రాజస్థాన్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా
| రాజస్థాన్ ముఖ్యమంత్రి
राजस्थान के मुख्यमंत्री | |
|---|---|
 | |
| రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం | |
| విధం | ది హానరబుల్ (అధికారిక) మిస్టర్. ముఖ్యమంత్రి (అనధికారిక) |
| స్థితి | ప్రభుత్వ అధిపతి |
| Abbreviation | సి.ఎం. |
| సభ్యుడు | |
| స్థానం | సెక్రటేరియట్, జైపూర్, రాజస్థాన్ |
| నియామకం | రాజస్థాన్ శాసనసభలో నియమితులైన విశ్వాసంని నియమించే సామర్థ్యం ఆధారంగా రాజస్థాన్ గవర్నర్ ద్వారా రాజస్థాన్ గవర్నర్ |
| కాలవ్యవధి | 5 సంవత్సరాలు ముఖ్యమంత్రి పదవీకాలం ఐదు సంవత్సరాలు, శాసనసభ విశ్వాసంపై ఆధారపడి, ఎటువంటి కాల పరిమితిలకు లోబడి ఉండదు.[1] |
| ప్రారంభ హోల్డర్ | హీరా లాల్ శాస్త్రి |
| నిర్మాణం | 26 జనవరి 1950 |
| ఉప | రాజస్థాన్ ఉప ముఖ్యమంత్రి |
| జీతం |
|
భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిని గవర్నరు నియమిస్తారు. ముఖ్యమంత్రి రాజస్థాన్ రాష్ట్రానికి ప్రభుత్వాధినేత. రాజ్యాంగం ప్రకారం గవర్నరు రాష్ట్ర పరిపాలకుడు అయినప్పటికి, ఎటువంటి పాలనాధికారాలు ఉండవు. రాజస్థాన్ శాసనసభకు ఎన్నికల జరిగిన తరువాత, రాష్ట్ర గవర్నరు సాధారణంగా అత్యధిక స్థానాలు పొందిన పార్టీని (లేదా సంకీర్ణాన్ని) ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి ఆహ్వానిస్తారు. శాసనసభకు సమష్టిగా బాధ్యత వహించే మంత్రుల మండలి, ముఖ్యమంత్రిని గవర్నర్ నియమిస్తాడు. శాసనసభ విశ్వాసంపై ఆధారపడి, ముఖ్యమంత్రి పదవీకాలం ఐదేళ్లు ఉంటుంది.
1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన సమయంలో, రాజ్‌పుతానా అని పిలువబడే ప్రాంతంలో వివిధ సంస్థానాలు అజ్మీర్-మెర్వారా ప్రావిన్స్ ఉన్నాయి. కాలక్రమేణా, ఈ ప్రాంతాలు క్రమంగా ఆధునిక భారత రాష్ట్రమైన రాజస్థాన్‌గా ఏర్పడింది. 1948 మార్చి నుండి 1956 నవంబరు వరకు ఏడు దశల్లో ఈ ఏకీకరణ జరిగింది.[2]1948 మార్చి 18న అల్వార్, భరత్‌పూర్ రాష్ట్రం, ధౌల్‌పూర్, కరౌలీ రాష్ట్రాలు తమ భూభాగాలను విలీనం చేసి మత్స్య యూనియన్ ను ఏర్పాటు చేశాయి, శోభా రామ్ దాని ప్రధాన మంత్రి అయ్యారు.[3] కొంతకాలం తర్వాత, 1948 మార్చి 25న, బూందీ, కోటా, ఝాలావర్, దుంగార్పూర్, బన్స్వారా, ప్రతాప్‌గఢ్ జిల్లా, కిషన్‌గఢ్, టోంక్, షాహ్పురా రాష్ట్రాలతో రాజస్థాన్ యూనియన్ ఏర్పడింది. అలాగే లావాకు అధిపతిగా గోకుల్ లాల్ అసవ మొదటి ప్రధానమంత్రిగా పనిచేశారు.[4]
1948 ఏప్రిల్ 18న ఉదయపూర్ రాష్ట్రం యూనియన్లో చేరింది, ప్రధానమంత్రి జవహర్లాల్ నెహ్రూ కొత్తగా పేరు పెట్టబడిన యునైటెడ్ స్టేట్ ఆఫ్ రాజస్థాన్ను ప్రారంభించారు. ప్రధానమంత్రి మాణిక్య లాల్ వర్మ అయ్యారు.[5] తరువాత, 1949 మార్చి 30న, జైపూర్, జోధ్పూర్, బికనీర్, జైసల్మేర్ రాష్ట్రాలు యూనియన్లో విలీనం అయ్యాయి, తరువాత దీనికి యునైటెడ్ స్టేట్ ఆఫ్ గ్రేటర్ రాజస్థాన్ అని పేరు మార్చారు. హిరాలాల్ శాస్త్రి 1949 ఏప్రిల్ 7న ప్రధానమంత్రి అయ్యారు. 1949 మే 15న మత్స్య యూనియన్ యునైటెడ్ స్టేట్ ఆఫ్ గ్రేటర్ రాజస్థాన్లో చేరింది.[6]
1950 జనవరి 26 నుండి, రాష్ట్రం అధికారికంగా రాజస్థాన్ అని పిలువబడింది. శాస్త్రి దాని మొదటి ముఖ్యమంత్రిగా కొనసాగారు.[7]1952 మార్చి 3న, మొదటి శాసనసభ ఎన్నికల తరువాత, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు చెందిన టికా రామ్ పలివాల్ రాష్ట్రానికి ఎన్నికైన మొదటి ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు.[7][8]1949 నుండి, 2024 వరకు రాజస్థాన్లో ముగ్గురు వ్యక్తులు ప్రధానమంత్రిగా, పద్నాలుగు మంది ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేశారు. కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన మోహన్ లాల్ సుఖాడియా అత్యధిక కాలం ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేశారు, నాలుగుసార్లు ప్రమాణ స్వీకారం చేసి పదహారేళ్లకు పైగా ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నారు. భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన వసుంధర రాజే సింధియా మాత్రమే ఈ పదవిని అలంకరించారు.[9] 1998 నుండి, ఏ ముఖ్యమంత్రి లేదా రాజకీయ పార్టీ ఒక పదవీకాలం పూర్తయిన తర్వాత అధికారాన్ని నిలబెట్టుకోలేదు, ఈ ధోరణి ఇటీవలి ఎన్నికలలో కొనసాగింది.[10]2023 రాజస్థాన్ శాసనసభ ఎన్నికలలో 115 సీట్లతో భారీ విజయం సాధించిన తర్వాత, భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన భజన్ లాల్ శర్మ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు చెందిన అశోక్ గెహ్లాట్ స్థానంలో నిలిచారు.[11][12]
జాబితా
[మార్చు]మత్స్య యూనియన్ ప్రధాన మంత్రి (1948–1949)
[మార్చు]| వ.సంఖ్య | చిత్తరువు | పేరు | పదవీకాలం | ఎన్నికల
(కాలం) |
నియమించింది | పార్టీ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
శోభా రామ్ కుమావత్ | 1948 మార్చి 18 | 1949 మే 15 | 1 సంవత్సరం, 58 రోజులు | – | ఉదయ్ భాన్ సింగ్
(రాజప్రముఖ్) |
భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | |
రాజస్థాన్ ప్రధానులు (1948–1950)
[మార్చు]| వ.సంఖ్య | చిత్తరువు | పేరు | పదవీకాలం | ఎన్నిక
(కాలం) |
నియమించింది | పార్టీ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |
|
గోకుల్ లాల్ అసవా | 1948 మార్చి 25 | 1948 ఏప్రిల్ 18 | 24 రోజులు | – | భీమ్ సింగ్ II
(రాజప్రముఖ్) |
భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | |
| 2 | 
|
మాణిక్య లాల్ వర్మ | 1948 ఏప్రిల్ 18 | 1949 ఏప్రిల్ 7 | 354 రోజులు | – | భూపాల్ సింగ్
(రాజప్రముఖ్) | ||
| 3 | 
|
హీరాలాల్ శాస్త్రి | 1949 ఏప్రిల్ 7 | 1950 జనవరి 26 | 294 రోజులు | – | మాన్ సింగ్ II
(రాజప్రముఖ్) | ||
అజ్మీర్ ముఖ్యమంత్రి
[మార్చు]| నెం | ఫోటో | పేరు | నియోజకవర్గం | పదవీకాలం | శాసనసభ
(ఎన్నికలు) |
పార్టీ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
హరిభౌ ఉపాధ్యాయ | 1952 మార్చి 24 | 1956 అక్టోబరు 31 | 4 సంవత్సరాలు, 221 రోజులు | మొదటి శాసనసభ
(1952–56) (1952) |
భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ||
రాజస్థాన్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా (1950 నుండి )
[మార్చు]గమనిక: † కార్యాలయంలో మరణించారు
| వ.సంఖ్య | చిత్తరువు | పేరు | నియోజకవర్గం | పదవీకాలం | శాసనసభ
(ఎన్నికలు) |
పార్టీ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |
|
హీరా లాల్ శాస్త్రి | – | 1949 ఏప్రిల్ 7 | 1951 జనవరి 5 | 1 సంవత్సరం, 273 రోజులు | – | కాంగ్రెస్ | |
| 2 |
|
సీఎస్ వెంకటాచారి | – | 1951 జనవరి 6 | 1951 ఏప్రిల్ 25 | 109 రోజులు | – | ||
| 3 | 
|
జై నారాయణ్ వ్యాస్ | – | 1951 ఏప్రిల్ 26 | 1952 మార్చి 3 | 312 రోజులు | – | ||
| 4 |
|
టికా రామ్ పలివాల్ | మహువ | 1952 మార్చి 3 | 1952 అక్టోబరు 31 | 242 రోజులు | 1వ | ||
| (3) |
|
జై నారాయణ్ వ్యాస్ | కిషన్‌గఢ్ | 1952 నవంబరు 1 | 1954 నవంబరు 12 | 2 సంవత్సరాలు, 11 రోజులు
2 సంవత్సరాలు, 11 రోజులు | |||
| 5 | 
|
మోహన్ లాల్ సుఖాడియా | ఉదయపూర్ | 1954 నవంబరు 13 | 1957 ఏప్రిల్ 11 | 12 సంవత్సరాలు, 120 రోజులు | |||
| 1957 ఏప్రిల్ 11 | 1962 మార్చి 11 | 2వ | |||||||
| 1962 మార్చి 12 | 1967 మార్చి 13 | 3వ | |||||||
| – | 
|
ఖాళీ | వర్తించదు | 1967 మార్చి 13 | 1967 ఏప్రిల్ 26 | 44 రోజులు | వర్తించదు | ||
| (5) |
|
మోహన్ లాల్ సుఖాడియా | ఉదయపూర్ | 1967 ఏప్రిల్ 26 | 1971 జూలై 9 | 4 సంవత్సరాలు, 74 రోజులు
(మొత్తం 16 సంవత్సరాలు, 194 రోజులు) |
4వ | కాంగ్రెస్ | |
| 6 |
|
బర్కతుల్లా ఖాన్ | తిజారా | 1971 జూలై 9 | 1973 అక్టోబరు 11 | 2 సంవత్సరాలు, 94 రోజులు | |||
| 5వ | |||||||||
| 7 |
|
హరి దేవ్ జోషి | బన్స్వారా | 1973 అక్టోబరు 11 | 1977 ఏప్రిల్ 29 | 3 సంవత్సరాలు, 200 రోజులు | |||
| – |
|
ఖాళీ | వర్తించదు | 1977 ఏప్రిల్ 29 | 1977 జూన్ 22 | 54 రోజులు | వర్తించదు | ||
| 8 | 
|
భైరాన్‌సింగ్ షెకావత్ | ఛబ్రా | 1977 జూన్ 22 | 1980 ఫిబ్రవరి 16 | 2 సంవత్సరాలు, 239 రోజులు | 6వ | జనతా పార్టీ | |
| – |
|
ఖాళీ | వర్తించదు | 1980 ఫిబ్రవరి 16 | 1980 జూన్ 6 | 111 రోజులు | వర్తించదు | ||
| 9 | 
|
జగన్నాథ్ పహాడియా | వీర్ | 1980 జూన్ 6 | 1981 జూలై 13 | 1 సంవత్సరం, 37 రోజులు | 7వ | కాంగ్రెస్ | |
| 10 |
|
శివ చరణ్ మాథుర్ | మండల్‌గఢ్ | 1981 జూలై 14 | 1985 ఫిబ్రవరి 23 | 3 సంవత్సరాలు, 224 రోజులు | |||
| 11 |
|
హీరా లాల్ దేవ్‌పురా | కుంభాల్‌గఢ్ | 1985 ఫిబ్రవరి 23 | 1985 మార్చి 10 | 15 రోజులు | |||
| (7) |
|
హరి దేవ్ జోషి | బన్స్వారా | 1985 మార్చి 10 | 1988 జనవరి 20 | 2 సంవత్సరాలు, 316 రోజులు | 8వ | ||
| (10) |
|
శివ చరణ్ మాథుర్ | మండల్‌గఢ్ | 1988 జనవరి 20 | 1989 డిసెంబరు 4 | 1 సంవత్సరం, 318 రోజులు
(మొత్తం 5 సంవత్సరాలు, 177 రోజులు) | |||
| (7) |
|
హరి దేవ్ జోషి | బన్స్వారా | 1989 డిసెంబరు 4 | 1990 మార్చి 4 | 90 రోజులు
(మొత్తం 6 సంవత్సరాలు, 241 రోజులు) | |||
| (8) |
|
భైరాన్‌సింగ్ షెకావత్ | ఛబ్రా | 1990 మార్చి 4 | 1992 డిసెంబరు 15 | 2 సంవత్సరాలు, 286 రోజులు | 9వ | భారతీయ జనతా పార్టీ | |
| – |
|
ఖాళీ | వర్తించదు | 1992 డిసెంబరు 15 | 1993 డిసెంబరు 4 | 354 రోజులు | వర్తించదు | ||
| (8) |
|
భైరాన్‌సింగ్ షెకావత్ | బాలి | 1993 డిసెంబరు 4 | 1998 నవంబరు 29 | 4 సంవత్సరాలు, 360 రోజులు (మొత్తం 10 సంవత్సరాలు, 155 రోజులు) | 10వ | భారతీయ జనతా పార్టీ | |
| 12 | 
|
అశోక్ గెహ్లాట్ | సర్దార్‌పుర | 1998 డిసెంబరు 1 | 2003 డిసెంబరు 8 | 5 సంవత్సరాలు, 7 రోజులు | 11వ | కాంగ్రెస్ | |
| 13 | 
|
వసుంధర రాజే | ఝల్రాపటన్ | 2003 డిసెంబరు 8. | 2008 డిసెంబరు 11 | 5 సంవత్సరాలు, 3 రోజులు | 12వ
(2003) |
భారతీయ జనతా పార్టీ | |
| (12) |
|
అశోక్ గెహ్లాట్ | సర్దార్‌పుర | 2008 డిసెంబరు 12 | 2013 డిసెంబరు 13 | 5 సంవత్సరాలు, 1 రోజు | 13వ | కాంగ్రెస్ | |
| (13) |
|
వసుంధర రాజే | ఝల్రాపటన్ | 2013 డిసెంబరు 13 | 2018 డిసెంబరు 16 | 5 సంవత్సరాలు, 3 రోజులు
(మొత్తం 10 సంవత్సరాలు, 6 రోజులు) |
14వ | భారతీయ జనతా పార్టీ | |
| (12) |
|
అశోక్ గెహ్లాట్ | సర్దార్‌పుర | 2018 డిసెంబరు 17 | 2023 డిసెంబరు 15 | 5 సంవత్సరాలు, 326 రోజులు | 15వ | కాంగ్రెస్ | |
| 14 | 
|
భజన్ లాల్ శర్మ | సంగనేర్ | 2023 డిసెంబరు 15 | అధికారంలో ఉన్నారు | 328 రోజులు | 16వ | Bharatiya Janata Party | |
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. ISBN 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies to the specific case of Rajasthan as well.
- ↑ Hooja 2006, pp. 1130.
- ↑ Hooja 2006, pp. 1134–1135.
- ↑ Hooja 2006, pp. 1135.
- ↑ Hooja 2006, pp. 1136.
- ↑ Hooja 2006, pp. 1138.
- ↑ 7.0 7.1 Hooja 2006, pp. 1139.
- ↑ Hooja 2006, pp. 1144.
- ↑ "Former Chief Minister". Rajasthan Legislative Assembly. Retrieved 6 June 2024.
- ↑ Anand, Akriti (2023-11-24). "BJP Vs Congress in Rajasthan Poll: Why govt has been changing every 5 years". mint (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-12-15.
- ↑ "Ashok Gehlot Resigns As Rajasthan Chief Minister As BJP Thumps Congress In Assembly Polls". English Jagran (in ఇంగ్లీష్). 2023-12-03. Retrieved 2023-12-03.
- ↑ "Who is Bhajan Lal Sharma, the new chief minister of Rajasthan". The Times of India. 2023-12-12. ISSN 0971-8257. Retrieved 2023-12-14.