్చు]
ఇసోంజోలో యుద్ధాలు జరుగుతున్న సమయంలో పశ్చిమ స్లోవేనియాలో ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ సైనికులు.

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో, 1915లో ఆస్ట్రియా-హంగేరీలపై ఇటాలియన్ దాడి తర్వాత ఇటాలియన్ ఫ్రంట్ తెరవబడింది , స్లోవేనియన్ లిట్టోరాల్‌లోని సోకా నది , క్రాస్ పీఠభూమిపై పలు ముఖ్యమైన యుద్ధాల్లో (ఇసోంజో యుద్ధాలు) కొన్ని జరిగాయి. సమకాలీన పశ్చిమ స్లోవేనియాలోని మొత్తం ప్రాంతాలు నాశనమయ్యాయి , వేలమంది స్లోవేనేలు శరణార్థుల వలె ఆస్ట్రియా , ఇటలీ భాగాల్లో స్థిరపడ్డారు. ఆస్ట్రియన్ శరణార్థుల శిబిరాల్లో పరిస్థితి బాగున్నప్పటికీ, ఇటాలియన్ శిబిరాల్లోని స్లోవేనే శరణార్థులను రాష్ట్ర శత్రువులు వలె వ్యవహరించారు , 1915 , 1918ల మధ్య కొన్ని వేలమంది పోషకాహారలోపం , వ్యాధులతో మరణించారు.[5]

1914లో యుద్ధం ప్రారంభం కావడంతో, ఆస్ట్రియన్ పార్లమెంట్ రద్దు అయ్యింది , సామాజిక స్వేచ్ఛ నిషేధించబడింది. పలు స్లోవేనే రాజకీయ కార్యకర్తలను, ప్రత్యేకంగా కార్నియోలాలోని వారిని సంపాదన-సెర్బియా సానుభూతి చార్జీలచే ఆస్ట్రో-హంగేరీయన్ అధికారులు ఖైదు చేశారు. 1917లో, ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ (స్లోవేనియన్) భూభాగంలో క్యాపోరెట్టో యుద్ధం ముగిసిన తర్వాత, ఆస్ట్రియా-హంగేరీలో రాజకీయ జీవితం మళ్లీ ప్రారంభమైంది. స్లోవేనే పీపుల్స్ పార్టీ హ్యాబ్స్‌బర్గ్ పాలనలో పాక్షిక-స్వాతంత్ర్య సౌత్ స్లావిక్ రాష్ట్రం రూపకల్పనను డిమాండ్ చేస్తూ జాతుల స్వయం నిర్వహణ హక్కు కోసం ఒక ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించింది. ఈ ప్రతిపాదనను పలు స్లోవేనే పార్టీలు ఎంచుకున్నాయి , నిర్ధారణ ఉద్యమం వలె పిలిచి స్లోవేనే సామాజిక వ్యవస్థ యొక్క ఒక భారీ సైనిక మోహరింపులను చేశారు. ప్రారంభ 1918నాటికి, స్లోవేనే పీపుల్ పార్టీ యొక్క ప్రతిపాదనకు సానుకూలంగా 2,00,000 కంటే ఎక్కువ సంతకాలు సేకరించబడ్డాయి.

1918 అక్టోబరున ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ సామ్రాజ్యం కూలిపోవడంతో, ప్రారంభంలో స్లోవేనేలు స్టేట్ ఆఫ్ స్లోవేనే, క్రోయాట్స్ అండ్ సెర్బ్స్‌లో చేరారు, కొన్ని నెలలు తర్వాత, సెర్బ్స్, క్రోయాట్స్ , స్లోవేనేల సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేయబడింది. స్లోవేనే ప్రాంతాల్లో పశ్చిమ భాగాలు (స్లోవేనియన్ లిట్టోరాల్ , అంతర్గత కార్నియోలాలో పశ్చిమ జిల్లాలు) ఇటాలియన్ సైన్యంచే ఆక్రమించబడ్డాయి , అధికారికంగా 1920లో రాపాలో ఒప్పందంతో ఇటలీ సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేయబడింది.

1918 చివరిలో ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ రాచరికం రద్దు తర్వాత దిగువ స్టేరియా , దక్షిణ కారింథియా ప్రాంతాల కోసం స్లోవేనేలు , జర్మన్ ఆస్ట్రియా మధ్య ఒక ఆయుధ వివాదం ప్రారంభమైంది. 1919 నవంబరులో, స్లోవేనే జనరల్ రూడాల్ఫ్ మాయిస్టెర్ మారిబోర్ నగరాన్ని మూసివేశాడు, అప్పుడు ఫ్రాంజో మాల్గాజ్ నాయకత్వంలో ఒక ఉపకర్తల సమూహం దక్షిణ కారిథియాపై నియంత్రణ సాధించడానికి ప్రయత్నించింది. ప్రారంభ 1920లో, స్లోవేనే ఉపకర్తలు , సాధారణ సెర్బియన్ సైన్యం కలాగెన్ఫూర్ట్ నగరాన్ని ఆక్రమించగలిగారు, కాని మిత్రరాజ్యాల ఒత్తిడి కారణంగా విరమించుకున్నారు. 1920 అక్టోబరులో కారింథియాన్ ప్లెబిస్కైట్ నిర్వహించబడింది. దీనిలో కారింథియాలోని కారింథియాన్ స్లోవేనేలతో సహా అత్యధిక జనాభా ఆస్ట్రియాలో ఉండపోవడానికి ఓటు వేశారు.

యుద్ధాల మధ్యకాలం

[మార్చు]
1929 , 1941ల మధ్య యుగోస్లేవియా సామ్రాజ్యం.

1921లో, స్లోవేనే అధిక సంఖ్య (70%) లో MPల ఓటుకు వ్యతిరేంగా సెర్బ్స్, క్రోయాట్స్ , స్లోవేనేల సామ్రాజ్యంలో ఒక కేంద్రక రాజ్యాంగం ఏర్పాటు చేయబడింది. యుగోస్లేవియా సామ్రాజ్యంలోని కేంద్రక విధానాలతో సంబంధం లేకుండా, స్లోవేనేలు ఒక అధిక స్థాయి సాంస్కృతిక స్వతంత్రతను నిర్వహించగలిగింది. ఇంకా, ఇటలీ, ఆస్ట్రియా , హంగేరీల్లో నైతిక స్లోవేనేలు నిర్బంధ సమీకరణం , కొన్నిసార్లు హింసాత్మక పీడన విధానాలకు సాక్ష్యులుగా మిగిలిపోయారు. పశ్చిమ స్లోవేనియాలోని స్లోవేనే-మాట్లాడే ప్రాంతాలను జూలియన్ మార్చి అని పిలిచే ఇటాలియన్ సరిహద్దు ప్రాంతంలో విలీనం చేశారు. 1922 తర్వాత, హింసాత్మక నియంతృత్వ ఇటాలియానైజేషన్ విధానం అమలు చేయబడింది, ఇది స్థానిక స్లోవేనేల ప్రతిచర్యకు కారణమైంది. 1927లో తీవ్రవాద వ్యతిరేక-నియంతృత్వ సంస్థ టైగర్ (ట్రియెస్, ఇష్ట్రియా, గోరిజియా , రిజెకా పేర్లకు ఒక క్లుప్త పదం) స్థాపించబడింది. 1922 , 1941 మధ్య, 70,000 మంది కంటే ఎక్కువ స్లోవేనేలు జూలియన్ మార్చి నుండి ఎక్కువగా యుగ్లోస్లావ్ స్లోవేనియాకు, అలాగే దక్షిణ అమెరికాకు (ఎక్కువ మంది అర్జెంటీనాకు) కూడా పారిపోయారు.

1929లో, సెర్బ్స్, క్రోయాట్స్ , స్లోవేనేల సామ్రాజ్యం యుగోస్లేవియా సామ్రాజ్యం వలె పేరు మార్చబడింది. కేంద్రక ఒత్తిడి తీవ్రమైంది. అదే సమయంలో, ఆర్థిక మాంద్యం విప్లవ తత్త్వం యొక్క వామపక్ష , మితపక్షాలు రెండూ పెరగడానికి ఒక మంచి ఆధారాన్ని సృష్టించాయి. 1937లో కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ స్లోవేనియా స్థాపించబడింది.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం

[మార్చు]
1941 ఏప్రిల్‌లో నాజీ స్లోవేనే వ్యతిరేక విధానాలను అధికారికంగా ప్రారంభించడానికి ఆక్రమించిన మారిబోర్‌ను సందర్శిస్తున్న అడాల్ఫ్ హిట్లర్.

6 ఏప్రిల్ 1941న యాక్సిస్ పవర్స్‌చే యుగోస్లేవియా ఆక్రమించబడింది. స్లోవేనియా నియంతృత్వ ఇటలీ నాజీ జర్మనీ , హోర్థే హంగేరీల మధ్య విభజించబడింది , పలు గ్రామాలు స్వతంత్ర క్రోయేషియా రాష్ట్రానికి ఇవ్వబడ్డాయి. ఇటాలియన్లు వారి ఆక్రమిత స్థలంలో స్లోవేనేలకు ఒక సాంస్కృతిక నిర్ణయాధికారం ఇచ్చారు. నాజీలు హింసాత్మక జర్మనైజేషన్ విధానాన్ని ప్రారంభించారు. ఇది కొన్ని వేల మంది స్లోవేనేలు థర్డ్ రీచ్‌లోని ఇతర భాగాల్లో మళ్లీ స్థిరపడటంతో ముగిసింది. కొద్దికాలంలోనే కమ్యూనిస్ట్ నాయకత్వంలో ఒక విమోచన ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. కమ్యూనిస్ట్ గెరిల్లాలచే నిర్వహించిన రాజకీయ హత్యలు అలాగే స్లోవేనియన్ సంఘంలో సంప్రదాయ వర్తులాల ముందే ఉనికిలో ఉన్న తీవ్రమైన కమ్యూనిజం వ్యతిరేకత కారణంగా, 1942 వసంతకాలంలో ఇటాలియన్ ఆక్రమిత ఆగ్నేయ స్లోవేనియాలో (ల్జుబ్లాజానా ప్రావెన్సీ అని పిలుస్తారు) స్లోవేనేల మధ్య ఒక అంతర్యుద్ధం ప్రారంభమైంది.

రెండు పోరాట వర్గాలుగా లిబరేషన్ ఫ్రంట్ ఆఫ్ ది స్లోవేనియన్ పీపుల్ , యాక్సెస్-స్పాన్సర్డ్ యాంటీ-కమ్యూనిస్ట్ మిలిటియాలను చెప్పవచ్చు, స్లోవేనే హోమ్ గార్డ్ ప్రారంభంలో సమర్థకులచే దాడుల నుండి గ్రామాలను రక్షించడానికి స్థాపించబడింది. స్లోవేనే సమర్థకుల గొరిల్లాలు స్లోవేనే ప్రాంతాల్లో ఎక్కువ భాగాలకు స్వేచ్ఛను అందించాయి, ఇవి నాజీవాదాన్ని ఓడించడానికి దోహదపడ్డారు. యుద్ధం ఫలితంగా, స్థానిక నిర్దిష్ట జాతికి చెందిన జర్మన్ జనాభాలో ఎక్కువ మంది సమీప ఆస్ట్రియాకు బలవంతంగా బహిష్కరించబడ్డారు లేదా పారిపోయారు. యుద్ధం తర్వాత, స్లోవేనే హోమ్ గార్డులో సుమారు 12,000 మంది సభ్యులు కోసెవ్స్కీ రాగ్ ప్రాంతంలో చంపబడ్డారు. ఊచకోత నిలిపివేయబడింది , 1970ల ముగింపు నుండి, 1980ల ప్రారంభం వరకు ఒక నిషేధ అంశం మిగిలి పోయింది, దీనిని అసంతృప్త మేధావులు ప్రజా చర్చకు తీసుకుని వచ్చారు.

కమ్యూనిస్ట్ కాలం

[మార్చు]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగింపులో యుగోస్లేవియా పునఃస్థాపన తర్వాత, స్లోవేనియా సోషలిస్ట్ ఫెడరల్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ యుగోస్లేవియాలో భాగంగా 1943 నవంబరు 29న నిర్ధారించబడింది. ఒక సామాజిక రాష్ట్రం స్థాపించబడింది. కాని టిటో-స్టాలిన్ విభజన కారణంగా ఈస్టరన్ బ్లాక్‌లో సామాజిక , వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛలు విస్తారంగా ఉన్నాయి. 1947లో ఇటలీ జూలియన్ మార్చిలో ఎక్కువ భాగాన్ని యుగోస్లేవియాకు అప్పగించింది , కనుక స్లోవేనియా మళ్లీ స్లోవేనియన్ లిట్టోరాల్‌ను సాధించింది.

అయితే ట్రియెస్టే ఓడరేవుపై వివాదం 1954లో స్వల్పకాలిక ట్రియెస్టే స్వేచ్ఛా ప్రాంతం ఇటలీ , యుగోస్లేవియా మధ్య విభజించబడే వరకు కొనసాగింది, ఇది స్లోవేనియాకు సముద్రానికి మార్గం అందించింది. ఈ విభాగం ఒసిమో ఒప్పందంతో 1975లో మాత్రమే ఆమోదించబడింది, ఇది స్లోవేనియో యొక్క దీర్ఘకాల వివాదస్పద పశ్చిమ సరిహద్దుకు ఒక ఆఖరి చట్టబద్దమైన మంజూరు ఇవ్వబడింది. 1950ల నుండి సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ స్లోవేనియా ఒక సంబంధిత విస్తృత స్వయం ప్రతిపత్తిని అనుభవించింది.

1950ల చివరిలో, స్లోవేనియా అనేది సంబంధిత బహుతావాద విధానాన్ని ప్రారంభించిన మొట్టమొదటి యుగోస్లేవ్ గణతంత్ర రాజ్యంగా చెప్పవచ్చు. 1957లో స్థాపించిన రెవిజా 57 అనేది యుగోస్లేవియాలో మొట్టమొదటి స్వతంత్ర మేధో జర్నల్‌గా చెప్పవచ్చు , కమ్యూనిస్ట్ కాలంలో ఇటువంటి రకాల్లో మొట్టమొదటిగా చెప్పవచ్చు.[6] పరిపాలన , నిరసన మేధావుల మధ్య పలు ఆందోళనలతో శ్రద్ధగల సంస్కృతి , సాహిత్య రూపకల్పన ఒక దశాబ్దంపాటు కొనసాగింది. 1960ల చివరిలో, సంస్కరణవాదుల విభాగం స్లోవేనియన్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ నియంత్రణ చేజిక్కించుకుంది, పలు సంస్కరణలను ప్రారంభించడం ద్వారా స్లోవేనియన్ సమాజం , ఆర్థిక వ్యవస్థను ఆధునీకరించే ప్రయత్నం చేసింది. 1973లో, ఈ పద్ధతిని యుగోస్లేవియా ఫెడరల్ ప్రభుత్వం ఆధ్వర్యంలో స్లోవేనియన్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ యొక్క సంప్రదాయవాద విభాగం ఆపివేసింది. దీని తర్వాత "నాయకత్వ సంవత్సరాలు" (స్లోవేనే: svinčena leta) అని పిలిచే కాలం వచ్చింది. 1980ల మధ్య కాలంలో మళ్లీ సంస్కరణ కాలం ప్రారంభమైంది, వీటితో పాటు పలు సామాజిక పరిస్థితులు ఏర్పడ్డాయి. 1987 , 1988ల్లో, అభివృద్ధి చెందుతున్న సాంఘిక సమాజం , కమ్యూనిస్ట్ వ్యవస్థల మధ్య వివాదాలు స్లోవేనియన్ స్ప్రింగ్ అని పిలిచే దానితో ముగిశాయి. మానవ హక్కుల సంరక్షణ సంఘం మద్దతుచే ఒక భారీ ప్రజాస్వామ్య ఉద్యమం కమ్యూనిస్ట్‌లను ప్రజాస్వామ్య సంస్కరణలదిశగా నడిపించింది. అదే సమయంలో, స్లోవేనియన్ కమ్యూనిస్టులు , ప్రజాకర్షణ కలిగిన జాతీయ నేత స్లోబోడాన్ మిలోసెవిక్ ఆధ్వర్యంలో సెర్బియన్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీల మధ్య ఘర్షణ యుగోస్లేవియాలోని రాజకీయ కష్టాలపై అధిపత్యం వహించాయి. ఫెడరేషన్ యొక్క చెడు ఆర్థిక పనితీరు , వేర్వేరు గణతంత్ర రాజ్యాల మధ్య పెరుగుతున్న వివాదాలు కమ్యూనిస్ట్ వ్యతిరేక , కమ్యూనిస్ట్‌ల రెండు విభాగాల్లోని స్లోవేనేలో వేర్పాటువాద ఆలోచనల పెరగడానికి ఒక అనుకూలమైన పరిస్థితులను సృష్టించాయి.

స్వతంత్ర దేశం

[మార్చు]

1990లో, స్లోవేనియా దాని సామ్యవాద నిర్మాణం రద్దు చేయబడింది. 1990 ఏప్రిల్‌లో, మొట్టమొదటి స్వేచ్ఛా , ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికలు నిర్వహించబడ్డాయి , డెమోక్రెటిక్ అపోజిషన్ ఆఫ్ స్లోవేనియా మాజీ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీని ఓడించింది. క్రిస్టయన్ ప్రజాస్వామ్యవాది లోజ్జే పీటెర్లే నాయకత్వంలో ఒక సంకీర్ణ ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయబడింది , ఒక మార్కెట్ ఆర్థిక వ్యవస్థ , ఒక ఉదాత్త ప్రజాస్వామ్య రాజకీయ వ్యవస్థలను స్థాపించిన ఆర్థిక , రాజకీయ సంస్కరణలు ప్రారంభమయ్యాయి. అదే సమయంలో, ప్రభుత్వం యుగోస్లేవియా నుండి స్లోవేనియాకు స్వతంత్రాన్ని అందించింది. 1990 డిసెంబరులో, స్లోవేనియా స్వతంత్రంపై ఒక ప్రజాభిప్రాయసేకరణ నిర్వహించబడింది, దానిలో స్లోవేనియన్ పౌరుల్లో అత్యధిక మంది (సుమారు 80%0 వారి దేశం యుగోస్లేవియా నుండి స్వతంత్రాన్ని పొందాలని ఓటు చేశారు. స్వతంత్రం 1991 జూన్ 25 ప్రకటించబడింది. దాని తర్వాత చిన్న పది రోజుల యుద్ధం జరిగింది, దీనిలో స్లోవేనియన్ దళాలు విజయవంతంగా యుగోస్లేవియా సైనిక వ్యతికరణాన్ని తిప్పికొట్టాయి.

1990 తర్వాత, ఆర్థిక సరళీకరణతో , ఐశ్వర్యాన్ని క్రమంగా పెంచుకుంటూ ఒక స్థిరమైన ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థ ఏర్పడింది. స్లోవేనియా 2004 మార్చి 29న NATOలో , 2004 మే 1న యూరోపియన్ యూనియన్‌లో చేరింది. 2008లో మొట్టమొదటి ఆరు నెలల్లో ప్రెసిడెన్సీ ఆఫ్ ది కౌన్సిల్ ఆఫ్ ది యూరోపియన్ యూనియన్‌ను పొందిన మొట్టమొదటి పోస్ట్-కమ్యూనిస్ట్ దేశంగా పేరు గాంచింది.

రాజకీయాలు

[మార్చు]
ల్జుబ్లజానాలో కాంగ్రెస్ స్క్వేర్‌లో ట్రేడ్ యూనియన్ ప్రదర్శన.

ఒక ప్రారంభ స్వతంత్ర గణతంత్ర రాజ్యం వలె, స్లోవేనియా ఆర్థిక స్థిరత , మరింత రాజకీయ ఖ్యాతిని ఆర్జించింది, అది దాని పాశ్చాత్య వైఖరి , కేంద్ర ఐరోపా పూర్వ సంస్కృతిని ఉద్ఘాటించింది. నేడు, ఒక అభివృద్ధి చెందుతున్న ప్రాంతీయ వివరాలతో, ఇది బోస్నియా-హెర్సెగోవినాలో ఎస్.ఎఫ్.ఒ.ఆర్. శాంతి అనుకరణలో , కోసోవోలో కె.ఎఫ్.ఒ.ఆర్. అమలులో ఒక సభ్యదేశంగా , ఒక అధికార ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ సభ్యదేశంగా చెప్పవచ్చు, స్లోవేనియా దాని చిన్న పరిమాణంతో సంబంధం లేకుండా ప్రపంచ వేదికపై ఒక ముఖ్యమైన పాత్రను పోషిస్తుంది.

స్లోవేనియన్ రాష్ట్ర అధికారిగా అధ్యక్షుడు వ్యవహరిస్తాడు, ఇతను ప్రతి ఐదు సంవత్సరాలు ప్రముఖ ఓట్లతో ఎన్నికవుతాడు. కార్యదర్శి విభాగానికి ప్రధాన మంత్రి , జాతీయ శాసనసభచే ఎన్నికోబడిన మంత్రుల వ్యవస్థ లేదా కేబినెట్‌ నాయకత్వం వహిస్తారు.

ద్విసభ స్లోవేనియా చట్టసభ అనేది ఒక అసమాన ద్వైత్వాన్ని కలిగి ఉంటుంది, ఎందుకంటే రాజ్యాంగం రెండు సభలకు సమానమైన అధికారులను ఇవ్వలేదు. ఎక్కువ అధికారాలు జాతీయ చట్టసభలోనే ఉంటాయి (Državni zbor) జాతీయ మండలి (Državni svet) మాత్రమే చాలా పరిమిత సలహా , నియంత్రణ అధికారులను కలిగి ఉంది. జాతీయ చట్టసభలో తొంభై సభ్యులు ఉంటారు, వాటిలో 88 మంది దామాషా ప్రాతినిధ్య పద్ధతిలో మొత్తం పౌరులచే ఎంచుకోబడతారు, మిగిలిన ఇద్దరూ ఆటోచాథోనోస్ హంగేరియన్ , ఇటాలియన్ అల్పసంఖ్యాకులచే ఎంచుకోబడతారు. ఎన్నికలు ప్రతి నాలుగు సంవత్సరాలుగా జరుగుతాయి. జాతీయ చట్టసభను సంపూర్ణ అధికారం గల ప్రతినిధిగా , రాజ్యాంగ వ్యవస్థగా భావిస్తారు, ఇది రాజ్యాంగ , ఎన్నికల అధికారాలను నిర్వహిస్తుంది అలాగే కార్యనిర్వాహణ , న్యాయవ్యవస్థను నియంత్రిస్తుంది. జాతీయ మండలిలో సామాజిక, ఆర్థిక, ప్రొఫెషినల్ , స్థానిక ఆసక్తి సంఘాలను ప్రాతినిధ్యం వహించడానికి నలభై సభ్యులు ఉంటారు. దీని అత్యధిక ముఖ్యమైన అధికారాల్లో "వాయిదావేసే వీటో" ఉంటుంది - తదుపరి చర్య కోసం జాతీయ మండలి, జాతీయ చట్టసభకు ఒక బిల్‌ను తిరిగి పంపుతుంది. ఈ వీటోను జాతీయ చట్టసభలో అత్యధిక ఓట్లచే తొలగించవచ్చు.

స్లోవేనియన్ ప్రభుత్వ విధానం వలె ప్రభుత్వం వెస్ట్‌తో ప్రత్యేకంగా యూరోపియన్ యూనియన్ , నాటోలు రెండింటిలోనూ సభ్యత్వం కోసం ఒక సన్నిహిత సంబంధాన్ని కోరుకుంటూ ఒక సాధారణ వీక్షణను కలిగి ఉంటుంది.

1992 , 2004 మధ్య, స్లోవేనియన్ రాజకీయ పరిస్థితి లిబెరల్ డెమోక్రసీ ఆఫ్ స్లోవేనియా పాలనచే వివరించబడింది, ఇది దేశంలోని అధికస్థాయిలో ఆర్థిక , రాజకీయ రూపాంతరణను అందించింది. 1992 , 2002 మధ్య ప్రధాన మంత్రిగా ఉన్న పార్టీ అధ్యక్షుడు జానెజ్ డ్ర్నోవ్సెక్ 1990ల్లో అత్యధిక ప్రభావం కలిగిన స్లోవేనియన్ రాజకీయ నాయకుల్లో ఒకరిగా చెప్పవచ్చు, ఇతను స్లోవేనియన్ అధ్యక్షుడు మిలాన్ కుకాన్‌తో కలిసి కమ్యూనిజం నుండి ప్రజాస్వామ్యానికి ఒక శాంతియుత పరిణామాన్ని అందించనందుకు పేరు గాంచాడు. ఈ కాలంలో, వామ , మితవాద రాజకీయ పార్టీల మధ్య సంబంధిత ఏకాభిప్రాయ విధానం కొనసాగింది, ఇది ఏకైక-పార్టీ ప్రభుత్వాలపై భారీ సంక్షీర్ణాలను అనుమతించింది. అయితే, 1990ల్లో వామపక్ష , మితవాద పార్టీల మధ్య పలు అవినీతి కళంకాలతో పలు తీవ్ర వివాదాలు జరిగాయి అలాగే ఈ కళాంకాల్లో రహస్య సేవలు, సామాజిక పరిధిలో సైన్యం జోక్ం , సైనిక వ్యాపారాలు ఉన్నాయి. రాష్ట్రం , రోమన్ క్యాథలిక్ చర్చి మధ్య సంబంధం కూడా 1990ల్లో ముఖ్యమైన రాజకీయ సమస్యగా చెప్పవచ్చు , వివాదానికి ఒక కారణంగా మిగిలిపోయింది. 2004లో, పాలిస్తున్న ఉదాత్త ప్రజాస్వామ్యం ఓటమి పాలైంది, దీనితో ఉదాత్త సంప్రదాయవాద స్లోవేనియన్ డెమోక్రెటిక్ పార్టీ అధికారంలోకి వచ్చింది. 2004 , 2007 మధ్య, ఉదాత్త ప్రజాస్వామ్యం అంతర్గత వివాదాల కారణంగా దాని ప్రభావాన్ని కోల్పోయింది, ఇది జానెజ్ జాన్సా యొక్క కేంద్ర-మితవాద ప్రభుత్వానికి ప్రధాన ప్రత్యర్థి వలె వామపక్ష సోషల్ డెమోక్రాట్స్ ఎదగడానికి దోహదపడింది. 2008లో సోషల్ డెమోక్రట్ బోరట్ పహోర్ ఆధ్వర్యంలో వామపక్ష కూటమి ఒక కొద్దిపాటి తేడాతో ఎన్నికల్లో విజయం సాధించింది. 2004 నాటికి, స్లోవేనియాలో స్లోవేనియా డెమోక్రటిక్ పార్టీ , సోషల్ డెమోక్రాట్స్ రెండు ప్రధాన రాజకీయ కూటముల వలె, స్లోవేనియా ఒక ద్వి-కూటమి వ్యవస్థగా మారింది.

సాధారణ స్థాయిలో స్లోవేనియా వామ పక్ష కూటమి ఆర్థిక స్వతంత్రత కంటే ఒక బలమైన సంక్షేమ రాజ్యంగా ఉండాలని భావించింది , తరచూ దేశం కలిగి ఉన్న వ్యాపారాలకు రక్షిత విధానాలను ఉపయోగించింది, మితవాద పార్టీ ఆర్థిక స్వతంత్రతపై దృష్టి సారించింది , విదేశీ పెట్టుబడుల గురించి అధిక స్నేహపూర్వక విధానాలను అనుసరించింది. సామాజిక విధానాలకు సంబంధించి, వామ పక్షం ప్రజా జీవితంలో రోమన్ క్యాథలిక్ చర్చ్ యొక్క ప్రాతను ప్రధానం చేయడానికి బదులుగా వలస వచ్చినవారితో , నైతిక , సాంఘిక అల్పసంఖ్యాలతో మరింత సంఘటితం చేయాలని భావించింది. మరోపక్క మితవాద కూటమి మరింత సాంఘిక సంప్రదాయవాది , మతపరమైన సంఘాలు ప్రత్యేకంగా క్యాథలిక్ చర్చికి మరింత సానుకూలంగా ఉండేవి. గడిచిన సంవత్సరాల్లో పబ్లిక్ , ప్రైవేట్ విద్య మధ్య సంబంధాలు, ప్రజా ఆరోగ్య సంరక్షణలో ప్రైవేట్ సంస్థల పాత్ర , దేశంలో ప్రాంతీయతత్వం వంటి సమస్యలు ముఖ్యమైన వేరుపడే సమస్యలుగా మారాయి. సాధారణంగా, మితవాది కూటములు తూర్పు , ఉత్తర స్లోవేనియా నుండి , దేశంలోని గ్రామీణ ప్రాంతాలు , చిన్న నగరాల నుండి అధిక మద్దతును పొందాయి, అయితే వామపక్ష కూటమి పశ్చిమ ప్రాంతాల్లో, దేశంలోని ప్రారిశ్రామీకీకరణ నగరాల్లో , భారీ నగర కేంద్రాలు ప్రత్యేకంగా ల్జుబ్లిజానాలో చాలా బలమైన మద్దతును కలిగి ఉంది.

సమకాలీన స్లోవేనియాలో వామపక్ష , మితవాద కూటములను వేరు చేసిన స్పష్టమైన చేదు అనుభవాలు మినహా, దీనికి అధిక శాతం గడిచిన కమ్యూనిస్ట్ దిశలో వేర్వేరుగా అంశాలు కారణమయ్యాయి, ప్రజా విధానంలో వారి మధ్య కొన్ని ప్రాథమిక తాత్విక వ్యత్యాసాలు ఉన్నాయి. స్లోవేనియన్ సమాజం ఏకాభిప్రాయంచే నిర్మితమైంది, ఇది సౌభాగ్య రాష్ట్రం యొక్క సామాజిక-ప్రజాస్వామ్య నమూనాచే పటిష్ఠం చేయబడింది. రాజకీయ వైరుద్యాలు తీవ్ర వైరుద్య ఆర్థిక విధానాల్లో వలన కాకుండా కమ్యూనిస్ట్ పాలన కాలంలోని , 1980ల్లో స్వతంత్రం , ప్రజాస్వామ్యం కోసం పోరాడిన సమయంలోని కూటములు , వ్యక్తుల పాత్రలతో ప్రారంభమయ్యాయి.

పలు ఇతర పూర్వ కమ్యూనిస్ట్ దేశాలు వలె కాకుండా, స్లోవేనియా మంచి జాగ్రత్తతో అంతర్గత ఆర్థిక పునఃనిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంది, దాని క్రమమైన ఆర్థిక రూపాంతరణకు ఒక విధానానికి స్పష్టమైన అవగాహనను కలిగి ఉంది , అకస్మాత్తు సంఘటనలను నివారించింది. ప్రైవేటీకరణ (సమాజంలో ఎస్.ఎఫ్.ఆర్.వై. వ్యవస్థ కలిగి ఉన్న ఆస్తి) యొక్క మొదటి భాగం ప్రస్తుతం పూర్తి అయ్యింది , భారీ మొత్తం రాష్ట్రం కలిగి ఉన్న వాటిని రాబోయే సంవత్సరంలో విక్రయించడానికి ఆలోచిస్తున్నారు. వాణిజ్యాన్ని పశ్చిమ ప్రాంతాలకు (2000లోని మొత్తం వ్యాపారంలో ఇ.యు. దేశాలతో వ్యాపారం నుండి 66% వాటా ఉంది) , మధ్య , తూర్పు ఐరోపాలోని అభివృద్ధి అవుతున్న మార్కెట్‌ల్లోకి మళ్లించారు. తయారీ సంస్థలు అత్యధిక ఉపాధిని కలిగిస్తున్నాయి, మెషనరీ , ఇతర తయారీ ఉత్పత్తులు ప్రధాన ఎగుమతులుగా చెప్పవచ్చు. ఆర్థిక వ్యవస్థ పౌరులకు జీవించడానికి ఒక మంచి ప్రమాణాన్ని అందిస్తుంది.

పరిపాలన విభాగాలు

[మార్చు]

గత నాలుగు హాబ్స్‌బర్గ్, క్రౌన్ ల్యాండ్స్, కార్నియోలా, కారింథియా (స్టేరియా , లిటోరాల్) ఆధారంగా స్లోవేనియాలో సంప్రదాయిక ప్రాంతాలు క్రింది ఇవ్వబడ్డాయి:

ఆంగ్ల పేరు స్థానిక పేరు భారీ నగరం
స్లోవేనియన్ లిటోరాల్ ప్రిమోర్స్కా కోపెర్
ఎగువ కార్నియోలా గోరెంజ్స్కా క్రాంజ్
అంతర్గత కార్నియోలా నోట్రాంజ్స్కా పోస్టోజ్నా
దిగువ కార్నియోలా డోలెంజ్స్కా నోవో మెస్టో
కారింథియా కోరోస్కా నా కోరోస్కెమ్
దిగువ స్టేరియా స్టాజెర్స్కా మారిబోర్
ప్రీక్ముర్జీ ప్రీక్ముర్జీ ముర్స్కా సోబోటా

-

గణాంక ప్రాంతాలు

[మార్చు]

రెండు భారీ ప్రాంతాలు:

  • తూర్పు స్లోవేనియా (వ్జోడ్నా స్లోవేనిజా - SI01), ఈ సమూహంలో పోముర్స్కా, కోరోస్కా, సావింజ్స్కా, జాసావ్స్కా, స్పాడ్నిజెపోసావ్స్కా, జుగోవోడ్నా స్లోవెనిజా , నోట్రాజ్స్కో-క్రాస్కాలు ఉన్నాయి.
  • పశ్చిమ స్లోవేనియా (జాహోడ్నా స్లోవెనిజా - SI02), ఈ సమూహంలో ఓస్రేడోంజెస్లోవెన్క్సా, గోరెంజ్స్కా, గోరిస్కా మరిు ఓబాల్నో-క్రాస్కాలు ఉంటాయి.

గ్రామాలు

[మార్చు]

స్లోవేనియా 210 స్థానిక గ్రామాలు వలె విభజించబడింది, వీటిలో 11 నగర హోదాను అనుభవిస్తున్నాయి.

పర్యాటకం

[మార్చు]

స్లోవేనియా చిన్న స్థలంలో పలు విస్తృతమైన భూభాగాలను పర్యాటకులకు అందిస్తుంది: వాయువ్యంలో ఆల్పైన్, నైరుతిలో మధ్యదరా సముద్రం, వాయువ్యంలో పానోనియాన్ , ఆగ్నేయంలో డినారిక్‌లు ఉన్నాయి.

లోగార్స్కా లోయ
పోర్టోరోజ్‌లో హోటల్ ప్యాలెస్
ట్రిగ్లావ్ లేక్స్ లోయ

దేశ రాజధాని ల్జుబ్లాజానాలో స్థానిక వాస్తుశిల్పి జోజే ప్లెస్నిక్ ముఖ్యమైన పనితనంతో పలు ముఖ్యమైన బారోక్యూ మియు ఆర్ట్ నోవువీయు భవనాలను కలిగి ఉంది. ఇతర ఆకర్షణల్లో అందమైన లేక్ బ్లేడ్‌తో జూలియాన్ ఆల్ప్స్ , సోకా లోయ అలాగే దేశంలో అత్యధిక ఎత్తు గల పర్వతం మౌంట్ ట్రిగ్లావ్‌లు ఉన్నాయి. బాగా ప్రజాదరణ పొందిన స్లోవేనియా కార్స్ట్‌కు పేరును స్లోవేనియన్ లిటోరాల్‌లోని కార్స్ట్ పీఠభూమి పేరు నుండి తీసుకున్నారు. పోస్టోజ్నా గుహను 28 మిలియన్ కంటే ఎక్కువమంది సందర్శించారు, దాని నుండి ఒక 15-నిమిషాల ప్రయాణం చేసే స్కోజాన్ గుహలను చేరుకోవచ్చు, ఇది యునెస్కొ ప్రపంచ పురాతన ప్రాంతంగా గుర్తించబడింది. విలెనిసా గుహతో పాటు పలు ఇతర గుహలు కూడా సందర్శకుల కోసం తెరిచారు.

అడ్రియాటిక్ సాగర తీరంలో అదే దిశలో కొంచెం ముందుకు వెళ్లితే, అక్కడ మనం చాలా ముఖ్యమైన చారిత్రాత్మక కట్టడం అయిన పిరోన్‌లో వెనెటియాన్ గోథిక్ మధ్యదరా నగరం ఉంది. పోర్టోరోజ్‌లో సమీప నగరం ద్యూత పర్యాటకంలో వినోదాన్ని అందిస్తూ ఒక ప్రముఖ ఆధునిక పర్యాటక వసతిగృహంగా చెప్పవచ్చు. ఇజాలోలో పాత జాలర్ల నగరం కూడా ఒక ప్రముఖ పర్యాటక ప్రాంతంగా మారింది. ఎక్కువమంది సందర్శకులు కోపెర్ నౌకాశ్రయంలోని పురాతన మెడైవాల్ సెంటర్‌ను ప్రశంసించారు, అయితే ఇది మిగిలిన ఇతర స్లోవేనియన్ సాగరతీర నగరాల కంటే తక్కువ ప్రజాదరణను కలిగి ఉంది.

స్లోవేనియాలోని రెండవ-భారీ నగరం మారిబోర్ చుట్టూ ఉన్న పర్వతాలు వాటి వైన్ తయారీకి పేరు గాంచాయి. స్లోవేనియాలో తయారయ్యే వైన్‌లో ఎక్కువ శాతాన్ని స్లోవేనేలు ఉపయోగిస్తున్నప్పటికీ, ల్జుటోమెర్ వంటి కొన్ని బ్రాండ్లు విదేశాల్లో కనిపిస్తున్నాయి. దేశంలోని ఈశాన్య భాగంలో పలు స్పాలు ఉన్నాయి, వాటిలో రోగాస్కా స్లాటినా అనేది దాని ప్రధాన ప్రాంతంగా చెప్పవచ్చు. స్పా పర్యటన గత రెండు దశాబ్దాల్లో పలు జర్మన్, ఆస్ట్రియన్, ఇటాలియన్ , రష్యన్ సందర్శకులను ఆకర్షిస్తూ చాలా ముఖ్యమైన అంశంగా మారింది. స్లోవేనియాలో ప్రముఖ స్పాల్లో రాడెన్సీ, కాటెజ్ ఓబ్ సావి, డోబ్ర్నా , మోరావ్స్కీ టోప్లైస్‌లు ఉన్నాయి.

గ్రామీణ పర్యటన అనేది దేశంలో చాలా ముఖ్యమైనదిగా చెప్పవచ్చు , ప్రత్యేకంగా ఇది క్రాస్ ప్రాంతంలో, అంతర్గత కార్నియోలా, దిగువ కార్నియోలా , ఉత్తర ఇష్ట్రియా భాగాల్లో , తూర్పు స్టేరియాలో ప్యాడ్కెట్రాటెక్ , కోంజేల చుట్టూ ప్రాంతాల్లో బాగా అభివృద్ధి చెందింది. ఈ ప్రాంతాల్లో గుర్రం-సవారీ, సైకిలింగ్ , హైకింగ్ అనేవి చాలా ముఖ్యమైన పర్యాటక కార్యాచరణలగా చెప్పవచ్చు.

పుజ్, పురాతన స్లోవేనియన్ నగరం

ట్రిగ్లావ్ నేషనల్ పార్క్ (స్లోవేనే: Triglavski narodni park) అనేది స్లోవేనియాలో ఉన్న ఒక నేషనల్ పార్క్‌గా చెప్పవచ్చు. దీనికి పేరును స్లోవేనేలో ఒక జాతీయ చిహ్నం మౌంట్ ట్రిగ్లావ్ పేరు నుండి తీసుకున్నారు. ట్రిగ్లావ్ అనేది దాదాపు నేషనల్ పార్క్ మధ్యలో ఉంది. ఇక్కడ నుండి లోయలు కొద్దికాలంలోనే అభివృద్ధి చెందాయి, జూలియన్ ఆల్ప్స్‌లో జనించే రెండు భారీ నదీ వ్యవస్థలకు నీటిని అందిస్తున్నాయి: సోకా , సావాలు వరుసగా అడ్రియాటిక్ , నల్ల సముద్రంలోకి ప్రవహిస్తున్నాయి.

దిగువ కార్నియోలాలో నగరం నోవో మెస్టో

సంరక్షణకు ప్రతిపాదన 1908 సంవత్సరంలో ప్రతిపాదించబడింది , 1924లో ఆమోదించబడింది. తర్వాత స్లోవేనే మ్యూజియం సొసైటీ యొక్క ప్రకృతి సంరక్షణ విభాగం స్లోవేనే పర్వతారోహణ సంఘంతో కలిసి ట్రిగ్లావ్ లేక్స్ లోయ ప్రాంతంలో సుమారు 14 km² ప్రాంతాన్ని ఇరవై సంవత్సరాలు లీజుకు తీసుకున్నారు. దీనిని ఆల్పైన్ సంరక్షణ పార్క్ వలె పేర్కొన్నారు, కాని ఆ సమయంలో శాశ్వత సంరక్షణ సాధ్యం కాలేదు. 1961లో, పలు సంవత్సరాలు కృషి చేసిన తర్వాత, సంరక్షణ పునరుద్ధరించబడింది (ఈసారి శాశ్వతంగా కల్పించడానికి ఉద్దేశించారు) , కొంతవరకు విస్తరించబడింది, సుమారు 20 km² వరకు విస్తరించారు. సంరక్షించబడిన ప్రాంతాన్ని అధికారికంగా ట్రిగ్లావ్ నేషనల్ పార్క్ అని పిలుస్తున్నారు. అయితే ఈ చట్టం క్రింద, ఒక యథార్థ నేషనల్ పార్క్ యొక్క మొత్తం లక్ష్యాలను చేరుకోలేకపోయారు , ఈ కారణంగా రాబోయే రెండు దశాబ్దాల్లో, సంరక్షణను పొడిగించడానికి , పునఃఅమరికకు నూతన ప్రతిపాదనలు జరుగుతున్నాయి. చివరికి, 1981లో, ఒక పునఃఅమరికను సాధించారు , పార్క్‌కు నూతన అంశాన్ని జోడించారు , 838 km² వరకు విస్తరించారు - నేటి వరకు ఈ ప్రాంతాన్ని కలిగి ఉంది.

పోహోర్జే పర్వతాల్లో కారావాంకే పర్వత శ్రేణులు , కామ్నిక్ ఆల్ప్స్ అనేవి కూడా చాలా ముఖ్యమైన పర్యాటక ప్రాంతాలుగా చెప్పవచ్చు. అయితే, జూలియన్ ఆల్ప్స్ వలె కాకుండా, ఈ ప్రాంతాలు ఎక్కువగా స్లోవేనే సందర్శకులను ఆకర్షిస్తున్నాయి , సందర్శకులు ఎక్కువమంది ఆస్ట్రియాలోని సమీప ప్రాంతాల నుండి విచ్చేస్తారు , ఇతర దేశాల నుండి వచ్చే ఎక్కువమంది పర్యాటకులకు ఈ ప్రాంతాలు గురించి తెలియదు. బారీ మినహాయింపు లోగర్ లోయను చెప్పవచ్చు, దీనిని 1980ల నుండి ఎక్కువగా ప్రచారం చేస్తున్నారు.

స్లోవేనియాలో పలు చిన్న మధ్యయుగ నగరాలు ఉన్నాయి, ఇవి ముఖ్యమైన పర్యాటక ప్రాంతాలుగా పేరు గాంచాయి. వాటిలో చాలా ప్రసిద్ధ చెందనవిగా ప్టుజ్, స్కోఫ్జా లోకా , పిరాన్‌లను చెప్పవచ్చు. ఎక్కువగా పశ్చిమ స్లోవేనియాలో ఉన్న ప్రబలమైన గ్రామాలు (స్టాంజెల్, విపావ్స్కీ క్రిజ్, స్మార్ట్నో) ముఖ్యమైన పర్యాటక ప్రాంతాలుగా మారాయి, అలాగే ప్రత్యేకంగా వాటి సుందరమైన పర్యావరణాల్లో నిర్వహించబడే సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తున్నాయి.

భూగోళ శాస్త్రం

[మార్చు]
స్లోవేనియా యొక్క ఉపగ్రహ ఛాయాచిత్రం

స్లోవేనియా అనేది ఆల్ప్స్‌ను తాకుతూ, మధ్యదర ప్రాంతం సరిహద్దుతో మధ్య ఐరోపాలో ఉంది. జూలియన్ ఆల్ప్స్, కామ్నిక్-సావింజా ఆల్ప్స్ , కారావాంకే చైన్ అలాగే పోహోర్జే మాసిఫ్‌లతో ఆల్ప్స్ ఆస్ట్రియాతో వాటి పొడవైన సరిహద్దుతో ఉత్తర స్లోవేనియాలో అధిపత్యం చెలాయిస్తుంది. స్లోవేనియా యొక్క అడ్రియాటిక్ కోస్తాతీరం ఇటలీ నుండి క్రోయోషియా వరకు సుమారు 43 కి.మీ. (27 మై.)[7] వరకు విస్తరించింది. "క్రాస్ట్ స్థలాకృతి" అనే పదం నైరుతి స్లోవేనియాలో క్రాస్ పీఠభూమిని సూచిస్తుంది, ఇది ల్జుబ్లాజానా , మధ్యదర ప్రాంతం మధ్య భూగర్భ నదులు, ఇరుకుదార్లు , గుహల ఒక సున్నపు రాయి ప్రాంతంగా చెప్పవచ్చు. పానోనియాన్ మైదానంలో తూర్పు , వాయువ్య దిశలో క్రోయేషియన్ , హంగేరియన్ సరిహద్దుల దిశగా ఉంది, ఈ ప్రకృతి దృశ్యం చాలా చదునుగా ఉంటుంది. అయితే, స్లోవేనియన్ ప్రాంతంలో అధిక శాతం పర్వతాలు లేదా కొండలతో నిండి ఉంది, మైదానంలో సుమారు 90% లేదా అంత కంటే ఎక్కువ ప్రాంతం సముద్ర స్థాయికి ఎగువన ఉంది.

స్లోవేనియాలో నాలుగు ప్రధాన యూరోపియన్ భౌగోళిక ప్రాంతాలు ఉన్నాయి: ఆల్ప్స్, డినారైడ్స్, పానోనియాన్ మైదానం , మధ్యధర ప్రాంతం. స్లోవేనియాలో అత్యధిక ఎత్తు గల శిఖరంగా ట్రిగ్లావ్‌ను చెప్పవచ్చు (2,864 మీ. (9,396 అ.)*) ; దేశం సముద్ర మట్టానికి సగటు 557 మీ. (1,827 అ.) ఎత్తులో ఉంది. మధ్యధర ప్రాంతం సమీపంలో అడ్రియాటిక్ సముద్రతీరంలో, స్లోవేనియా అత్యధిక భాగం నల్ల సముద్రం]] మురుగునీటి కాలువలో ఉంది. స్లోవేనియా యొక్క భౌగోళిక కేంద్రం అనేది 46°07'11.8" N , 14°48'55.2" E అక్షాంశాలవద్ద ఉంది. ఇది లిటిజాలో మున్సిపాలిటీలో వాసే సమీపంలో స్పాండ్నోజా స్లివ్నాలో ఉంది. స్లోవేనియా యొక్క కోస్తాతీరం 47 కి.మీ. (29 మై.) ఉంటుంది.

8000 years old Ribnica Lake, Triglav the highest point and slovenian coastline

దేశంలో సుమారు సగం భాగం (11,691 కి.మీ2 (4,514 చ. మై.)*) అరణ్యాలతో నిండి ఉంది; ఇది ఐరోపాలో ఫిన్లాండ్ , స్వీడన్లు తర్వాత అత్యధిక అరణ్యాలను కలిగిన మూడవ దేశంగా చెప్పవచ్చు. అధిక పురాతన అరణ్యాల అవశేషాలను ఇప్పటికీ కోసెవ్జే ప్రాంతంలో చూడవచ్చు. గడ్డిమైదానం 5,593 కి.మీ2 (2,159 చ. మై.) ప్రాంతంలో ఆవరించి ఉంది , భూములు , తోటలు (954 కి.మీ2 (368 చ. మై.)*) ఆవిరించి ఉన్నాయి. ఇక్కడ 363 కి.మీ2 (140 చ. మై.) ఫలోద్యానాలు , 216 కి.మీ2 (83 చ. మై.) ద్రాక్షతోటలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ ఈశాన్యంలో ఒక ఖండ వాతావరణం, భారీ పర్వత ప్రాంతాల్లో ఒక తీవ్ర ఉన్నత శిఖరాల వాతావరణం , కోస్తా ప్రాంతాల్లో ఉప-మధ్యధర వాతావరణం ఉంటుంది. ఇంకా దేశంలో ఎక్కువ భాగంలో ఈ మూడు వాతావరణ వ్యవస్థల మధ్య ఒక బలమైన అన్యోన్యక్రియ ఉంది. ఈ వైవిధ్యం కాలక్రమేణా వాతావరణ మార్పుల్లో ప్రతిబింబిస్తుంది , దేశంలోని భౌగోళిక వాతావరణంపై ప్రభావాన్ని గుర్తించడానికి ముఖ్యమైన కారకంగా చెప్పవచ్చు.[8]

సహజ ప్రాంతాలు

[మార్చు]

స్లోవేనియా యొక్క మొట్టమొదటి ప్రాంతీయతత్వాలను భూగోళ శాస్త్రజ్ఞులు అంటాన్ మెలిక్ (1935-1936) , స్టెటోజర్ ఇలెసిక్ (1968) లు నిర్దేశించారు. ఇవాన్ గామ్స్‌చే నూతన ప్రాంతీయతత్వం స్లోవేనియాను క్రింది భారీప్రాంతాలుగా విభజించింది:[ఆధారం చూపాలి]

  • ఆల్ప్స్ (విసోకోగోర్స్కే ఆల్ప్)
  • ప్రియాల్పైన్ హిల్స్ (ప్రెడాల్ప్స్కో హ్రిబోవ్జే)
  • ల్జుబాల్జానా బాసిన్ (ల్జుబ్లాన్క్కా కోట్లినా)
  • ఉపమధ్యధరా ప్రాంతం (లిటోరాల్) స్లోవేనియా (సబ్‌మెడిటెరాన్స్కా - ప్రిమోర్స్కా స్లోవేనిజా)
  • అంతర్గత స్లోవేనియాలో డినారిక్, కార్స్ట్ (డినార్స్కీ క్రాస్ నోట్రాంజే స్లోవేనిజ్)
  • సబ్‌పాన్నోనియన్ స్లోవేనియా (సబ్‌పానోన్స్కా స్లోవెంజా)

ఒక నూతన భౌగోళిక ప్రాంతీయవాదం ప్రకారం, దేశంలో నాలుగు భారీ ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. అవి ఆల్పైన్, మధ్యధర ప్రాంతం, డినారిక్ , పానోనియా ప్రకృతి దృశ్యాలు. భారీ ప్రాంతాలను ప్రధాన సహాయ ప్రాంతాలు (ఆల్ప్స్, పానోనియాన్ మైదానం, డినారిక్ పర్వతాలు) , వాతావరణ రకాలు (ఉపమధ్యధర, ఉష్ణోగ్రత ఖండం, పర్వత వాతావరణం) ఆధారంగా నిర్ణయిస్తారు.[9] ఇవి తరచూ ఒకదానితో ఒకటి అల్లుకుని ఉంటాయి.

స్లోవేనియాలోని సంరక్షణ ప్రాంతాల్లో నేషనల్ పార్క్స్, ప్రాంతీయ పార్క్స్ , సహజ పార్క్స్ ఉన్నాయి. అరణ్య పక్షుల ఆదేశం ప్రకారం, మొత్తంగా సుమారు దేశంలోని 25% ప్రాంతాన్ని ఆవిరించి ఉన్న 26 ప్రాంతాలు "ప్రత్యేక సంరక్షక ప్రాంతాలు"గా చెప్పవచ్చు; న్యూట్రా 2000 ప్రతిపాదన ప్రకారం మొత్తం 260 ప్రాంతాలుకు , దేశంలోని 32% ప్రాంతానికి పెంచుతుంది.

జీవవైవిధ్యం

[మార్చు]
A deciduous forest in Lower Carniola and the linden tree, national symbol of Slovenia

స్లోవేనియా చిన్న దేశం అయినప్పటికీ, ఇక్కడ అసామాన్యమైనరీతిలో పలు నివాసస్థానాలు ఉన్నాయి. స్లోవేనియాలోని ఉత్తర ప్రాంతంలో ఆల్ప్స్ (వీటిని జూలియన్ ఆల్ప్స్, కరావాంకే, కామ్నిక్ ఆల్ప్స్ పిలుస్తారు) , దక్షిణ ప్రాంతంలో డినారిక్ ఆల్ప్స్ ఉన్నాయి. ఇక్కడ పానోనియాన్ మైదానంలో చిన్న ప్రాంతం , ఒక లిట్టోరాల్ ప్రాంతం కూడా ఉన్నాయి. నైరుతి స్లోవేనియాలో ఎక్కువభాగం సాంప్రదాయిక కార్స్ట్ వ్యాపించి ఉంది, ఇది వైవిధ్యమైన వృక్ష జాతులు , జంతు జాలంతో చాలా సుందరమైన తరచూ గుర్తించని భూగర్భ ప్రాంతంగా చెప్పవచ్చు.

Olm in Postojna cave, female Alpine ibex, photographed in the Julian Alps and Carniolan honey bee

దేశంలో సుమారు 54% భూభాగం అరణ్యాలతో నిండి ఉంది.[10] ఈ అరణ్యాలు చాలా ముఖ్యమైన సహజ వనరులుగా చెప్పవచ్చు, కాని చెట్ల నిర్మూళనను తగ్గించారు, ఎందుకంటే స్లోవేనియా సహజ వైవిధ్యాన్ని సంరక్షించడానికి, మట్టి యొక్క గుణాలను మెరుగుపర్చడానికి , నీరు , గాలిని శుభ్రపర్చడానికి, వినోదం , పర్యటక రంగం యొక్క సామాజిక , ఆర్థిక ప్రయోజనాలు కోసం , స్లోవేనియా భూభాగానికి సుందరమైన ఆకృతిని ఇవ్వడానికి వారి అరణ్యాలను కాపాడుకుంటున్నారు. దేశం లోపలిభాగంలో సాధారణ మధ్య ఐరోపా అరణ్యాలు, ప్రధానంగా ఓక్ , బీట్ వృక్షాలతో నిండి ఉంది. పర్వతాల్లో, స్ప్రౌస్, ఫిర్ , పైన్ చెట్లు సర్వసాధారణంగా చెప్పవచ్చు. చెట్ల వరుస 1,700 నుండి 1,800 మీటర్ల వరకు ఉంది (లేదా 5,575 నుండి 5,900 అడుగులు).

పైన్ చెట్లు క్రాస్ పీఠభూమిపై కూడా పెరుగుతాయి. క్రాస్‌లో మూడవ వంతు మాత్రమే ప్రస్తుతం పైన్ అరణ్యాలతో నిండి ఉంది. గతంలో క్రాస్ ఓక్ అరణ్యంతో ఆవరించబడి ఉండేది. ప్రస్తుతం చెక్క పోగుపై నిలబడిన వీనెస్ నగరం నిర్మించడానికి చాలాకాలం క్రితం అరణ్యంలో ఎక్కువభాగాన్ని నిర్మూలించినట్లు చెబుతారు. క్రాస్ , వైట్ కార్నియోలాలు ప్రోటెయుస్‌కు పేరు గాంచాయి. స్లోవేనియా అరణ్యాల్లో సర్వసాధారణమైన నిమ్మ (లిండెన్) చెట్టు అనేది ఒక జాతీయ చిహ్నంగా చెప్పవచ్చు.

ఆల్ప్స్‌లో, డాఫ్నే బ్లాగాయానా, పలు జెంటియానాలు (జెంటియానా క్లుసీ, జెంటియానా ప్రోయెలిచీ ), ప్రిములా అరౌకులా, ఈడెల్వెయిస్ (స్లోవేనే పర్వతాల చిహ్నం), సైప్రిపెడియమ్ కాల్సియోలస్, ఫ్రిటిల్లారియా మెలీయాగ్రిస్ (పాము తల ఫ్రిటిల్లారే) , పుల్సాటిల్లా గ్రాండిస్‌లు వంటి పువ్వులను గుర్తించవచ్చు.

దేశం యొక్క జంతుజాలంలో మార్మోట్‌లు, ఆల్పైన్ ఐబెక్స్ , చామోయిస్‌లు ఉన్నాయి. ఇక్కడ పలు లేళ్లు, రోయ్ లేడీ, మగ పంది , కుందేలు ఉన్నాయి. తినదగిన ఎలుకలు ఎక్కువగా స్లోవేనియన్ బీట్ అరణ్యాల్లో దొరుకుతాయి. ఈ జంతువులను వేటాడటం ఒక పురాతన సాంప్రదాయం , దీనిని జానెజ్ వాజ్కార్డ్ వాల్వాసోర్ (1641-1693) వ్రాసిన ది గ్లోరీ ఆఫ్ ది డచీ ఆఫ్ కార్నియోలా (మూస:Lang-sl, 1689) పుస్తకంలో సవివరంగా పేర్కొనబడింది. కొన్ని ముఖ్యమైన మాంసాహర జంతువుల్లో యురాసియన్ లైన్క్స్ (1973లో కోసెవ్జే ప్రాంతంలో మళ్లీ పరిచయం చేశారు), యూరోపియన్ అడవి పిల్లిలు, నక్కలు (ప్రత్యేకంగా ఎరుపు నక్క) , యూరోపియన్ గుంటనక్కలు ఉన్నాయి.[11] ఇక్కడ హెడ్జెహోగ్‌లు, మార్టెన్‌లు , విష సర్పాలు , గడ్డి పాములు వంటి పాములు కూడా ఉన్నాయి. మార్చి 2005 నాటికి, స్లోవేనియాలో ఒక పరిమిత సంఖ్యలో తోడేలు , సుమారు నాలుగు వందల గోధుమరంగు ఎలుగుబంటులు ఉన్నాయి.

ఇక్కడ పలు రకాల పక్షుల్లో టావ్నే గుడ్లగూబ పెద్ద చెవుల గుడ్లగూబ, గద్ద గుడ్లగూబ, డేగలు , చిన్న తోక గద్దలు వంటి ఉన్నాయి. వేటాడటానికి పలు ఇతర పక్షులు ఉన్నట్లు కూడా నమోదు అయ్యింది అలాగే రావెన్‌లు, కాకులు , మ్యాగ్‌పైలు అధిక సంఖ్యలో ల్జుబ్లాజానాలోకి వలస వస్తున్నాయి, ఇక్కడ అవి వృద్ధి చెందుతున్నాయి. ఇతర పక్షుల్లో (నలుపు , ఆకుపచ్చ రెండు రంగుల్లో) వడ్రంగిపిట్టలు , వైట్ స్ట్రాక్‌లు ఉన్నాయి. ఇవి ప్రెక్ముర్జీలో గూళ్లు పెట్టాయి.

మార్బల్ ట్రౌట్ లేజా మార్మోరాటా (సాల్మో మార్మోరాటస్) అనేది ఒక దేశవాళీ స్లోవేనియన్ చేపగా చెప్పవచ్చు. మార్బల్ ట్రౌట్‌ను ట్రౌట్ విదేశీ జాతులచే ఆక్రమించబడిన సరస్సులు , ప్రవాహాల్లో పునరుద్ధరించడానికి విస్తృతమైన పెంపకం కార్యక్రమాలు ప్రారంభమయ్యాయి.

ఉత్తర అడ్రియాటిక్ సముద్రంలో గుర్తించగల సెటాసీయాల ఏకైక సాధారణ జాతిగా బాటిల్‌నోస్ డాల్ఫిన్ (టుర్సియోప్స్ ట్రంకాటస్ ) చెప్పవచ్చు.[12]

స్లోవేనియాలో మూలాలు కలిగిన దేశీయ జంతువుల్లో కార్నియోలాన్ తేనిటీగ, దేశవాళీ కర్స్ట్ షెఫర్డ్ , లిపిజాన్ గుర్రాలను చెప్పవచ్చు. పలు గుహ వ్యవస్థల పరిశోధనలో పలు గుహలో నివసించే కీటకాలు , ఇతర జీవులు వెలుగులోకి వచ్చాయి.

స్లోవేనియా అనేది ఒక యథార్థ కల్పవృక్ష అరణ్యం, గుహ , పర్వత నివాస కీకారణ్యంగా చెప్పవచ్చు. ఐరోపాలోని ఇతర ప్రాంతాల్లో ప్రమాదంలో ఉన్న , కనిపించని పలు జాతులను ఇప్పటికీ ఇక్కడ చూడవచ్చు.

ఆర్థిక వ్యవస్థ

[మార్చు]

స్లోవేనియా ఒక అధిక ఆదాయ అభివృద్ధి ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది, ఇది యూరోపియన్ యూనియన్‌లో నూతన సభ్య దేశాల్లో తలసరికి అత్యధిక జి.డి.పి.ను కలిగి ఉంది. 2008లో $29,521[13] లేదా EU సగటులో 91%గా చెప్పవచ్చు.[14] నేటికి స్లోవేనియా అనేది ఒక అభివృద్ధి చెందిన దేశం, ఇది సుసంపన్నత , స్థిరత్వాన్ని కలిగి ఉంది అలాగే తలసరికి ఒక జి.డి.పి. విలువ మధ్య ఐరోపాలోని ఇతర అస్థిర ఆర్థిక వ్యవస్థల కంటే ఎక్కువగా ఉంది. ఇది బాగా చదువుకున్న , మంచి నైపుణ్యం గల కార్మికులచే లాభాలను ఆర్జిస్తుంది , దీని రాజకీయ , ఆర్థిక సంస్థలు శక్తివంతమైనవి , ప్రభావంతమైనవి.

స్లోవేనియా ఆర్థిక నిర్వహణ , సంస్కరణకు అమలు చేయడానికి ముందు ఏకాభిప్రాయాన్ని పొందడానికి భారీ ఉద్ఘాటనతో ఒక మంచి, సమాలోచన విధానాన్ని పాటిస్తున్నప్పటికీ, దాని మొత్తం రికార్డ్ ఒక విజయంగా చెప్పవచ్చు. స్లోవేనియా యొక్క వాణిజ్యానికి ఇతర యురేపియన్ యూనియన్ దేశాలు ప్రధానంగా జర్మనీ, ఆస్ట్రియా, ఇటలీ , ఫ్రాన్స్‌లను లక్ష్యంగా చేసుకుంది. దీని ఫలితంగా పశ్చిమ ప్రాంతంలో వాణిజ్యం యొక్క ఒక భారీ నవీకరణ , దాని యుగోస్లావ్ విఫణుల నాశనం చేయడానికి మధ్య , తూర్పు ఐరోపాలో మార్కెట్‌లు అభివృద్ధి జరిగింది. స్లోవేనియా ఆర్థిక వ్యవస్థ ఎక్కువగా విదేశీ వాణిజ్యంపై ఆధారపడి ఉంది.

వాణిజ్యం జి.డి.పి.లో సుమారు 120 %కు సమానంగా ఉంది (ఎగుమతులు , దిగుమతులు కలిపి). స్లోవేనియా యొక్క వాణిజ్యంలో మూడు వంతుల్లో రెండు వంతులు యురేపియన్ యూనియన్ సభ్యులతో నిర్వహిస్తుంది. ఈ అధిక స్థాయి నిష్కాపట్యత కారణంగా ఇది దాని ప్రధాన వ్యాపార భాగస్వాముల్లో ఆర్థిక పరిస్థితులకు , దాని అంతర్జాతీయ ధర పోటీలో మార్పులకు ఎక్కువగా ప్రభావితమవుతుంది. అయితే, ఐరోపాలో 2001-03లో ఆర్థిక వ్యవస్థ మందగింపు మినహా, స్లోవేనియా 3% జి.డి.పి. అభివృద్ధిని ప్రదర్శించింది. ఉత్పత్తితో కార్మిక వ్యయాలను సమానంగా ఉంచడాన్ని స్లోవేనియా యొక్క ఆర్థిక శ్రేయానికి కీలక అంశంగా చెప్పవచ్చు , స్లోవేనియా సంస్థల మధ్య , అధిక సాంకేతిక తయారీలో ప్రత్యేకతను కలిగి ఉన్నాయి. పరిశ్రమ , నిర్మాణ రంగాలు GDPలో మూడు వంతుల్లో ఒక వంతు పూరిస్తున్నాయి. అధిక పారిశ్రామిక ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో వలె, సేవలు ప్రత్యేకంగా ఆర్థిక సేవలు అవుట్‌పుట్‌లో అధిక భాగాన్ని పూరిస్తున్నాయి (57.1%).

ఆర్ధిక వ్యవస్థలో ఒక అధిక భాగం రాష్ట్రం పరిధిలో ఉంటుంది , స్లోవేనియాలోని విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడి (ఎఫ్.డి.ఐ.) అనేది కాపిటాకు యురేపియన్ యూనియన్‌లో అత్యల్పంగా ఉంది. పన్నులు చాలా ఎక్కువగా ఉంటాయి, వ్యాపార ఆసక్తులు ప్రకారం కార్మిక విఫణిని అననుకూలంగా భావిస్తున్నారు , పరిశ్రమలు చైనా, భారతదేశం , ఇతర దేశాల్లో అమ్మకాలను కోల్పోతున్నాయి.[15] నిరుద్యోగం చాలా తక్కువగా ఉంది; అయితే 2009లో ఇది 5.5%కి పెరిగిపోయింది.[16]

2000ల్లో బ్యాంకింగ్, టెలీకమ్యూనికేషన్ , ప్రజా సౌకర్య రంగాలు ప్రైవేటీకరించబడ్డాయి. విదేశీ పెట్టుబడిపై నియంత్రణలు ఉపసంహరించబడ్డాయి , విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడులు (ఎఫ్.డి.ఐ) పెరుగుతాయని అంచనా వేశారు. స్లోవేనియా అనేది 2004లో యూరోపియన్ యూనియన్‌లో చేరిన దేశాల్లో ఆర్థిక వ్యవస్థ పరంగా ముందంజులో ఉంది, 2007 జనవరి 1లో యూరోను ఉపయోగించడం ప్రారంభించిన మొట్టమొదటి నూతన సభ్య దేశంగా పేరు గాంచింది , 2008లోని మొదటి సగంలో యూరోపియన్ యూనియన్ అధ్యక్షతను కలిగి ఉంది.

2000 చివరిలో ఆర్థిక మాంధ్యంలో, స్లోవేనియా ఆర్థిక వ్యవస్థ ఒక తీవ్ర నష్టాన్ని ఎదుర్కొంది. 2009లో, స్లోవేనియన్ కాపిటాకు జి.డి.పి. -7.33 %కు క్షీణించింది, ఇది బాల్టిక్ దేశాలు , ఫిన్లాండ్ల తర్వాత యూరోపియన్ యూనియన్‌లో భారీ పతనంగా చెప్పవచ్చు. 2008లోని నిరుద్యోగ శాతం 5,1% నుండి 2010కి 8,4%కు పెరిగిపోయింది.[17], ఇది ఇప్పటికీ యూరోపియన్ యూనియన్‌లో సరాసరికి దిగువన ఉంది. అయితే, స్లోవేనియా ఒక సంబంధిత చిన్న ప్రజా విభాగం , స్థిర ప్రజా ఆర్థిక వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. 2010లో GDP అభివృద్ధి -0,1%గా అంచనా వేశారు.

రవాణా

[మార్చు]

రైల్వేలు

[మార్చు]

స్లోవేనియన్ రైల్వేస్ 1,229 km 1,435 mm (4 ft 8+12 in) ప్రామాణిక గేజ్‌పై, 331 km డబుల్ ట్రాక్‌పై నడుస్తున్నాయి , దేశంలోని అన్ని ప్రాంతాలను అనుసంధానించింది. ఇది సమీపంలోని ప్రతి దేశంతో ఉత్తమంగా అనుసంధానించబడింది, దీని ద్వారా స్లోవేనియా అనేది ఆస్ట్రో-హంగేరియన్ సామ్రాజ్యంలో , తర్వాత యుగోస్లేవియాలో భాగంగా ఉండేదన్న విషయం రుజవుతుంది.

విద్యుదీకరణం ఒక 3 kV DC వ్యవస్థచే సుమారు 503 km పరిధిలో సరఫరా చేయబడుతుంది. మాజీ యుగోస్లేవియన్ రైల్వేరోడ్లల్లో మిగిలినవి 25 kV AC వ్యవస్థతో అమలు అయ్యేలా విద్యుదీకరణం చేయబడ్డాయి, కనుక జాగ్రెబ్‌కు వెళ్లే రైళ్లకు దోబోవాలో ఇంజిన్‌ను మారుస్తారు, ఈ విధంగా డ్యూయెల్ సిస్టమ్ ఇంజిన్ల లభ్యమయ్యే వరకు జరుగుతుందని పేర్కొన్నారు.

హైవేలు

[మార్చు]

స్లోవేనియాలో మొట్టమొదటి హైవే A1 1970లో తెరవబడింది. ఇది వ్రహ్నికా , పోస్టోజ్నాలను కలుపుతుంది. ఉదాత్త స్వభావం కలిగిన స్టానే కావ్కిక్ ప్రభుత్వం పాలనలో నిర్మించబడింది, వారి అభివృద్ధిలో భాగంగా స్లోవేనియాలో విస్తరించి , గణతంత్ర రాజ్యాలు ఇటలీ , ఆస్ట్రియాలను అనుసంధానించే ఒక ఆధునిక హైవే నెట్‌వర్క్ సిద్ధమైంది. కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ స్లోవేనియాలోని ఉదాత్త విభాగం అధికారం కోల్పోయిన తర్వాత, స్లోవేనియన్ హైవే నెట్‌వర్క్ యొక్క విస్తరణ ఆగిపోయింది.

90ల్లో, నూతన దేశం పురాతన కమ్యూనిస్ట్ ప్రణాళికలను మళ్లీ ఉపయోగించి 'నేషనల్ ప్రోగ్రామ్ ఆఫ్ హైవే నిర్మాణాన్ని' ప్రారంభించింది. సుమారు మోటారు మార్గాలు, ఎక్స్‌ప్రెస్ మార్గాలు , ఇలాంటి రహదార్లల్లో దాదాపు 400 km పూర్తి అయిన తర్వాత, దేశంలోని ఆటోమోటివ్ రవాణా సులభమైంది , ఇవి తూర్పు , పశ్చిమ ఐరోపా‌లో ఒక మంచి రోడ్డు సేవలను అందిస్తున్నాయి. వీటి వలన జాతీయ ఆదాయం పెరిగింది, ఇవి రవాణా , ఎగుమతి పరిశ్రమల అభివృద్ధి ప్రోత్సహించబడింది.

స్లోవేనియాలో రెండు రకాలు హైవేలు ఉన్నాయి. అవ్టోసెస్టా (సంక్షిప్తంగా AC) అనేవి 130 km/h వేగ పరిమితితో డ్యూయెల్ క్యారేజ్‌వే మోటారు మార్గాలుగా చెప్పవచ్చు. ఇవి ఇటలీ, క్రోయేషియా , సమీపంలోని ఇతర దేశాల్లో వలె పచ్చని రహదార్లుగా చెప్పవచ్చు. ఒక హిట్రా సెస్టా (HC) లేదా "వేగవంతమైన రోడ్డు" అనేది ఒక ప్రత్యామ్నాయ రోడ్డుగా చెప్పవచ్చు, ఇది కూడా ఒక డ్యూయెల్ క్యారేజ్‌వే, కాని అత్యవసర ప్రాంతాన్ని కలిగి ఉండదు. ఇవి 100 km/h వేగ పరిమితిని కలిగి ఉన్నాయి , వీటిపై నీలం రోడ్డు చిహ్నాలు ఉంటాయి.

1 జూన్ 2008 నుండి, స్లోవేనియాలోని హైవే వినియోగదారులు ఒక శబ్దచిత్రాన్ని కొనుగోలు చేయవల్సిన అవసరం ఉంది. 7-రోజులు, 1-నెల , 12-నెలల పాస్‌లు అందుబాటులో ఉన్నాయి.

2008 నాటికీ, స్లోవేనియాలోని హైవీలో 159 km ప్రాంతం నిర్మాణంలో ఉంది. వీటిలో ఆ సంవత్సరంలో మొత్తం 94 km తెరవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు , మరో 10 kmకి పని ప్రారంభం కాబోతుంది.

రేవులు , నౌకాశ్రయాలు

[మార్చు]
రాత్రి సమయంలో కోపెర్ ఓడరేవు.

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసే వరకు, ప్రధాన ఆస్ట్రియన్ ఇంపీరియల్ ట్రియెస్టే ఓడరేవు (స్లోవేనే: Trst, జర్మన్: Triest) స్లోవేనియాలో ప్రధాన ఓడరేవుగా సూచించేవారు. స్లోవేనీలు నివాసముంటున్న ప్రాంతాలతో నగరం ఏర్పడిన కారణంగా , దాని జనాభా ఒక మూడవ స్లోవేనే అయిన కారణంగా, దీని వలన విల్సన్ యొక్క 14 నియమాలు ఆధారంగా సెర్బ్స్, క్రోయేట్స్ , స్లోవేనేస్ యొక్క సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉందని భావించారు. కాని నగరం ఇటలీలో విలీనమైంది , రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత ఇటలీ పాలనలో ఉండిపోయింది, తర్వాత 1954లోని లండన్ మెమోరాండమ్ ఆఫ్ అండర్‌స్టేడింగ్‌లో స్లోవేనియాలో ఒక నూతన ఓడరేవు అవసరముందని ప్రభుత్వం నిర్ధారించింది.

ఈ విధంగా కోపెర్ ఓడరేవు 1957లో స్థాపించబడింది , 1958లో అంతర్జాతీయ వాణిజ్యానికి తెరవబడింది. తర్వాత ఓడరేవు విస్తరించబడింది , 2007లో దాని ద్వారా 15 మిలియన్ టన్నుల కంటే ఎక్కువ సరుకు రవాణా అయ్యింది, దీనితో అది ఈశాన్య అడ్రియాటిక్‌లో ట్రియెస్టే తర్వాత , రిజెకాకు ముందు స్థానంలో రెండవ భారీ ఓడరేవుగా పేరు గాంచింది. కోపెర్‌లోని ఓడరేవులో తదుపరి అభివృద్ధి , విస్తరణలో భాగంగా ప్రస్తుతం మూడవ రేవును నిర్మించడంపై , ఓడరేవు నుండి సరుకులను మిగిలిన స్లోవేనియా , ఐరోపా ప్రాంతాలకు సులభంగా రవాణా చేయడానికి కోపెర్ , స్లోవేనే రైల్వే నెట్‌వర్క్ మధ్య ఒక రెండవ రైల్ ట్రాక్‌ను తెరవడంపై దృష్టిసారించారు. ఈ పనులను ఇప్పటికీ దేశ ప్రభుత్వం , ఈ సౌకర్యాలు కల్పించేందుకు అధికారం కలిగి ఉన్న ప్రాంతంలోని స్థానిక అధికారులు ప్రకటించాల్సి ఉంది.

సెర్లెజీ ఓబ్ క్రిక్లో ఎయిర్ ఫోర్స్ బేస్.

విమానాశ్రయాలు

[మార్చు]

స్లోవేనియాలో మూడు ముఖ్యమైన అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి. Ljubljana Jože Pučnik విమానాశ్రయం అనేది ఇప్పటి వరకు పలు ప్రధాన యూరోపియన్ గమ్యాలను అనుసంధానిస్తూ దేశంలో రద్దీగా ఉండే విమానాశ్రయంగా చెప్పవచ్చు. ప్రతి సంవత్సరంలో ఈ విమానాశ్రయం ద్వారా 1.5 మిలియన్ కంటే ఎక్కువ మంది ప్రయాణీకులు ప్రయాణిస్తున్నారు , 22,000 టన్నుల సరుకు రవాణా అవుతుంది. రెండవ భారీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం మారిబోర్‌లో సేవలను అందిస్తుంది. అయితే, ఈ విమానాశ్రయంలో స్లోవేనియాకు స్వతంత్రం వచ్చిన నాటి నుండి మారిబోర్ ప్రాంతంలో ఆర్థిక వ్యవస్థలో మార్పుల కారణంగా పలు సమస్యలు ప్రారంభమయ్యాయి. 2007లో 30,000 మంది ప్రయాణీకులు మాత్రమే ప్రయాణం చేశారు. పోర్టోరోజ్‌లోని రిసార్ట్ నగరానికి సమీపంలోని స్లోవేనే లిటోరాల్‌లో సెకోవ్‌ల్జీలోని విమానాశ్రయం చిన్న ప్రైవేట్ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్‌లకు మాత్రమే సేవలను అందిస్తుంది. స్లోవేనియాలో Cerklje ob Krki ఎయిర్ బేస్‌లో ఒక సక్రియమైన వైమానిక దళ స్థావరం కూడా ఉంది.

కమ్యూనికేషన్స్

[మార్చు]

స్లోవేనియాలో ఇంటర్నెట్ వాడకం ఎక్కువగా ఉంది. 2008లోని మొదటి త్రైమాసికంలో అధికారిక పోల్ ప్రకారం, 10 , 74 మధ్య వయస్సు కలిగిన ప్రజల్లో 58% మంది పౌరులు ఇంటర్నెట్ వాడకందారులుగా తెలిపింది, ఇది ఐరోపాలోని సగటు కంటే ఎక్కువగా చెప్పవచ్చు. అదే సమయంలో, 59% మంది గృహస్థులు (వారిలో 85% మంది బ్రాడ్‌బ్యాండ్ ద్వారా) , 10 లేదా అంత కంటే ఎక్కువ ఉద్యోగులను కలిగిన 97% సంస్థలు (వాటిలో 84% మంది బ్రాడ్‌బ్యాండ్ ద్వారా) ఇంటర్నెట్ ప్రాప్తిని కలిగి ఉన్నట్లు తెలిసింది. దేశంలో అగ్ర-స్థాయి డొమైన్‌గాను చెప్పవచ్చు. ఇది అకాడమిక్ అండ్ రీసెర్చ్ నెటవర్క్ ఆఫ్ స్లోవేనియా ఎ.ఆర్.ఎన్.ఇ.ఎస్. చే నిర్వహించబడుతుంది. ఇతర ప్రధాన ప్రొవైడర్‌ల్లో టెలీకం స్లోవెనిజే (ఎస్.ఐ.ఒ.ఎల్. చిహ్నంతో), టెలీమాచ్, ఎ.ఎం.ఐ.ఎస్. , టి-2లు ఉన్నాయి. స్లోవేనియన్ ఇంటర్నెట్ సేవా ప్రొవైడర్‌లు ఎ.డి.ఎస్.ఎల్., ఐ.టి.యు. జి.992.5, వి.డి.ఎస్.ఎల్., ఎస్.హెచ్.డి.ఎస్.ఎల్., వి.డి.ఎస్.ఎల్ 2 , ఎఫ్.ట్.టి.హెచ్.లను అందిస్తారు.

గణాంకాలు

[మార్చు]
Ethnic composition of Slovenia
Slovene
  
83.06%
Serbian
  
1.98%
Croatian
  
1.81%
Bosniak
  
1.10%
other minorities
  
4.85%
undeclared or unknown
  
8.9%
source: 2002 census

స్లోవేనియాలోని ప్రధాన జాతి సమూహంగా స్లోవేనే (83%) ను చెప్పవచ్చు. జనాభాలో మాజీ యుగోస్లేవియాలోని ఇతర ప్రాంతాల (సెర్బియాన్, క్రోయేషియన్, బోస్నియాన్, మాసేడోనియన్, మాంటెనెగ్రిన్ , వారినివారు "యుగోస్లేవియన్లు"గా భావించేవారు) నుండి జాతి సమూహాలు 5.3%ని పూరిస్తాయి , హంగేరియన్, అల్బానియాన్, రోమా, ఇటాలియన్ , ఇతర అల్ప సంఖ్య జాతికి చెందినవారు 2.8%ను పూరిస్తున్నారు. 8.9% జాతి అనుబద్దత నిర్ధారించబడలేదు లేదా తెలియదు.

2007లో జీవన కాలపు అంచనా పురుషులకు 74.6 సంవత్సరాలు , మహిళలకు 81.8 సంవత్సరాలుగా చెప్పవచ్చు.[18] ఆత్మహత్య శాతం సంవత్సరానికి 100,000 వ్యక్తుల్లో 19.8%గా చెప్పవచ్చు.[19]

చదరపు కిలోమీటరులో 99 నివాసులతో, స్లోవేనియా జనాభా సాంద్రతలో యూరోపియన్ దేశాల్లో (నెదర్లాండ్స్‌కు 320/km² (829/sq mi) లేదా ఇటలీకి 195/km² (505/sq mi) సరిపోల్చినప్పుడు) తక్కువ ర్యాంక్‌ను కలిగి ఉంది. నోట్రాంజ్స్కా-క్రాస్ గణాంక ప్రాంతం తక్కువ జనాభా సాంద్రతను కలిగి ఉండగా, కేంద్ర స్లోవేనియన్ గణాంక ప్రాంతం అత్యధిక జనాభా సాంద్రతను కలిగి ఉంది. జనాభాలో సుమారు 51% మంది పట్టణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తుండగా, 49% మంది గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్నారు.

Religion in Slovenia
Roman Catholic
  
57.8%
undeclared or unknown
  
22.8%
Atheist
  
10.1%
other religions
  
9.3%
source: 2002 census

అధికారిక భాషగా స్లోవేనేను చెప్పవచ్చు, ఇది దక్షిణ స్లావిక్ భాష సమూహంలో ఒక సభ్య భాషగా చెప్పవచ్చు. హంగేరియన్ , ఇటాలియన్‌లు హాంగేరియన్ , ఇటాలియన్ సరిహద్దులతో నిర్దిష్ట జాతికి సంబంధించి మిశ్రమ ప్రాంతాల్లో అధికారిక భాష స్థితిని కలిగి ఉన్నాయి.

అధికశాతం స్లోవేనీలు బహుభాషా కోవిదులుగా చెప్పవచ్చు. యూరోబారోమీటర్ సర్వే ప్రకారం, స్లోవేనీల్లో ఎక్కువ మంది స్లోవేనేతో పాటు క్రోయేషియన్, ఆంగ్లం , జర్మన్‌లను మాట్లాడుతారు; అలాగే, లిటోరాల్‌లోని కోపెర్ , ఇతర ప్రాంతాల్లో ఇటాలియన్‌ను ప్రధాన భాషగా చెప్పవచ్చు.

సాంప్రదాయికంగా, స్లోవేనేలు రోమన్ క్యాథలిక్‌లుగా (2002 జనాభా గణన ప్రకారం 57.8%) చెప్పవచ్చు కాని ఐరోపాలోని ఎక్కడలేని విధంగా స్లోవేనియాలోని రోమన్ క్యాథలిసిజమ్ (1991 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 71.6%) సంవత్సరానికి 1 % కంటే ఎక్కువగా క్షీణిస్తుంది.[20]

ఇటీవల 5 సంవత్సరాల క్రితం యూరోబారోమీటర్ పోల్ 2005 ప్రకారం,[21] స్లోవేనియన్ పౌరుల్లో 37% ఇలా స్పందించారు, "వారు దేవుడు ఉన్నట్లు విశ్వసిస్తున్నారు", 46% పౌరులు "ఒక రకమైన ఆత్మ లేదా ఆత్మ బలం ఉన్నట్లు విశ్వసిస్తున్నారు" , 16% "ఏ విధమైన ఆత్మ, దేవుడు లేదా ఆత్మ బలం లేదని" పేర్కొన్నారు.

సంస్కృతి

[మార్చు]

స్లోవేనియాలో మొట్టమొదటి పుస్తకం క్రైస్తవ మత సంస్కరణకర్త ప్రిమోజ్ ట్రూబార్‌{/0 (1508-1586) చే ప్రచురించబడింది. ఇది నిజానికి రెండు పుస్తకాలు, (ఒక ప్రశ్నోత్తర గ్రంథం) , అబెసెడ్రియమ్, ఇవి జర్మనీ, టుబింజెన్‌లో 1550లో ప్రచురించబడ్డాయి.

France Prešeren, considered Slovenia's national poet and Jacobus Gallus, composer

కార్నియోలా అని పిలిచే దేశంలోని కేంద్ర భాగం (ప్రారంభ 20 శతాబ్దం వరకు ఆస్ట్రియా-హంగేరీలో భాగంగా ఉండేది) గురించి మానవజాతి ప్రకారం , చారిత్రాత్మకంగా ది గ్లోరీ ఆఫ్ ది డచీ ఆఫ్ కార్నియోలా (German: Die Ehre deß Herzogthums Crain, మూస:Lang-sl) పుస్తకంలో సవివరంగా వివరించబడింది, ఇది బారోన్ జానెజ్ వాజ్కార్డ్ వాల్వాసార్ (1641-1693) చే 1689లో ప్రచురించబడింది.

కొంతమంది స్లోవేనియా యొక్క ప్రముఖ రచయితల్లో ఫ్రాన్స్ ప్రీసెరెన్ (1800-1849), ఓటాన్ జుపాన్సిస్, స్రెకో కోసోవెల్, ఎడ్వార్డ్ కోస్బెక్ , డానే జాజ్క్ అలాగే రచయిత , కథారచయిత ఇవాన్ కాంకర్ (1876-1918) ఉన్నారు. బోరిస్ పాహోర్, ఎవాల్డ్ ఫ్లిసార్, డ్రాగో జాన్సర్, అలోజ్ రెబులా, టామజ్ సాలామున్ , అలెస్ డెబెల్జాక్‌లను సమకాలీన స్లోవేనే సాహిత్యంలో ప్రముఖులుగా చెప్పవచ్చు.

చాలా ముఖ్యమైన స్లోవేనే చిత్రకారుల్లో 19వ శతాబ్దం ముగింపులోని జురిజ్ సుబిక్ , ఆంటన్ అజ్బె‌లను చెప్పవచ్చు. 20 శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఇవానా కోబిల్కా, రిచర్డ్ జాకోపిక్, ఇవాన్ గ్రోహార్‌లు పని చేయగా, అవ్‌గస్ట్ సెర్నిగోజ్, లోజే స్పాకాల్, ఆంటాన్ గోజ్మిర్ కోస్, రికో డెబెంజాక్, మారిజ్ ప్రీజెల్జ్, గాబ్రిజెల్ స్టుపికా, జానెజ్ బెర్నిక్‌లు 20 శతాబ్దంలోని రెండవ సగంలో పనిచేశారు. సమకాలీన కళాకారులు ఎమెరిక్ బెర్నార్డ్, మెట్కా క్రాసోవెక, ఐవో ప్రాన్కిక్, గుస్టావ్ గ్నామస, గ్రూప్ ఐ.ఆర్.డబల్యీ.ఐ.ఎన్. , మార్కో పెల్జాన్‌లు ఉన్నారు. ప్యారిస్ , వీనెస్‌ల్లో పనిచేసిన జోరాన్ మ్యూజిక్ ప్రపంచ ఖ్యాతిని ఆర్జించాడు.

ముఖ్యమైన కొంతమంది స్లోవేనే శిల్పుల్లో ఫ్రాన్ బెర్నెకెర్, లోజే డోలీనియర్, జ్డెంకో కాలిన్, స్లావ్కో టిహెక్, జానెజ్ బోల్జ్కా , ప్రస్తుత జాకోవ్ బ్రాడర్ , మిర్సాడ్ బెజిక్‌లు ఉన్నారు. ప్రముఖ స్లోవేనే వాస్తుశిల్పల్లో జోజ్ ప్లెక్నిక్ , మ్యాక్స్ ఫ్యాబియానీ , మ్యాక్స్ ఫ్యాబియానీ , తదుపరి ఎడో రావ్నికార్ , మిలాన్ మిహెలిక్‌లను చెప్పవచ్చు.

స్లోవేనియా పలు సంగీత విద్వాంసులు , కంపోజర్‌లకు స్వస్థలంగా చెప్పవచ్చు, వారిలో కేంద్ర యూరోపియన్ ప్రామాణిక సంగీతంపై ప్రభావం చూపిన రెనాయిసాన్స్ కంపోజర్ జాకబస్ గాలస్ (1550-1591) , వయోలిన్ విర్ట్యోసో గియ్సెపే టార్టినీలను చెప్పవచ్చు. ఇరవై శతాబ్దంలో, బోజాన్ అడామిక్ ఒక ప్రఖ్యాత చలన చిత్ర సంగీత కంపోజర్‌గా , ఐవో పెట్రిక్ (జననం 1931 జూన్ 16) యూరోపియన్ ప్రామాణిక సంగీతంలో ఒక కంపోజర్‌గా పేరు గాంచాడు.

సమకాలీన ప్రసిద్ధ సంగీత విద్వాంసుల్లో స్లావ్కో అవ్సెనిక్, లాయిబాచ్, వాల్డో క్రెస్లిన్ , పెరో లోవ్సిన్, ప్యాంక్రిటి, జోరాన్ ప్రెడిన్, లాస్ని ఫ్రాంజ్, న్యూ సింగ్ క్వార్టెట్, డి.జె. ఉమెక్, వాలెంటినో కాంజెయానీ, సిద్ధార్థ, బిగ్ ఫూట్ మామా, ట్రెరాఫోక్, కాటాలెనా, మాగ్నిఫికో , ఇతరులు ఉన్నారు.

స్లోవేనే చలన చిత్రం కారోల్ గ్రాస్మాన్, జాంకో రావ్నిక్, ఫెర్డో డెలాక్, ఫ్రాన్స్ స్టిగ్లిక్, మిర్కో గ్రోబ్లెర్, ఇగోర్ ప్రెట్నార్, ఫ్రాన్స్ కోస్మాక్, జోజే పాగాక్నిక్, మాట్జాజ్ క్లోప్కిక్], జానే కావ్కిక్, జోజ్ గాలే, బోస్ట్‌జాజ్ హ్లాడ్నిక్ , కార్పో గోడినాలు దాని ప్రముఖ చలన చిత్ర నిర్మాతలు వలె ఒక శతాబ్దం కాలం నుండి కొనసాగుతుంది. సమకాలీన చలన చిత్ర దర్శకులు జానెజ్ బర్గె, జాన్ స్విట్కోవిక, డాంజాన్ కోజోల్, జానెజ్ లాపాజ్నే , మాజా వెయిస్స్‌లు అనేవారి "స్లోవేనియన్ చలన చిత్ర పునరుజ్జీవనోద్యమం" అని పిలిచే దానికి ప్రతినిధులుగా చెప్పవచ్చు.

ప్రముఖ స్లోవేనే విద్వాంసుల్లో రసాయన శాస్త్రవేత్త , నోబుల్ బహుమతి పొందిన విద్వాంసులు ఫ్రిడెరిక్ - ఫ్రిట్జ్ ప్రెగ్ల్, భౌతిక శాస్త్రవేత్త జోసెఫ్ స్టెఫ్యాన్, శాస్త్రవేత్త , మానవశాస్త్రజ్ఞుడు అంటాన్ ట్రెస్టెంజాక్, తత్వ శాస్త్రవేత్తలు స్లావోజ్ జిజెక్ , మిలాన్ కోమర్, భాషా శాస్త్రవేత్త ఫ్రాంక్ మిక్లోసిక్, వైద్యుడు అంటోన్ మార్కో ప్లెన్సిస్, గణిత శాస్త్రవేత్త జురిజ్ వేగా, ఆర్థిక శాస్త్రవేత్త థామస్ లక్మాన్, వేదాంతులు ఆంటోన్ స్ట్రిలే , రాకెట్ ఇంజినీర్ హెర్మన్ పోటోస్నిక్‌లను చెప్పవచ్చు.

క్రీడ

[మార్చు]
అంజే కోపిటార్

స్లోవేనియాలో ఫుట్‌బాల్‌ను దేశంలో స్లోవేనియన్ ప్రావాలిగాలో అగ్ర స్థాయిలో (1. ఎస్.ఎన్.ఎల్.) 10 జట్లతో ఆడుతున్నారు. దీని తర్వాత 2.ఎస్.ఎన్.ఎల్. అనుసరిస్తుంది , రెండు విభాగాల 3.ఎస్.ఎన్.ఎల్. అనుసరిస్తుంది. " స్లోవేనియా జాతీయ ఫుట్‌బాల్ జట్టు " ప్రపంచంలో 23 ర్యాంక్‌లో ఉంది , గత దశాబ్దాల్లో 2 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ.వరల్డ్ కప్ (2002, 2010) , 1 " యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ. యూరోపియన్ ఫుట్‌బాల్ ఛాంపియన్‌షిప్ " (2000) లకు అర్హత సాధించింది. జాతీయ జట్టు టోర్నమెంట్‌లోని ఆఖరి దశలో ప్రముఖ రష్యాను ఓడించి " 2010 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ.వరల్డ్ కప్‌ "కు అర్హత సాధించింది. వారు ఇంగ్లాండ్, అల్జీరియా , యునైటెడ్ స్టేట్స్‌తో గ్రూప్ సిలో ఆడతారు. స్లోవేనే ఫుట్‌బాల్ ఉత్తమ క్రీడాకారుల్లో రాబర్ట్ కోరెన్, మిలివోజే నోవాకోవిక్ , జ్లాటాన్ ల్జూబిజాంకిక్‌లు ఉన్నారు.

అగ్ర-స్థాయి స్లోవేనే బాస్కెట్‌బాల్‌ను 13 జట్లుతో " ప్రీమియర్ ఎ స్లోవేనియన్ బాస్కెట్‌బాల్ లీగ్‌ "లో ఆడతారు. " స్లోవేనియన్ జాతీయ బాస్కెట్‌బాల్ జట్టు " 8 యూరోబాస్కెట్‌ల్లో అర్హత సాధించింది.ఇంకా 2009లో 4వ స్థానంలో , 2006లో ఎఫ్.ఐ.బి.ఎ. ప్రపంచ ఛాంపియన్‌షిప్‌లో 1వ స్థానంలో ముగించింది. ఎన్.బి.ఎ.లో ప్రముఖ స్లోవేనే బాస్కెట్‌బాల్ క్రీడాకారుల్లో గోరాన్ డ్రాజిక్, సాషా వుజాకిక్, రాడోస్లావ్ నెస్టెరోవిక్ , బెనో ఉద్రిచ్‌లను చెప్పవచ్చు.

10 జట్లతో నిర్వహించే " స్లోవేనియన్ ఐస్ హాకీ ఛాంపియన్‌షిప్‌ "ను దేశంలోని ఉన్నత స్థాయి మంచు హాకీ లీగ్‌గా చెప్పవచ్చు. " స్లోవేనియా పురుషుల జాతీయ మంచు హాకీ జట్టు " ప్రస్తుతం ప్రపంచంలో 17వ స్థానంలో ఉంది , ఇది 5 ఐస్ హాకీ వరల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌ల్లో అర్హత సాధించింది. స్లోవేనియాలోని ప్రముఖ అధ్లెటిక్స్‌లో ఒకరు అంజె కోపిటార్, నేషనల్ హాకీ లీగ్‌లోని లాస్ ఏంజిల్స్ కింగ్స్ తరపున ఆడతాడు , అతని $47.6 మిలియన్ అమెరికన్ డాలర్లు (€34.7 మిలియన్) 7-సంవత్సరాల ఒప్పందాన్ని స్లోవేనే అథ్లెట్ సాధించని గరిష్ఠ మొత్తంగా చెప్పవచ్చు. ఇతర ప్రముఖ స్లోవేనే హాకీ క్రీడాకారుల్లో రాబర్ట్ క్రిస్టాన్, జాన్ ముర్సాక్ , మార్షెల్ రాడ్మాన్‌లను చెప్పవచ్చు.

విద్య

[మార్చు]
Universities in Ljubljana and Maribor.

స్లోవేనియన్ విద్యా వ్యవస్థలో క్రిందివి ఉంటాయి:

  • పూర్వ-పాఠశాల విద్య
  • ప్రాథమిక విద్య (ప్రాథమిక , స్వల్ప ఉన్నత విద్య యొక్క ఏకైక నిర్మాణం)
  • (ఎగువ) ఉన్నత విద్య: ఒకేషనల్ , టెక్నికల్ ఎడ్యుకేషన్, సెకండరీ జనరల్ ఎడ్యుకేషన్
  • ఉన్నత ఒకేషనల్ విద్య
  • ఉన్నత విద్య

వ్యవస్థలో నిర్దిష్ట భాగాలు:

  • వయోజన విద్య
  • మ్యూజిక్ , డ్యాన్స్ ఎడ్యుకేషన్
  • ప్రత్యేక అవసరాల విద్య
  • జాతి ప్రకారం , భాష ప్రకారం మిశ్రమ రంగాల్లో ప్రోగ్రామ్స్

ప్రస్తుతం స్లోవేనియాలో మూడు పబ్లిక్ విశ్వ విద్యాలయాలు ఉన్నాయి:

  • యూనివర్శిటీ ఆఫ్ ల్జుబ్లాజానా
  • యూనివర్శిటీ ఆఫ్ మారిబోర్
  • యూనివర్శిటీ ఆఫ్ ప్రిమోర్స్కా

అదనంగా ఇక్కడ ప్రైవేట్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ నోవా గోరికా ఉంది.

ఒ.ఇ.సి.డి.చే నిర్వహించబడే " ప్రోగ్రామీ ఫర్ ఇంటర్నేషనల్ స్టూడెంట్ అసెస్మెంట్ " ప్రస్తుతం స్లోవేనియా విద్యను ప్రపంచంలోనే 12వ ఉత్తమ విద్యగా పేర్కొంది, ఇది ఒ.ఇ.సి.డి. సగటు కంటే ఎక్కువగా ఉంది.[22]

ప్రాథమిక పాఠశాల

[మార్చు]

పిల్లలు 6 సంవత్సరాలు వయస్సులో ముందుగా ప్రాథమిక పాఠశాల్లో హాజరవుతారు , సుమారు 14 సంవత్సరాల వయస్సులో ముగిస్తారు (9 విద్యా సంవత్సరాలు). ఒకే సంవత్సరంలో జన్మించిన పిల్లల సమూహాన్ని ప్రాథమిక పాఠశాల విద్య ముగిసే వరకు ప్రాథమిక పాఠశాలల్లో ఒక గ్రేడ్ లేదా తరగతిగా నిర్వహిస్తారు. ప్రతి గ్రేడ్ లేదా సంవత్సరాన్ని 2 కాల పరిమితులుగా విభజిస్తారు. ఒక అవధిలో ఒకసారి లేదా రెండుసార్లు పిల్లలకు సెలవులను పొందుతారు; ఆకురాలే కాలం, క్రిస్మస్, శీతాకాలం , మే మొదటి సెలవులు; ప్రతి సెలవు సుమారు ఒక వారం రోజులు ఉంటుంది. వేసవి కాలంలో, పాఠశాల 24 జూన్‌ను (ఆఖరి/తొమ్మిదవ గ్రేడ్ మినహాయించి, దీనికి ఒక వారం ముందే ముగుస్తాయి) ముగుస్తుంది, ఈ సెలవులు సుమారు రెండు నెలలుపాటు ఉంటాయి. తదుపరి విద్యా సంవత్సరం 1 సెప్టెంబరు ప్రారంభమవుతుంది.

గుర్తించదగిన స్లోవేనియా ప్రజలు

[మార్చు]

స్లావొజ్ జిజెక్- ఒక తత్వవేత్త , సామాజిక విమర్శ.

అంతర్జాతీయ ర్యాంకింగ్స్

[మార్చు]
నిర్వహణ సర్వే ర్యాంకింగ్
రిపోర్టర్స్ విత్అవుట్ బోర్డర్స్ వరల్డ్‌వైడ్ ప్రెస్ ఫ్రీడమ్ ఇండెక్స్ 2009 175లో 37
ది హెరిటేజ్ ఫౌండేషన్/ది వాల్ స్ట్రీట్ జర్నల్ ఇండెక్స్ ఆఫ్ ఎకనామిక్ ఫ్రీడమ్ 2010 Archived 2018-12-24 at the Wayback Machine 179లో 61
ట్రాన్స్‌పరెన్సీ ఇంటర్నేషనల్ కరప్షన్ పర్సెప్షన్ ఇండెక్స్ 2009 Archived 2019-01-12 at the Wayback Machine 180లో 27
యునైటెడ్ నేషన్స్ డెవలప్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్ హ్యూమన్ డెవలప్‌మెంట్ ఇండెక్స్ 2009 182లో 29
ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఫర్ ఎకనామిక్స్ అండ్ పీస్ గ్లోబల్ పీస్ ఇండెక్స్ 2009 144లో 9
ఎకనామిస్ట్ ఇంటిలిజెన్స్ యూనిట్ 2008 EIU ఇ-రెడీనెస్ ర్యాంకింగ్స్ 70లో 29
ప్రైవసీ ఇండెక్స్ [1] Archived 2012-01-10 at the Wayback Machine 50లో 5

ఇవి కూడా చూడండి

[మార్చు]

లువా తప్పిదం: bad argument #2 to 'title.new' (unrecognized namespace name 'Portal')

సూచనలు

[మార్చు]
  1. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 "Slovenia". International Monetary Fund. Retrieved 2010-04-21.
  3. Bogo Grafenauer, "Poglavitne poteze slovenskega zgodovinskega razvoja in položaja. Karantanija in njena dvakratna vloga v oblikovanju slovenske narodne zavesti." ఇన్: క్రోనికా 16 (1968), 129-136.
  4. ఎడో స్కల్, ed., ట్రూబార్జెవ్ సింపోజిజ్ (Rome - Celje - Ljubljana: Celjska Mohorjeva družba, Društvo Mohorjeva družba, Slovenska teološka akademija, Inštitut za zgodovino Cerkve pri Teološki fakulteti, 2009).
  5. Petra Svoljšak, Slovenski begunci v Italiji med prvo svetovno vojno (Ljubljana 1991).
  6. టారస్ కెర్మౌనెర్, Slovensko perspektivovstvo (Znanstveno in publicistično središče, 1996).
  7. స్లోవేనియా గురించి బోస్టాన్ బర్గెర్ వెబ్-సైట్
  8. "వాతావరణ". Retrieved 2012-12-05.[permanent dead link]
  9. Ogrin, Darko (2004). "Modern climate change in Slovenia" (PDF). Slovenia: a geographical overview. Association of the Geographical Societies of Slovenia. Archived from the original (PDF) on 2006-08-20. Retrieved 2008-04-01.
  10. Golob A. "Forests and forestry in Slovenia". FAO. Retrieved 2009-05-07.
  11. Krofel M.; Potočnik H. (2008). "First record of a golden jackal (Canis aureus) in the Savinja Valley (Northern Slovenia)" (PDF). Natura Sloveniae. 10 (1): 57–62. Archived from the original (PDF) on 2009-06-21. Retrieved 2009-04-01.
  12. "Delfini pri nas" (in Slovene). Morigenos. Retrieved 2006-04-06.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  13. "Report for Selected Countries and Subjects, October 2009 World Economic Outlook". International Monetary Fund. Retrieved 2009-10-26.
  14. "GDP per capita in PPS - GDP per capita in Purchasing Power Standards (PPS) (EU-27 = 100)". Retrieved 2009-11-23.
  15. "The World Factbook 2007 -- Slovenia, Economy". Archived from the original on 2020-04-24. Retrieved 2010-08-06.
  16. "Labour Force Survey Results, Slovenia". Archived from the original on 2010-11-13. Retrieved 2010-08-06.
  17. "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2009-10-12. Retrieved 2010-08-06.
  18. స్లోవేనియాలో జనాభా కోసం సంపూర్ణ జీవన పట్టిక, 2007 Archived 2012-03-02 at the Wayback Machine, స్టాటిస్టికల్ ఆఫీస్ ఆఫ్ ది రిపబ్లిక్ ఆఫ్ స్లోవేనియా , 2009, SURS సైట్‌ Archived 2008-11-18 at the Wayback Machine లో ఇండెక్స్ పేజీ
  19. సూసైడ్ రేట్స్ (పెర్ 100,000), బై జెండర్, స్లోవేనియా, 1997-2008 Archived 2012-08-02 at the Wayback Machine, స్టాటిస్టికల్ ఆఫీస్ ఆఫ్ ది రిపబ్లిక్ ఆఫ్ స్లోవేనియా , 2009, SURS సైట్‌ Archived 2008-11-18 at the Wayback Machine లో ఇండెక్స్ పేజీ
  20. మూలం: స్టాటిస్టికల్ ఆఫీస్ ఆఫ్ ది రిపబ్లిక్ ఆఫ్ స్లోవేనియా, సెన్సస్ ఆఫ్ పాపులేషన్, హౌస్‌హోల్డ్స్ అండ్ హౌసింగ్, 2002
  21. "Eurobarometer on Social Values, Science and technology 2005 – page 11" (PDF). Retrieved 2007-05-05.
  22. "Table: Range of rank on the PISA 2006 science scale" (PDF). PISA 2006. OECD. 2007-12-04. Retrieved 2008-04-15.

బాహ్య లింకులు

[మార్చు]
Slovenia గురించిన మరింత సమాచారం కొరకు వికీపీడియా సోదర ప్రాజెక్టులు అన్వేషించండి

నిఘంటువు విక్షనరీ నుండి
పాఠ్యపుస్తకాలు వికీ పుస్తకాల నుండి
ఉదాహరణలు వికికోట్ నుండి
వికీసోర్సు నుండి వికీసోర్సు నుండి
చిత్రాలు, మీడియా చిత్రాలు, మీడియా నుండి
వార్తా కథనాలు వికీ వార్తల నుండి

ప్రభుత్వం
సాధారణ సమాచారం
పయనం
  • ది స్లోవేనియన్ టూరిస్ట్ పోర్టల్[permanent dead link]. స్లోవేనియన్ పర్యాటన సంఘంచే ప్రచురించబడింది.
వార్తలు
ఇతరాలు

మూస:Slovenia topics

Geographic locale

మూస:Countries and territories bordering the Mediterranean Sea మూస:Balkan countries

International membership and history

మూస:EU members మూస:Council of Europe members మూస:North Atlantic Treaty Organisation (NATO) మూస:La Francophonie మూస:WTO మూస:Slavic-speaking nations మూస:Republics and autonomous provinces of the former Yugoslavia