ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
42 సీట్లు | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png) ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 1996లో రాష్ట్రంలోని 42 స్థానాలకు 1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు జరిగాయి. ఫలితంగా 42 స్థానాలకు గాను 22 స్థానాలను గెలుచుకున్న భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ విజయం సాధించింది.[1] 1995 ఆగస్టులో రాజభవనం తిరుగుబాటులో పార్టీ వ్యవస్థాపకుడు ఎన్‌టి రామారావును దాని అధినేత చంద్రబాబు నాయుడు పదవీచ్యుతుడిని చేసి, కొన్ని నెలల తర్వాత రామారావు అకాల మరణం తర్వాత టిడిపి పోటీ చేసిన మొదటి ఎన్నిక ఇది.
నేపథ్యం[మార్చు]
1995 ఆగస్టులో, నారా చంద్రబాబు నాయుడు ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వాన్ని రాజకీయవేత్తగా మారిన నటుడిగా మారిన ఎన్‌టి రామారావు (ఎన్టీఆర్) తిరుగుబాటులో పడగొట్టారు. 178–190 మంది ఎమ్మెల్యేలు, ఎన్టీఆర్ కుటుంబ సభ్యుల మద్దతుతో, నాయుడు ఎన్టీఆర్‌ను బలవంతంగా రాజీనామా చేసి తన స్వంత ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేశాడు. ఇది ఎన్టీఆర్ స్థాపించిన తెలుగుదేశం పార్టీలో విభజనకు దారితీసింది, రెండు శిబిరాలుగా చీలిపోయింది - తెలుగుదేశం పార్టీ (ఎన్టీఆర్) (టిడిపి (ఎన్టీఆర్)), తెలుగుదేశం పార్టీ (ఎన్టీఆర్) (టిడిపిఎన్) - గతంలో ఎన్టీఆర్ ది. తర్వాత ఎన్టీఆర్‌కి అల్లుడు అయిన చంద్రబాబు నాయుడు ది.[2][3]
పార్టీలు, పొత్తులు[మార్చు]
మెజారిటీ నియోజక వర్గాల్లో పోటీ చేస్తున్న మూడు గ్రూపులు – కాంగ్రెస్, నాయుడుల టీడీపీ వర్గం, దాని మిత్రపక్షాలు, పార్వతి టీడీపీ వర్గం, దాని మిత్రపక్షాలుగా పండితులు భావిస్తున్నారు.[4]
కాంగ్రెస్(ఐ)[మార్చు]
1956లో ఆవిర్భవించినప్పటి నుండి 1983 అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో ఎన్టీఆర్ నేతృత్వంలోని టిడిపి గెలిచిన 1983 వరకు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ రాష్ట్రంలో అధికార నిర్మాణంలో గుత్తాధిపత్యాన్ని కొనసాగించింది.[5] ఎన్టీఆర్ ఆకస్మిక మరణం తరువాత టీడీపీని టీడీపీఎన్, టీడీపీఎల్‌పిగా చీల్చడంతో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐ) కి అవకాశాలు గణనీయంగా పెరిగాయి. జాతీయ స్థాయిలో అధికారాన్ని నిలుపుకోవాలనే పార్టీ వ్యూహం రాష్ట్రం నుంచి గణనీయమైన స్థాయిలో సీట్లు సాధించడంపై ఆధారపడి ఉంది. 1983 నుండి ఎన్టీఆర్ హయాంలో మూడింట ఒక వంతు ఓటర్ల రూపంలో కాంగ్రెస్‌కు రాష్ట్రంలో నమ్మకమైన మద్దతు లభించింది, 1983 నుండి ఎన్నికలలో విజయం సాధించిన దాని నాయకత్వంలో విశ్వాసాన్ని పెంపొందించడానికి దారితీసింది, ఆ పార్టీ తన అంతర్గత పునరుద్ధరణకు తక్కువ ప్రయత్నం చేసింది. అప్పటి ప్రధానమంత్రి పివి నరసింహారావు రాష్ట్రానికి చెందినవాడుకావడంతో తద్వారా రాష్ట్రంలో పార్టీకి రాజకీయ భవిష్యత్తును పెరిగింది.[6]
తెలుగుదేశం పార్టీ (నాయుడు)[మార్చు]
ఎన్టీఆర్ రాజకీయ వారసుడిగా నారా చంద్రబాబు నాయుడు తన విశ్వసనీయతను, చట్టబద్ధతను సుస్థిరం చేసుకోవడానికి ఈ ఎన్నికలను ఒక అవకాశంగా భావించారు. నాయుడు తన పార్టీని ఎన్నికలకు నడిపించడం, పార్టీ భవిష్యత్తు కోసం అధిక వాటాలను కలిగి ఉండటం కూడా ఇది మొదటిసారి. భారత ఎన్నికల సంఘం ఆయన వర్గాన్ని ప్రామాణికమైన తెలుగుదేశం పార్టీగా గుర్తించి, అసలు టీడీపీ వాడిన సైకిల్ గుర్తును కేటాయించింది. వామపక్ష పార్టీలు - కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) - ఇవి 1984 నుండి టిడిపితో మిత్రపక్షంగా ఉన్నాయి, ఇవి టిడిపిఎన్ తో పొత్తు పెట్టుకున్నాయి.[7]
తెలుగుదేశం పార్టీ (లక్ష్మీపార్వతి)[మార్చు]
1996 జనవరి 18న ఎన్టీఆర్ మరణం తర్వాత టీడీపీ (ఎన్టీఆర్) పార్టీ రామారావు రెండో భార్య లక్ష్మీపార్వతి చేతుల్లోకి వెళ్లింది. పార్టీ పేరును తెలుగుదేశం పార్టీ (లక్ష్మీపార్వతి) (టీడీపీఎల్‌పి)గా మార్చారు.[2][3] నేషనల్ ఫ్రంట్ కూటమికి చెందిన జనతాదళ్, సంకీర్ణానికి సారథ్యం వహించిన ఎన్టీఆర్‌ను స్మరించుకునే సంకేతంగా ఆమె ప్రచారానికి మద్దతు ఇచ్చింది.[3][7]
ఇతరులు[మార్చు]
ఇతర రాజకీయ పార్టీలు రాష్ట్రంలో చెప్పుకోదగ్గ స్థాయిలో లేవు. భారతీయ జనతా పార్టీ, మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్ (ఎంఐఎం) హైదరాబాద్ - సికింద్రాబాద్ జంట నగరాలకే పరిమితమయ్యాయి. 1991 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో బీజేపీ 40 నియోజకవర్గాల్లో పోటీ చేసినప్పటికీ సికింద్రాబాద్‌లో మాత్రమే విజయం సాధించగలిగింది. అయితే, ఇది రాష్ట్రంలో, ముఖ్యంగా తెలంగాణ ప్రాంతంలో గణనీయమైన ఓట్ల వాటాను పొందింది. జనతాదళ్ దాని మద్దతు స్థావరం క్షీణించింది.[6]
అభ్యర్థులు[మార్చు]
అభ్యర్థుల ఎంపికలో కులం ప్రాథమిక ప్రమాణాలలో ఒకటి.[4] 42 సీట్లలో 34 జనరల్ కేటగిరీలో ఉండగా మిగిలినవి రిజర్వ్ చేయబడ్డాయి. జనరల్ కేటగిరీలో రెడ్డి వర్గానికి చెందిన 12 మంది అభ్యర్థులను కాంగ్రెస్ ప్రతిపాదించింది. టీడీపీఎల్‌పి పార్టీ 12 మంది కమ్మలు, 10 రెడ్డిలను నామినేట్ చేసింది. తద్వారా అగ్రవర్ణ పార్టీగా గుర్తించబడింది. టీడీపీఎన్, పలువురు రెడ్డి, కమ్మలను నామినేట్ చేయడమే కాకుండా, రాష్ట్ర జనాభాలో 44 శాతంగా ఉన్న ఇతర వెనుకబడిన వర్గాలను (ఓబీసీ) ప్రలోభపెట్టాలనే ఎన్టీఆర్ వ్యూహాన్ని అనుసరించి, 9 మంది ఓబీసీ అభ్యర్థులను నామినేట్ చేసింది.[4]
కాంగ్రెస్, టీడీపీలు నామినేషన్లలో కులాల పరిగణనను పరిగణనలోకి తీసుకున్నాయి, అయితే టీడీపీఎల్‌పి తమ ఆధిపత్యం లేని నియోజకవర్గాలలో అగ్రవర్ణాల సంపన్నులు, ప్రభావవంతమైన అభ్యర్థులను నామినేట్ చేయడానికి ఎంచుకుంది. అయితే ఇద్దరి మధ్య పోరులో ఓబిసిలు కీలక పాత్ర పోషిస్తారని భావించారు. టీడీపీఎల్‌పిలో రాజకీయ వ్యూహం ఏమీ లేదని, తమ తమ నియోజకవర్గాల్లో ఎక్కువ పట్టు ఉన్న అభ్యర్థులను కోరిందని మేధావులు వాదిస్తున్నారు.[4]
ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్[మార్చు]
ఓటింగ్, ఫలితాలు[మార్చు]
కూటమి ద్వారా ఫలితాలు[మార్చు]
| కాంగ్రెస్ | సీట్లు | ఎన్ఎఫ్ | సీట్లు | ఇతరులు | సీట్లు |
|---|---|---|---|---|---|
| కాంగ్రెస్ | 22 | టీడీపీ | 16 | ఎంఐఎం | 1 |
| సిపిఐ | 2 | ఎన్టీఆర్ టిడిపి(ఎల్పీ) | 0 | ||
| సీపీఐ(ఎం) | 1 | ||||
| మొత్తం (1996) | 22 | మొత్తం (1996) | 19 | మొత్తం (1996) | 1 |
| మొత్తం (1991) | n/a | మొత్తం (1991) | n/a | మొత్తం (1991) | n/a |
ఇవికూడా చూడండి[మార్చు]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "Past Election Results". Election Commission of India. Retrieved 2019-05-20.
- ↑ 2.0 2.1 Srinivasulu & Sarangi 1999, p. 2452.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Menon, Vandana (2018-03-09). "Founded by movie legend NTR, Telugu Desam Party has always punched above its weight". ThePrint. Retrieved 2023-04-23.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Srinivasulu & Sarangi 1999, p. 2454.
- ↑ Srinivasulu & Sarangi 1999, p. 2450.
- ↑ 6.0 6.1 Srinivasulu & Sarangi 1999, p. 2453.
- ↑ 7.0 7.1 Srinivasulu & Sarangi 1999, pp. 2452–3.