ఐతరేయోపనిషత్తు

	ఈ వ్యాసానికి సంబంధించిన రచనలు; హిందూధర్మశాస్త్రాలు
వేదములు (శ్రుతులు)
	ఋగ్వేదం · యజుర్వేదం
	సామవేదము · అధర్వణవేదము
వేదభాగాలు
	సంహిత · బ్రాహ్మణము
	అరణ్యకము · ఉపనిషత్తులు
ఉపనిషత్తులు
	ఐతరేయ · బృహదారణ్యక
	ఈశ · తైత్తిరీయ · ఛాందోగ్య
	కఠ · కేన · ముండక
	మాండూక్య ·ప్రశ్న
	శ్వేతాశ్వర
వేదాంగములు (సూత్రములు)
	శిక్ష · ఛందస్సు
	వ్యాకరణము · నిరుక్తము
	జ్యోతిషము · కల్పము
స్మృతులు
ఇతిహాసములు
	మహాభారతము · రామాయణము
పురాణములు
ధర్మశాస్త్రములు
ఆగమములు
శైవ · వైఖానసము ·పాంచరాత్రము
దర్శనములు
	సాంఖ్య · యోగ
	వైశేషిక · న్యాయ
	పూర్వమీమాంస · ఉత్తరమీమాంస
ఇతర గ్రంథాలు
	భగవద్గీత · భాగవతం
	విష్ణు సహస్రనామ స్తోత్రము · త్రిమతాలు
	లలితా సహస్రనామ స్తోత్రము · శక్తిపీఠాలు
	శివ సహస్రనామ స్తోత్రము
	త్రిమూర్తులు · తిరుమల తిరుపతి
	పండుగలు · పుణ్యక్షేత్రాలు
	... · ...
ఇంకా చూడండి
	మూస:హిందూ మతము § వర్గం:హిందూమతం

ఈ వేద భాగము లేదా అనువాకములో మొదటి అధ్యాయంలో ఆత్మ, లోపలి స్వీయ, గురించి ఒక దివ్య సృష్టికర్తగా చిత్రీకరించారు, రెండవ అధ్యాయం లో, ఆత్మ యొక్క మూడు జననాలు వివరించబడ్డాయి. మూడవ అధ్యాయం లో, స్వీయ లక్షణాలను లేదా బ్రాహ్మణ.తో ఒప్పందాలు వివరించ బడ్డాయి. వేదాంతం యొక్క అత్యంత ప్రసిద్ధ వ్యక్తీకరణలు కలిగి ఉన్నటువంటి, ఈ ఐతరేయ ఉపనిషత్తు "బ్రహ్మప్రజ్ఞానం " కలిగిన మహా కావ్యాలులో ఇది ఒకటి,
మొదటి వ్రాసిన ఆంగ్ల అనువాదం హెన్రీ థామస్ కోలెబ్రూక్ ద్వారా 1805 లో ప్రచురించబడింది.
ఐతరేయ బ్రాహ్మణం' (మూస:Lang-SA) బ్రాహ్మణుల యొక్క శాఖల శాఖ నెంబరు యొక్క ఋగ్వేదం యొక్క శాఖ శాఖ నెంబరు, ఒక పురాతన భారత సేకరణ లోని పవిత్రంగా ఉన్న స్తుతి. ఈ కృతి, మహీదాస సంప్రదాయం ప్రకారం సంభవించినదనుట ఉంది. ఋగ్వేదానికి చెందిన ఐతరేయ బ్రాహ్మణంలో అనేక ఉపాఖ్యానాలు ఉన్నాయి. ఈ బ్రాహ్మణంలో 285 ఖండాలు ఉన్నాయి. శునస్సేఫోపాఖ్యానం ఉపాఖ్యానాలన్నీంటిలోపెద్ద్ది, ప్రసిద్దమైనది. దీనిని బహ్వృచబ్రాహ్మణము అని కూడా కొందరందురు.

చరిత్ర

ఐతరేయము అనగా ఇతరము అని కూడా అర్ధము గోచరిస్తున్నది. పూర్వము ఎంతో మంది భార్యలు కలిగి ఉన్న ఒక మహర్షికి "'ఇతర"' అనే భార్య కూడా ఉంది. ఆమె కుమారుడు పేరు మహిదాసు. కాని ఇతని మరో పేరుగా, ఇతర కుమారుడు కాబట్టి మహిదానుకు ఇతరేయుడు అని పేరు వచ్చింది. మహిదాను మీద మహర్షికి తన మిగతా పిల్లల మాదిరిగా అంతగా అభిమానము ఉండక చిన్నచూపు కూడా ఉండేది. అంతేకాక ఒక యజ్ఞసభలో మహర్షి మహిదాసును తప్ప మిగతా పిల్లలందరిని తన తొడపై కూర్చోబెట్టుకోవడం జరుగుతుంది. అది గ్రహించిన మహిదాసు తన తల్లి దగ్గరకు బిక్క మొహంతో వెళ్ళడము, తల్లి అయిన ఇతర తన కులదైవమైన భూదేవిని ధ్యానించటము, భూమాత ప్రత్యక్షమై, అదే యజ్ఞసభలో మహిదాసును దివ్యసింహాసనములో కూర్చోబెట్టడం, మహిదాసు సోదరులకంటే గొప్పవాడు అగునని దీవించడము, బ్రాహ్మణ (వేద) స్ఫూర్తి కలుగునని వరమీయడము జరుగుతుంది. ఆ తదుపరి మహిదాను ఐతరేయ బ్రాహ్మణం రచించినట్లు దృగ్గోచరమవు తున్నది.

విషయ సూచిక

ఈ కృతి యొక్క నలభై' అధ్యాయాలు అయిననూ, ఎనిమిది అధ్యాయాలు ఒక సమూహముగా మొత్తము ఐదు సమూహములుగా చేసినట్లుగా, కింది దాని విషయాల ఒక పర్యావలోకనం ఉంది:

సంచికలు	అధ్యాయాలు	ఖండలు
I	1	6
I	2	5
I	3	6
I	4	9
I	5	4 == 30
II	6	10
II	7	8
II	8	6
II	9	8
II	10	9 == 41
III	11	11
III	12	13
III	13	14
III	14	6
III	15	6 == 50
IV	16	6
IV	17	8
IV	18	8
IV	19	6
IV	20	4 == 32
V	21	5
V	22	10
V	23	4
V	24	6
V	25	9 == 34
VI	26	3
VI	27	5
VI	28	8
VI	29	10
VI	30	10 == 36
VII	31	1
VII	32	11
VII	33	6
VII	34	8
VII	35	8 == 34
VIII	36	4
VIII	37	7
VIII	38	3
VII	39	9
VII	40	5

ఇవి కూడా చూడండి

గమనికలు

ఈ బ్రాహ్మణములో ముఖ్యంగా సోమయాగము గురించి వివరణ ఉంది.

బయటి లింకులు