రాజ్యసభ సభ్యుడు
| పార్లమెంటు సభ్యుడు | |
|---|---|
 భారత జాతీయ చిహ్నం | |
 భారత జాతీయపతాకం | |
| పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ | |
| విధం |
|
| రకం | భారత పార్లమెంటు ఎగువ సభ |
| స్థితి | Active |
| Abbreviation | ఎం.పి. |
| సభ్యుడు | రాజ్యసభ |
| రిపోర్టు టు | ఉపరాష్ట్రపతి |
| అధికారిక నివాసం | రాజ్యసభ ఛాంబర్, సంసద్ భవన్, సంసద్ మార్గ్, న్యూ ఢిల్లీ, భారతదేశం – 110001 |
| స్థానం | భారత పార్లమెంట్ |
| కాలవ్యవధి | 6 సంవత్సరాలు; పునరుత్పాదకమైంది |
| స్థిరమైన పరికరం | భారత రాజ్యాంగం 4వ షెడ్యూల్ |
| నిర్మాణం | 26 జనవరి 1950 |
| ఉప | పార్లమెంటు సభ్యుడు |
| జీతం | ₹4,00,000 (US$5,000) (incl. allowances) per month[1] |
.jpg)
రాజ్యసభలో పార్లమెంటు సభ్యుడు (సంక్షిప్తంగా: ఎం.పి) భారతదేశ పార్లమెంటు (రాజ్యసభ) సభలో భారతీయ రాష్ట్రాల ప్రతినిధి. రాజ్యసభ ఎంపీలు ఒకే బదిలీ ఓటు ద్వారా దామాషా ప్రాతినిధ్య విధానంతో రాష్ట్ర శాసనసభలకు ఎన్నికైన సభ్యుల ఎలక్టోరల్ కాలేజీ ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు. భారత పార్లమెంటు రెండు సభలతో ద్విసభ; రాజ్యసభ (ఎగువ సభ అంటే దీనిని రాష్ట్రాల మండలి అని కూడా అంటారు), లోక్సభ (దిగువ సభ అంటే ప్రజల సభ) కలిగి ఉంటుంది. లోక్‌సభతో పోలిస్తే, రాజ్యసభలో తక్కువ మంది సభ్యులు ఉంటారు. దాని సభ్యులకు ఎక్కువ పరిమిత అధికారం ఉంటుంది.[2] లోక్సభ సభ్యత్వంవలె కాకుండా, రాజ్యసభ శాశ్వత సంస్థ, ఏ సమయంలో నైనా రద్దు చేయబడదు. అయితే ప్రతి రెండవ సంవత్సరం, సభ్యులలో మూడింట ఒక వంతు మంది పదవీ విరమణ పొందుతారు. ప్రతి మూడవ సంవత్సరం ప్రారంభంలో పదవీవిరమణ పొందినవారి స్థానాలకు తాజా ఎన్నికలు ద్వారా, ప్రెసిడెంట్ నామినేషన్ ద్వారా ఖాళీలు భర్తీ చేస్తారు.[3]
పార్లమెంటు సభ్యుల బాధ్యతలు
[మార్చు]రాజ్యసభ పార్లమెంటు సభ్యుల విస్తృత బాధ్యతలు:
- శాసన బాధ్యత: రాజ్యసభలో భారత చట్టాలను ఆమోదించడం.
- పర్యవేక్షణ బాధ్యత: కార్యనిర్వాహకుడు (అంటే ప్రభుత్వం) తన విధులను సంతృప్తికరంగా నిర్వర్తించేలా చూసుకోవడం.
- ప్రతినిధి బాధ్యత: భారతపార్లమెంటు (రాజ్యసభ)లో తమ నియోజకవర్గ ప్రజల అభిప్రాయాలకు, ఆకాంక్షలకు ప్రాతినిధ్యం వహించడం.
- పర్స్ బాధ్యత శక్తి: ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించిన ఆదాయాలు, వ్యయాలను ఆమోదించడం, పర్యవేక్షించడం.
- మంత్రి మండలిలో లేని వారితో పోలిస్తే, కేంద్ర మంత్రిమండలి, పార్లమెంటు సభ్యులు అయిన వారికి కార్యనిర్వాహక బాధ్యతలు అదనంగాఉంటాయి.[3]
ప్రత్యేక అధికారాలు
[మార్చు]రాజ్యసభలో పార్లమెంటు సభ్యులు ప్రత్యేక అధికారాలు, బాధ్యతలను కలిగి ఉంటారు:
- రాష్ట్ర జాబితాలోని ఏదైనా అంశంపై చట్టాలను రూపొందించడం;
- జాతీయ స్థాయిలో సేవలను సృష్టించేందుకు చట్టాలను రూపొందించడం.[3]
- సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తుల పదవీకాలం తేడాలపై పరిశీలన
పదం
[మార్చు]లోక్సభ వలె కాకుండా, రాజ్యసభ రద్దు చేయబడదు.ఇది శాశ్వత సంస్థ, కాబట్టి సభ్యులు సాధారణంగా రాజీనామా లేదా మరణం కారణంగా సీటును ఖాళీచేస్తే తప్ప, వారి పూర్తి పదవీకాలానికి అవకాశం ఉంది. దాని సభ్యులలో మూడింట ఒక వంతు ప్రతి రెండు సంవత్సరాలకు పదవీ విరమణ చేస్తారు. కాబట్టి ప్రతి సభ్యునికి ఆరు సంవత్సరాల పదవీకాలం ఉంటుంది [3]
పార్లమెంటు సభ్యుడిగా అనర్హులు
[మార్చు]ఒక వ్యక్తి రాజ్యసభ సభ్యునిగా ఉండటానికి అర్హత సాధించడానికి క్రింది అన్ని షరతులకు అనుగుణంగా ఉండాలి.
- భారతదేశ పౌరుడిగా ఉండాలి
- 30 సంవత్సరాల వయస్సు ఉండాలి
ఒక వ్యక్తి రాజ్యసభ సభ్యునిగా ఉండటానికి అనర్హుడవుతాడు:
- భారత ప్రభుత్వం (చట్టం ద్వారా భారత పార్లమెంటు అనుమతించిన కార్యాలయం కాకుండా) కింద ఏదైనా లాభదాయకమైన కార్యాలయాన్ని కలిగి ఉన్న వ్యక్తులు.
- తెలివి లేని వ్యక్తులు.
- విడుదల చేయని దివాలాదారు .
- భారతదేశ పౌరుడు కానివారు.
- భారత పార్లమెంటు చేసిన ఏదైనా చట్టం ద్వారా అనర్హులు.
- ఫిరాయింపుల కారణంగా అనర్హులు.
- వివిధ సమూహాల మధ్య శత్రుత్వాన్ని ప్రోత్సహించినందుకు ఇతర విషయాలతోపాటు, దోషిగా నిర్ధారించబడింది .
- లంచం తీసుకున్న నేరానికి శిక్ష పడినవారు.
- అంటరానితనం, వరకట్నం,సతి వంటి సామాజిక నేరాలను ప్రబోధించినందుకు,ఆచరించినందుకు శిక్షించబడినవారు.
- నేరం రుజువై జైలుశిక్ష విధించబడినవారు
- అవినీతి కారణంగాలేదా రాష్ట్రానికి నమ్మకద్రోహం చేసినందుకు (ప్రభుత్వ సేవకుడి విషయంలో) తొలగించబడినవారు.
కూర్పు/బలం
[మార్చు]రాజ్యసభలో సభ్యత్వం 250 మంది సభ్యులకు పరిమితం చేయబడింది. 238 మంది సభ్యులను అన్ని విధాన సభల (రాష్ట్ర శాసనసభలు) సభ్యులు ఎన్నుకుంటారు. 12 మందిని కళ, సాహిత్య, విజ్ఞాన, రంగాలకు సామాజిక సేవలు చేసిన కృషికి గుర్తింపుగా రాష్ట్రపతిచే నామినేట్ చేయబడతారు. బలం 250 కంటే తక్కువగా ఉండవచ్చు: ప్రస్తుతం 245 మంది సభ్యులుతో కలిగి ఉంది. (సభ్యులపై తదుపరి విభాగాన్ని చూడండి.)
ఇది కూడ చూడు
[మార్చు]- రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా (వర్ణమాల ప్రకారం)
- ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా
- పార్లమెంటు సభ్యుడు
- లోక్సభ సభ్యుడు
- భారత పార్లమెంటు
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Salaries, allowances and facilities to Members" (PDF). Lok Sabha website. Archived from the original (PDF) on 23 August 2016. Retrieved 15 August 2016.
- ↑ "Member of Parliament". elections.in. Retrieved 17 July 2016.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "The Indian Parliament". PRS Legislative Research. Archived from the original on 10 June 2018. Retrieved 17 July 2016.
