భారతదేశ రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు
| భారతదేశం |
 ఈ వ్యాసం భారతదేశం రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం. |
|
|
|
|
|
భారతదేశంలో 29 రాష్ట్రాల రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు 8 కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలను పరిపాలించే ప్రభుత్వాలు ఉన్నాయి. రాష్ట్ర మంత్రి మండలికి, ముఖ్యమంత్రి అధిపతిగా ఉంటాడు. కేంద్ర ప్రభుత్వం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య అధికారం విభజించబడింది.కేంద్ర ప్రభుత్వం రక్షణ, బాహ్య వ్యవహారాలు మొదలైనవాటిని నిర్వహిస్తుండగా, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం రాష్ట్ర పోలీసుల ద్వారా రాష్ట్ర అంతర్గత భద్రత,ఇతర రాష్ట్రాల సమస్యలతో వ్యవహరిస్తుంది.సరిహద్దు సుంకం,ఉత్పత్తి పన్ను, ఆదాయపు పన్ను మొదలైనవి కేంద్ర ప్రభుత్వానికి ఆదాయంకాగా, అమ్మకపు పన్ను (వ్యాట్), స్టాంప్ డ్యూటీ మొదలైన వాటి నుండి రాష్ట్ర ప్రభుత్వాానికి ఆదాయంగా వస్తుంది.ఇప్పుడు అమ్మకపు పన్ను, వస్తువులు, సేవల పన్ను (భారతదేశం) రూపంలో వివిధ విభాగాల క్రింద విధించబడుతుంది. ప్రతి రాష్ట్రానికి ఒక శాసనసభ ఉంటుంది. రాష్ట్ర పరిపాలనా సంభంధమైన చట్టాలు రాష్ట్ర శాసనసభ (విధానసభ) ద్వారా జరుగుతాయి. భారతదేశంలో ప్రతి రాష్ట్ర శాసనసభకు ఒక సభా మందిరం (అసెంబ్లీ హాలు) ఉంటుంది. శాసనమండలి (విధాన పరిషత్) ఉన్న రాష్ట్రాలుకు రెండు సభా మందిరాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి. ద్విసభ అనగా రాష్ట్ర శాసనసభ, రాష్ట్ర శాసనమండలి (విధాన పరిషత్)లు, శాసనసభ, లోక్‌సభకు అనుగుణంగా, శాసనమండలి (విధాన పరిషత్), భారత పార్లమెంటు రాజ్యసభకు అనుగుణంగా ఉంటుంది. రాష్ట్రాలు, కేంద్ర ప్రభుత్వాల మధ్య అధికార సమతుల్యతను సమీక్షించడానికి సర్కారియా సంఘాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. భారత ప్రభుత్వం భారతదేశ అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఇచ్చిన (వి.ఎస్.ఆర్. బొమ్మై, కేంద్ర ప్రభుత్వం) తీర్పులో కొన్ని షరతులకు లోబడి, అవసరమైతే రాష్ట్రపతి పాలనకు అనుకూలంగా (ఇది 5 సంవత్సరాలకు మించకుండా) మాత్రమే రాష్ట్ర ప్రభుత్వం రద్దు చేయటానికి అవకాశం ఉంది.
శాసనసభలు
[మార్చు]ప్రతి రాష్ట్రానికి, ఒక శాసనసభ ఉంది, ఇందులో ఒక గవర్నర్, ఒకటి లేదా రెండు సభలు ఉంటాయి.[1]
| రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం | శాసన సభ రకం | స్థానాల సంఖ్య పరిమితి | ||
|---|---|---|---|---|
| దిగువ సభ[2] | ఎగువ సభ[3] | మొత్తం స్థానాలు సంఖ్య | ||
| ఆంధ్రప్రదేశ్ | ద్విసభ | 175 | 58 | 233 |
| అరుణాచల్ ప్రదేశ్ | ఏకసభ | 60 | — | 60 |
| అసోం | ఏకసభ | 126 | — | 126 |
| బీహార్ | ద్విసభ | 243 | 75 | 318 |
| ఛత్తీస్‌గఢ్ | ఏకసభ | 90 | — | 90 |
| ఢిల్లీ | ఏకసభ | 70 | — | 70 |
| గోవా | ఏకసభ | 40 | — | 40 |
| గుజరాత్ | ఏకసభ | 182 | — | 182 |
| హర్యానా | ఏకసభ | 90 | — | 90 |
| హిమాచల్ ప్రదేశ్ | ఏకసభ | 68 | — | 68 |
| జమ్మూ కాశ్మీరు | ఏకసభ | 90 | — | 90 |
| జార్ఖండ్ | ఏకసభ | 81 | — | 81 |
| కర్ణాటక | ద్విసభ | 224 | 75 | 299 |
| కేరళ | ఏకసభ | 140 | — | 140 |
| మధ్య ప్రదేశ్ | ఏకసభ | 230 | — | 230 |
| మహారాష్ట్ర | ద్విసభ | 288 | 78 | 366 |
| మణిపూర్ | ఏకసభ | 60 | — | 60 |
| మేఘాలయ | ఏకసభ | 60 | — | 60 |
| మిజోరం | ఏకసభ | 40 | — | 40 |
| నాగాలాండ్ | ఏకసభ | 60 | — | 60 |
| ఒడిశా | ఏకసభ | 147 | — | 147 |
| పుదుచ్చేరి | ఏకసభ | 30[a] | — | 30 |
| పంజాబ్ | ఏకసభ | 117 | — | 117 |
| రాజస్థాన్ | ఏకసభ | 200 | — | 200 |
| సిక్కిం | ఏకసభ | 32 | — | 32 |
| తమిళనాడు | ఏకసభ | 234 | — | 234 |
| తెలంగాణ | ద్విసభ | 119 | 40 | 159 |
| త్రిపుర | ఏకసభ | 60 | — | 60 |
| ఉత్తర ప్రదేశ్ | ద్విసభ | 403 | 100 | 503 |
| ఉత్తరాఖండ్ | ఏకసభ | 70 | — | 70 |
| పశ్చిమ బెంగాల్ | ఏకసభ | 294 | — | 294 |
| మొత్తం సంఖ్య | 4,123 | 426 | 4,549 | |
- ↑ భారత ప్రభుత్వంచే మూడు అదనపు స్థానాలు నామినేట్ చేయబడతాయి
శాసనసభ
[మార్చు]ప్రతి రాష్ట్రానికి ఒక శాసనసభ ఉంటుంది. దీనిలో రాష్ట్ర పాలకుడు, (గవర్నరు) ఒక సభ లేదా ద్విసభలు (శాసనసభ, శాసనమండలి) ఉంటాయి ఆంధ్రప్రదేశ్, బీహార్, కర్ణాటక, మహారాష్ట్ర, తెలంగాణ, ఉత్త్రరప్రదేశ్‌లలో ద్విసభలతో కూడిన శాసనసభ ఉంది. మిగిలిన రాష్ట్రాలు ఏకసభ (శాసనసభ)గా ఉన్నాయి. సంబంధిత రాష్ట్ర శాసనసభ తీర్మానం ద్వారా, ఈ ప్రతిపాదనకు మద్దతు ఇస్తే, ప్రస్తుత శాసనమండలిని రద్దు చేయడానికి లేదా ఉనికిలో లేని ఒకదాన్ని సృష్టించడానికి పార్లమెంటు చట్టం ద్వారా వెసులుపాటు ఉంది.
రాష్ట్ర శాసనమండలి, రాష్ట్ర శాసనసభలోని మొత్తం సభ్యులలో మూడింట ఒక వంతు కంటే మించకుండా, ఏ సందర్భంలోనూ 40 మంది కంటే తక్కువ మంది సభ్యులను కలిగి ఉండదు. శాసనమండలిలో సభ్యులలో మూడింట ఒకవంతు సభ్యులు శాసనసభ సభ్యులచే ఎన్నుకోబడతారు. శాసనసభ సభ్యులు కాని వ్యక్తుల నుండి మూడవ వంతు సభ్యులను పురపాలక సంఘాలు, జిల్లా పరిషత్తులు, రాష్ట్రంలోని ఇతర స్థానికసంస్థలకు ఎన్నికైన ఓటర్లు ద్వారా, పన్నెండవ వంతు సభ్యులను ద్వితీయ ప్రాధాన్యత కలిగిన పాఠశాల కంటే ప్రామాణికత లేని, రాష్ట్రంలోని విద్యా సంస్థల బోధనలో మూడేళ్ళకు పైగా పనిచేస్తూ నమోదైన పట్టభద్రుల వ్యక్తులతో కూడిన ఓటర్ల ద్వారా సభ్యులను ఎన్నుకుంటారు. మిగిలిన సభ్యులను సాహిత్యం, విజ్ఞాన శాస్త్రం, కళ, సహకార ఉద్యమం, సామాజిక సేవలలో ప్రత్యేకత చూపిన వారి నుండి రాష్ట్ర పాలకుడుచే నియించబడతారు. శాసన మండళ్లు రద్దుకు లోబడి ఉండవు, కానీ దాని మూడింట ఒకవంతు సభ్యులలో ప్రతి రెండవ సంవత్సరం పదవీ విరమణ పొందుతారు.
ఒక రాష్ట్రం శాసనసభ 500 కంటే ఎక్కువ కాకుండా, 60 మంది సభ్యుల కంటే తక్కువ సభ్యులను కలిగి ఉండదు. (రాజ్యాంగంలోని అధికరణం 371 ఎఫ్ సిక్కిం శాసనసభలో 32 మంది సభ్యులు, పుదుచ్చేరిలో 33 మంది సభ్యులు, గోవా, మిజోరాంలకు ఒక్కొకదానికి 40 మంది సభ్యులు చొప్పున ఉన్నారు) రాష్ట్రంలోని ప్రాదేశిక నియోజకవర్గాల విభజన అనేది, ప్రతి నియోజకవర్గ జనాభా, దానికి కేటాయించిన సీట్ల సంఖ్య మధ్య నిష్పత్తి, ఆచరణలో ఉన్నంతవరకు, రాష్ట్రమంతటా సమానంగా ఉంటుంది. శాసనసభను అంతకుముందు రద్దు చేయకపోతే దాని కాలపరిమితి ఐదేళ్ళుగా ఉంటుంది.
శాసనమండలి
[మార్చు]భారతదేశం లోని 28 రాష్ట్రాలలో 6 రాష్ట్రాలు ఉభయసభలను కలిగి ఉన్నాయి, అవి ఆంధ్రప్రదేశ్, బీహార్, కర్ణాటక, మహారాష్ట్ర, తెలంగాణ, ఉత్తరప్రదేశ్, మిగిలిన రాష్ట్రాలు ఏకసభతో కలిగి ఉన్నాయి. సంబంధిత రాష్ట్ర శాసనసభ తీర్మానం ద్వారా ప్రతిపాదనకు మద్దతు లభిస్తే, చట్టం ప్రకారం, ప్రస్తుత శాసన మండలిని రద్దు చేయడానికి లేదా ఉనికిలో లేని చోట దానిని సృష్టించడానికి పార్లమెంటు ఆమోదించవచ్చు.
రాష్ట్ర శాసన మండలి రాష్ట్ర శాసనసభలోని మొత్తం సభ్యుల సంఖ్యలో మూడింట ఒక వంతు కంటే ఎక్కువ కాదు, ఏ సందర్భంలోనూ 40 మంది సభ్యుల కంటే తక్కువ కాదు. కౌన్సిల్‌లోని సభ్యులలో మూడింట ఒక వంతు మంది సభ్యులు లేదా వ్యక్తుల నుండి శాసనసభ సభ్యులచే ఎన్నుకోబడతారు, రాష్ట్రంలోని మున్సిపాలిటీలు, జిల్లా బోర్డులు, ఇతర స్థానిక అధికారులతో కూడిన ఓటర్లు మూడింట ఒక వంతు, పన్నెండవ వంతు మంది సెకండరీ పాఠశాల కంటే తక్కువ స్థాయిలో లేని రాష్ట్రంలోని విద్యాసంస్థలలో బోధనలో నిమగ్నమై ఉన్న కనీసం మూడు సంవత్సరాల పాటు నిమగ్నమై ఉన్న వ్యక్తులతో కూడిన ఓటర్లచే, మూడు సంవత్సరాల కంటే ఎక్కువ ఉన్న నమోదిత గ్రాడ్యుయేట్ల ద్వారా మరో పన్నెండవ వంతు మందిని ఎన్నుకుంటారు. మిగిలిన సభ్యులను సాహిత్యం, విజ్ఞానం, కళ, సహకార ఉద్యమం, సామాజిక సేవలో విశిష్ట ప్రతిభ కనబరిచిన వారి నుండి గవర్నరు నామినేట్ చేస్తారు. శాసనమండలి రద్దుకు లోబడి ఉండదు. కానీ వాటి సభ్యులలో మూడింట ఒక వంతు సభ్యులు ప్రతి రెండవ సంవత్సరం పదవీ విరమణ చేస్తారు.
అధికారంలో ఉన్న శాసనమండలి పాలకపార్టీలు
[మార్చు]2019 డిసెంబరు నాటికి, భారతీయ జనతా పార్టీ నేతృత్వంలోని జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి 18 రాష్ట్రాలు/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో అధికారంలో ఉంది. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని యునైటెడ్ ఐక్య ప్రగతిశీల కూటమి 6 రాష్ట్రాలు/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో అధికారంలో ఉంది. 6 రాష్ట్రాలు/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు అన్‌లైన్ చేయని మూడవ పార్టీలచే నిర్వహించబడుతున్నాయి. కొత్తగా ఏర్పడిన కేంద్ర భూభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి ఎన్నికలు జరగలేదు. అక్కడ రాష్ట్రపతి పాలన విధించబడింది.
| అధికారపార్టీ | రాష్ట్రాలు | |
|---|---|---|
| భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | 2 | |
| Bharatiya Janata Party | 1 | |
| జనతాదళ్ (యునైటెడ్) | 1 | |
| శివసేన | 1 | |
| Telugu Desam Party | 1 | |
అధికారంలో ఉన్న శాసనసభల పాలకపార్ఠీలు
[మార్చు]| అధికార పార్టీ | రాష్ట్రాల/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు | |
|---|---|---|
| ఎన్.డి.ఎ. (20)[4] | ||
| భారతీయ జనతా పార్టీ | 13 | |
| తెలుగు దేశం పార్టీ | 1 | |
| శివసేన | 1 | |
| జనతాదళ్ (యునైటెడ్ | 1 | |
| అఖిల భారత ఎన్ఆర్ కాంగ్రెస్ | 1 | |
| నేషనలిస్ట్ డెమోక్రటిక్ ప్రోగ్రెసివ్ పార్టీ | 1 | |
| నేషనల్ పీపుల్స్ పార్టీ | 1 | |
| సిక్కిం క్రాంతికారి మోర్చా | 1 | |
| ఇండియా కూటమి (9)[5] | ||
| భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | 3 | |
| ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ | 2 | |
| ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ | 1 | |
| కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు) | 1 | |
| ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం | 1 | |
| జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా | 1 | |
| ఇతరులు (1) | ||
| జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్ | 1 | |
భారతీయ జనతా పార్టీ నేతృత్వంలోని నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ 20 శాసనసభలలో అధికారంలో ఉంది. ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్ 9 శాసన సభలలో అధికారంలో ఉంది. ఒక శాసన సభలు ఇతర పార్టీలు/కూటములచే పాలించబడుతుంది. 5 కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు శాసనసభలు ఉనికిలో లేవు. కేంద్ర పాలిత ప్రాంతమైన జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు ఎన్నికలు జరగకపోవడంతో అక్కడ రాష్ట్రపతి పాలన విధించారు.
అధికారాలు, విధులు
[మార్చు]రాజ్యాంగంలోని రాష్ట్ర జాబితా (ఏడవ విభాగం II) లో పేర్కొన్న విషయాలపై రాష్ట్ర శాసనసభకు ప్రత్యేక అధికారాలు ఉన్నాయి. ఉప జాబితా III లో పేర్కొన్న వాటిపై ఏకకాలిక అధికారాలు రాష్ట్ర శాసనసభకు ఉన్నాయి. శాసనసభ ఆర్థిక అధికారాలలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అన్ని ఖర్చులు భరించటానికి అధికారం కలిగిఉంది. అలాగే పన్నులు విధించడం, రుణాలు తీసుకోవడంలాంటి అధికారాలు కలిగిఉంది. శాసనసభకు మాత్రమే డబ్బు సంభంధమైన బిల్లులను రూపొందించే అధికారం ఉంది. శాసనసభ నుండి డబ్బు బిల్లులు అందిన పద్నాలుగు రోజుల వ్యవధిలో అవసరమని భావించే మార్పులకు సంబంధించి మాత్రమే శాసనమండలి సిఫార్సులు చేయగలదు. ఈ సిఫార్సులను శాసనమండలి అంగీకరించవచ్చు, లేదా తిరస్కరించవచ్చు.
ఒక రాష్ట్ర పాలకుడు (గవర్నరు) ఏదైనా చట్టమును రాష్ట్రపతి పరిశీలన కోసం పంపించవచ్చు. తప్పనిసరిగా ఆస్తిని స్వాధీనం చేసుకోవడం, అధికారాలు, హైకోర్టుల స్థానాన్ని ప్రభావితం చేసే చర్యలు, అంతర్-రాష్ట్ర నది లేదా నదీలోయ అభివృద్ధి ప్రాజెక్టులలో నీరు లేదా విద్యుత్ నిల్వ పంపిణీ, అమ్మకంపై పన్ను విధించడం వంటి అంశాలకు సంబంధించిన బిల్లులు తప్పనిసరిగా పంపించాల్సి ఉంటుంది. అంతరాష్ట్ర వాణిజ్యంపై ఆంక్షలు విధించాలని కోరుతున్న ఏ బిల్లులను రాష్ట్ర శాసనసభలో రాష్ట్రపతి ముందస్తు అనుమతి లేకుండా ప్రవేశపెట్టలేరు.
రాష్ట్ర శాసనసభలు, ఆర్థిక నియంత్రణ సాధారణ శక్తిని ఉపయోగించడమే కాకుండా, రోజువారీ నిర్వహణ పనులపై నిఘా ఉంచడానికి ప్రశ్నలు, చర్చలు జరపటానికి, చర్చలు వాయిదా వేయటానికి, అవిశ్వాస తీర్మానాలు, కదలికలు వంటి అన్ని సాధారణ పార్లమెంటరీ పద్ధతులు ఉపయోగిస్తాయి. శాసనసభ మంజూరు చేసిన గ్రాంట్లు సక్రమంగా వినియోగించబడతాయని నిర్ధారించడానికి వారు అంచనాలు, పబ్లిక్ ఖాతాలపై వారి స్వంత కమిటీలను కలిగి ఉండవచ్చు.
భారతదేశం లోని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో శాసనసభ స్థానాలు మొత్తం 4,121 ఉన్నాయి.[6][7][8] ఆంధ్రప్రదేశ్ తన శాసనమండలిని 1984లో రద్దుచేసింది, కానీ తిరిగి 2007 లో ఎన్నికల తరువాత కొత్త శాసనమండలిని ఏర్పాటు చేసింది.[9]
నిర్వహణ
[మార్చు]రాష్ట్ర పరిపాలనా నిర్వహణకు [10] రాష్ట్ర పాలకుడు, మంత్రుల మండలి ఉంటాయి. ముఖ్యమంత్రి మంత్రిమండలి అధిపతి. రాష్ట్ర పాలకుడును రాష్ట్రపతి ఐదేళ్ల కాలానికి నియమించవచ్చు. ఆసమయంలో అతను ఆ పదవిలో ఉంటాడు. 35 ఏళ్లు పైబడిన భారతీయ పౌరులు మాత్రమే ఈ పదవిలో నియామకానికి అర్హులు. రాష్ట్ర పాలకుడుకు రాష్ట్ర కార్యనిర్వాహక అధికారం ఉంది.
గవర్నరు
[మార్చు]ఒక రాష్ట్ర గవర్నర్‌ను భారత రాష్ట్రపతి ఐదు సంవత్సరాల కాలానికి నియమిస్తారు. వారి ఇష్ట సమయంలో పదవిలో ఉంటారు. 35 ఏళ్లు పైబడిన భారతీయ పౌరులు మాత్రమే ఈ కార్యాలయంలో నియామకానికి అర్హులు. రాష్ట్ర కార్యనిర్వాహక అధికారం గవర్నర్‌కు ఉంది. రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి నియామకం వంటి వారి రాజ్యాంగ విధులను నిర్వర్తించడానికి గవర్నర్లందరూ బాధ్యత వహిస్తారు. ఒక రాష్ట్రంలో రాజ్యాంగ యంత్రాంగం వైఫల్యం లేదా రాష్ట్ర అసెంబ్లీలో బిల్లును ఆమోదించడానికి సంబంధించిన అంశాలకు సంబంధించి రాష్ట్రపతికి నివేదిక పంపడం ఇలాంటి అధికారాలు గనర్నరుకు ఉన్నాయి
అదేవిధంగా, అరుణాచల్ ప్రదేశ్కి సంబంధించి, దాని గవర్నర్‌కు రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 371H ప్రకారం లా అండ్ ఆర్డరు, దానికి సంబంధించి తన విధులను నిర్వర్తించడంలో ప్రత్యేక బాధ్యత ఉంది. మంత్రిమండలిని సంప్రదించిన తర్వాత తీసుకోవాల్సిన చర్యలపై గవర్నర్ తన వ్యక్తిగత తీర్పును అమలు చేస్తారు. అయితే ఇవి తాత్కాలిక నిబంధనలు. భారత రాష్ట్రపతి, గవర్నర్ నుండి నివేదిక అందిన తర్వాత లేదా గవర్నర్ లా అండ్ ఆర్డర్‌కు సంబంధించి ప్రత్యేక బాధ్యతలను కలిగి ఉండవలసిన అవసరం లేదని సంతృప్తి చెందితే, అతను ఒక ఉత్తర్వు ద్వారా నిర్దేశించవచ్చు.
అదేవిధంగా, అస్సాంలోని గిరిజన ప్రాంతాలకు వర్తించే ఆరవ షెడ్యూల్‌లో, మేఘాలయ, త్రిపుర, మిజోరం ఆ షెడ్యూల్‌లోని 20వ పేరాలో పేర్కొన్న విధంగా, సంబంధిత విషయాలలో గవర్నర్‌కు విచక్షణాధికారాలు ఇవ్వబడ్డాయి. జిల్లా కౌన్సిల్‌లు, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం మధ్య రాయల్టీలను పంచుకోవడానికి. ఆరవ షెడ్యూల్ మిజోరాం గవర్నర్లు, త్రిపుర దాదాపు అన్ని విధుల్లో అదనపు విచక్షణా అధికారాలను కలిగి ఉన్నారు. (పన్నులు, గిరిజనేతర జిల్లా కౌన్సిల్‌ల ద్వారా రుణాలు ఇవ్వడానికి సంబంధించిన నిబంధనలను ఆమోదించడం మినహా) 1998 డిసెంబరులో సిక్కిం గవర్నరుకు వివిధ వర్గాల జనాభా శాంతి, సామాజిక, ఆర్థిక పురోగతికి ప్రత్యేక బాధ్యతలు ఇవ్వబడ్డాయి.
మంత్రిమండలి
[మార్చు]ముఖ్యమంత్రిని రాష్ట్ర పాలకుడు నియమిస్తాడు. ముఖ్యమంత్రి సలహా మేరకు, ఇతర మంత్రులను కూడా నియమిస్తాడు. మంత్రుల మండలి రాష్ట్ర శాసనసభకు సమష్టిగా బాధ్యత వహిస్తుంది.
ముఖ్యమంత్రితో ఉన్న మంత్రుల మండలి దాని సహాయంగా తన విధులను నిర్వర్తించటానికి రాష్ట్ర పాలకుడుకు సలహా ఇస్తుంది. రాజ్యాంగం ప్రకారం లేదా తన విచక్షణాధికారం మేరకు తన విధులను రాష్ట్ర పాలకుడు నిర్వర్తించవచ్చు. నాగాలాండ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం విషయంలో, దాని రాష్ట్ర పాలకుడుకు శాంతిభద్రతలకు సంబంధించి రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 371 A కింద ప్రత్యేక బాధ్యత ఉంది. శాంతిభద్రతలకు సంబంధించిన విషయాలలో తీసుకోవలసిన చర్యల గురించి, మంత్రుల మండలిని సంప్రదించడం అవసరం అయినప్పటికీ, అతను తన వ్యక్తిగత తీర్పును అమలు చేయవచ్చు
అదేవిధంగా, అరుణాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం విషయంలో, రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 371 హెచ్ ప్రకారం శాంతిభద్రతలకు సంబంధించి, దానికి సంబంధించి అతని విధులను నిర్వర్తించడంలో దాని రాష్ట్ర పాలకుడుకు ప్రత్యేక బాధ్యత ఉంది. మంత్రుల మండలిని సంప్రదించిన తరువాత తీసుకోవలసిన చర్యలపై రాష్ట్ర పాలకుడు తన వ్యక్తిగత తీర్పును అమలు చేయవచ్చు. అయితే ఇవి తాత్కాలిక నిబంధనలు. రాష్ట్ర పాలకుడు నుండి భారత రాష్ట్రపతి, ఒక నివేదిక అందుకున్నప్పుడు లేదా రాష్ట్ర పాలకుడుకు శాంతిభద్రతలకు సంబంధించి ప్రత్యేక బాధ్యతలు అవసరం లేదని సంతృప్తి చెందితే, అతను ఒక ఉత్తర్వు ద్వారా ఆ అధికారాలను సడలించవచ్చు.
అదేవిధంగా షెడ్యూల్ 20 వ పేరాలో పేర్కొన్న విధంగా అస్సాం, మేఘాలయ, త్రిపుర, మిజోరాం గిరిజన ప్రాంతాలకు వర్తించే ఆరవ షెడ్యూల్ లో, జిల్లా మండలి, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య రాయల్టీలను పంచుకోవటానికి సంబంధించిన విషయాలలో గవర్నర్‌కు విచక్షణాధికారాలు ఇవ్వబడ్డాయి. ఆరవ షెడ్యూల్‌లో మిజోరాం, త్రిపుర రాష్ర్ట్ర పాలకులు దాదాపు అన్ని విధుల్లో (పన్నులు విధించడం గిరిజనేతర జిల్లా మండలిల ద్వారా రుణాలు ఇవ్వడం కోసం నిబంధనలను ఆమోదించడం మినహా) అదనపు విచక్షణాధికారాలను 1998 డిసెంబరు నుండి కలిగి ఉంది. సిక్కింలో జనాభాలోని వివిధ వర్గాల శాంతి, సామాజిక, ఆర్థిక పురోగతికి రాష్ర్ట్ర పాలకుడుకు ప్రత్యేక బాధ్యత ఇవ్వబడింది.
రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి, రాష్ట్రంలో రాజ్యాంగ యంత్రాంగంపై వైఫల్యం చెందినప్పుడు, రాష్ట్ర శాసనసభను రద్దు చేయుటకు అంగీకారానికి, లేదా ఒక బిల్లును ఆమోదించడానికి సంబంధించిన విషయాలకు సంబంధించి వారి రాజ్యాంగ విధులను నిర్వర్తించడానికి అన్ని రాష్ట్రాల రాష్ర్ట్ర పాలకులు రాష్ట్రపతికి నివేదిక పంపడాని బాధ్యత వహిస్తారు.
న్యాయవ్యవస్థ
[మార్చు]భారతదేశ అత్యున్నత న్యాయస్థానానికి నివేదికలు పంపుటకు లోబడి, అన్ని రాష్ట్ర ఉన్నత న్యాయస్థానాలకు రాష్ట్రంపై అధికార పరిధిని కలిగి ఉన్నాయి, కానీ ఇది ఉన్నత న్యాయస్థానాల తీర్పులు, శాసనాలకు లోబడి ఉంటాయి.
రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల జాబితా
[మార్చు]ఇది కూడ చూడు
[మార్చు]- ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా
- ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా
- భారతదేశంలో ఎన్నికలు
- భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా
- భారతదేశంలో రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు
- భారతదేశంలో సమాఖ్యవాదం
- భారతదేశ రాజకీయాలు
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Home | Know India: National Portal of India". Know India. Archived from the original on 14 December 2012. Retrieved 2022-03-18.
- ↑ "Terms of the Houses". Election Commission of India. Retrieved 30 August 2022.
- ↑ "List of State Legislative Councils of India". Jagranjosh.com. 2021-05-25. Retrieved 2022-08-30.
- ↑ "Explained: The 38 parties in the NDA fold". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2023-07-19. Retrieved 2023-07-25.
- ↑ Ghosh, Sanchari (2023-07-19). "INDIA from UPA: Opposition's push for a new name explained". mint (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-07-25.
- ↑ "Glass ceilings in State Cabinets".
- ↑ "Election Commission of India". eci.nic.in. Archived from the original on 2018-12-26. Retrieved 2020-10-29.
- ↑ "Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India" (PDF). socialjustice.nic.in.
- ↑ "Legislature". www.aplegislature.org. Archived from the original on 2020-10-29. Retrieved 2020-10-29.
- ↑ "The Polity : The States -Profile - Know India: National Portal of India". knowindia.gov.in. Archived from the original on 2015-09-23. Retrieved 2020-10-29.
వెలుపలి లంకెలు
[మార్చు] భారతదేశ రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు | |
|---|---|
| రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు | |
| కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు | |