దశావతారములు

దశావతారములు పేరుతో ఇతర వ్యాసాలున్నాయి. వాటి లింకుల కోసం దశావతారములు (అయోమయ నివృత్తి) చూడండి.

దశావతారాలు - 19వ శతాబ్దికి చెందిన రాజస్థానీ శైలి చిత్రం

పురాణాల ప్రకారం త్రిమూర్తులలో విష్ణువు లోకపాలకుడు. సాధుపరిరక్షణకొఱకు, దుష్టశిక్షణ కొఱకు ఆయన ఎన్నో అవతారాలలో యుగయుగాన అవతరిస్తాడు. అలాంటి అవతారాలలో 21 ముఖ్య అవతారాలను ఏకవింశతి అవతారములు అంటారు. వానిలో అతిముఖ్యమైన 10 అవతారాలను దశావతారాలు అంటారు.

రామ వామన మత్స్య వారాహి

కృష్ణ మోహినీ

నారసింహ హయగ్రీవ

వేంకటేశ్వర పరశు రాముడు

భగవద్గీతలో శ్రీకృష్ణుని సందేశం

యదా యదాహి ధర్మస్య గ్లానిర్భవతి భారత
అభ్యుత్థాన మధర్మస్య తదాత్మానం సృజామ్యహమ్
పరిత్రాణాయ సాధూనామ్ వినాశాయ చ దుష్కృతామ్
ధర్మ సంస్థాపనార్థాయ సంభవామి యుగే యుగే

అర్జునా! ధర్మమునకు హాని కలిగినప్పుడును, ఆధర్మము పెచ్చుపెరిగి పోవుచున్నప్పుడును (జన్మ కర్మ రహితుడనైనప్పటికిని) నన్ను నేను సృజించు కొందును. సత్పురుషులను పరి రక్షించుటకును, దుష్టులను రూపు మాపుటకును, ధర్మమును సుస్థిర మొనర్చుటకును నేను ప్రతి యుగమునందును అవతరించుచుందును.

భగవద్గీత నాల్గవ అధ్యాయము - జ్ఙాన, కర్మ సన్యాస యోగముల లోని ఈ రెండు శ్లోకములు ప్రసిద్ధములు. హిందూ విశ్వాసముల ప్రకారము లోకపాలకుడైన శ్రీ మహా విష్ణువు అనేక అవతారములు దాల్చును. అందు కొన్ని అంశావతారములు (ఉదా: వ్యాసుడు). కొన్ని పూర్ణావతారములు (ఉదా: నరసింహుడు). కొన్ని అర్చావతారములు (ఉదా: తిరుపతి వేంకటేశ్వరుడు).

పూర్ణావతారములు

పూర్ణావతారములలో దశావతారములు ముఖ్యమైనవి. అవి:

బలరాముడు స్థానంలో బుద్ధుని శంకరాచార్యులు తీసుకుని వచ్చినట్లు ఒక ప్రతీతి. కానీ వెంకటేశ్వరస్వామి ఈ దశావతారాలలోని వాడు కాదు.

విశేషాలు

చాలాకాలము నుండి విష్ణువు అవతారాలలో పది ముఖ్యమైనవి అని చెప్పుచున్నప్పటికీ. ఆ పది అవతారాలు ఏవి అన్న అంశంపై ఏకాభిప్రాయం లేదు. వరాహ, నారసింహ, మత్స్య వామన,రామ, మోహినీ, కృష్ణ ,పరశు రాముడూ , వేంకటేశ్వరుడు , హవగ్రీయుడు ప్రధానావతారాలని పేర్కొనబడింది .

శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి దేవాలయం, నారాయణ తిరుమల లో చిత్రములు

ఇవి కూడా చూడండి

మూలాలు

ఆంధ్రవిజ్ఞానసర్వస్వం ద్వితీయ సంపుటం - కొమఱ్ఱాజు వేంకట లక్షణరావు పేజీ.565 (PDF-628), ప్రస్తుతం ఇంటర్నెట్ ఆర్ఖైవుగా లభ్యమవుతుంది.

ఇతర లింకులు

v t e సంఖ్యానుగుణ వ్యాసాలు
ఏక	ఏకః · ఏకఛత్రాధిపత్యం · ఏకచక్రరధారూఢుడు · ఏకఓషది · ఏకకుడు · ఏకతానుడు · ఏకదంతుడు · ఏకదృక్కు · ఏకదృష్టి · ఏకపత్నీవ్రతుడు · ఏకమాత్ర · ఏకరసం · ఏకరాత్రము · ఏకర్షి · ఏకాంగి · ఏకాక్షర మంత్రము · ఏకాక్షి · ఏకాహము · ఏకీభావము · ఏకీశ్వరోపాసన · ఏకోనారాయణ · ఏకసంథాగ్రాహి
ద్వి	ద్వితీయ · ద్వైతం · ద్వివేది · ద్విపాత్రాభినయం
త్రి	త్రితీయ · త్రికరణాలు · త్రి అవస్థలు · త్రిగుణములు · త్రిదండాలు · త్రిపథగ · త్రిఫల చూర్ణం · త్రిపాఠి · త్రిపురాసురులు · త్రిమతాలు · త్రిమదాలు · త్రిమూర్తులు · త్రిలింగాలు · త్రిలోకాలు · త్రివర్గాలు · త్రివిధ శబ్దశక్తులు · త్ర్యంగాలు · త్రేతాగ్నులు · త్రయం · త్రివిధ కర్మలు · త్రివిధనాయికలు · త్రిషవనం · త్రివేణి · త్రిపుండ్రాలు · త్రివృత్తు · త్రిభుజం · త్రికోణమితి · త్రివేది · త్రివర్ణ పతాకం
చతుర్	చతుర్థి · చతుర్వ్యూహములు · చతుర్వేదాలు · చతురంగబలాలు · చతుర్భుజి · చతుర్ముఖుడు · చతుర్వర్ణాలు · పురుషార్థాలు · చతుర్వేది · చతుర్యుగాలు · చతుర్ధామాలు
పంచ	పంచమి · పంచక్షేత్రాలు · పంచగవ్యం · పంచతంత్రాలు · పంచతన్మాత్రలు · పంచపాండవులు · పంచలోహాలు · పంచపాతకాలు · పంచమహాపాపాలు · పంచాయుధములు · మన్మథుని పంచబాణాలు · పంచభక్ష్యాలు · ఈశ్వరుని పంచముఖాలు · పంచారామాలు · పంచభూతలింగక్షేత్రములు · పంచామృతాలు · పంచభూతాలు · పంచేంద్రియాలు · పంచభుజి · ఘనరాగ పంచరత్నాలు · పంచసూక్తాలు · పంచాక్షరి · పంచమకారాలు · పంచలింగాలు · పంచపర్వాలు · పంచాగ్నులు · పంచయజ్ఞాలు · పంచమాతలు · పంచకర్మలు · మాచానధ్యయనాలు · పంచప్రాణాలు · పంచాంగాలు · ఐదు కలిమాలు
షట్	షష్ఠి · షట్కర్మలు · షడ్భావవికారాలు · షడ్రసాలు లేక షడ్రుచులు · షడ్వర్గం · అరిషడ్వర్గం · షడ్భుజి · షట్చక్రాలు · షణ్ముఖుడు · షడ్గుణాలు · షట్కాలాలు · షణ్మతాలు · షట్చక్రవర్తులు · షడ్విద్యలు · షట్ఛాస్త్రాలు · షడ్భాషలు · షడ్విధ స్త్రీధనం · షట్‌పుత్రులు · షడ్ స్తంభనాలు · షడంగాలు · షడ్దర్శనాలు
సప్త	సప్తమి · సప్త సముద్రాలు · సప్త ద్వీపాలు · సప్తాశ్వాలు · సప్తజిహ్వలు · సప్తమాతృకలు · సప్త చిరంజీవులు · సప్తస్వరాలు · సప్తవ్యసనాలు · సప్తర్షులు · సప్తచక్రాలు · సప్తకులపర్వతాలు · సప్తదోషాలు · సప్తపుణ్యక్షేత్రాలు · సప్తబ్రహ్మలు · సప్తవర్షాలు · సప్తసంతానాలు · సప్తాంగాలు · సప్తోపాయాలు · సభాసప్తాంగాలు · సప్తజలమాతృకలు · సప్తవాయువులు · సప్తగిరులు (ఏడుకొండలు) · ఏడు వారాలు · సప్తసరస్వతులు · సప్తనదులు
అష్ట	అష్టమి · అష్ట అర్ఘ్యాలు · అష్టకష్టాలు · అష్టగంధాలు · అష్టగురువులు · అష్టతీర్థాలు · అష్టదిక్కులు - దిక్పాలకులు - పట్టణాలు · అష్టదిగ్గజాలు‎ · అష్టధాతువులు · అష్టనాగములు (పాములు) · అష్టపాశములు · అష్టభాగ్యాలు‎ · అష్టభూతులు · అష్టభోగాలు · అష్టమదములు · అష్టమహిషులు · అష్టమూర్తులు · అష్టమంగళాలు · అష్టలక్ష్ములు · అష్టలోహాలు · అష్టవసువులు · అష్టవిధనాయికలు · అష్టవిధభక్తి · అష్టవిధవివాహాలు · అష్టసిద్ధులు · అష్టస్వామ్యాలు · అష్టావధానం · అష్టాంగాలు · అష్టైశ్వర్యాలు · అష్టసూర్యులు · అష్టవిధ ప్రమాణాలు
నవ	నవమి · నవగ్రహాలు · నవద్రవ్యాలు · నవధాన్యాలు · నవదుర్గలు · నవవిధభక్తులు · నవనిధులు · నవరాత్రులు · నవరత్నాలు · నవఖండాలు · నవధాతువులు · నవధాన్యాలు · నవరంధ్రాలు · నవరసాలు · నవరాత్రాలు · నవలక్షణాలు · నవవ్యాకరణాలు · నవారణ్యాలు · నవవర్షాలు · నవనారసింహులు · నవగ్రహా హోమ సమిధలు
దశ	దశమి · దశావతారములు · దశదానాలు · దశశాంతులు · దశదిశలు · దశోపనిషత్తులు · దశ-అవస్థలు · దశ-అంగములు
ఏకాదశ (పదకొండు)	ఏకాదశి · ఏకాదశరుద్రులు · ఏకాదశపితరులు · ఏకాదశమంత్రములు
ద్వాదశ	ద్వాదశి · ద్వాదశాదిత్యులు · ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగాలు ·
త్రయోదశ (పదమూడు)	త్రయోదశి
చతుర్దశ (పధ్నాలుగు)	చతుర్దశి · చతుర్దశభువనాలు · 14 మన్వంతరాలు
పంచదశ (పదిహేను)	పంచదశ కళా స్థానములు
షోడశ (పదహారు)	షోడశదానాలు · షోడశోపచారాలు · షోడశకర్మలు · షోడశ సంస్కారాలు · షోడశ మహారాజులు · షోడశయాజకులు
సప్తదశ (పదిహేడు)	సప్తదశ శుభకార్యములు
అష్టాదశ (పద్ధెనిమిది)	అష్టాదశపురాణాలు · అష్టాదశవర్ణనలు · అష్టాదశవిద్యలు · అష్టాదశ ఉపపురాణాలు · అష్టాదశ శక్తిపీఠాలు · అష్టాదశసిద్ధులు
ఏకోనవింశతి	ఏకోనవింశతి దేవతాగణములు
వింశతి (ఇరువది)	వింశతి కణాది గణములు
ఏకవింశతి (ఇరవైఒకటి)	ఏకవింశతి స్మృతులు · ఏకవింశతి రాజచిహ్నములు · ఏకవింశతి పత్రములు

v t e విష్ణువు అవతారములు
దశావతారములు	మత్స్య కూర్మ వరాహ నరసింహ వామన పరశురామ రామ బలరాముడు ¹ కృష్ణ బుద్ధ ¹ కల్కి
ఇతర అవతారములు	నాలుగు కుమారములు నారద నర-నారాయణ కపిల దత్తాత్రేయ యజ్ఞం రిషభ పృథు ధన్వంతరి మోహిని వ్యాస ప్రశ్నిగర్భ హయగ్రీవ హంసా
¹ బుద్ధుడు మరియు బలరాముడు విష్ణువు యొక్క అవతారములని ప్రతీతి. ఉత్తర భారత సాంప్రదాయం ప్రకారం బుద్ధుడు అవతారమైతే, దక్షిణ భారత సాంప్రదాయం ప్రకారం బలరాముడు విష్ణువు అవతారంగా పరిగణిస్తారు.