దేశాల జాబితా - మానవాభివృద్ధి సూచిక క్రమంలో

వికీపీడియా నుండి
(List of countries by Human Development Index నుండి దారిమార్పు చెందింది)
Jump to navigation Jump to search
ప్రపంచ పటం
మానావాభివృద్ధి వర్గాలను చూపించే ప్రపంచ పటం (2021 డేటాపై ఆధారపడినది)
  •   చాలా ఎక్కువ (≥ 0.800)
  •   ఎక్కువ (0.700–0.799)
  •   మధ్యస్థం (0.550–0.699)
  •   తక్కువ (≤ 0.549)
  •   డేటా అందుబాటులో లేదు
World map
మానబ్వాభివృద్ధి సూచిక శ్రేణుల (విలువ ఒక్కో 0.050 చొప్పున పెరుగుతూ) ఆధారంగా ప్రపంచ పటం (2021 డేటాపై ఆధారితం)
  •   ≥ 0.950
  •   0.900–0.950
  •   0.850–0.899
  •   0.800–0.849
  •   0.750–0.799
  •   0.700–0.749
  •   0.650–0.699
  •   0.600–0.649
  •   0.550–0.599
  •   0.500–0.549
  •   0.450–0.499
  •   0.400–0.449
  •   ≤ 0.399
  •   డేటా అందుబాటులో లేదు

ఐక్యరాజ్యసమితి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (UNDP) వార్షిక మానవ అభివృద్ధి నివేదికలో 191 దేశాల మానవ అభివృద్ధి సూచిక (HDI)ను సంకలనం చేస్తుంది. మానవాభివృద్ధిని కొలవడానికి ఆయా దేశాల్లోని ఆరోగ్యం, విద్య, ఆదాయాలను ఈ సూచిక పరిగణిస్తుంది. దీన్ని వివిధ దేశాల మధ్య అభివృద్ధిలో పోలికకు, వివిధ కాలాల మధ్య దేశం సాధించిన పోలికకూ వాడవచ్చు. [1]

HDI అనేది మానవాభివృద్ధిని కొలిచేందుకు అత్యంత విస్తృతంగా ఉపయోగించే సూచిక. ఇది, ప్రజలు అభివృద్ధి భావనను చూసే విధానాన్ని మార్చింది. [2] [3] అయితే, సూచిక లోని పలు అంశాలు విమర్శలకు గురయ్యాయి. కొంతమంది విద్వాంసులు కారకాలను తూకం వేసే పద్ధతిని విమర్శించారు. ప్రత్యేకించి ఆయుర్దాయంలో ఒక్క సంవత్సరపు పెంపు వివిధ దేశాల మధ్య భిన్నంగా ఎలా అంచనా వేయబడుతుందనే విషయమై విమర్శలు వచ్చాయి. [3] [4] అలాగే, అది పరిగణలోకి తీసుకున్న పరిమితమైన అంశాలు, పంపిణీ లోనూ లింగం లోనూ ఉన్న అసమానత స్థాయిలను విస్మరించడం విమర్శలకు గురయ్యాయి. [5] [6] మొదటి దానికి ప్రతిస్పందనగా UNDP, తన 2010 నివేదికలో అసమానతను సర్దుబాటు చేసిన మానవ అభివృద్ధి సూచిక (IHDI)ని ప్రవేశపెట్టింది. రెండో దానికి ప్రతిస్పందనగా, 1995 నివేదికలో జెండర్ డెవలప్‌మెంట్ ఇండెక్స్ (GDI) ను ప్రవేశపెట్టింది. మరికొందరు, దేశానికి ఒక సంఖ్యను ఉపయోగించడం అనేది అతి సరళీకరణ అని విమర్శించారు. [7] [8] దేశాలలో అభివృద్ధి వ్యత్యాసాలను ప్రతిబింబించడానికి, నెదర్లాండ్స్‌లోని రాడ్‌బౌడ్ విశ్వవిద్యాలయంలో గ్లోబల్ డేటా ల్యాబ్ ద్వారా 1,600 కంటే ఎక్కువ ప్రాంతాలకు సంబంధించిన డేటా ఉన్న సబ్‌నేషనల్ HDI (SHDI) ని 2018లో ప్రవేశపెట్టారు. [8] 2020లో UNDP, గ్రహంపై ఒత్తిడి-సర్దుబాటు చేసిన మానవ అభివృద్ధి సూచిక (PHDI), అనే మరొక సూచికను ప్రవేశపెట్టింది. ఇది అధిక పర్యావరణ పాదముద్ర కలిగిన దేశాల స్కోర్‌లను తగ్గిస్తుంది.

కొలతలు, సూచికలు

[మార్చు]

హెచ్‌డిఐని లెక్కించడానికి ఉపయోగించే డేటా చాలావరకు యునైటెడ్ నేషన్స్ ఎడ్యుకేషనల్, సైంటిఫిక్ అండ్ కల్చరల్ ఆర్గనైజేషన్ (యునెస్కో), యునైటెడ్ నేషన్స్ డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ ఎకనామిక్ అండ్ సోషల్ అఫైర్స్, వరల్డ్ బ్యాంక్, ఇంటర్నేషనల్ మానిటరీ ఫండ్, ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ ఎకనామిక్ కోఆపరేషన్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ (OECD) వంటి ఐక్యరాజ్యసమితి ఏజెన్సీలు, అంతర్జాతీయ సంస్థల నుండి వస్తుంది. అరుదుగా, సూచికలలో ఏదైనా ఒకటి లేనప్పుడు, క్రాస్-కంట్రీ రిగ్రెషన్ నమూనాలను ఉపయోగిస్తారు. డేటా లోను, మెథడాలజీ లోను మెరుగుదలలు జరుగుతున్న కారణంగా, వివిధ మానవ అభివృద్ధి నివేదికలలో ఇస్తున్న HDI విలువలు పోల్చదగినవి కావు. అందుచేత ప్రతి నివేదిక లోనూ మునుపటి కొన్ని సంవత్సరాల్లో లెక్కించిన HDIని తిరిగి లెక్కిస్తారు. [9] [10]

HDI కొలతలు, సూచికలు [11]
కొలతలు సూచికలు డైమెన్షన్ ఇండెక్స్ హెచ్.డి.ఐ
సుదీర్ఘమైన, ఆరోగ్యకరమైన జీవితం పుట్టుక వద్ద ఆయుర్దాయం జీవన కాలపు అంచనా సూచిక మానవాభివృద్ధి సూచిక
జ్ఞానం
  • ఊహించిన సంవత్సరాల పాఠశాల విద్య
  • పాఠశాల విద్య యొక్క సగటు సంవత్సరాలు
 విద్యా సూచిక
సరైన జీవన ప్రమాణం తలసరి GNI (PPP $) GNI సూచిక
World map
2022లో ప్రచురించబడిన 2010 నుండి 2021 వరకు సగటు వార్షిక HDI వృద్ధి 
*

హ్యూమన్ డెవలప్‌మెంట్ రిపోర్ట్‌లో మొత్తం 193 ఐక్యరాజ్యసమితి సభ్యదేశాలు, అలాగే పాలస్తీనా రాజ్యం, హాంకాంగ్ SAR లు ఉన్నాయి. అయితే మానవ అభివృద్ధి సూచిక 4 UN సభ్య దేశాలకు లెక్కించలేదు. అవి DPR కొరియా (ఉత్తర కొరియా), మొనాకో, నౌరు, సోమాలియా. అయితే ఈ దేశాల కోసం ఇండెక్స్‌లోని కొన్ని భాగాలను లెక్కించవచ్చు. మొత్తంగా, 191 దేశాలకు HDI అందుబాటులో ఉంది. [12]

గ్లోబల్ డేటా ల్యాబ్, సోమాలియా హెచ్‌డిఐపై కూడా డేటాను అందిస్తుంది. 2019 లో ఇది 0.361 వద్ద ఉంది. ఇది ప్రపంచంలోనే అత్యల్పమైనది. అయితే సిరియా డేటా అందుబాటులో లేదు. [13]

2021 సంవత్సరంలో 1 నుండి 66 ర్యాంకుల వరకు ఉన్న దేశాలను చాలా ఎక్కువ HDI ఉన్న దేశాలుగా పరిగణించారు. 67 నుండి 115 ర్యాంక్‌లు ఎక్కువ HDI గాను, 116 నుండి 159 ర్యాంక్ మధ్యస్థ HDIగాను, 160 నుండి 191 ర్యాంక్‌లను తక్కువ HDI దేశాలు గానూ పరిగణించారు. [14] [9]

ర్యాంకు దేశం హెచ్.డి.ఐ
2021 డేటా (2022 నివేదిక) 2015 నుండి మార్పు 2021 డేటా (2022 నివేదిక)[15] సగటు వార్షిక వృద్ధి (2010–2021)[16]
1 Steady   Switzerland 0.962 Increase 0.19%
2 Steady  Norway 0.961 Increase 0.19%
3 Steady  Iceland 0.959 Increase 0.56%
4 Increase (3)  Hong Kong 0.952 Increase 0.44%
5 Increase (3)  Australia 0.951 Increase 0.27%
6 Steady  Denmark 0.948 Increase 0.34%
7 Decrease (2)  Sweden 0.947 Increase 0.36%
8 Increase (6)  Ireland 0.945 Increase 0.40%
9 Decrease (5)  Germany 0.942 Increase 0.16%
10 Decrease (1)  Netherlands 0.941 Increase 0.24%
11 Steady  Finland 0.940 Increase 0.29%
12 Decrease (1)  Singapore 0.939 Increase 0.29%
13 Increase (2)  Belgium 0.937 Increase 0.25%
14 Decrease (3)  New Zealand Increase 0.15%
15 Decrease (2)  Canada 0.936 Increase 0.25%
16 Decrease (1)  Liechtenstein 0.935 Increase 0.22%
17 Increase (3)  Luxembourg 0.930 Increase 0.18%
18 Decrease (3)  United Kingdom 0.929 Increase 0.17%
19 Steady  Japan 0.925 Increase 0.27%
Increase (3)  South Korea Increase 0.35%
21 Decrease (3)  United States 0.921 Increase 0.10%
22 Steady  Israel 0.919 Increase 0.25%
23 Increase (4)  Malta 0.918 Increase 0.58%
Increase (1)  Slovenia Increase 0.28%
25 Decrease (4)  Austria 0.916 Increase 0.14%
26 Increase (9)  United Arab Emirates 0.911 Increase 0.80%
27 Steady  Spain 0.905 Increase 0.38%
28 Decrease (3)  France 0.903 Increase 0.27%
29 Increase (3)  Cyprus 0.896 Increase 0.41%
30 Decrease (1)  Italy 0.895 Increase 0.13%
31 Decrease (2)  Estonia 0.890 Increase 0.30%
32 Decrease (6) మూస:Country data Czechia 0.889 Increase 0.20%
33 Decrease (2)  Greece 0.887 Increase 0.19%
34 Decrease (1)  Poland 0.876 Increase 0.37%
35 Increase (3)  Bahrain 0.875 Increase 0.73%
36 Increase (1)  Lithuania Increase 0.35%
37 Increase (2)  Saudi Arabia Increase 0.64%
38 Increase (2)  Portugal 0.866 Increase 0.40%
39 Increase (1)  Latvia 0.863 Increase 0.42%
40 Decrease (6)  Andorra 0.858 Increase 0.11%
Increase (5)  Croatia Increase 0.40%
42 Increase (1)  Chile 0.855 Increase 0.46%
43 Increase (1)  Qatar Increase 0.23%
44 NA[a]  San Marino 0.853 NA
45 Decrease (5)  Slovakia 0.848 Increase 0.09%
46 Increase (1)  Hungary 0.846 Increase 0.20%
47 Decrease (4)  Argentina 0.842 Increase 0.09%
48 Increase (6)  Turkey 0.838 Increase 1.03%
49 Increase (3)  Montenegro 0.832 Increase 0.27%
50 Decrease (1)  Kuwait 0.831 Increase 0.20%
51 Decrease (3)  Brunei 0.829 Increase 0.01%
52 Decrease (2)  Russia 0.822 Increase 0.29%
53 Decrease (4)  Romania 0.821 Increase 0.16%
54 Decrease (3)  Oman 0.816 Increase 0.32%
55 Decrease (2)  Bahamas 0.812 Increase 0.00%
56 Increase (4)  Kazakhstan 0.811 Increase 0.51%
57 Decrease (2)  Trinidad and Tobago 0.810 Increase 0.23%
58 Increase (4)  Costa Rica 0.809 Increase 0.43%
59 Steady  Uruguay Increase 0.25%
60 Decrease (3)  Belarus 0.808 Increase 0.21%
61 Steady  Panama 0.805 Increase 0.37%
62 Increase (1)  Malaysia 0.803 Increase 0.39%
63 Increase (7)  Georgia 0.802 Increase 0.50%
64 Increase (2)  Mauritius Increase 0.55%
65 Increase (4)  Serbia Increase 0.41%
66 Increase (6)  Thailand 0.800 Increase 0.75%
67 Decrease (2)  Albania 0.796 Increase 0.49%
68 Decrease (9)  Bulgaria 0.795 Increase 0.06%
69 Increase (2)  Grenada 0.795 Increase 0.15%
70 Decrease (2)  Barbados 0.790 Increase 0.02%
71 Decrease (3)  Antigua and Barbuda 0.788 Decrease 0.02%
72 Decrease (8)  Seychelles 0.785 Increase 0.10%
73 Increase (9)  Sri Lanka 0.782 Increase 0.54%
74 Increase (10)  Bosnia and Herzegovina 0.780 Increase 0.67%
75 Increase (2)  Saint Kitts and Nevis 0.777 Increase 0.21%
76 Decrease (2)  Iran 0.774 Increase 0.35%
77 Decrease (2)  Ukraine 0.773 Increase 0.11%
78 Increase (5)  North Macedonia 0.770 Increase 0.39%
79 Increase (19)  China 0.768 Increase 0.97%
80 Increase (16)  Dominican Republic 0.767 Increase 0.73%
81 Increase (9)  Moldova Increase 0.45%
82 Decrease (7)  Palau Decrease 0.07%
83 Decrease (7)  Cuba 0.764 Decrease 0.19%
84 Increase (1)  Peru 0.762 Increase 0.45%
85 Decrease (5)  Armenia 0.759 Increase 0.16%
86 Decrease (8)  Mexico 0.758 Increase 0.15%
87 Increase (1)  Brazil 0.754 Increase 0.38%
88 Decrease (1)  Colombia 0.752 Increase 0.32%
89 Decrease (4)  Saint Vincent and the Grenadines 0.751 Increase 0.21%
90 Increase (6)  Maldives 0.747 Increase 0.75%
91 Increase (2)  Algeria 0.745 Increase 0.30%
92 Decrease (1)  Azerbaijan Increase 0.22%
93 Increase (10)  Tonga Increase 0.40%
94 Increase (2)  Turkmenistan Increase 0.43%
95 Decrease (14)  Ecuador 0.740 Increase 0.05%
96 Increase (4)  Mongolia 0.739 Increase 0.48%
97 Increase (13)  Egypt 0.731 Increase 0.73%
98 Increase (1)  Tunisia Increase 0.14%
99 Increase (3)  Fiji 0.730 Increase 0.20%
100 Decrease (7)  Suriname Increase 0.09%
101 Increase (11)  Uzbekistan 0.727 Increase 0.70%
102 Increase (11)  Dominica 0.720 Increase 0.11%
102 Increase (2)  Jordan Decrease 0.06%
104 Increase (10)  Libya 0.718 Decrease 0.26%
105 Decrease (2)  Paraguay 0.717 Increase 0.42%
106 Increase (2)  Palestine 0.715 Increase 0.36%
Decrease (11)  Saint Lucia Decrease 0.16%
108 Increase (12)  Guyana 0.714 Increase 0.77%
109 Decrease (4)  South Africa 0.713 Increase 0.50%
110 Decrease (3)  Jamaica 0.709 Increase 0.06%
111 Decrease (6)  Samoa 0.707 Decrease 0.08%
112 Increase (2)  Gabon 0.706 Increase 0.56%
Decrease (21)  Lebanon Decrease 0.79%
114 Increase (3)  Indonesia 0.705 Increase 0.55%
115 Increase (5)  Vietnam 0.703 Increase 0.53%
116 Steady  Philippines 0.699 Increase 0.33%
117 Decrease (6)  Botswana 0.693 Increase 0.44%
118 Steady  Bolivia 0.692 Increase 0.40%
119 Steady  Kyrgyzstan Increase 0.38%
120 Decrease (41)  Venezuela 0.691 Decrease 0.80%
121 Increase (1)  Iraq 0.686 Increase 0.63%
122 Increase (3)  Tajikistan 0.685 Increase 0.68%
123 Decrease (14)  Belize 0.683 Decrease 0.31%
124 Increase (3)  Morocco Increase 1.14%
125 Decrease (2)  El Salvador 0.675 Increase 0.22%
126 Increase (1)  Nicaragua 0.667 Increase 0.76%
127 Increase (6)  Bhutan 0.666 Increase 1.25%
128 Decrease (4)  Cape Verde 0.662 Increase 0.25%
129 Increase (11)  Bangladesh 0.661 Increase 1.64%
130 Decrease (2)  Tuvalu 0.641 Increase 0.36%
131 Decrease (1)  Marshall Islands 0.639 NA
132 Decrease (1)  India 0.633 Increase 0.88%
133 Increase (5)  Ghana 0.632 Increase 0.88%
134 Steady  Micronesia 0.628 Increase 0.04%
135 Decrease (6)  Guatemala 0.627 Increase 0.33%
136 Decrease (1)  Kiribati 0.624 Increase 0.53%
137 Steady  Honduras 0.621 Increase 0.36%
138 Increase (4)  Sao Tome and Principe 0.618 Increase 1.00%
139 Decrease (7)  Namibia 0.615 Increase 0.46%
140 Increase (1)  Laos 0.607 Increase 0.88%
141 Decrease (4)  East Timor Decrease 0.18%
142 Increase (3)  Vanuatu Increase 0.24%
143 Increase (4)  Nepal 0.602 Increase 0.94%
144 Increase (4)  Eswatini 0.597 Increase 1.57%
145 Decrease (6)  Equatorial Guinea 0.596 Increase 0.26%
146 Increase (3)  Cambodia 0.593 Increase 0.85%
147 Decrease (1)  Zimbabwe Increase 1.34%
148 Decrease (3)  Angola 0.586 Increase 1.27%
149 Increase (1)  Myanmar 0.585 Increase 1.26%
150 Increase (5)  Syria 0.577 Decrease 1.21%
151 Increase (2)  Cameroon 0.576 Increase 1.06%
152 Steady  Kenya 0.575 Increase 0.49%
153 Decrease (9)  Republic of the Congo 0.571 Increase 0.16%
154 Decrease (4)  Zambia 0.565 Increase 0.60%
155 Decrease (1)  Solomon Islands 0.564 Increase 0.23%
156 Steady  Comoros 0.558 Increase 0.64%
157 Increase (2)  Papua New Guinea Increase 1.02%
158 Decrease (2)  Mauritania 0.556 Increase 0.79%
159 Increase (8)  Ivory Coast 0.550 Increase 1.38%
160 Increase (2)  Tanzania 0.549 Increase 0.98%
161 Decrease (2)  Pakistan 0.544 Increase 0.68%
162 Increase (4)  Togo 0.539 Increase 1.12%
163 Decrease (3)  Haiti 0.535 Increase 1.94%
164 Increase (1)  Nigeria Increase 0.95%
165 Steady  Rwanda 0.534 Increase 0.80%
166 Decrease (6)  Benin 0.525 Increase 0.59%
167 Decrease (3)  Uganda Increase 0.41%
168 Increase (3)  Lesotho 0.514 Increase 0.88%
169 Increase (4)  Malawi 0.512 Increase 1.06%
170 Decrease (1)  Senegal 0.511 Increase 0.80%
171 Increase (1)  Djibouti 0.509 Increase 0.96%
172 Decrease (4)  Sudan 0.508 Increase 0.40%
173 Decrease (3)  Madagascar 0.501 Increase 0.16%
174 Increase (1)  Gambia 0.500 Increase 0.76%
175 Increase (6)  Ethiopia 0.498 Increase 1.74%
176 Decrease (2)  Eritrea 0.492 Increase 0.55%
177 Increase (2)  Guinea-Bissau 0.483 Increase 0.79%
178 Steady  Liberia 0.481 Increase 0.41%
179 Increase (1)  Democratic Republic of the Congo 0.479 Increase 1.01%
180 Decrease (5)  Afghanistan 0.478 Increase 0.59%
181 Increase (1)  Sierra Leone 0.477 Increase 1.01%
182 Increase (1)  Guinea 0.465 Increase 1.04%
183 Decrease (6)  Yemen 0.455 Decrease 1.03%
184 Increase (2)  Burkina Faso 0.449 Increase 1.72%
185 Decrease (2)  Mozambique 0.446 Increase 0.95%
186 Increase (1)  Mali 0.428 Increase 0.53%
187 Decrease (2)  Burundi 0.426 Increase 0.46%
188 Increase (2)  Central African Republic 0.404 Increase 0.75%
189 Increase (2)  Niger 0.400 Increase 1.54%
190 Decrease (1)  Chad 0.394 Increase 0.77%
191 Decrease (3)  South Sudan 0.385 Decrease 1.00%

ప్రాంతాలు, సమూహాలు

[మార్చు]

మానవాభివృద్ధి నివేదిక వివిధ దేశాల సమూహాలకు కూడా హెచ్‌డిఐని లెక్కించింది. వీటిలో UNDP ప్రాంతీయ వర్గీకరణల ఆధారంగా ప్రాంతీయ సమూహాలు, [17] HDI సమూహాల్లో వివిధ HDI బ్రాకెట్లలో ఉన్న దేశాలు, OECD సభ్యులు, అనేక ఇతర UN సమూహాలూ ఉన్నాయి. [18] సమూహంలో డేటా అందుబాటులో ఉన్న దేశాలకు విడివిడిగా ఎలా లెక్కిస్తారో అదే విధంగా సమూహ HDI విలువలను కూడా లెక్కిస్తారు. [19]

ప్రాంతాలు సమూహాల వారీగా HDI
Region or group 1990 2000 2010 2015 2018 2019 2020 2021
OECD 0.795 0.840 0.875 0.893 0.901 0.905 0.897 0.899
చాలా ఎక్కువ మానవాభివృద్ధి 0.784 0.826 0.868 0.889 0.898 0.902 0.895 0.896
ఐరోపా,మధ్య ఆసియా 0.664 0.681 0.746 0.783 0.798 0.802 0.793 0.796
లాటిన్ అమెరికా, కరిబియన్ 0.633 0.689 0.733 0.758 0.766 0.768 0.755 0.754
ఎక్కువ మానవాభివృద్ధి 0.557 0.625 0.700 0.734 0.751 0.756 0.753 0.754
తూర్పు ఆసియా, పసిఫిక్ 0.507 0.592 0.684 0.722 0.741 0.748 0.748 0.749
World 0.601 0.645 0.697 0.724 0.736 0.739 0.735 0.732
అభివృద్ధి చెందుతున్న చిన్న ద్వీపదేశాలు 0.601 0.649 0.693 0.723 0.734 0.738 0.732 0.730
అరబ్బు దేశాలు 0.555 0.618 0.676 0.697 0.711 0.715 0.708 0.708
అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు 0.513 0.569 0.638 0.673 0.687 0.691 0.687 0.685
మధ్యస్థ మానవాభివృద్ధి 0.453 0.506 0.582 0.627 0.643 0.645 0.642 0.636
దక్షిణాసియా 0.442 0.500 0.576 0.623 0.640 0.641 0.638 0.632
సహారా-దిగువ ఆఫ్రికా 0.407 0.430 0.503 0.534 0.547 0.552 0.549 0.547
అల్ప అభివృద్ధి దేశాలు 0.357 0.408 0.487 0.520 0.537 0.542 0.542 0.540
తక్కువ మానవాభివృద్ధి 0.356 0.399 0.477 0.506 0.518 0.522 0.519 0.518

నోట్స్

[మార్చు]
  1. ↑ HDI not available before 2018 in latest report

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Human Development Index (HDI) | Human Development Reports". hdr.undp.org. United Nations Development Programme. Archived from the original on 28 January 2017. Retrieved 15 December 2020.
  2. ↑ (February 1999). "An Assessment of the Measurement Properties of the Human Development Index".
  3. ↑ 3.0 3.1 Sanderson, Warren; Scherbov, Sergei; Simone, Ghislandi (November 8, 2018). "The best country to live in might not be Norway after all". Quartz (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 23 January 2021. Retrieved 6 June 2021.
  4. ↑ (2012-11-01). "Troubling tradeoffs in the Human Development Index".
  5. ↑ (1997-08-01). "The inequality-adjusted human development index: A constructive proposal".
  6. ↑ (1997-02-01). "Making the Human Development Index (HDI) gender-sensitive".
  7. ↑ (1998). "The Mismeasure of Nations: A Review Essay".
  8. ↑ 8.0 8.1 Iñaki, Permanyer; Jeroen, Smits (31 May 2018). "The Subnational Human Development Index: Moving beyond country-level averages". United Nations Development Programme. Archived from the original on 6 June 2021. Retrieved 15 December 2020.
  9. ↑ 9.0 9.1 "Human Development Report 2019 – Technical notes" (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. pp. 2–4. Archived (PDF) from the original on 6 June 2021. Retrieved 15 December 2020.
  10. ↑ "Human Development Report 2020: Reader's Guide". hdr.undp.org. United Nations Development Programme. Archived from the original on 16 April 2021. Retrieved 15 December 2020.
  11. ↑ "Human Development Index (HDI)". UNDP.
  12. ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). United Nations Development Programme. 8 September 2022. pp. 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Retrieved 8 September 2022.
  13. ↑ "Subnational Human Development Index (SHDI) Area Database - Somalia". Global Data Lab. Archived from the original on 8 సెప్టెంబరు 2022. Retrieved 8 September 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  14. ↑ "Archived copy" (PDF). Archived (PDF) from the original on 15 December 2020. Retrieved 15 December 2020.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  15. ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). United Nations Development Programme. 8 September 2022. pp. 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Retrieved 8 September 2022.
  16. ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). United Nations Development Programme. 8 September 2022. pp. 277–280. ISBN 978-9-211-26451-7. Archived (PDF) from the original on 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022. {{cite book}}: |website= ignored (help)
  17. ↑ "Developing regions | Human Development Reports". hdr.undp.org. United Nations Development Programme. Archived from the original on 6 June 2021. Retrieved 30 March 2021.
  18. ↑ "Human Development Report 2020: Reader's Guide | Human Development Reports". hdr.undp.org. United Nations Development Programme. Archived from the original on 16 April 2021. Retrieved 30 March 2021.
  19. ↑ "Human Development Report 2020 – Technical notes" (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. p. 4. Archived (PDF) from the original on 6 June 2021. Retrieved 30 March 2021.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=దేశాల_జాబితా_-_మానవాభివృద్ధి_సూచిక_క్రమంలో&oldid=4218736" నుండి వెలికితీశారు