Jump to content

లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు

వికీపీడియా నుండి
లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు
ప్రస్తుతం పదవిలో ఉన్న వ్యక్తి
రాహుల్ గాంధీ
పదవీకాలం ప్రారంభం 2024 జూన్ 09
విధంగౌరవనీయుడు
రకంప్రతిపక్ష నాయకుడు
స్థితిప్రతిపక్ష పార్టీ అధినేత
అధికారిక నివాసంన్యూఢిల్లీ
కాలవ్యవధిఅర్హత ఉన్నంత వరకు లేదా ఇంటిని రద్దుచేసే వరకు
ప్రారంభ హోల్డర్రామ్ సుభాగ్ సింగ్, (1969–1970)
ఏర్పాటు1950
జీతం₹3,30,000 (US$4,100)
(భత్యాలు మినహాయింపుతో ) ఒక నెలకి[1]

లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు భారతదేశ పార్లమెంటు దిగువ సభలో ప్రతిపక్షానికి నాయకత్వం వహించే లోక్‌సభకు ఎన్నికైన సభ్యుడు. ప్రతిపక్ష నాయకుడు ప్రభుత్వంలో లేని, లోక్‌సభలో అతిపెద్ద రాజకీయ పార్టీ పార్లమెంటరీ ఛైర్‌పర్సనను (రాజకీయ పార్టీకి లోక్‌సభలో కనీసం 10% సీట్లు ఉంటే) అధికారికంగా ఆ హోదాను గుర్తించిన రాజకీయ నాయకుడు. ఏ ప్రతిపక్ష పార్టీకి 10% సీట్లు లేనందున, 2014 మే 26 నుండి ఈ పదవి ఖాళీగా ఉంది.[2] రాహుల్ గాంధీ ప్రస్తుత లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా పనిచేస్తున్నారు.[3] భారతదేశంలో ప్రాధాన్యత క్రమంలో పదవి హోల్డర్ 7వ స్థానంలో ఉన్నారు..[4]

చరిత్ర

[మార్చు]

1969 వరకు లోక్‌సభలో, అధికారిక గుర్తింపు, హోదా లేదా ప్రత్యేక హక్కులు లేని వాస్తవ ప్రతిపక్ష నాయకుడు ఉండేవాడు. తరువాత, ప్రతిపక్ష నాయకుడికి అధికారిక గుర్తింపు ఇవ్వబడింది. వారి జీతం, భత్యాలను 1977 చట్టం ద్వారా పొడిగించారు. అప్పటి నుండి, లోక్‌సభలో నాయకుడు మూడు షరతులను తీర్చాలి, అవి,

  • వారు సభలో సభ్యుడిగా ఉండాలి
  • ప్రభుత్వం అత్యధిక సంఖ్యా బలాన్ని కలిగి ఉండటానికి వ్యతిరేక పార్టీ
  • లోక్‌సభ స్పీకర్ గుర్తింపు పొందాలి

1969 డిసెంబరులో, కాంగ్రెస్ పార్టీ (O) పార్లమెంటులో ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీగా గుర్తించబడింది, దాని నాయకుడు రామ్ సుభాగ్ సింగ్ ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా పాత్ర పోషించారు.

పాత్ర, బాధ్యతలు

[మార్చు]

లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడికి ఈ క్రింది బాధ్యతలు ఉంటాయి. అతను క్యాబినెట్ మంత్రి హోదాకు సమానమైన హోదా కలిగి ఉంటారు

  • ఎంపిక కమిటీల సభ్యుడు
  • కేంద్ర దర్యాప్తు సంస్థ డైరెక్టర్
  • చీఫ్ ఎలక్షన్ కమిషనర్
  • ఎన్ఫోర్స్‌మెంట్ కమిషనర్లు
  • ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్ డైరెక్టర్
  • జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషనర్
  • లోక్‌పాల్ చైర్‌పర్సన్
  • ప్రభుత్వ ఖర్చుల ఆడిట్, వ్యయ కమిటీ సభ్యుడు

అయితే, ఈ నియామకాలలో చాలా వరకు ఎంపిక ప్యానెల్‌లలో, భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి, ప్రధానమంత్రి, ప్రతిపక్ష నాయకుడు, భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తితో కూడిన ఈ ముగ్గురు సభ్యుల కమిటీలో సభ్యుడిగా ఉన్న సిబిఐ మినహా, ప్రభుత్వం సంఖ్యాపరంగా ఆధిక్యాన్ని కలిగి ఉంది. అంటే ఓట్లు ప్రభుత్వానికి అనుకూలంగా ఉంటాయి. అయితే, ప్రతిపక్ష నాయకుడికి ఇప్పటికీ ఒక అభిప్రాయం ఉంటుంది.[5]

ప్రత్యేక హక్కులు, జీతం

[మార్చు]

ప్రతిపక్ష నాయకుడు ఒక చట్టబద్ధమైన పదవి. అధికారికంగా "ప్రతిపక్ష నాయకుడి జీతం, భత్యం చట్టం, 1977"లో గుర్తించబడింది.[6]

లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా

[మార్చు]

లోక్‌సభ 1969 వరకు అధికారికంగా ప్రతిపక్ష నాయకుడిని గుర్తించలేదు. ఈ పదవి 1970, 1977 మధ్య, 1980, 1989 మధ్య, 2014, 2024 మధ్య ఖాళీగా ఉంది.[7] 2024 జూన్ 9 నుండి కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాహుల్ గాంధీ భారత పార్లమెంటులో ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా నియమితులై 2024 జూన్ 9 నుండి వ్యవహరిస్తున్నారు. దీనితో అంతకుముందు దశాబ్దం పాటు ఖాళీగా ఉన్న పదవి భర్తీ అయింది.[8]

సంఖ్య చిత్తరువు పేరు నియోజక వర్గం పదవీకాలం లోక్‌సభ ప్రధాన మంత్రి పార్టీ
–  – ఖాళీ - 1952 ఏప్రిల్ 17 1957 ఏప్రిల్ 04 1వ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ లేదు
–  – ఖాళీ - 1957 ఏప్రిల్ 05 1962 మార్చి 31 2వ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ లేదు
–  – ఖాళీ - 1962 ఏప్రిల్ 02 1964 మే 27 3వ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ లేదు
–  – ఖాళీ - 1964 జూన్ 09 1967 మార్చి 03 3వ లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి లేదు
1
రామ్ సుభాగ్ సింగ్ బక్సర్ 1969 డిసెంబరు 17 1970 డిసెంబరు 27 1 సంవత్సరం, 10 రోజులు 4వ ఇందిరా గాంధీ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఓ)
–  – ఖాళీ 1970 డిసెంబరు 27 1977 జూన్ 30 6 సంవత్సరాల 184 రోజులు 5వ లేదు
2
యశ్వంతరావు చవాన్ సతారా 1977 జూలై 01 1978 ఏప్రిల్ 11 284 రోజులు 6వ మొరార్జీ దేశాయ్ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
3
సి.ఎం.స్టీఫెన్ ఇడుక్కి 1978 ఏప్రిల్ 12 1979 జూలై 09 1 సంవత్సరం, 88 రోజులు
(2)
యశ్వంతరావు చవాన్ సతారా 1979 జూలై 10 1979 జూలై 28 18 రోజులు
4
జగ్జీవన్ రామ్ ససారం 1979 జూలై 29 1979 ఆగస్ఠు 22 24 రోజులు చరణ్ సింగ్ జనతా పార్టీ
–  – ఖాళీ 1979 ఆగస్టు 22 1984 డిసెంబరు 31 10 సంవత్సారాల 132 రోజులు 7వ ఇందిరా గాంధీ లేదు[9]
1984 డిసెంబరు 31 1989 డిసెంబరు 18 8వ రాజీవ్ గాంధీ
5
రాజీవ్ గాంధీ అమేథి 1989 డిసెంబరు 18 1990 డిసెంబరు 23 1 సంవత్సరం, 5 రోజులు 9వ వీపీ సింగ్ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
6
ఎల్.కె. అద్వానీ న్యూ ఢిల్లీ 1990 డిసెంబరు 24 1991 మార్చి 13 2 సంవత్సరాలు, 214 రోజులు చంద్రశేఖర్ భారతీయ జనతా పార్టీ
గాంధీనగర్ 1991 జూన్ 21 1993 జూలై 26 10వ పి.వి.నరసింహారావు
7
అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి లక్నో 1993 జూలై 21 1996 మే 10 2 సంవత్సరాలు, 289 రోజులు
8
పి.వి.నరసింహారావు బెర్హంపూర్ 1996 మే 16 1996 మే 31 15 రోజులు 11వ వాజ్‌పేయి భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
(7)
అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి లక్నో 1996 జూన్ 01 1997 డిసెంబరు 04 1 సంవత్సరం, 186 రోజులు దేవెగౌడ

ఐకె గుజ్రాల్

భారతీయ జనతా పార్టీ
9
శరద్ పవార్ బారామతి 1998 మార్చి 19 1999 ఏప్రిల్ 26 1 సంవత్సరం, 38 రోజులు 12వ అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
10
సోనియా గాంధీ అమేథి 1999 అక్టోబరు 31 2004 ఫిబ్రవరి 06 4 సంవత్సరాలు, 98 రోజులు 13వ
(6)
ఎల్.కె. అద్వానీ గాంధీనగర్ 2004 మే 21 2009 డిసెంబరు 20 5 సంవత్సరాలు, 213 రోజులు 14వ మన్మోహన్ సింగ్ భారతీయ జనతా పార్టీ
11
సుష్మా స్వరాజ్ విదిశ 2009 డిసెంబరు 21 2014 మే 19 4 సంవత్సరాలు, 149 రోజులు 15వ
–  – ఖాళీ 2014 మే 20 2019 మే 29 10 సంవత్సరాలు, 19 రోజులు 16వ నరేంద్ర మోదీ లేదు.[9][10]
2019 మే 30 2024 జూన్ 08 17వ
12
రాహుల్ గాంధీ రాయబరేలి 2024 జూన్ 09 అధికారంలో ఉన్న వ్యక్తి 1 సంవత్సరం, 148 రోజులు 18వ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్[11]

గణాంకాలు

[మార్చు]
పదవీకాలం ప్రకారం ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా
సంఖ్య పేరు పార్టీ కాల వ్యవధి
సుదీర్ఘ నిరంతర పదవీకాలం ప్రతిపక్షం కాలం మొత్తం
1 లాల్ కృష్ణ అద్వానీ బిజెపి 5 సంవత్సరాలు, 213 రోజులు 8 సంవత్సరాలు, 174 రోజులు
2 సుష్మా స్వరాజ్ బిజెపి 4 సంవత్సరాలు, 148 రోజులు 4 సంవత్సరాలు,148 రోజులు
3 సోనియా గాంధీ INC 4 సంవత్సరాలు, 116 రోజులు 4 సంవత్సరాలు, 116 రోజులు
4 అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి బిజెపి 2 సంవత్సరాలు, 289 రోజులు 3 సంవత్సరాలు, 110 రోజులు
5 సి. ఎం. స్టీఫెన్ INC 1 సంవత్సరాలు, 89 రోజులు 1 సంవత్సరాలు, 89 రోజులు
6 శరద్ చంద్ర పవార్ INC 1 సంవత్సరాలు, 38 రోజులు 1 సంవత్సరాలు, 38 రోజులు
7 యశ్వంత్ రావ్ చవాన్ INC 1 సంవత్సరాలు, 20 రోజులు 1 సంవత్సరాలు, 38 రోజులు
8 రామ్ సుభాగ్ సింగ్ INC (O) 1 సంవత్సరాలు, 10 రోజులు 1 సంవత్సరాలు, 10 రోజులు
9 రాజీవ్ గాంధీ INC 1 సంవత్సరాలు, 6 రోజులు 1 సంవత్సరాలు, 6 రోజులు
10 రాహుల్ గాంధీ INC 1 సంవత్సరం, 148 రోజులు 1 సంవత్సరం, 148 రోజులు
11 జగ్జీవన్ రామ్ JP 25 రోజులు 25 రోజులు
12 పి. వి. నరసింహారావు INC 16 రోజులు 16 రోజులు

లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష ఉప నాయకుల జాబితా

[మార్చు]
సంఖ్య చిత్తరువు పేరు

(జననం–మరణం)

ఎన్నికైన నియోజకవర్గం కార్యాలయ వ్యవధి[12] లోక్‌సభ
(ఎన్నికలు) 		రాజకీయ పార్టీ ప్రతిపక్ష నాయకుడు
పదవిని స్వీకరించింది ఆఫీస్‌ను విడిచిపెట్టింది విధులు నిర్వహించిన కాలం
1
సుష్మా స్వరాజ్ విదిశ 2009 జూన్ 3 2009 డిసెంబరు 21 201 రోజులు 15వ
(2009) 		భారతీయ జనతా పార్టీ లాల్ కృష్ణ అద్వానీ
2
గోపీనాథ్ ముండే బీడ్ 2009 డిసెంబరు 22 2014 మే 18 4 సంవత్సరాలు, 147 రోజులు సుష్మా స్వరాజ్

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ https://www.indiacode.nic.in/bitstream/123456789/8935/1/salaries_and_allowances_of_leader_of_opposition_in_the_state_legislature_act%2C_1985.pdf
  2. ↑ "Lok Sabha". Archived from the original on 21 May 2014. Retrieved 17 November 2013.
  3. ↑ "Rahul Gandhi as LoP after 10 years: 'Shadow PM' powers in Lok Sabha explained". India Today. 2024-06-28. Retrieved 2024-06-28.
  4. ↑ "What powers will Rahul Gandhi have in Lok Sabha as Leader of Opposition?". Hindustani Times. Retrieved 28 June 2024.
  5. ↑ "Rahul Gandhi debuts as Leader of Opposition: What perks and powers will he enjoy?". Financialexpress. 2024-06-26. Retrieved 2025-04-10.
  6. ↑ "Who is Leader of Opposition in Lok Sabha? A look at powers and possible candidates this time". Livemint. Retrieved 28 June 2024.
  7. ↑ "Lok Sabha". Archived from the original on 21 May 2014. Retrieved 17 November 2013.
  8. ↑ "Rahul Gandhi's big test as India's opposition leader". www.bbc.com. Retrieved 2024-06-27.
  9. ↑ 9.0 9.1 "No leader of oppn? There wasn't any in Nehru, Indira, Rajiv days". Rediff. Retrieved 6 October 2020.
  10. ↑ "Narendra Modi government will not have Leader of Opposition in Lok Sabha again". India Today.
  11. ↑ "Speaker has recognised Congress MP Rahul Gandhi as the Leader of Opposition in the Lok Sabha with effect from 9th June 2024".
  12. ↑ The ordinal number of the term being served by the person specified in the row in the corresponding period
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=లోక్‌సభలో_ప్రతిపక్ష_నాయకుడు&oldid=4598434" నుండి వెలికితీశారు