జమ్మూ కాశ్మీర్ జిల్లాల జాబితా

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
జమ్మూ కాశ్మీర్ జిల్లాలు

భారత కేంద్రపాలిత ప్రాంతం జమ్మూ కాశ్మీర్ జమ్మూ డివిజన్, కాశ్మీర్ డివిజన్, అనే రెండు విభాగాలను కలిగి ఉంది.దీని పరిధిని పరిపాలనా సౌలభ్యంకోసం 2023 నాటికి 20 జిల్లాలుగా విభజించబడింది. [1]

చరిత్ర[మార్చు]

జమ్మూ కాశ్మీర్ రాచరిక రాష్ట్రం[మార్చు]

1947కి ముందు, కాశ్మీర్ బ్రిటీష్ ఇండియన్ ఎంపైర్ పారామౌంట్సీ క్రింద ఒక రాచరిక రాష్ట్రంగా ఉంది.రాచరిక రాష్ట్ర మధ్య భాగం పరిపాలనాపరంగా జమ్మూ, కాశ్మీర్ ప్రావిన్సులుగా విభజించబడింది.అదనంగా సరిహద్దు జిల్లాలు సెమీ అటానమస్ జాగీర్లు (ప్రధానాలు) ఉన్నాయి.అవి క్రింది విధంగా ఉపవిభజన చేయబడ్డాయి: [2]

  • కాశ్మీర్ ప్రావిన్స్: శ్రీనగర్, అనంతనాగ్, బారాముల్లా, ముజఫరాబాద్ జిల్లాలు. (ముజ్జఫరాబాద్ తర్వాత ఆజాద్ కాశ్మీర్‌లో భాగమైంది.)
  • అంతర్గత జాగీర్లు: పూంచ్ (దానిలో సగం తరువాత ఆజాద్ కాశ్మీర్‌లో భాగమైంది), చెనాని, భదర్వా
  • జమ్మూ ప్రావిన్స్: జమ్మూ, ఉదంపూర్, మీర్పూర్ జిల్లాలు (తరువాత ఆజాద్ కాశ్మీర్‌లో భాగమయ్యాయి)
  • సరిహద్దు జిల్లాలు:
  • మూడు ఉప-జిల్లాలతో లడఖ్ జిల్లా: లేహ్, కార్గిల్, స్కర్దు (స్కర్దు తరువాత గిల్గిత్-బాల్టిస్తాన్‌లో భాగమైంది.)
  • రెండు ఉప-జిల్లాలతో గిల్గిట్ జిల్లా: గిల్గిట్, అస్టోర్. (ఆ తర్వాత రెండూ గిల్గిట్-బాల్టిస్తాన్‌లో భాగమయ్యాయి.)
  • పునియాల్, ఇష్కోమన్, యాసిన్, కుహ్ ఘిజార్, హుంజా, నగర్, చిలాస్ లతో కూడిన ఫ్రాంటియర్ ఇలాకాస్ . (ఈ ప్రాంతాలన్నీ తరువాత గిల్గిట్-బాల్టిస్తాన్‌లో భాగమయ్యాయి.)

గిల్గిట్ జిల్లా, సరిహద్దు ఇలాఖాలు బ్రిటిష్ పరిపాలనచే గిల్గిట్ ఏజెన్సీగా నిర్వహించబడ్డాయి. ఇవి భారతదేశ విభజనకు ముందు రాచరిక రాష్ట్రానికి తిరిగి వచ్చాయి.

విభజన[మార్చు]

భారతదేశ విభజన, తరువాత భారతదేశం, పాకిస్తాన్ స్వాతంత్ర్యం తర్వాత, 1947 అక్టోబరులో, కొత్తగా స్వతంత్ర పాకిస్తాన్ నుండి గిరిజనుల దండయాత్రతో పాటు తిరుగుబాటు తరువాత, జమ్మూ, కాశ్మీర్ మహారాజు సాయుధ సహాయం కోసం ప్రతిఫలంగా భారతదేశానికి చేరాడు. భారతదేశం, పాకిస్తాన్ 1948 వరకు కొనసాగిన మొదటి కాశ్మీర్ యుద్ధంలో పోరాడాయి, దీని ముగింపులో మూడు పశ్చిమ జిల్లాలైన మీర్పూర్, పూంచ్, ముజఫరాబాద్, గిల్గిట్ ఏజెన్సీ మొత్తం, లడఖ్‌లోని స్కర్దు ఉప జిల్లా పాకిస్తాన్ నియంత్రణలోకి వెళ్లాయి. రాచరిక రాష్ట్రంలోని మిగిలిన భాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ పేరుతో భారతదేశ రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేయబడింది.

భారతదేశం లోపల[మార్చు]

2015లో జమ్మూ, కాశ్మీర్ జిల్లాల మ్యాప్, ఇతర దేశాలచే నియంత్రించబడిన పూర్వ జమ్మూ, కాశ్మీర్ భూభాగాలను కూడా చూపుతోంది:
A. గిల్గిట్
B. అక్సాయ్ చిన్
C. గిల్గిట్ వజారత్
D. చిలాస్
E. గిరిజన ప్రాంతం
F. ముజఫరాబాద్
G. పంచ్ (పశ్చిమ భాగం)
H. మీర్పూర్

భారత నియంత్రణలో ఉన్న భూభాగం: [3] [4]

1968 నాటికి జిల్లాలు పునర్వ్యవస్థీకరించబడ్డాయి. కొన్ని పెద్ద జిల్లాలను పరిపాలనాసౌలభ్యం కోసం విభజించారు.[6] 2006లో కిష్త్వార్, రాంబన్, రియాసి, సాంబా, బందిపోరా, గందర్బల్, కుల్గామ్, షోపియాన్ అనే ఎనిమిది కొత్త జిల్లాలు సృష్టించబడ్డాయి. [7]

2019 ఆగష్టులో, జమ్మూ కాశ్మీర్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టాన్ని భారత పార్లమెంటు ఉభయ సభలు ఆమోదించాయి. బిల్లులో ఉన్న నిబంధనలు ప్రకారం జమ్మూ, కాశ్మీర్ రాష్ట్రాన్ని రెండు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలుగా పునర్వ్యవస్థీకరించాయి. జమ్మూ, కాశ్మీర్ అలాగే లడఖ్ 31 అక్టోబర్ 2019 అఖ్టోబరు 31 నుండి కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలుగా అమలులోకి వచ్చాయి.

జిల్లాలు[మార్చు]

జమ్మూ డివిజను[మార్చు]

జిల్లా పేరు ప్రధాన కార్యాలయం 2007 కు

ముందు[8]

2007

తరువాత


2001 జనాభా లెక్కలు

ప్రకారం [9]


2011 జనాభా

లెక్కలు ప్రకారం [9]

విస్తీర్ణం
(చ.కిమీ) 		విస్తర్ణం
(చ.కి.మీ) 		విస్తీర్ణం
(చ.మైళ్లు)
కథువా జిల్లా కథువా 2,651 2,502 966 [10] 5,50,084 6,15,711
జమ్మూ జిల్లా జమ్మూ 3,097 2,342 904 [11] 13,43,756 15,26,406
సంబా జిల్లా సంబా కొత్త జిల్లా 904 349 [12] 2,45,016 3,18,611
ఉధంపూర్ జిల్లా ఉధంపూర్ 4,550 2,367 914 [13] 4,75,068 5,55,357
రియాసీ జిల్లా రియాసీ కొత్త జిల్లా 1,719 664 [14] 2,68,441 3,14,714
రాజౌరీ జిల్లా రాజౌరీ 2,630 2,630 1,015 [15] 4,83,284 6,19,266
పూంచ్ జిల్లా పూంచ్ 1,674 1,674 646 [16] 3,72,613 4,76,820
దోడా జిల్లా దోడా 11,691 2,625 1,014 [17] 3,20,256 4,09,576
రంబాన్ జిల్లా రంబాన్ కొత్త జిల్లా 1,329 513 [18] 1,80,830 2,83,313
కిష్త్‌వార్ జిల్లా కిష్త్‌వార్ కొత్త జిల్లా 7,737 2,987 [19] 1,90,843 2,31,037
7,737 2,987 [20]
డివిజను మొత్తం జమ్మూ 26,293 26,293 10,152 44,30,191 53,50,811

కాశ్మీర్ డివిజను[మార్చు]

జిల్లా పేరు ప్రధాన కార్యాలయం 2007 కు ముందు[8] 2007 తరువాత
2001 జనాభా లెక్కలు ప్రకారం[9] 		2011 జనాభా లెక్కలు ప్రకారం[9]
విస్తీర్ణం
(చ.కి.మీ) 		విస్తీర్ణం
(చ.కి.మీ) 		విస్తీర్ణం
(చ.మైళ్లు)
అనంతనాగ్ జిల్లా అనంతనాగ్ 3,984 3,574 1,380 [21] 7,78,408 10,70,144
కుల్గాం జిల్లా కుల్గాం కొత్త జిల్లా 410 158 [22] 3,94,026 4,22,786
పుల్వామా జిల్లా పుల్వామా 1,398 1,086 419 [23] 4,41,275 5,70,060
షోపియన్ జిల్లా షోపియన్ కొత్త జిల్లా 312 120 [24] 2,11,332 2,65,960
బుద్గాం జిల్లా బుద్గాం 1,371 1,361 525 [25] 6,07,181 7,35,753
శ్రీనగర్ జిల్లా శ్రీనగర్ 2,228 1,979 764 [26] 10,27,670 12,69,751
గందర్బల్ జిల్లా గందర్బల్ కొత్త జిల్లా 259 100 [27] 2,17,907 2,97,003
బండిపోరా జిల్లా బండిపోరా కొత్త జిల్లా 345 133 [28] 3,04,886 3,85,099
బారాముల్లా జిల్లా బారాముల్లా 4,588 4,243 1,638 [29] 8,43,892 10,15,503
కుప్వారా జిల్లా కుప్వారా 2,379 2,379 919 [30] 6,50,393 8,75,564
డివిజను మొత్తం శ్రీనగర్ 15,948 15,948 6,158 54,76,970 69,07,623

మూలాలు[మార్చు]

  1. ↑ "Department of Jammu & Kashmir Affairs". Government of India, Ministry of Home Affairs. Archived from the original on 8 December 2008.
  2. ↑ Karim, Kashmir The Troubled Frontiers 2013, p. 31.
  3. ↑ Karim, Kashmir The Troubled Frontiers 2013, p. 29–32.
  4. ↑ Behera, Demystifying Kashmir 2007, p. 15.
  5. ↑ 5.0 5.1 Snedden, Understanding Kashmir and Kashmiris 2015, p. 167.
  6. ↑ Behera, Demystifying Kashmir 2007, p. 28.
  7. ↑ Jammu and Kashmir to have eight new districts Archived 2019-09-15 at the Wayback Machine, Indo-Asian News Service, 6 July 2006.
  8. ↑ 8.0 8.1 "Divisions & Districts", Jamu & Kashmir Official Portal, 2012, retrieved 21 November 2020
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Census of India 2011, Provisional Population Totals Paper 1 of 2011 : Jammu & Kashmir. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India (Report).
    Annexure V, Ranking of Districts by Population Size, 2001 - 2011 (Report).
  10. ↑ District Census Handbook Kathua (PDF). Census of India 2011, Part A (Report). 18 June 2014. p. 8. Retrieved 21 November 2020.
  11. ↑ District Census Handbook Jammu, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 13, 51, 116. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Jammu, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 13, 24. Retrieved 21 November 2020.
  12. ↑ District Census Handbook Samba, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 9, 34, 36, 100. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Samba, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 10, 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
  13. ↑ District Census Handbook Udhampur (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
  14. ↑ District Census Handbook Reasi, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 9, 37, 88. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Reasi, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 9, 13, 24. Retrieved 21 November 2020.
  15. ↑ District Census Handbook Rajouri, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 11, 107. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Rajouri, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 9, 10, 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
  16. ↑ District Census Handbook Punch, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 9, 99. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Punch, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 11, 13, 24. Retrieved 21 November 2020.
  17. ↑ District Census Handbook Doda, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 9, 12, 99. Retrieved 21 November 2020.
  18. ↑ District Census Handbook Ramban, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 10, 12. Retrieved 21 November 2020.
  19. ↑ District Census Handbook Kishtwar, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 18 June 2014. pp. 9, 10, 22. Retrieved 21 November 2020.
  20. ↑ "About District", District Kishtwar, Government of Jammu and Kashmir, archived from the original on 7 August 2020
  21. ↑ District Census Handbook Anantnag, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. p. 9. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Anantnag, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. pp. 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
  22. ↑ District Census Handbook Kulgam, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. p. 10. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Kulgam, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
    Part B page 12 says the area of the district is 404 sq km, but page 22 says 410 sq km.
  23. ↑ District Census Handbook Pulwama, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
  24. ↑ District Census Handbook Shupiyan, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. p. 10. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Shupiyan, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
    Part B pages 12 and 22 say the district area is 312.00 sq km, but Part A page 10 says 307.42 sq km.
  25. ↑ District Census Handbook Badgam, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. pp. 10, 46. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Badgam, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 11, 12, 22. Retrieved 21 November 2020.
    Part A says the district area is 1371 sq km, Part B says 1371 sq km (page 11) and 1361 sq km (page 12s and 22).
  26. ↑ District Census Handbook Srinagar, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. pp. 11, 48. Retrieved 21 November 2020.
    Part A page 48 says the district area was 2228.0 sq km in 2001 and 1978.95 sq km in 2011.
  27. ↑ District Census Handbook Ganderbal, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. pp. 11, 12 and 22. Retrieved 21 November 2020.
    Part B page 11 says the district area is 393.04 sq km, but pages 12 and 22 say 259.00 sq km.
  28. ↑ District Census Handbook Bandipora, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. pp. 10, 47. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Bandipora, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 11, 20. Retrieved 21 November 2020.
  29. ↑ District Census Handbook Baramulla, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. p. 11. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Baramulla, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. p. 22. Retrieved 21 November 2020.
  30. ↑ District Census Handbook Kupwara, Part A (PDF). Census of India 2011 (Report). July 2016. p. 7. Retrieved 21 November 2020.
    District Census Handbook Kupwara, Part B (PDF). Census of India 2011 (Report). 16 June 2014. pp. 11, 12. Retrieved 21 November 2020.

వెలుపలి లంకెలు[మార్చు]

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జమ్మూ_కాశ్మీర్_జిల్లాల_జాబితా&oldid=4008256" నుండి వెలికితీశారు