భారతదేశ ఎన్నికలు
| భారతదేశం |
 ఈ వ్యాసం భారతదేశం రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం. |
|
|
|
|
|
భారతదేశం తన రాజ్యాంగం ద్వారా నిర్వచించిన విధంగా పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ కలిగి ఉంది, అధికారాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వం, రాష్ట్రాల మధ్య పంపిణీ చేస్తుంది. భారతదేశ ప్రజాస్వామ్యం ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్యం.
భారత రాష్ట్రపతి దేశ అధికారిక అధిపతి,దేశం లోని అన్ని రక్షణ దళాలకు సర్వోన్నత ప్రధాన అధిపతి.అయితే, లోక్‌సభకు జరిగే జాతీయ ఎన్నికలలో మెజారిటీ ఉన్న పార్టీ లేదా రాజకీయ కూటమి నాయకుడు భారత ప్రధానమంత్రి అవుతాడు.ప్రధాన మంత్రి భారత ప్రభుత్వ కార్యనిర్వాహక శాఖకు నాయకుడు.ప్రధాన మంత్రి భారత రాష్ట్రపతి ప్రధాన సలహాదారుగా, కేంద్ర మంత్రుల మండలి అధిపతిగా వ్యహరిస్తాడు.
భారతదేశం ప్రాంతీయంగా రాష్ట్రాలు (కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు) గా విభజించబడింది. ప్రతి రాష్ట్రానికి రాష్ట్ర అధిపతిగా గవర్నరు హోదాలో ఉంటారు, అయితే కార్యనిర్వాహక అధికారం ముఖ్యమంత్రి వద్ద ఉంటుంది. ఆయన ప్రాంతీయ ఎన్నికలలో మెజారిటీ సాధించిన పార్టీ లేదా రాజకీయ కూటమి నాయకుడు అయిఉంటాడు. దీనిని ఆ రాష్ట్రంలో కార్యనిర్వాహక అధికారాలను అమలు చేసే రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు అని పిలుస్తారు. ఆయా రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రికి రాష్ట్రంలో కార్యనిర్వాహక అధికారాలు ఉంటాయి. రాష్ట్ర, కేంద్ర దృష్టి అవసరమయ్యే విషయాలపై భారత ప్రధాన మంత్రి లేదా వారి మంత్రులతో కలిసి సంయుక్తంగా పనిచేస్తారు. కొన్ని ప్రధాన కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు కూడా శాసనసభకు శాసనసభ్యులను ఎన్నుకుని, ప్రాదేశిక ప్రభుత్వాన్ని కలిగి ఉంటాయి. ఇతర చిన్న కేంద్రపాలిత భూభాగాలు భారత రాష్ట్రపతి నియమించిన వ్యక్తి ద్వారా పాలన కొనసాగుతుంది.
భారత రాష్ట్రపతి ప్రతి రాష్ట్రంలో వారిచే నియమించబడిన గవర్నర్ల ద్వారా చట్ట పాలనను పర్యవేక్షిస్తారు. ఎన్నికైన ప్రతినిధుల ద్వారా ఏర్పడిన రాష్ట్ర ప్రభుత్వం రాష్ట్రంలో, శాంతియుత వాతావరణాన్ని సృష్టించడంలో విఫలమైనప్పుడు, గందరగోళంగా క్షీణించినప్పుడు,గవర్నరు సిఫారసు మేరకు రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి నుండి కార్యనిర్వాహక అధికారాలను తాత్కాలికంగా తీసుకోవచ్చు. అవసరమైతే భారత రాష్ట్రపతి ప్రస్తుత రాష్ట్ర ప్రభుత్వాన్ని రద్దు చేసి, కొత్త ఎన్నికలను నిర్వహించవచ్చు.
ఎన్నికలు
[మార్చు]భారత ఎన్నికల సంఘం లేదా భారత ఎన్నికల కమిషన్ అనేది భారతదేశ సమాఖ్య సంస్థ.ఇది రాజ్యాంగంలోని నిబంధనల ప్రకారం అమలు చేయబడింది.ఇది భారతదేశంలోని అన్ని ఎన్నికల ప్రక్రియలను పర్యవేక్షించడానికి, నిర్వహించడానికి,సజావుగా జరగటానికి బాధ్యత వహిస్తుంది. స్వేచ్ఛగా న్యాయంగా, ఎలాంటి పక్షపాతం లేకుండా జరిగేలా చూడాల్సిన బాధ్యత ఈ సంస్థపై ఉంది.
ఎన్నికలకు ముందు, ఎన్నికల సమయంలో, ఎన్నికల అనంతర చట్టబద్ధమైన చట్టం ప్రకారం సభ్యుల ప్రవర్తన కలిగి ఉండాలని ఎన్నికలు నిర్ధారిస్తాయి.
ఎన్నికల సంబంధిత వివాదాలన్నింటినీ ఎన్నికల సంఘం ద్వారా పరిష్కరింపబడతాయి. అమలు చేయబడిన చట్టాలు మౌనంగా ఉన్న చోట లేదా ఎన్నికల నిర్వహణలో ఇచ్చిన పరిస్థితిని ఎదుర్కోవటానికి తగినన్ని నిబంధనలు లేనప్పుడు, రాజ్యాంగం ప్రకారం తగిన విధంగా వ్యవహరించే అధికారాలు ఎన్నికల సంఘానికి ఉన్నాయని భారత అత్యున్నత న్యాయస్థానం పేర్కొంది. మొదటి ఎన్నికల కమిషనరుగా సుకుమార్ సేన్ వ్యవహరించాడు.
ఎన్నికల రకాలు
[మార్చు]రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇండియాలో ఎన్నికలు ఈ దిగువ వివరించిన విధంగా ఉంటాయి
- భారత రాష్ట్రపతి ఎన్నికలు,
- భారత ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికలు,
- రాజ్యసభ పార్లమెంటు సభ్యులు (రాజ్యసభ, లోక్‌సభ)
- రాష్ట్ర శాసనమండలి సభ్యులు ఎన్నికలు,
- రాష్ట్ర శాసనసభల సభ్యులు ఎన్నికలు (మూడు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలతో సహా-జమ్మూ కాశ్మీర్, జాతీయ రాజధాని భూభాగం ఢిల్లీ, పుదుచ్చేరి)
- స్థానిక పాలనా సంస్థల సభ్యులు (పురపాలక సంస్థలు, పంచాయతీలు)
- ఒక నిర్దిష్ట నియోజకవర్గ స్థానం సభ్యుడు మరణించినప్పుడు, లేదా అనర్హుడిగా ఉన్నప్పుడు లేదా రాజీనామా ద్వారా ఆ స్థానాలకు ఖాళీ సంభవించినప్పుడు జరిగే ఉప ఎన్నికలు.
పార్లమెంటు సార్వత్రిక ఎన్నికలు (లోక్‌సభ)
[మార్చు]లోక్‌సభ సభ్యులు (ప్రజల సభ లేదా భారత పార్లమెంటు దిగువసభ) భారతదేశంలోని వయోజన పౌరులందరూ ఓటు వేయడం ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు. భారతదేశంలో 18 సంవత్సరాలు దాటిన ప్రతి వయోజన పౌరుడు, వారు తమ నియోజకవర్గాల్లో నిలబడ్డ అభ్యర్థులకు, అదే నియోజకవర్గంలో మాత్రమే ఓటు వేయవచ్చు. లోక్‌సభ ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను 'పార్లమెంటు సభ్యుడు' అని పిలుస్తారు. ఐదు సంవత్సరాలు లేదా మంత్రివర్గం సలహా మేరకు రాష్ట్రపతి చేత రద్దు చేయబడే వరకు వారి స్థానాలను కలిగి ఉంటారు. కొత్త చట్టాల రూపకల్పన, భారత పౌరులందరినీ ప్రభావితం చేసే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై న్యూఢిల్లీలోని సంసద్ భవన్లోని లోక్‌సభ ఛాంబర్లలో సభ సమావేశమవుతుంది.[1] 543 మంది సభ్యులను ఎన్నుకోవడానికి 5 సంవత్సరాలకు ఒకేసారి ఎన్నికలు జరుగుతాయి.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
లోక్‌సభ ఎన్నికల చరిత్ర
[మార్చు]| పార్టీలకు రంగుకీ |
|---|
రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు
[మార్చు]రాష్ట్ర శాసనసభ సభ్యులు, తమ తమ నియోజకవర్గాల్లో నిలబడే అభ్యర్థుల సమూహం నుండి నేరుగా ఓటు ద్వారా ఎన్నుకోబడతారు. భారతదేశంలో 18 ప్రతి వయోజన పౌరుడు తమ నియోజకవర్గంలో మాత్రమే ఓటు వేయవచ్చు.
రాష్ట్ర శాసనసభల ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను 'శాసనసభ సభ్యుడు' (ఎంఎల్ఏ) అని పిలుస్తారు. వారి స్థానాలను ఐదేళ్ల పాటు లేదా గవర్నర్ రద్దు చేసే వరకు కలిగి ఉంటారు. కొత్త చట్టాల రూపకల్పన, ఆ రాష్ట్రంలో నివసిస్తున్నపౌరులందరినీ ప్రభావితం చేసే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై సంబంధిత రాష్ట్రంలో శాసనసభ సమావేశమవుతుంది.
ప్రతి శాసనసభ మొత్తం బలం ఆయా రాష్ట్రంపై ఆధారపడి ఉంటుంది, ఎక్కువగా పరిమాణం, జనాభాపై ఆధారపడి ఉంటుంది. లోక్‌సభ ఎన్నికల మాదిరిగానే, మెజారిటీ పార్టీ/కూటమి నాయకుడు రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేస్తారు.
ఎన్నికల సంఘం ఎన్నికలను నిర్వహిస్తుంది. పోలింగ్ బూత్ ప్రాప్యతను బట్టి 80 ఏళ్లు పైబడిన ఓటర్లు తమ ఇళ్లలో బ్యాలెట్ పేపర్ల ద్వారా ఓటు వేయడానికి స్వచ్ఛంద సదుపాయాన్ని అందిస్తుంది.జనాభాలో ఎక్కువభాగం అధిక సంఖ్యలో హాజరయ్యే ఎన్నికలను సంబంధిత వ్యవస్థ ఉత్సాహంగా నిర్వహిస్తుంది.[6] హిమాచల్ ప్రదేశ్లో 2022 శాసనసభ ఎన్నికల సమయంలో మంచు రహదారిపై 14 కిలోమీటర్లు నడిచిన తరువాత చంబా జిల్లాలోని పాంగి ప్రాంతంలోని చసక్ భటోరి పోలింగ్ కేంద్రంలో 83 ఏళ్ల మహిళ డోల్మా ఓటు వేశారు.
| రాష్ట్రం లేదా కేంద్రపాలిత ప్రాంతం | 1950s | 1960s | 1970s | 1980s | 1990s | 2000s | 2010s | 2020s |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ఆంధ్రప్రదేశ్‌ | AS 1955 1957 |
1962 1967 |
1972 1978 |
1983 1985 1989 |
1994 1999 |
2004 2009 |
2014 2019 |
2024 |
| అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | – | – | 1978 | 1980 1984 |
1990 1995 1999 |
2004 2009 |
2014 2019 |
2024 |
| అసోం | 1952 1957 |
1962 1967 |
1972 1978 |
1983 1985 |
1991 1996 |
2001 2006 |
2011 2016 |
2021 |
| బీహార్ | 1952 1957 |
1962 1967 1969 |
1972 1977 |
1980 1985 |
1990 1995 |
2000 2005 (ఫిబ్రవరి) 2005 (అక్టోబరు) |
2010 2015 |
2020
2025 |
| ఛత్తీస్‌గఢ్‌ | రాష్ట్రం ఉనికిలో లేదు. ఎంపీగా ఉన్నారు. (2000లో స్థాపించబడింది) | 2003 2008 |
2013 2018 |
2023 | ||||
| ఢిల్లీ | 1952 | – | – | – | 1993 1998 |
2003 2008 |
2013 2015 |
2020
2025 |
| గోవా | – | 1963 1967 |
1972 1977 |
1980 1984 1989 |
1994 1999 |
2002 2007 |
2012 2017 |
2022 |
| గుజరాత్ | – | 1962 1967 |
1972 1975 |
1980 1985 |
1990 1995 1998 |
2002 2007 |
2012 2017 |
2022 |
| హర్యానా | – | 1967 1968 |
1972 1977 |
1982 1987 |
1991 1996 |
2000 2005 2009 |
2014 2019 |
2024 |
| హిమాచల్ ప్రదేశ్ | 1952 |
1967 | 1972 1977 |
1985 |
1990 1993 1998 |
2003 2007 |
2012 2017 |
2022 |
| జమ్మూ కాశ్మీర్ | 1951 1957 |
1962 1967 |
1972 1977 |
1983 1987 |
1996 | 2002 2008 |
2014 | 2024 |
| జార్ఖండ్‌ | రాష్ట్రం ఉనికిలో లేదు. బీహార్‌లో భాగంగా ఉండేది. (2000లో స్థాపించబడింది) | 2005 2009 |
2014 2019 |
2024 | ||||
| కర్ణాటక | మైసూరు 1952 మైసూరు 1957 |
మైసూరు 1962 మైసూరు 1967 |
మైసూరు 1972 1978 |
1983 1985 1989 |
1994 1999 |
2004 2008 |
2013 2018 |
2023 |
| కేరళ | 1952 ట్రావెన్‌కోర్-కొచ్చిన్ 1954 ట్రావెన్‌కోర్-కొచ్చిన్ 1957 |
1960 1965 1967 |
1970 1977 |
1980 1982 1987 |
1991 1996 |
2001 2006 |
2011 2016 |
2021 |
| మధ్య ప్రదేశ్ | భోపాల్ 1952 మధ్య భారత్ 1952 మధ్య ప్రదేశ్ 1952 వింధ్య ప్రదేశ్ 1952 1957 |
1967 | 1972 1977 |
1980 1985 |
1990 1993 1998 |
2003 2008 |
2013 2018 |
2023 |
| మహారాష్ట్ర | – | 1962 1967 |
1972 1978 |
1980 1985 |
1990 1995 1999 |
2004 2009 |
2014 2019 |
2024 |
| మణిపూర్ | – | 1967 | 1972 1974 |
1980 1984 |
1990 1995 |
2000 2002 2007 |
2012 2017 |
2022 |
| మేఘాలయ | – | – | 1972 1978 |
1983 1988 |
1993 1998 |
2003 2008 |
2013 2018 |
2023 |
| మిజోరం | – | – | 1972 1978 1979 |
1984 1987 1989 |
1993 1998 |
2003 2008 |
2013 2018 |
2023 |
| నాగాలాండ్ | – | 1964 1969 |
1974 1977 |
1982 1987 1989 |
1993 1998 |
2003 2008 |
2013 2018 |
2023 |
| ఒడిశా | 1952 1957 |
1961 1967 |
1971 1974 1977 |
1980 1985 |
1990 1995 |
2000 2004 2009 |
2014 2019 |
2024 |
| పంజాబ్ | 1952 1957 |
1962 1967 1969 |
1972 1977 |
1980 1985 |
1992 1997 |
2002 2007 |
2012 2017 |
2022 |
| పుదుచ్చేరి | – | 1964 1969 |
1974 1977 |
1980 1985 |
1990 1991 1996 |
2001 2006 |
2011 2016 |
2021 |
| రాజస్థాన్ | 1952 1957 |
1962 1967 |
1972 1977 |
1980 1985 |
1990 1993 1998 |
2003
2008 2013 |
2018 | 2023 |
| సిక్కిం | – | – | 1979 | 1985 1989 |
1994 1999 |
2004 2009 |
2014
2019 |
2024 |
| తమిళనాడు | MS 1952 MS 1957 |
MS 1962 MS 1967 |
1971 1977 |
1980 1984 1989 |
1991 1996 |
2001 2006 |
2011 2016 |
2021 |
| తెలంగాణ | 1952 HY | రాష్ట్రం ఉనికిలో లేదు. ఏపీలో భాగంగా ఉండేది. (2014లో స్థాపించబడింది) | 2014 2018 |
2023 | ||||
| త్రిపురలో ఎన్నికలు[7] | – | 1967 | 1972
1977 |
1983
1988 |
1993
1998 |
2003
2008 |
2013
2018 |
2023 |
| ఉత్తరప్రదేశ్‌ | 1951 1952 1957 |
1962 1967 1969 |
1974 1977 |
1980 1985 1989 |
1991 1993 1996 |
2002 2007 |
2012 2017 |
2022 |
| ఉత్తరాఖండ్‌ | రాష్ట్రం ఉనికిలో లేదు. యూపీలో భాగంగా ఉండేది. (2000లో స్థాపించబడింది) | 2002 2007 |
2012 2017 |
2022 | ||||
| పశ్చిమ బెంగాల్‌ | 1952 1957 |
1962 1967 1969 |
1971 1972 1977 |
1982 1987 |
1991 1996 |
2001 2006 |
2011 2016 |
2021 |
ఉప ఎన్నిక
[మార్చు]రాష్ట్ర శాసనసభ లేదా లోక్‌సభ లేదా రాజ్యసభకు ఎన్నికైన అభ్యర్థి వారి పదవీకాలం ముగిసేలోపు ఆ పదవిని వదిలివేసినయెడల, ఖాళీగా ఉన్న స్థానాన్ని భర్తీ చేయడానికి తగిన భర్తీని కనుగొనడానికి ఉప ఎన్నిక జరుగుతుంది.దీనిని భారతదేశంలో తరచుగా ఉపఎన్నికలు అని పిలుస్తారు.
ఉప ఎన్నికలకు సాధారణ కారణాలు:
- పదవిలో ఉన్న ఎంపీ లేదా శాసనసభ సభ్యుడు రాజీనామా వలన
- పదవిలో ఉన్న ఎంపీ లేదా శాసనసభ సభ్యుడు మృతి వలన
అయితే అధికారంలో ఉన్న వ్యక్తి పదవిలో కొనసాగడానికి అర్హత లేనప్పుడు (నేరపూరిత నేరారోపణ,కార్యాలయంలో కనీస స్థాయి హాజరును నిర్వహించడంలో వైఫల్యం, తరువాత కనుగొన్న ఎన్నికల క్రమరాహిత్యాల కారణంగా,లేదా అభ్యర్థి ఒకటి కంటే ఎక్కువ స్థానాలలో గెలుచినప్పుడు, ఒక స్థానం ఖాళీ చేయవలసి వచ్చినప్పుడు) ఇతర కారణాలు సంభవిస్తాయి.
రాజ్యసభ (ఎగువసభ) ఎన్నికలు
[మార్చు]రాజ్యసభ, దీనిని కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్ అని కూడా పిలుస్తారు. ఇది భారత పార్లమెంటు ఎగువ సభ. అభ్యర్థులను పౌరులు నేరుగా ఎన్నుకోరు.కానీ శాసనసభ సభ్యులు కళ, సాహిత్యం,విజ్ఞాన శాస్త్రం,సామాజిక సేవలకు చేసిన కృషికి గాను 12 మంది వరకు భారత రాష్ట్రపతి నామినేట్ చేయవచ్చు. రాజ్యసభలో పార్లమెంటు సభ్యులకు ఆరు సంవత్సరాల వరకు వారి పదవీకాలం ఉంటుంది.
ప్రతి రెండు సంవత్సరాలకు మూడింట ఒక వంతు మంది తిరిగి ఎన్నిక అవుతారు. ఒక బిల్లు చట్టంగా మారడానికి ముందు రాజ్యసభ రెండవ స్థాయి సమీక్ష సంస్థగా పనిచేస్తుంది.[8] భారత ఉపరాష్ట్రపతి, రాజ్యసభకు ఎక్స్ ఆఫీషియో చైర్మనుగా వ్యవహరిస్తాడు. దీని సమావేశాలకు అధ్యక్షత వహిస్తాడు.
శాసన ప్రతిపాదనలు (కొత్త చట్టాలు చేయడం, ప్రస్తుత చట్టానికి కొత్త షరతులను తొలగించడం లేదా జోడించడం) బిల్లు రూపంలో పార్లమెంటులోని ఏ సభలోనైనా తీసుకురాబడతాయి. ఒక బిల్లు అనేది ఒక శాసన ప్రతిపాదన ముసాయిదా, ఇది పార్లమెంటు రెండు సభలు (లోక్‌సభ, రాజ్యసభ) ఆమోదించిన తదుపరి,రాష్ట్రపతి ఆమోదించిన తరువాత, అది పార్లమెంటు చట్టంగా రూపుదిద్దుకుంటుంది.
అయితే, భారత రాజ్యాంగం రాజ్యసభపై కొన్ని పరిమితులను విధించింది. ఇది కొన్ని ప్రాంతాలలో లోక్‌సభను మరింత శక్తివంతం చేస్తుంది. ఉదాహరణకు, ద్రవ్య బిల్లులు లోక్‌సభలో ఉద్భవించాలని నిర్దేశిస్తుంది.
రాజ్యసభ సభ్యులు లోక్‌సభ పంపిన బిల్లులను చర్చించి, ఆ అంశంపై మరింత చర్చ, చర్చ కోసం బిల్లును ఆమోదించవచ్చు, తిరస్కరించవచ్చు లేదా తిరిగి లోక్‌సభకు పంపవచ్చు.అలాగే ముసాయిదా బిల్లులో మెరుగైన మార్పులను సూచించవచ్చు.రాజ్యసభ సభ్యులు 14 రోజుల్లోగా మాత్రమే ద్రవ్య బిల్లుల కోసం లోక్‌సభకు సిఫార్సులు చేయవచ్చు.రాజ్యసభ 14 రోజుల్లో డబ్బు బిల్లును లోక్‌సభకు తిరిగి పంపడంలో విఫలమైతే, ఆ బిల్లు ఉభయ సభలు ఆమోదించినట్లుగా భావించవచ్చు.
అలాగే రాజ్యసభ ప్రతిపాదించిన సవరణలలో దేనినైనా (లేదా అన్నింటినీ) లోక్‌సభ తిరస్కరిస్తే, ఈ బిల్లును భారత పార్లమెంటు ఉభయ సభలు లోక్‌సభ చివరకు ఆమోదించిన రూపంలో ఆమోదించినట్లు భావిస్తారు.
ఎన్నికల విధానాలు
[మార్చు]అభ్యర్థులు తమ నామినేషన్ పత్రాలను ఎన్నికల సంఘానికి సమర్పించాల్సి ఉంటుంది. ఆ తర్వాత నిరాకరించిన, అమోదించిన అభ్యర్థుల జాబితాను విడుదల చేస్తారు. ప్రచారానికి ప్రభుత్వ వనరులను ఉపయోగించుకునేందుకు ఏ పార్టీకి అనుమతి లేదు. ఎన్నికలకు ముందు అభ్యర్థులకు లంచం ఇవ్వడానికి ఏ పార్టీకి అనుమతి లేదు. ఎన్నికల సమయంలో ప్రభుత్వం ఏ విధమైన కొత్త పనులు, లేదా ప్రాజెక్టులు ప్రారంభించటానికి. అనుమతి ఉండదు. పోలింగ్ రోజుకు రెండు రోజుల ముందు సాయంత్రం 6:00 గంటలకు ప్రచారం ముగుస్తుంది.
పోలింగ్ ఉదయం 7:00 నుంచి సాయంత్రం 6:00 వరకు జరుగుతుంది. ప్రతి జిల్లాకు చెందిన కలెక్టర్ ఎన్నికలకు బాధ్యత వహిస్తాడు. ప్రభుత్వ ఉద్యోగులును పోలింగ్ కేంద్రాల్లో పోలింగ్ అధికారులుగా నియమిస్తారు. ఎన్నికల మోసాలను నివారించడానికి బ్యాలెట్ బాక్సులకు బదులుగా ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ యంత్రాలను (ఈవీఎం) ఉపయోగిస్తున్నారు. పౌరుడు ఓటు వేసిన తరువాత, అతని లేదా ఆమె ఎడమ చూపుడు వేలు చెరగని సిరాతో గుర్తించబడుతుంది. ఈ పద్ధతి 1962 లో ప్రారంభించబడింది.
ఇంటి నుండి ఓటు వేయండి
[మార్చు]80 ఏళ్లు పైబడిన వ్యక్తులు, శారీరక సవాళ్లు ఉన్నవారు తమ ఇళ్ల నుంచి ఓటు పత్రాలను ఉపయోగించి ఓటు వేయడానికి భారత ఎన్నికల సంఘం అనుమతి ఇచ్చింది.[9] ఈ సదుపాయాన్ని పొందడానికి, అర్హత కలిగిన వ్యక్తులు ఎన్నికల తేదీకి కనీసం 10 రోజుల ముందునియమించబడిన బూత్ స్థాయి అధికారితో నమోదు చేసుకోవాలి. పోస్టల్ బ్యాలెట్నుసులభతరం చేయడానికి అవసరమైన ఫారం 12-డి ముందుగానే పొందవచ్చు.పోలింగ్ అధికారి, మైక్రో అబ్జర్వర్, పోలీస్ అధికారి,ఫోటోగ్రాఫర్తో సహా ఐదుగురు అధికారుల ప్రత్యేక బృందం వారి నివాసాలను సందర్శించి, సున్నితమైన, పారదర్శక పోలింగ్ ప్రక్రియను నిర్ధారిస్తుంది.మొత్తం పోలింగ్ ప్రక్రియను ఫోటోలు, వీడియోల ద్వారా నమోదు చేస్తారు.ఇంటి నుండి ఓటు వేయడానికి ఎంపిక స్వచ్ఛందంగా ఉన్నప్పటికీ,ఒక ఎలెక్టర్ ఈ పద్ధతిని ఎంచుకున్న తర్వాత, ఈ నిర్ణయం తరువాత తిరగబడదు. భారతదేశంలోని భోపాల్ లోని ఎన్నికల అధికారులు సూపర్ సీనియర్ సిటిజన్స్ (80 ఏళ్లు పైబడిన), వైకల్యాలున్న ఓటర్ల నివాసాలను చురుకుగా చేరుకుంటున్నారు. 2023 మధ్యప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు.[10]
చెరగని సిరా
[మార్చు]
ఓటర్లకు సిరా వేసే విధానం చాలా కాలం వరకు లేదు. 1950 లో భారత్ లోని జాతీయ పరిశోధన, అభివృద్ధి శాఖ (NRDC) ఈ సిరాపై పేటెంట్ పొందింది. 1950లలో, ఎం. ఎల్. గోయెల్ నేషనల్ ఫిజికల్ లాబొరేటరీ ఆఫ్ ఇండియా కెమికల్ విభాగంలో ఈ పరిశోధనపై పనిచేశాడు. తర్వాత కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైంటిఫిక్ అండ్ ఇండస్ట్రియల్ రీసెర్చ్ (CSIR) ఈ సిరాను అభివృద్ధి చేసింది. తర్వాత దీన్ని మైసూరులోని మైసూర్ పెయింట్స్ అండ్ వార్నిష్ లిమిటెడ్ (MPVL) అనే సంస్థకు ఉత్పత్తి చేయడానికి అనుమతించారు. ఈ సంస్థను 1937 లో మైసూరు మహారాజా నాలుగవ కృష్ణరాజ ఒడయారు స్థాపించాడు. 1962 లో జరిగిన భారత మూడవ సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో మొదటిసారిగా ఈ కంపెనీ ఉత్పత్తి చేసిన సిరాను వాడారు. అప్పటి నుంచి దేశవ్యాప్తంగా జరిగే అన్ని ఎన్నికల్లో దీనిని వాడుతున్నారు.
ఈ సిరాలో 7.25 శాతం సిల్వర్ నైట్రేట్ ఉంటుంది అందుకనే ఇది ఎక్కువ రోజులు చెదిరిపోకుండా ఉంటుంది. ఇది అంబర్-రంగు ప్లాస్టిక్ లేదా గోధుమ రంగు గాజు సీసాలలో నిల్వ చేయబడుతుంది. దరఖాస్తు చేసినప్పుడు, సిరా వేలిగోరుపై కనీసం రెండు రోజులు ఉంటుంది. ఇది వ్యక్తి శరీర ఉష్ణోగ్రత పర్యావరణాన్ని బట్టి ఒక నెల వరకు ఉండటానికి అవకాశం ఉంటుంది. 2006 ఫిబ్రవరి 1 నుంచి ఓటరు ఎడమచేతి చూపుడు వేలు గోరు మీద పైనుంచి కింది వరకు వేస్తున్నారు. అంతకు మునుపు గోరు పైభాగపు చర్మంపై వేసేవారు.[11]
ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్
[మార్చు]
భవిక్ (ఈవీఎం) ను 1997 ఎన్నికల్లో మొదటిసారిగా ఉపయోగించారు. 2004లో మాత్రమే ఓటింగ్ పద్ధతిగా మారింది. ఈవీఎంలు ఫలితాలను నివేదించడంలో సమయాన్ని ఆదా చేస్తాయి. ఒక ఓటరు ధ్రువీకరించబడిన కాగితపు ఆడిట్ ట్రైల్ (వివిపిఎటి) ను 2014 ఆగస్టు14న ప్రవేశపెట్టారు.[12] 2014 నాగాలాండ్ సార్వత్రిక ఎన్నికలలో, వివిపిఎటి 8 నియోజకవర్గాలలో పనిచేసింది. (లక్నో, గాంధీనగర్, బెంగళూరు సౌత్, చెన్నై సెంట్రల్, జాదవ్ పుర్, రాయ్ పూర్, పాట్నా సాహిబ్, మిజోరాం) దీనిని పైలట్ ప్రాజెక్టుగా ప్రవేశపెట్టింది.[13][14] వివిపిఎటి ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడిన స్లిప్ ఓటర్కు వారి ఓటు ఏ పార్టీకి లేదా అభ్యర్థికి ఇవ్వబడిందో, వారి పేరు, వారి నియోజకవర్గం, వారి పోలింగ్ బూత్ వివరాలు గురించి చెబుతుంది.[15][16][17][18][19]
ఈవీఎం హ్యాకింగ్ కేసులో ప్రభుత్వంపై ఆరోపణలు రావడంతో భారతదేశం అంతటా వీవీప్యాట్ తప్పనిసరి చేయాలని ప్రతిపక్షాలు వత్తిడి చేశాయి. తదనుగుణంగా, ఓటరు ధ్రువీకరించబడిన కాగితపు ఆడిట్ ట్రైల్ 2019 నుంచి ప్రతి శాసనసభ, సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో ఈవీఎంలను ఉపయోగించారు.[20][21] 2019 ఏప్రిల్ 9న, భారత అత్యున్నత న్యాయస్థానం తీర్పు ఇచ్చింది, భారత ఎన్నికల సంఘం వీవీప్యాట్ స్లిప్ ఓట్ల లెక్కింపును శాసనసభ నియోజకవర్గానికి యాదృచ్ఛికంగా ఎంపిక చేసిన ఐదు ఈవీఎంలకు పెంచడానికి, అంటే భారత ఎన్నికల సంఘం 20,625 ఈవీఎంల వీవీప్యాట్ స్లిప్లను 2019 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో లెక్కించాలి అని ఆదేశించింది.[22][23][24] వివిపిఎటి యూనిట్ ఒక కాగితపు స్లిప్ ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది. అదనంగా బ్యాలెట్ స్లిప్ అని పిలుస్తారు. ఇందులో ఓటర్ తన ఓటు కోసం ఎంచుకున్న అభ్యర్థి పేరు, వరుస సంఖ్య, చిత్రం ఉంటాయి.2019 సార్వత్రిక ఎన్నికలు ఈవీఎం, వివిపిఎటి మధ్య ఎలాంటి అసమానతలు లేవని ఎన్నికల సంఘం ప్రకటించింది.[25]
నోటా
[మార్చు]2013 సెప్టెంబరు 27న, భారత అత్యున్నత న్యాయస్థానం పౌరులకు ప్రతికూల ఓటు వేయడానికి హక్కు ఉందని తీర్పు ఇచ్చింది."పైన పేర్కొన్న వాటిలో ఏదీ లేదు" (నోటా) ఎంపిక 2009లో ఎన్నికల సంఘం, పీపుల్స్ యూనియన్ ఫర్ సివిల్ లిబర్టీస్ పిటిషన్ దాఖలు చేసిన ఫలితమే ఇది. 2013 నవంబరులో ఐదు రాష్ట్రాల ఎన్నికల్లో నోటాను ప్రవేశపెట్టారు. నోటాకు మెజారిటీ ఓట్లు వస్తే, ఆ ప్రాంతం అధ్యక్ష అధికార పరిధిలోకి వస్తుంది. జాతీయ భూభాగానికి సమానమైన చట్టాలతో వ్యవహరిస్తుంది.[26]
హాజరుకాని ఓటింగ్
[మార్చు]హాజరుకాని ఓటింగుకు భారతదేశం అవకాశం కల్పించలేదు.[27][28][29] 2010 నవంబరు 24 నవంబరు 24న ప్రవాస భారతీయులకు ఓటు హక్కును ఇవ్వడానికి ప్రజా ప్రాతినిధ్య (సవరణ) బిల్లు 2010 ను గెజిట్ చేశారు, అయితే ఓటింగ్ బూత్ వద్ద భౌతిక ఉనికి ఇప్పటికీ అవసరం ఉంది.[30][31][32][33]
పోస్టల్ ఓటింగ్
[మార్చు]భారతదేశంలో పోస్టల్ ఓటింగ్ అనేది "ఎలక్ట్రానిక్ ట్రాన్స్మిటెడ్ పోస్టల్ బ్యాలెట్ పేపర్స్ (ఇటిపిబి)" వ్యవస్థ ద్వారా మాత్రమే జరుగుతుంది. ఇక్కడ భారత ఎన్నికల సంఘం ఓటు పత్రాలు నమోదైన అర్హతగల ఓటర్లకు పంపిణీ చేయబడతాయి. వారు పోస్టల్ ద్వారా ఓట్లను తిరిగి ఇస్తారు.ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ యంత్రాలు ద్వారా ఓట్ల లెక్కింపు ప్రారంభమైనప్పుడు, ఈ పోస్టల్ ఓట్లు కూడా కలిపి లెక్కింపు చేస్తారు. కొన్ని వర్గాల ప్రజలు మాత్రమే పోస్టల్ ఓటర్లుగా నమోదు చేసుకోవడానికి అర్హులు. యూనియన్ సాయుధ దళాలు, రాష్ట్ర పోలీసులలో పనిచేసే వ్యక్తులు అలాగే వారి జీవిత భాగస్వాములు, ఉద్యోగులు భారత ప్రభుత్వం విదేశాలలో అధికారికంగా నియమించిన వారు పోస్టల్ ఓటు కోసం నమోదు చేసుకోవచ్చు, వీరిని "సర్వీస్ ఓటర్లు" అని కూడా పిలుస్తారు. అదనంగా, ప్రజలు నివారణ నిర్బంధం, వికలాంగులు, 80 ఏళ్లు పైబడిన వారు పోస్టల్ ఓటును ఉపయోగించవచ్చు. ఖైదీలు ఓటు వేయలేరు.[34][35][36]
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]- 49-ఓ - 'నోటా (పైన పేర్కొన్న వాటిలో ఏదీ లేదు)' తో భర్తీ చేయబడింది
- పోలింగ్ బూత్‌ను బంధించుట
- భారత ఉపఖండంలో ప్రజాస్వామ్య చరిత్ర
- భారత ఎన్నికల సంఘం
- మంచి పాలన కోసం ఓటు హక్కు వినియోగం
- భారతదేశంలో శాసనసభ ఎన్నికల జాబితా
బ్రిటిష్ ఇండియా సార్వత్రిక ఎన్నికలు
[మార్చు]- 1920 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
- 1923 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
- 1926 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
- 1930 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
- 1934 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
- 1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
బ్రిటిష్ ఇండియా-ప్రావిన్షియల్ ఎన్నికలు
[మార్చు]- 1937 భారత ప్రావిన్షియల్ ఎన్నికలు
- 1946 భారత ప్రావిన్షియల్ ఎన్నికలు
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Terms of the Houses". Election Commission of India. Retrieved 19 February 2020.
- ↑ "Lok Sabha Election Results 1951-2004". Election Commission of India. Retrieved 5 April 2021.
- ↑ "Lok Sabha Election Results 2009". Election Commission of India. Retrieved 5 April 2021.
- ↑ "General Election 2014". Election Commission of India. Archived from the original on Apr 15, 2021. Retrieved 5 April 2021.
- ↑ "General Election 2019 (Including Vellore PC)". Election Commission of India. Archived from the original on Jul 24, 2021. Retrieved 5 April 2021.
- ↑ "Assembly elections 2022: 66% voter turnout in Himachal Pradesh, world's highest booth sees 100% polling | Himachal-Pradesh Election News". The Times of India. November 12, 2022.
- ↑ "43. India/Tripura (1949-present)". University of Central Arkansas. Retrieved 28 February 2022.
- ↑ "Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House". NDTV.com. Retrieved 29 April 2019.
- ↑ "EC provides facility to voters above 80 years of age & Divyanga to vote from home". News On AIR - News Services Division. 13 November 2023. Retrieved 13 November 2023.
- ↑ Ayub, Jamal (8 November 2023). "Vote From Home: Madhya Pradesh Polling Stations Come To The Doorstep For Elderly & Disabled". The Times of India. Retrieved 13 November 2023.
- ↑ "Lok Sabha Elections: ఎన్నికల్లో వాడే 'సిరా' చుక్క ఎందుకు చెరిగిపోదు.. ఆసక్తికర విషయాలు". EENADU. Retrieved 2024-04-29.
- ↑ "EC Decides to use VVPAT System at Bye-Election in Nagaland" (Press release). Press Information Bureau. 17 August 2013. Retrieved 18 August 2013.
- ↑ References:
- ↑ "VVPAT, a revolutionary step in voting transparency". DNA. 27 April 2014. Retrieved 27 April 2014.
- ↑ "Not many were aware of VVPAT, but were happy with verification". The Hindu. 18 April 2014. Retrieved 23 November 2014.
- ↑ "Safe distance". The Indian Express. 15 April 2014. Retrieved 23 November 2014.
- ↑ "As smooth as it gets, says city poll chief". The Times of India. Retrieved 23 November 2014.
- ↑ "Ripon Buildings turns nerve centre of electoral activities in Chennai". The Times of India. Retrieved 13 January 2020.
- ↑ "Voter's verifiable paper audit trail system to be introduced in Chennai Central constituency". The Times of India. Archived from the original on 1 April 2014. Retrieved 3 May 2014.
- ↑ "EC announces Lok Sabha election dates: VVPATs, to be used in all polling stations, help bring more accuracy in voting". Firstpost. 10 March 2019. Retrieved 13 January 2020.
- ↑ "What are EVMs, VVPAT and how safe they are". The Times of India. 6 December 2018. Retrieved 10 January 2019.
- ↑ "Supreme Court: Count VVPAT slips of 5 booths in each assembly seat | India News". The Times of India. Retrieved 13 January 2020.
- ↑ JAIN, MEHAL (8 April 2019). "Breaking: SC Directs ECI To Increase VVPAT Verification From One EVM To Five EVMs Per Constituency [Read Order]". www.livelaw.in. Retrieved 13 January 2020.
- ↑ "When the SC Says No for Software Audit Review of EVMs & VVPAT at Present". Moneylife NEWS & VIEWS. Archived from the original on 29 మే 2019. Retrieved 13 January 2020.
- ↑ "EVM-VVPAT pass test in Lok Sabha polls". Economic Times. 23 May 2019. Retrieved 5 June 2019.
- ↑ "ELECTION COMMISSION OF INDIA:Press release" (PDF). Eci.nic.in. Retrieved 23 November 2014.
- ↑ "Who can vote by postal ballot?". The Economic Times. Archived from the original on 2016-08-27. Retrieved 23 November 2014.
- ↑ "Election Commission to ensure postal votes don't get invalid". dna. 7 November 2013. Retrieved 23 November 2014.
- ↑ "Pranab to become first president to cast vote via postal ballot". Oneindia.com. 29 April 2014. Retrieved 23 November 2014.[permanent dead link]
- ↑ "How to Vote in India". One World News. oneworldnews.com. March 28, 2023. Retrieved April 6, 2023.
- ↑ "Petition for Absentee Voting in Indian Elections". Voterswithoutborders.org. Archived from the original on 16 April 2009. Retrieved 6 August 2012.
- ↑ "People for Lok Satta- NRI voting campaign". Nrivotingrights.info. 9 January 2011. Archived from the original on 5 April 2011. Retrieved 6 August 2012.
- ↑ "PRESS RELEASE: Bridge India diaspora survey of NRIs and OCIs finds significant support for BJP, better NRI voting rights". Bridge India. 8 April 2019. Retrieved 23 November 2021.
- ↑ Postal ballots: Who can vote through ETPB, how to get registered and how the voting is done; an explainer, First Post, 2 April 2019.
- ↑ Maharashtra, Haryana Elections 2019: Can You Vote By Postal Ballot If You Aren't Living At Home?, Huffington Post, 26 September 2019.
- ↑ Bakshi, Gorki (29 October 2019). "People over 80 years of age, disabled can now vote through postal ballot". Retrieved 22 September 2020.
